မဂၤလာပါဆရာ။ ဆရာရႊင္လန္းခ်မ္းေျမ႕ပါေစ။ ကၽြန္ေတာ္ ႕႕႕႕႕ ပါခင္မ်ာ၊
ရန္ကုန္ မွာ အေမ နွင့္အတူေနပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ့္ အေမ အသက္ ၈၄ႏွစ္။
အခုခ်ိန္အထိ တခါတရံ ဒူးနာ၊ ခါးနာ တာကလြဲရင္ ဘာ ေရာဂါ မွမရွိေသးပါ၊။
ေဆးအေနနဲ႔ အားေဆးကလြဲရင္ ဘာမွမေသာက္ပါ။ အခုတေလာ
အရမ္းေမ့တတ္ေနလို႔ သတိေလးျပန္ထိန္းနိင္ေအာင္ ဘယ္လိုေဆးမ်ိဳး
ေသာက္သံုးသင့္သလဲ ဆရာ အႀကံျပဳေပးေစျခင္ပါတယ္။ တခ်ိဳ႕အႀကံျပဳတဲ့
Moriamin Forte ဆိုတာကေတာ့ သာမာန္ အားေဆးလို႔ ထင္လို႔မတိုက္ေသးပါ။ အားေဆးပံုေလးထဲ့ေပးလိုက္ပါတယ္။ ဆရာ ထံမွ ဘယ္လိုေဆးမ်ိဳး ေသာက္သင့္သလဲ
အႀကံျပဳေပးေစခ ်င္ပါတယ္။ ဆရာအစစအရာရာအစဥ္ေျပပါေစ။ Memory loss ကို
ေဆးစာနဲ႔ Amnesia လို႔ေခၚတယ္။ လက္ငင္းျဖစ္ေနတာေတြကိုေရာ
အတိတ္ျဖစ္ရပ္ေတြပါ သတိေမ့တာ ျဖစ္တယ္။ တေျဖးေျဖးျခင္း ျဖစ္လာတာနဲ႔
ရုတ္တရက္ျဖစ္လာတာလို႔ ရွိတယ္။ ခဏေလာက္သာေမ့တာနဲ႔ အျမဲေမ့ေနတာ
ဆိုျပီး ရွိတယ္။ အသစ္ေတြကို မွတ္ဘို႔ ခက္ခဲသလို ျပန္စဥ္းစားလို႔ မလြယ္ဘူး။
ေရာဂါ တခုခုပါ ရွိမေနရင္ ဒါမ်ိဳးက တေျဖးေျဖးခ်င္း ျဖစ္တာပါ။ သတိေမ့တာနဲ႔
အတူ အာရံုစိုက္မႈပါ အားနည္းတတ္တယ္။ စိတ္က ်တာရွိရင္ အဲလိုျဖစ္မယ္။
ဦးေႏွာက္ ထဲက ပ်က္စီးတဲ့ေနရာ မတူရင္ ခံစားရမွာမတူဘူး။ အကုန္ေမ့တာ
မဟုတ္ဘဲ အျဖစ္အပ်က္ အမ်ိဳးအစား သတ္သတ္မွတ္မွတ္ကိုသာ ေမ့တာလည္း
ရွိတယ္။ စဥ္းစားတဲ့ အစြမ္းက ဆက္ရွိေနႏိုင္တယ္။ မရွိတာလည္း ျဖစ္ႏိုင္တယ္။
အေသးစိတ္ မမွတ္မိတာတဲ့ အစီအစဥ္ လြဲေနတာမ်ိဳး ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ စကားလံုးေတြ
ေမ့တာမ်ိဳးရွိမယ္။ ၾကြက္သားေတြ လႈတ္ရွားရမွာမ်ိဳးကို ေမ့ေနတာလည္း ရွိမယ္။
အေၾကာင္းတရား မ်ားတယ္။
• အရက္၊ မူးယစ္ေဆးဝါး၊ • ဦးေႏွာက္ ကို ေအာက္စီဂ်င္ မရေစတဲ့ အခိုက္အတန္႔
မ်ိဳးမွာလျဖစ္မယ္။ ဥပမာ ႏွလံုးခုန္ရပ္သြားတာ၊ အသက္ရွဴရပ္သြားတာ၊ Strokes
(ဆထုပ္ခ္)၊ ေမ့ေဆးေၾကာင့္ အဆင္မသင့္ျဖစ္တာ။
• ဦးေႏွာက္ အက ်ိတ္၊
• ဦးေႏွာက္ ပိုးဝင္ျခင္း၊ ဥပမာ Lyme disease (လိုင္းမ္) ေရာဂါ၊ Neurosyphilis (ဆစ္ဖလစ္)၊
HIV/AIDS ေရာဂါေတြျဖစ္တယ္။
• ဦးေႏွာက္ ခြဲစိတ္ကုသရျခင္း၊ ဦးေႏွာက္ကို
ဓါတ္ကင္ျခင္း၊ ရိုးတြင္းျခင္ဆီ အစားထိုးျခင္း၊ ကင္ဆာေဆးေပးျခင္း၊
• တခ်ိဳ႕ေဆးဝါးေတြ၊ Barbiturates, Benzodiazepines, Sleeping pills, Antihistamines,
Blood pressure and arthritis medication, Antidepressants, Anti-anxiety medications,
Painkillers • Dementia ဒီမင္းရွားေရာဂါ၊
• Depression, schizophrenia စိတ္က ်ေရာဂါ၊ စကီဇိုဖရီးနီးယားစိတ္ေရာဂါ၊
• Electroconvulsive therapy အတက္ေရာဂါရပ္ေအာင္ လ ်ွပ္စစ္နည္းနဲ ့
ပေဆးကုတာ တာရွည္ရင္၊
• Encephalitis ဦးေႏွာက္ေရာင္ျခင္းအမ်ိဳးမ်ိဳး၊
• Epilepsy ဝက္ရူးျပန္ အတက္ေရာဂါ၊
• Head trauma or injury ေခါင္းခိုက္မိျခင္း၊
• Heart bypass surgery ႏွလံုးေသြးေၾကာဆက္ခြဲစိတ္ကုသျခင္း၊
• Migraine headache မိုင္ဂရင္းေရာဂါ၊
• Malnutrition အာဟာရခ်ိဳ႕တဲ့ျခင္း၊ ဗီတာမင္ ဘီ-၁၂ နည္းျခင္း၊
• Jet Lag ခရီးရွည္သြားျခင္း၊
• Meningitis ဦးေႏွာက္ ေမွးေရာင္ျခင္း၊
• Prolonged toxin exposure အဆိပ္သင့္ျခင္း၊
• Sleep disorders အအိပ္ပ်က္ေရာဂါ၊
• Thyroid disease လည္ပင္းၾကီးေရာဂါ၊
• Parkinson’s disease, Huntington’s disease, Multiple sclerosis,
Creutzfeldt-Jakob Disease, Fibromyalgia, Pick Disease, West Nile Virus,
Lewy body disease, Normal pressure hydrocephalus, Wernicke-Korsakoff
syndrome, Wilson’s disease ေရာဂါမ်ား။ ေသြးစစ္ရမယ္။ Cerebral angiography,
Cognitive tests, CT scan or MRI, EEG နဲ႔ Lumbar puncture ေတြ လုပ္ႏိုင္တယ္။
Dementia ဒီမင္းရွားေရာဂါ Mental ability စိတ္စြမ္းကုိက နည္းသြားလို႔ ျဖစ္ရတယ္။
Thought processes စဥ္းစားမႈ ထိခိုက္တာလည္း ရွိႏိုင္တယ္။ ေျဖးေျဖးခ်င္း
ေမ့လာတယ္။ ၾကာေလဆိုးေလ။ Memory မွတ္ဥာဏ္၊ Understanding
နားလည္ႏိုင္စြမ္း၊ Judgement ဆံုးျဖတ္ႏိုင္စြမ္း၊ Thinking ေတြးေခၚမႈ နဲ႔
Language စကားေတြပါ ေမ့ႏိုင္တယ္။ Personality တကိုယ္ေရ ပံုစံလည္း
ေျပာင္းလာမယ္။ သူမ်ားေတြနဲ႔ ဝင္ထြက္ဆက္ဆံတာ အရင္လို မဟုတ္ေတာ့ဘူး။
Alzheimer’s disease အယ္လ္ဇိုင္းမား ေရာဂါ၊ Vascular dementia
ဗာစကူလာဒီမင္းရွားေရာဂါ နဲ႔ Dementia with Lewy bodies ေတြေၾကာင့္
ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ Dementia ဟာ Alzheimer’s disease အယ္လ္ဇိုင္းမား ေၾကာင့္
တဝက္ေလာက္ျဖစ္ေစတယ္။ ဦးေႏွာက္က အရြယ္ ငယ္လာတယ္။ ဦးေႏွာက္ထဲက
အာရံုေၾကာ အေရအတြက္နည္းလာမယ္။ အလုပ္လုပ္ရာမွာလိုတဲ့ Acetylcholine
ဓါတ္ပစၥည္းေတြလည္း နည္းလာတယ္။ ၾကာေလဆိုးေလ။ တေျဖးေျဖးနဲ႔
ရာသက္ပန္ေမ့တယ္။ Vascular dementia ဆိုတာကေန Dementia
ေလးပံုတပံု ျဖစ္ေစတယ္။ ဦးေႏွာက္ထဲက ေသြးေၾကာ ေသးေသးေလး ေတြမွာ
ေရာဂါျဖစ္တယ္။ စဥ္းစားေတြးေခၚတဲ့အစိတ္အပိုင္းက ေသြးေၾကားေလးေတြမွာ
Infarct ေသြးေၾကာပိတ္ရာကေန ထိခိုက္ပ်က္စီးတယ္။ Tiny strokes အေသးစား
စထုပ္ခ္လို႔ေခၚတယ္။ Major stroke တကယ့္ စထုပ္ခ္ရျပီးေနာက္ ဆက္ျဖစ္တာလည္း
ျဖစ္ႏိုင္တယ္။
ေသြးတိုးရွိသူ၊ ေဆးလိပ္ေသာက္သူ၊ ကိုလက္စေထာမ်ားသူ၊ ေလ့က ်င့္ခန္း
မလုပ္သူေတြမွာ အျဖစ္မ်ားေစတယ္။ ဥာဏ္ရည္နည္းသူေတြ၊ အေဖၚကင္း
သူေတြမွာပိုျဖစ္တယ္။ မိသားစုထဲမွာ တေယာက္မကျဖစ္တတ္တယ္။
ကေလးေတြမွာ ေမြးရာပါ Down’s syndrome ရွိရင္ေမ့တယ္။ ဒီကေလးမ်ိဳးၾကီးလာရင္
Alzheimer’s disease ပိုျဖစ္ႏိုင္တယ္။ Dementia with Lewy bodies ဆိုတာကေန
၁၅% ျဖစ္ေစတယ္။ ဦးေႏွာက္ ထဲက အာရံုေၾကာေတြမွာ ပံုမွန္ မဟုတ္တဲ့ ပရိုတင္း
အခဲေလးေတြ စုေဝးလာလို႔ ျဖစ္တယ္။ Mixed dementia ေရာေထြးေနတာမ်ိဳးရွိေသးတယ္။ တျခားအေၾကာင္းတရား ေရာဂါအမ်ိဳးေပါင္း ၆ဝ ေလာက္ရွိတယ္။ ျဗိတိန္မွာ
အသက္ ၆၅ ေက ်ာ္လာရင္ ၂ဝ မွာ ၁ ေယာက္ျဖစ္တယ္။ ၈၅ ႏွစ္ေက ်ာ္ရင္ ၅ ေယာက္
၁ ေယာက္ ျဖစ္တယ္။ ဒါေပမယ့္ အသက္ၾကီးတိုင္း ျဖစ္ရမယ္ေတာ့ မဟုတ္ပါ။
ငယ္ေသးလို႔ လံုးဝမျဖစ္ဘူးေတာ့ မဟုတ္ပါ။ လံုးဝေပ်ာက္ေအာက္ မတတ္ႏိုင္ေသးပါ။
Thinking စဥ္းစားမႈနဲ႔ Memory သတိတရားဆိုတဲ့ Cognitive symptoms လကၡဏာ ေတြ
သက္သာေစဘို႔ ေဆးေတြနဲ႔ Mood အမူအယာေတြ ေျပာင္းလာတာကို သက္သာေစမဲ့
ေဆးေတြဆိုျပီး ၂ မ်ိဳး သံုးႏိုင္တယ္။ Acetylcholinesterase inhibitors (Donepezil,
Rivastigmine, Galantamine) ေဆးေတြက Alzheimer’s disease ေရာဂါမွာ နည္းေနတဲ့
Acetylcholine ဓါတ္ကိုမ်ားေစေအာင္လုပ္ေပးတယ္။ ေပ်ာက္သြားေစမဲ့ေဆးေတာ့
မဟုတ္ဘူး။ ၂ဝ၁၁ မတ္လကစျပီး National Institute for Health and Clinical Excellence
ကေနညႊန္ၾကားခ်က္အသစ္ ထုတ္ထားတယ္။ Donepezil, Galantamine နဲ႔ Rivastigmine
ေဆးေတြကို အသင့္အတင့္သာဆိုးတဲ့ Alzheimer’s disease ေရာဂါအတြက္
ေပးႏိုင္တယ္။ သတိျပဳဘို႔ေတာ့ ရွိတယ္။ အထူးကု ဆရာဝန္ကေနသာ
ေဆးေပးရမယ္။ အျမဲတန္း ဆန္းစစ္ေနရမယ္။ ေဘးထြက္-ဆိုးက ်ဳိး ေတြရွိတယ္။ ေနမေကာင္းသလိုခံစားရမယ္၊ ၾကြက္သားေတြနာမယ္၊ ေမာပန္းမယ္၊ ေခါင္းကိုက္မယ္၊
ဝမ္းပ်က္မယ္။ Memantine ေဆးကို အသင့္အတင့္သာဆိုးတဲ့ Alzheimer’s disease ေရာဂါအတြက္ေပးႏိုင္တယ္။ ဒီေဆးက ဦးေႏွာက္ ထဲမွာ Glutamate ဓါတ္ကို
နည္းေစမယ္။ ဦးေႏွာက္ ဆဲလ္ေတြကို မပ်က္စီးေအာင္ ကာကြယ္ေပးမယ္။
ေပ်ာက္သြားေစမဲ့ေဆးေတာ့ မဟုတ္ဘူး။ Acetylcholinesterase inhibitor
ကိုေပးမရသူေတြအတြက္ သံုးႏိုင္တယ္။ စိတ္ဓါတ္က ်ရာကေန သတိေမ့သူေတြ
အတြက္ Antidepressant စိတ္မက ်ေဆးသံုးတာလည္း လုပ္ပါတယ္။ အိပ္မရ
ျဖစ္သူေတြကို အိပ္ေဆးေပးမယ္။ ၾကမ္းတမ္းျပီး အထိန္းရခက္သူေတြကို
Tranquilliser ျငိမ္ေဆး၊ Antipsychotic medicine စိတ္ေဆးေတြေပးမယ္။ မိသားစု
ကေန ကူညီရမယ္။ အထူးသူနာျပဳေဂဟာေတြက ကူညီႏိုင္တယ္။ Cognitive
therapy ကုသနည္း လုပ္ေပးႏိုင္တယ္။ Boron, Lecithin, Garlic, Vitamin B complex,
Zinc, Copper, Vitamin C with bioflavonoid အားေဆးေတြ ေသာက္သင့္တယ္။
Gingko biloba ဟာဘယ္ေဆး၊ အကိုက္အခဲေပ်ာက္ေဆး၊ ဗီတာမင္ အီး၊ အီစထိုဂ်င္နဲ႔
Statins စတာတင္ေဆးေတြကလည္း အေထာက္အကူရႏိုင္တယ္။ Aerobic exercise
ေလ့က ်င့္ခန္း လုပ္ရမယ္။ • Vitamins and memory ဗီတာမင္ေတြက မွတ္ဥာဏ္
တိုးေစႏိုင္သလား http://doctortintswe.blogspot.com/…/vitamins-and-memory.html
• Tonics အားေဆး https://doctortintswe.blogspot.com/2014/11/tonics.html
• MCI လူၾကီးေရာဂါ http://doctortintswe.blogspot.com/2016/10/mci.html
Dr. တင့္ေဆြ
မဂၤလာပါဆရာ။ ဆရာရႊင္လန္းခ်မ္းေျမ႕ပါေစ။ ကၽြန္ေတာ္ ႕႕႕႕႕ ပါခင္မ်ာ၊
ရန္ကုန္ မွာ အေမ နွင့္အတူေနပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ့္ အေမ အသက္ ၈၄ႏွစ္။
အခုခ်ိန္အထိ တခါတရံ ဒူးနာ၊ ခါးနာ တာကလြဲရင္ ဘာ ေရာဂါ မွမရွိေသးပါ၊။
ေဆးအေနနဲ႔ အားေဆးကလြဲရင္ ဘာမွမေသာက္ပါ။ အခုတေလာ
အရမ္းေမ့တတ္ေနလို႔ သတိေလးျပန္ထိန္းနိင္ေအာင္ ဘယ္လိုေဆးမ်ိဳး
ေသာက္သံုးသင့္သလဲ ဆရာ အႀကံျပဳေပးေစျခင္ပါတယ္။ တခ်ိဳ႕အႀကံျပဳတဲ့
Moriamin Forte ဆိုတာကေတာ့ သာမာန္ အားေဆးလို႔ ထင္လို႔မတိုက္ေသးပါ။ အားေဆးပံုေလးထဲ့ေပးလိုက္ပါတယ္။ ဆရာ ထံမွ ဘယ္လိုေဆးမ်ိဳး ေသာက္သင့္သလဲ
အႀကံျပဳေပးေစခ ်င္ပါတယ္။ ဆရာအစစအရာရာအစဥ္ေျပပါေစ။ Memory loss ကို
ေဆးစာနဲ႔ Amnesia လို႔ေခၚတယ္။ လက္ငင္းျဖစ္ေနတာေတြကိုေရာ
အတိတ္ျဖစ္ရပ္ေတြပါ သတိေမ့တာ ျဖစ္တယ္။ တေျဖးေျဖးျခင္း ျဖစ္လာတာနဲ႔
ရုတ္တရက္ျဖစ္လာတာလို႔ ရွိတယ္။ ခဏေလာက္သာေမ့တာနဲ႔ အျမဲေမ့ေနတာ
ဆိုျပီး ရွိတယ္။ အသစ္ေတြကို မွတ္ဘို႔ ခက္ခဲသလို ျပန္စဥ္းစားလို႔ မလြယ္ဘူး။
ေရာဂါ တခုခုပါ ရွိမေနရင္ ဒါမ်ိဳးက တေျဖးေျဖးခ်င္း ျဖစ္တာပါ။ သတိေမ့တာနဲ႔
အတူ အာရံုစိုက္မႈပါ အားနည္းတတ္တယ္။ စိတ္က ်တာရွိရင္ အဲလိုျဖစ္မယ္။
ဦးေႏွာက္ ထဲက ပ်က္စီးတဲ့ေနရာ မတူရင္ ခံစားရမွာမတူဘူး။ အကုန္ေမ့တာ
မဟုတ္ဘဲ အျဖစ္အပ်က္ အမ်ိဳးအစား သတ္သတ္မွတ္မွတ္ကိုသာ ေမ့တာလည္း
ရွိတယ္။ စဥ္းစားတဲ့ အစြမ္းက ဆက္ရွိေနႏိုင္တယ္။ မရွိတာလည္း ျဖစ္ႏိုင္တယ္။
အေသးစိတ္ မမွတ္မိတာတဲ့ အစီအစဥ္ လြဲေနတာမ်ိဳး ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ စကားလံုးေတြ
ေမ့တာမ်ိဳးရွိမယ္။ ၾကြက္သားေတြ လႈတ္ရွားရမွာမ်ိဳးကို ေမ့ေနတာလည္း ရွိမယ္။
အေၾကာင္းတရား မ်ားတယ္။
• အရက္၊ မူးယစ္ေဆးဝါး၊ • ဦးေႏွာက္ ကို ေအာက္စီဂ်င္ မရေစတဲ့ အခိုက္အတန္႔
မ်ိဳးမွာလျဖစ္မယ္။ ဥပမာ ႏွလံုးခုန္ရပ္သြားတာ၊ အသက္ရွဴရပ္သြားတာ၊ Strokes
(ဆထုပ္ခ္)၊ ေမ့ေဆးေၾကာင့္ အဆင္မသင့္ျဖစ္တာ။
• ဦးေႏွာက္ အက ်ိတ္၊
• ဦးေႏွာက္ ပိုးဝင္ျခင္း၊ ဥပမာ Lyme disease (လိုင္းမ္) ေရာဂါ၊ Neurosyphilis (ဆစ္ဖလစ္)၊
HIV/AIDS ေရာဂါေတြျဖစ္တယ္။
• ဦးေႏွာက္ ခြဲစိတ္ကုသရျခင္း၊ ဦးေႏွာက္ကို
ဓါတ္ကင္ျခင္း၊ ရိုးတြင္းျခင္ဆီ အစားထိုးျခင္း၊ ကင္ဆာေဆးေပးျခင္း၊
• တခ်ိဳ႕ေဆးဝါးေတြ၊ Barbiturates, Benzodiazepines, Sleeping pills, Antihistamines,
Blood pressure and arthritis medication, Antidepressants, Anti-anxiety medications,
Painkillers • Dementia ဒီမင္းရွားေရာဂါ၊
• Depression, schizophrenia စိတ္က ်ေရာဂါ၊ စကီဇိုဖရီးနီးယားစိတ္ေရာဂါ၊
• Electroconvulsive therapy အတက္ေရာဂါရပ္ေအာင္ လ ်ွပ္စစ္နည္းနဲ ့
ပေဆးကုတာ တာရွည္ရင္၊
• Encephalitis ဦးေႏွာက္ေရာင္ျခင္းအမ်ိဳးမ်ိဳး၊
• Epilepsy ဝက္ရူးျပန္ အတက္ေရာဂါ၊
• Head trauma or injury ေခါင္းခိုက္မိျခင္း၊
• Heart bypass surgery ႏွလံုးေသြးေၾကာဆက္ခြဲစိတ္ကုသျခင္း၊
• Migraine headache မိုင္ဂရင္းေရာဂါ၊
• Malnutrition အာဟာရခ်ိဳ႕တဲ့ျခင္း၊ ဗီတာမင္ ဘီ-၁၂ နည္းျခင္း၊
• Jet Lag ခရီးရွည္သြားျခင္း၊
• Meningitis ဦးေႏွာက္ ေမွးေရာင္ျခင္း၊
• Prolonged toxin exposure အဆိပ္သင့္ျခင္း၊
• Sleep disorders အအိပ္ပ်က္ေရာဂါ၊
• Thyroid disease လည္ပင္းၾကီးေရာဂါ၊
• Parkinson’s disease, Huntington’s disease, Multiple sclerosis,
Creutzfeldt-Jakob Disease, Fibromyalgia, Pick Disease, West Nile Virus,
Lewy body disease, Normal pressure hydrocephalus, Wernicke-Korsakoff
syndrome, Wilson’s disease ေရာဂါမ်ား။ ေသြးစစ္ရမယ္။ Cerebral angiography,
Cognitive tests, CT scan or MRI, EEG နဲ႔ Lumbar puncture ေတြ လုပ္ႏိုင္တယ္။
Dementia ဒီမင္းရွားေရာဂါ Mental ability စိတ္စြမ္းကုိက နည္းသြားလို႔ ျဖစ္ရတယ္။
Thought processes စဥ္းစားမႈ ထိခိုက္တာလည္း ရွိႏိုင္တယ္။ ေျဖးေျဖးခ်င္း
ေမ့လာတယ္။ ၾကာေလဆိုးေလ။ Memory မွတ္ဥာဏ္၊ Understanding
နားလည္ႏိုင္စြမ္း၊ Judgement ဆံုးျဖတ္ႏိုင္စြမ္း၊ Thinking ေတြးေခၚမႈ နဲ႔
Language စကားေတြပါ ေမ့ႏိုင္တယ္။ Personality တကိုယ္ေရ ပံုစံလည္း
ေျပာင္းလာမယ္။ သူမ်ားေတြနဲ႔ ဝင္ထြက္ဆက္ဆံတာ အရင္လို မဟုတ္ေတာ့ဘူး။
Alzheimer’s disease အယ္လ္ဇိုင္းမား ေရာဂါ၊ Vascular dementia
ဗာစကူလာဒီမင္းရွားေရာဂါ နဲ႔ Dementia with Lewy bodies ေတြေၾကာင့္
ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ Dementia ဟာ Alzheimer’s disease အယ္လ္ဇိုင္းမား ေၾကာင့္
တဝက္ေလာက္ျဖစ္ေစတယ္။ ဦးေႏွာက္က အရြယ္ ငယ္လာတယ္။ ဦးေႏွာက္ထဲက
အာရံုေၾကာ အေရအတြက္နည္းလာမယ္။ အလုပ္လုပ္ရာမွာလိုတဲ့ Acetylcholine
ဓါတ္ပစၥည္းေတြလည္း နည္းလာတယ္။ ၾကာေလဆိုးေလ။ တေျဖးေျဖးနဲ႔
ရာသက္ပန္ေမ့တယ္။ Vascular dementia ဆိုတာကေန Dementia
ေလးပံုတပံု ျဖစ္ေစတယ္။ ဦးေႏွာက္ထဲက ေသြးေၾကာ ေသးေသးေလး ေတြမွာ
ေရာဂါျဖစ္တယ္။ စဥ္းစားေတြးေခၚတဲ့အစိတ္အပိုင္းက ေသြးေၾကားေလးေတြမွာ
Infarct ေသြးေၾကာပိတ္ရာကေန ထိခိုက္ပ်က္စီးတယ္။ Tiny strokes အေသးစား
စထုပ္ခ္လို႔ေခၚတယ္။ Major stroke တကယ့္ စထုပ္ခ္ရျပီးေနာက္ ဆက္ျဖစ္တာလည္း
ျဖစ္ႏိုင္တယ္။
ေသြးတိုးရွိသူ၊ ေဆးလိပ္ေသာက္သူ၊ ကိုလက္စေထာမ်ားသူ၊ ေလ့က ်င့္ခန္း
မလုပ္သူေတြမွာ အျဖစ္မ်ားေစတယ္။ ဥာဏ္ရည္နည္းသူေတြ၊ အေဖၚကင္း
သူေတြမွာပိုျဖစ္တယ္။ မိသားစုထဲမွာ တေယာက္မကျဖစ္တတ္တယ္။
ကေလးေတြမွာ ေမြးရာပါ Down’s syndrome ရွိရင္ေမ့တယ္။ ဒီကေလးမ်ိဳးၾကီးလာရင္
Alzheimer’s disease ပိုျဖစ္ႏိုင္တယ္။ Dementia with Lewy bodies ဆိုတာကေန
၁၅% ျဖစ္ေစတယ္။ ဦးေႏွာက္ ထဲက အာရံုေၾကာေတြမွာ ပံုမွန္ မဟုတ္တဲ့ ပရိုတင္း
အခဲေလးေတြ စုေဝးလာလို႔ ျဖစ္တယ္။ Mixed dementia ေရာေထြးေနတာမ်ိဳးရွိေသးတယ္။ တျခားအေၾကာင္းတရား ေရာဂါအမ်ိဳးေပါင္း ၆ဝ ေလာက္ရွိတယ္။ ျဗိတိန္မွာ
အသက္ ၆၅ ေက ်ာ္လာရင္ ၂ဝ မွာ ၁ ေယာက္ျဖစ္တယ္။ ၈၅ ႏွစ္ေက ်ာ္ရင္ ၅ ေယာက္
၁ ေယာက္ ျဖစ္တယ္။ ဒါေပမယ့္ အသက္ၾကီးတိုင္း ျဖစ္ရမယ္ေတာ့ မဟုတ္ပါ။
ငယ္ေသးလို႔ လံုးဝမျဖစ္ဘူးေတာ့ မဟုတ္ပါ။ လံုးဝေပ်ာက္ေအာက္ မတတ္ႏိုင္ေသးပါ။
Thinking စဥ္းစားမႈနဲ႔ Memory သတိတရားဆိုတဲ့ Cognitive symptoms လကၡဏာ ေတြ
သက္သာေစဘို႔ ေဆးေတြနဲ႔ Mood အမူအယာေတြ ေျပာင္းလာတာကို သက္သာေစမဲ့
ေဆးေတြဆိုျပီး ၂ မ်ိဳး သံုးႏိုင္တယ္။ Acetylcholinesterase inhibitors (Donepezil,
Rivastigmine, Galantamine) ေဆးေတြက Alzheimer’s disease ေရာဂါမွာ နည္းေနတဲ့
Acetylcholine ဓါတ္ကိုမ်ားေစေအာင္လုပ္ေပးတယ္။ ေပ်ာက္သြားေစမဲ့ေဆးေတာ့
မဟုတ္ဘူး။ ၂ဝ၁၁ မတ္လကစျပီး National Institute for Health and Clinical Excellence
ကေနညႊန္ၾကားခ်က္အသစ္ ထုတ္ထားတယ္။ Donepezil, Galantamine နဲ႔ Rivastigmine
ေဆးေတြကို အသင့္အတင့္သာဆိုးတဲ့ Alzheimer’s disease ေရာဂါအတြက္
ေပးႏိုင္တယ္။ သတိျပဳဘို႔ေတာ့ ရွိတယ္။ အထူးကု ဆရာဝန္ကေနသာ
ေဆးေပးရမယ္။ အျမဲတန္း ဆန္းစစ္ေနရမယ္။ ေဘးထြက္-ဆိုးက ်ဳိး ေတြရွိတယ္။ ေနမေကာင္းသလိုခံစားရမယ္၊ ၾကြက္သားေတြနာမယ္၊ ေမာပန္းမယ္၊ ေခါင္းကိုက္မယ္၊
ဝမ္းပ်က္မယ္။ Memantine ေဆးကို အသင့္အတင့္သာဆိုးတဲ့ Alzheimer’s disease ေရာဂါအတြက္ေပးႏိုင္တယ္။ ဒီေဆးက ဦးေႏွာက္ ထဲမွာ Glutamate ဓါတ္ကို
နည္းေစမယ္။ ဦးေႏွာက္ ဆဲလ္ေတြကို မပ်က္စီးေအာင္ ကာကြယ္ေပးမယ္။
ေပ်ာက္သြားေစမဲ့ေဆးေတာ့ မဟုတ္ဘူး။ Acetylcholinesterase inhibitor
ကိုေပးမရသူေတြအတြက္ သံုးႏိုင္တယ္။ စိတ္ဓါတ္က ်ရာကေန သတိေမ့သူေတြ
အတြက္ Antidepressant စိတ္မက ်ေဆးသံုးတာလည္း လုပ္ပါတယ္။ အိပ္မရ
ျဖစ္သူေတြကို အိပ္ေဆးေပးမယ္။ ၾကမ္းတမ္းျပီး အထိန္းရခက္သူေတြကို
Tranquilliser ျငိမ္ေဆး၊ Antipsychotic medicine စိတ္ေဆးေတြေပးမယ္။ မိသားစု
ကေန ကူညီရမယ္။ အထူးသူနာျပဳေဂဟာေတြက ကူညီႏိုင္တယ္။ Cognitive
therapy ကုသနည္း လုပ္ေပးႏိုင္တယ္။ Boron, Lecithin, Garlic, Vitamin B complex,
Zinc, Copper, Vitamin C with bioflavonoid အားေဆးေတြ ေသာက္သင့္တယ္။
Gingko biloba ဟာဘယ္ေဆး၊ အကိုက္အခဲေပ်ာက္ေဆး၊ ဗီတာမင္ အီး၊ အီစထိုဂ်င္နဲ႔
Statins စတာတင္ေဆးေတြကလည္း အေထာက္အကူရႏိုင္တယ္။ Aerobic exercise
ေလ့က ်င့္ခန္း လုပ္ရမယ္။ • Vitamins and memory ဗီတာမင္ေတြက မွတ္ဥာဏ္
တိုးေစႏိုင္သလား http://doctortintswe.blogspot.com/…/vitamins-and-memory.html
• Tonics အားေဆး https://doctortintswe.blogspot.com/2014/11/tonics.html
• MCI လူၾကီးေရာဂါ http://doctortintswe.blogspot.com/2016/10/mci.html
Dr. တင့္ေဆြ
No comments:
Post a Comment