=(၁၂၆)နွစ္ေျမာက္ေမေဒးေန ့ဂုဏ္ျပဳေဆာင္းပါး=== ေမေဒး အစ…. အေမရိကန္က...(အပိုင္း - ၁)==

>

အခုဆိုရင္သမိုင္း၀င္နိုင္ငံတကာအလုပ္သမားေန ့(ေမေဒး)ဆိုတာ ၁၈၉၀ ခုႏွစ္ကစျပီးေတာ့ေရတြက္ရင္(၁၂၆နွစ္)နွစ္ေျမာက္ရွိခဲ့ပါျပီ။။ေမေဒးေန ့ဆိုတာအေမရိကန္ျပည္ ကစတင္ေပၚေပါက္ခဲ့ပါတယ္။ ေမေဒးေန့ဘယ္ လိုျဖစ္ ေပၚလာသလဲဆိုရင္``တေန ့အလုပ္ခ်ိန္ ၁၀ နာရီသတ္မွတ္ေရးသပိတ္တိုက္ပြဲ´´ေတြကေနစတင္ခဲ့ပါ တယ္။ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့တေန ့ကို၁၆နာရီကေန၂၀နာရီအထိအလုပ္လုပ္ေနၾကရလို႔ပါပဲ။ (တစ္ရက္မွာ၂၄ နာရီရွိရာမွာ၂၀နာရီအလုပ္လုပ္ရတယ္ဆိုေတာ့ လူဟာလူနဲ႔မတူေတာ့ဘူး။က ်ြဲေတြ၊ႏြားေတြလိုသခင့္အႀကိဳက္လိုက္ ၿပီးအတင္းရုန္းကန္ေပးရသလိုမ်ဳိးၿဖစ္မေနေပဘူးလား)။ အဲဒီလိုအလုပ္ခ်ိန္မ်ားၿပားလြန္းေနတာမို႔``တေန ့အလုပ္ခ်ိန္ ၁၀ နာရီသတ္မွတ္ေရးသပိတ္တိုက္ပြဲ´´ေတြကို (၁၈၀၆)ခုႏွစ္ အေမရိကန္ျပည္ဖီလာဒယ္ဗီးယားျမိဳ ့ကၾကိဳးက ်စ္စက္ရံုအလုပ္သမားသပိတ္။ (၁၈၂၇)ခုႏွစ္ ၊ ဖီလာဒယ္ဗီးယားျမိဳ ့အေဆာက္အဦးအလုပ္သမားသပိတ္။ (၁၈၃၄)ခုႏွစ္၊နယူးေယာက္ျမိဳ ့၊ေပါင္မုန္ ့ဖုတ္အလုပ္သမားသပိတ္စတဲ့အလုပ္သမားတိုက္ပြဲေတြ ေပၚေပါက္ ခဲ့ဲ့ပါတယ္။ တေန႔ ့အလုပ္ခ်ိန္၁၀နာရီသတ္မွတ္္ေရး လႈပ္ရွားမႈေတြကိုရိုက္နွက္ဖမ္းဆီးတာေတြနဲ ့ျဖိဳခြဲခဲ့ပါတယ္။

(ေသဒဏ္စီရင္ခံရတဲ့ေမေဒး သူရဲေကာင္း ႀသဂတ္စ္စပိုင့္August spies) 

ဒီလိုနဲ ့(၁၈၃၇)ခုႏွစ္မွာအလုပ္ခ်ိန္၁၀နာရီတိုက္ပြဲဟာတျမိဳ ့ကေနတျမိဳ ့ကိုကူးစက္က်ယ္ျပန္ ့ခဲ့တာမို ့ျပည္ နယ္ ္အစိုးရတခ်ဳိ ့ဟာမေရမရာေက်ညာခ်က္ေတြန႔ဲအတူအလုပ္ခ်ိန္၁၀နာရီသတ္မွတ္လိုက္ေၾကာင္း မိမိျပည္နယ္ ္ထဲမွာေက်ညာေပးခဲ့ပါတယ္။ဒါေပမယ့္ဘာမွအေကာင္အထည္မေပၚခဲ့သလိုအခြင့္အေရးလည္း မရရွိခဲ့ပါဘူး။ (၁၈၆၆)ခုႏွစ္ ၊ဗယ္တီမိုျမိဳ ့မွာအလုပ္သမားသမဂၢခြဲေပါင္း(၃၀)ေက်ာ္တက္ေရာက္တဲ့အစည္းအေ၀းကေန ``နိုင္ငံလံုးဆိုင္ရာအမ်ဳိးသားအလုပ္သမားသမဂၢအဖြဲ ့ခ်ဳပ္´´ကိုတည္ေထာင္ခဲ့ပါတယ္။အဲဒီသမဂၢအဖြဲ ့ခ်ဳပ္ ဟာတေန ့အလုပ္ခ်ိန္(၈နာရီ)သတ္မွတ္ေရးတိုက္ပြဲေကာ္မတီေတြကို ဖြဲ ့စည္းေပးခဲ့ပါတယ္။ အေမရိကန္ျပည္ ္ကသက္ဆိုင္ရာျပည္နယ္အစိုးရေတြဟာလက္နက္ကိုင္စစ္တပ္နဲ ့ရဲတပ္ဖြဲ ့ေတြကိုသံုးျပီး အျပင္းအထန္ ႏွိမ္နင္း ခဲ့ ပါတယ္။ေခါင္းေဆာင္ေတြကိုဖမ္းဆီးညွင္းပန္းတာ၊ေထာင္ဒဏ္၊ေငြဒဏ္၊ သတ္မွတ္ျပီးျပည္ႏွင္ဒဏ္ေပးတာ။အလုပ္ ္သမားေတြထဲကပဲေၾကးစားလူမိုက္ငွားရမ္းျပီးဖ်က္ဆီးေစတာ၊ ရပ္တည္ခ်က္ေပ်ာ့ညံ့တဲ႔အလုပ္သမားေခါင္း ေဆာင္အခ်ဳိ ့ကိုအခြင့္အေရးဗန္းျပျပီးလာဘ္ေပးျဖိဳ ခြဲတာစသျဖင့္နည္းလမ္းေပါင္းစံုနဲ ့အသံုးျပဳခဲ့တာေတြ ့ရပါ တယ္။ဒီလိုနဲ ့(၁၈၆၈) ခုနွစ္မွာအေမရိကန္ျပည္၊ျပည္နယ္အစိုးရအခ်ဳိ ့ကတေန႔ အလုပ္ခ်ိန္၈နာရီသတ္မွတ္ေရး ့ အမည္ခံဥပေဒတရပ္ကိုထုတ္ျပန္ေပးခဲ့ပါတယ္။


 (1890 May day,England)

ဒါေပမယ့္အရင္းရွင္ေတြၾကိီးစိုးတဲ့ပုဂၢလိကလုပ္ငန္းေတြကိုလံုး၀ သက္ေရာက္ျခင္းမရွိတာမို ့ဒီဥပေဒဟာမေအာင္ျမင္ခဲ့ပါဘူး။တေန ့အလုပ္ခ်ိန္၈နာရီသတ္မွတ္ေရးအတြက္ တိုက္ပြဲ၀င္သတၱဳတြင္းအလုပ္သမား လႈပ္ရွားမႈေခါင္းေဆာင္ေတြကိုေသဒဏ္စီရင္ပစ္တာ၊ မီးရထားလမ္းထုတ္လုပ္ ္ေရးသံမဏိစက္ရံုအလုပ္သမားေတြကိုလက္နက္ကိုင္စစ္တပ္ေတြနဲ ့နွိမ္နင္းတာေတြ လုပ္ခဲ့ပါတယ္။



 May Day (1951,USA)

ဒီလိုနဲ ့(၁၈၈၄) ခုႏွစ္အေမရိကန္ျပည္ ၊ ခ်ီကာဂိုျမိဳ ့့မွာက်င္းပတဲ့(အလုပ္သမားသမဂၢအစည္းအေ၀းၾကီး) ကေနအေမရိကန္ျပည္အလုပ္သမားအဖြဲ ့ခ်ဳပ္(AFL)ရဲ ့ညီလာခံကိုက်င္းပပါတယ္။အဲဒီ AFL ညီလာခံကေနတ ေန ့အလုပ္ခ်ိန္ ၈ နာရီ ရရွိေရးတိုက္ပြဲ၀င္ၾကဖို ့ဆံုးျဖတ္ျပီးတဲ့အခါျပင္ဆင္ခ်ိန္ ၂ ႏွစ္အခ်ိန္ယူခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီျပင္ ဆင္ခ်ိန္၂ႏွစ္အတြင္းမွာတိုက္ပြဲေကာ္မတီေတြကိုစနစ္တက် ဖြဲ ့စည္းခဲ့ၾကပါ္ တယ္။ (၁၈၈၆)ခုႏွစ္ ၊ေမလ ၃ရက္ေန မွာေပၚေပါက္ခဲ့တဲ့အလုပ္သမားသပိတ္မွာ(၆)ဦးေသဆံုးျပီးအလုပ္သမားရာေပါင္းမ်ားစြာဒဏ္ရာ ရခဲ့ပါ္တယ္။ ဒီကိစၥကိုဆတ္ဆတ္ခါနာၾကည္းၾကတဲ့ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာေသာအလုပ္သမားေတြစုေ၀းျပီးလူထုအစည္းအေ၀း က်င္းပေနစဥ္မွာအၾကမ္းဖက္ႏွိမ္နင္းတာေၾကာင့္အလုပ္သမား ၄ ေယာက္နဲ ့ပုလိပ္ ၇ေယာက္ေသဆံုး ခဲ့့ ပါ တယ္။အဲဒီအေရးအခင္းနဲ ့ပတ္သက္ျပီးအလုပ္သမားေခါင္းေဆာင္၄ဦး(ပါဆင္ ၊ ႀသဂတ္စ္စပိုင့္
၊ ဖစ္ခ်ာ၊ အိန္ဂ်ယ္)တို႔့ကို္ဆူပူမႈဖန္တီးတယ္ဆိုျပီးလုပ္ၾကံစြပ္စြဲကာေသဒဏ္စီရင္ခံခဲ့ပါတယ္။ က်န္အလုပ္သမားေခါင္းေဆာင္ေတြကို ေတာ့အစိုးရကေထာင္ဒဏ္ ၊ေငြဒဏ္၊ ျပည္နွင္ဒဏ္စသျဖင့္အျပစ္ေတြေပးခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီလိုအလုပ္သမားေတြ ေသြးေျမက်ခဲ့ရတဲ့တိုက္ပြဲကို အေၾကာင္းျပဳျပီး(၁၈၈၈)ခုႏွစ္ ၊ စိန္ ့လူး၀စ္ျမိဳ ့မွာက်င္းပတဲ့AFLညီလာခံမွာထပ္မံ ံျပီးေတာ့အလုပ္ခ်ိ္န္၈နာရီရရွိေရးတိုက္ပြဲ၀င္ရန္နဲ ့၁၈၉၀ ခုႏွစ္ကစျပီးေတာ့(ေမလ ၁ ရက္)ေန ့ကိုအလုပ္သမား တိုက္ပြဲေန႔ ့(ေမေဒး)အျဖစ္သတ္မွတ္က်င္းပဖို ့ဆံုးျဖတ္ျပဌာန္းလိုက္ၾကပါတယ္။

 (ဆက္လက္ေဖာ္ျပပါမည္။)



 **စုေဆာင္းတင္ျပသူ……ေသာင္ရင္းနဂါး(JACBA)**

အခုဆိုရင္သမိုင္း၀င္နိုင္ငံတကာအလုပ္သမားေန ့(ေမေဒး)ဆိုတာ ၁၈၉၀ ခုႏွစ္ကစျပီးေတာ့ေရတြက္ရင္(၁၂၆နွစ္)နွစ္ေျမာက္ရွိခဲ့ပါျပီ။။ေမေဒးေန ့ဆိုတာအေမရိကန္ျပည္ ကစတင္ေပၚေပါက္ခဲ့ပါတယ္။ ေမေဒးေန့ဘယ္ လိုျဖစ္ ေပၚလာသလဲဆိုရင္``တေန ့အလုပ္ခ်ိန္ ၁၀ နာရီသတ္မွတ္ေရးသပိတ္တိုက္ပြဲ´´ေတြကေနစတင္ခဲ့ပါ တယ္။ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့တေန ့ကို၁၆နာရီကေန၂၀နာရီအထိအလုပ္လုပ္ေနၾကရလို႔ပါပဲ။ (တစ္ရက္မွာ၂၄ နာရီရွိရာမွာ၂၀နာရီအလုပ္လုပ္ရတယ္ဆိုေတာ့ လူဟာလူနဲ႔မတူေတာ့ဘူး။က ်ြဲေတြ၊ႏြားေတြလိုသခင့္အႀကိဳက္လိုက္ ၿပီးအတင္းရုန္းကန္ေပးရသလိုမ်ဳိးၿဖစ္မေနေပဘူးလား)။ အဲဒီလိုအလုပ္ခ်ိန္မ်ားၿပားလြန္းေနတာမို႔``တေန ့အလုပ္ခ်ိန္ ၁၀ နာရီသတ္မွတ္ေရးသပိတ္တိုက္ပြဲ´´ေတြကို (၁၈၀၆)ခုႏွစ္ အေမရိကန္ျပည္ဖီလာဒယ္ဗီးယားျမိဳ ့ကၾကိဳးက ်စ္စက္ရံုအလုပ္သမားသပိတ္။ (၁၈၂၇)ခုႏွစ္ ၊ ဖီလာဒယ္ဗီးယားျမိဳ ့အေဆာက္အဦးအလုပ္သမားသပိတ္။ (၁၈၃၄)ခုႏွစ္၊နယူးေယာက္ျမိဳ ့၊ေပါင္မုန္ ့ဖုတ္အလုပ္သမားသပိတ္စတဲ့အလုပ္သမားတိုက္ပြဲေတြ ေပၚေပါက္ ခဲ့ဲ့ပါတယ္။ တေန႔ ့အလုပ္ခ်ိန္၁၀နာရီသတ္မွတ္္ေရး လႈပ္ရွားမႈေတြကိုရိုက္နွက္ဖမ္းဆီးတာေတြနဲ ့ျဖိဳခြဲခဲ့ပါတယ္။

(ေသဒဏ္စီရင္ခံရတဲ့ေမေဒး သူရဲေကာင္း ႀသဂတ္စ္စပိုင့္August spies) 

ဒီလိုနဲ ့(၁၈၃၇)ခုႏွစ္မွာအလုပ္ခ်ိန္၁၀နာရီတိုက္ပြဲဟာတျမိဳ ့ကေနတျမိဳ ့ကိုကူးစက္က်ယ္ျပန္ ့ခဲ့တာမို ့ျပည္ နယ္ ္အစိုးရတခ်ဳိ ့ဟာမေရမရာေက်ညာခ်က္ေတြန႔ဲအတူအလုပ္ခ်ိန္၁၀နာရီသတ္မွတ္လိုက္ေၾကာင္း မိမိျပည္နယ္ ္ထဲမွာေက်ညာေပးခဲ့ပါတယ္။ဒါေပမယ့္ဘာမွအေကာင္အထည္မေပၚခဲ့သလိုအခြင့္အေရးလည္း မရရွိခဲ့ပါဘူး။ (၁၈၆၆)ခုႏွစ္ ၊ဗယ္တီမိုျမိဳ ့မွာအလုပ္သမားသမဂၢခြဲေပါင္း(၃၀)ေက်ာ္တက္ေရာက္တဲ့အစည္းအေ၀းကေန ``နိုင္ငံလံုးဆိုင္ရာအမ်ဳိးသားအလုပ္သမားသမဂၢအဖြဲ ့ခ်ဳပ္´´ကိုတည္ေထာင္ခဲ့ပါတယ္။အဲဒီသမဂၢအဖြဲ ့ခ်ဳပ္ ဟာတေန ့အလုပ္ခ်ိန္(၈နာရီ)သတ္မွတ္ေရးတိုက္ပြဲေကာ္မတီေတြကို ဖြဲ ့စည္းေပးခဲ့ပါတယ္။ အေမရိကန္ျပည္ ္ကသက္ဆိုင္ရာျပည္နယ္အစိုးရေတြဟာလက္နက္ကိုင္စစ္တပ္နဲ ့ရဲတပ္ဖြဲ ့ေတြကိုသံုးျပီး အျပင္းအထန္ ႏွိမ္နင္း ခဲ့ ပါတယ္။ေခါင္းေဆာင္ေတြကိုဖမ္းဆီးညွင္းပန္းတာ၊ေထာင္ဒဏ္၊ေငြဒဏ္၊ သတ္မွတ္ျပီးျပည္ႏွင္ဒဏ္ေပးတာ။အလုပ္ ္သမားေတြထဲကပဲေၾကးစားလူမိုက္ငွားရမ္းျပီးဖ်က္ဆီးေစတာ၊ ရပ္တည္ခ်က္ေပ်ာ့ညံ့တဲ႔အလုပ္သမားေခါင္း ေဆာင္အခ်ဳိ ့ကိုအခြင့္အေရးဗန္းျပျပီးလာဘ္ေပးျဖိဳ ခြဲတာစသျဖင့္နည္းလမ္းေပါင္းစံုနဲ ့အသံုးျပဳခဲ့တာေတြ ့ရပါ တယ္။ဒီလိုနဲ ့(၁၈၆၈) ခုနွစ္မွာအေမရိကန္ျပည္၊ျပည္နယ္အစိုးရအခ်ဳိ ့ကတေန႔ အလုပ္ခ်ိန္၈နာရီသတ္မွတ္ေရး ့ အမည္ခံဥပေဒတရပ္ကိုထုတ္ျပန္ေပးခဲ့ပါတယ္။


 (1890 May day,England)

ဒါေပမယ့္အရင္းရွင္ေတြၾကိီးစိုးတဲ့ပုဂၢလိကလုပ္ငန္းေတြကိုလံုး၀ သက္ေရာက္ျခင္းမရွိတာမို ့ဒီဥပေဒဟာမေအာင္ျမင္ခဲ့ပါဘူး။တေန ့အလုပ္ခ်ိန္၈နာရီသတ္မွတ္ေရးအတြက္ တိုက္ပြဲ၀င္သတၱဳတြင္းအလုပ္သမား လႈပ္ရွားမႈေခါင္းေဆာင္ေတြကိုေသဒဏ္စီရင္ပစ္တာ၊ မီးရထားလမ္းထုတ္လုပ္ ္ေရးသံမဏိစက္ရံုအလုပ္သမားေတြကိုလက္နက္ကိုင္စစ္တပ္ေတြနဲ ့နွိမ္နင္းတာေတြ လုပ္ခဲ့ပါတယ္။



 May Day (1951,USA)

ဒီလိုနဲ ့(၁၈၈၄) ခုႏွစ္အေမရိကန္ျပည္ ၊ ခ်ီကာဂိုျမိဳ ့့မွာက်င္းပတဲ့(အလုပ္သမားသမဂၢအစည္းအေ၀းၾကီး) ကေနအေမရိကန္ျပည္အလုပ္သမားအဖြဲ ့ခ်ဳပ္(AFL)ရဲ ့ညီလာခံကိုက်င္းပပါတယ္။အဲဒီ AFL ညီလာခံကေနတ ေန ့အလုပ္ခ်ိန္ ၈ နာရီ ရရွိေရးတိုက္ပြဲ၀င္ၾကဖို ့ဆံုးျဖတ္ျပီးတဲ့အခါျပင္ဆင္ခ်ိန္ ၂ ႏွစ္အခ်ိန္ယူခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီျပင္ ဆင္ခ်ိန္၂ႏွစ္အတြင္းမွာတိုက္ပြဲေကာ္မတီေတြကိုစနစ္တက် ဖြဲ ့စည္းခဲ့ၾကပါ္ တယ္။ (၁၈၈၆)ခုႏွစ္ ၊ေမလ ၃ရက္ေန မွာေပၚေပါက္ခဲ့တဲ့အလုပ္သမားသပိတ္မွာ(၆)ဦးေသဆံုးျပီးအလုပ္သမားရာေပါင္းမ်ားစြာဒဏ္ရာ ရခဲ့ပါ္တယ္။ ဒီကိစၥကိုဆတ္ဆတ္ခါနာၾကည္းၾကတဲ့ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာေသာအလုပ္သမားေတြစုေ၀းျပီးလူထုအစည္းအေ၀း က်င္းပေနစဥ္မွာအၾကမ္းဖက္ႏွိမ္နင္းတာေၾကာင့္အလုပ္သမား ၄ ေယာက္နဲ ့ပုလိပ္ ၇ေယာက္ေသဆံုး ခဲ့့ ပါ တယ္။အဲဒီအေရးအခင္းနဲ ့ပတ္သက္ျပီးအလုပ္သမားေခါင္းေဆာင္၄ဦး(ပါဆင္ ၊ ႀသဂတ္စ္စပိုင့္
၊ ဖစ္ခ်ာ၊ အိန္ဂ်ယ္)တို႔့ကို္ဆူပူမႈဖန္တီးတယ္ဆိုျပီးလုပ္ၾကံစြပ္စြဲကာေသဒဏ္စီရင္ခံခဲ့ပါတယ္။ က်န္အလုပ္သမားေခါင္းေဆာင္ေတြကို ေတာ့အစိုးရကေထာင္ဒဏ္ ၊ေငြဒဏ္၊ ျပည္နွင္ဒဏ္စသျဖင့္အျပစ္ေတြေပးခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီလိုအလုပ္သမားေတြ ေသြးေျမက်ခဲ့ရတဲ့တိုက္ပြဲကို အေၾကာင္းျပဳျပီး(၁၈၈၈)ခုႏွစ္ ၊ စိန္ ့လူး၀စ္ျမိဳ ့မွာက်င္းပတဲ့AFLညီလာခံမွာထပ္မံ ံျပီးေတာ့အလုပ္ခ်ိ္န္၈နာရီရရွိေရးတိုက္ပြဲ၀င္ရန္နဲ ့၁၈၉၀ ခုႏွစ္ကစျပီးေတာ့(ေမလ ၁ ရက္)ေန ့ကိုအလုပ္သမား တိုက္ပြဲေန႔ ့(ေမေဒး)အျဖစ္သတ္မွတ္က်င္းပဖို ့ဆံုးျဖတ္ျပဌာန္းလိုက္ၾကပါတယ္။

 (ဆက္လက္ေဖာ္ျပပါမည္။)



 **စုေဆာင္းတင္ျပသူ……ေသာင္ရင္းနဂါး(JACBA)**