**Public Health**လူ၏ ခႏၶာကိုယ္ အတြင္းရွိ ဆဲလ္မ်ားသည္ ပြားႏႈန္း ပံုမွန္ထက္ ပိုလြန္ျမင့္တက္ၿပီး အက်ိတ္၊ အဖု ျဖစ္လာတတ္သည္။ တခ်ဳိ႕ အက်ိတ္ အဖုမ်ားသည္ လူကို အႏၲရာယ္ မေပးႏိုင္ေသာ္လည္း တခ်ဳိ႕မွာ အသက္အႏၲရာယ္ ေပးႏိုင္ေသာ ကင္ဆာက်ိတ္မ်ား ျဖစ္ႏိုင္သည္။ ကင္ဆာဆိုသည့္ စကားလံုးသည္ လက္တင္ ဘာသာစကားမွ ဆင္းသက္လာၿပီး Crab (ဂဏန္းေကာင္)ဟု အဓိပၸါယ္ရသည္။ ၎ အက်ိတ္မ်ားသည္ ခႏၶာကိုယ္တြင္းရွိ အစိတ္အပိုင္းမ်ားကို ဂဏန္း လက္မႀကီးမ်ားကဲ့သို႔ ထိုးေဖာက္ ဖ်က္ဆီးတတ္သည္။ ဒါအျပင္ ယင္းအက်ိတ္မ်ားသည္ Cytokine ဟု ေခၚသည့္ ဓာတ္မ်ားထြက္ၿပီး လူကို အစားအေသာက္ မစားခ်င္ေအာင္ ျဖစ္ေစတတ္သည္။ ကိုယ္ခံအားကို က်ေစသည္။ ေစာေစာစီးစီး မသိရွိ၊ မကုသလွ်င္ အသက္ ဆံုး႐ႈံးႏိုင္သည္။
ကင္ဆာသည္ ခႏၶာကိုယ္အႏံွ႔တြင္ ျဖစ္ေပၚႏိုင္သည္။ အေရျပားတြင္ ကင္ဆာျဖစ္ေစႏိုင္သလို အဆုတ္၊ အ႐ုိး၊ ဦးေႏွာက္တို႔တြင္လည္း ကင္ဆာ ျဖစ္ႏိုင္သည္။ ျမန္မာက ကင္ဆာေရာဂါကို ျမစ္ပြားနာဟု ေခၚၾကသည္။
ကင္ဆာ အက်ိတ္မ်ားသည္ မ်က္စိျဖင့္ မျမင္ႏိုင္၊ လက္ျဖင့္ မစမ္းသပ္ႏိုင္ေသာ အရြယ္အစားေလးမွ စမ္းသပ္ႏိုင္သည့္ အရြယ္အထိ ရသည္။ ႀကီးထြားႏႈန္း အေႏွးအျမန္သည္ ကင္ဆာအမ်ဳိးအစား တစ္ခုႏွင့္ တစ္ခု မတူေပ။ လက္ျဖင့္ ကိုင္တြယ္ စမ္းသပ္ႏိုင္ေသာ အဖုအက်ိတ္ အရြယ္ထိ ႀကီးထြားလာၿပီဆိုလွ်င္ အေတာ့္ကို အႏၲရာယ္ ရွိေနေပၿပီ။ တဖန္ အျခား ခႏၶာကိုယ္ အစိတ္အပိုင္းမ်ားကိုပါ ျပန္႔ပြားေနၿပီဆိုလွ်င္ အဆိုးဆံုး အေျခအေနကို ေရာက္ေနၿပီဟု ေျပာလို႔ရႏိုင္သည္။
ျဖစ္ပြားသည့္ အဂၤါအစိတ္အပိုင္းေပၚ မူတည္ၿပီး အေရျပားကင္ဆာ၊ အဆုတ္ကင္ဆာ၊ အူမႀကီးကင္ဆာ စသျဖင့့္ ေခၚၾကသည္။ ၎တို႔အနက္ ရင္သားကင္ဆာက အမ်ဳိးသမီးတိုင္း သတိျပဳသင့္သည္။ သားအိမ္ေခါင္း ကင္ဆာ ၿပီးလွ်င္ ဒုတိယ အျဖစ္အမ်ားဆံုး ကင္ဆာတစ္မ်ဳိး ျဖစ္သည္။ ယခုေနာက္ပိုင္းတြင္ သားအိမ္ေခါင္း ကင္ဆာကို ကာကြယ္ေဆး ထိုးႏွံ ကာကြယ္ႏိုင္ေသာ္လည္း ရင္သားကင္ဆာမွာ ေစာေစာ သိရမွသာ ကုသႏိုင္သည့္အတြက္ အမ်ဳိးသမီးတိုင္းလိုလို ဂ႐ုျပဳသင့္သည့္ ေရာဂါဆိုလွ်င္ မမွားေခ်။ ရင္သားကင္ဆာ ေရာဂါ ျဖစ္ရျခင္း ရင္သားကင္ဆာသည္ ရင္သား၏ ကလာပ္စည္းမွ စတင္ျဖစ္ေပၚလာသည့္ အႏၲရာယ္ေပးႏိုင္ေသာ အက်ိတ္ ျဖစ္သည္။
အမ်ဳိးသမီးမ်ားတြင္ အျဖစ္မ်ားေသာ္လည္း အမ်ဳိးသားမ်ားလည္း ျဖစ္ႏိုင္ေခ် ရွိသည္။ ႏွစ္စဥ္ ကမ႓ာတြင္ အမ်ဳိးသမီး တစ္သန္းခန္႔ ရင္သားကင္ဆာ ေရာဂါကို ခံစားရသည္။ ခ်မ္းသာေသာ ႏိုင္ငံမ်ား တြင္လည္း အျဖစ္မ်ားသည့္ ေရာဂါ ျဖစ္သည္။ ရင္သားကင္ဆာ ေရာဂါသည္ မ်ဳိးပြားမႈ ဆိုင္ရာအေၾကာင္း တရားမ်ားေၾကာင့္ အဓိက ျဖစ္သည္။ ဥပမာ .. အသက္ငယ္ငယ္တြင္ ရာသီေသြး ေပၚျခင္း၊ ေနာက္က်မွ ေသြးဆံုးျခင္း၊ ကိုယ္ဝန္ မေဆာင္ျခင္းႏွင့္ ကယ္လိုရီမ်ားေသာ အစားအစာမ်ား စားျခင္း၊ ကိုယ္လက္ လႈပ္ရွားမႈ နည္းျခင္းတို႔ ျဖစ္သည္။
ထို႔ျပင္ အိမ္ေထာင္ ရွိေသာ္လည္း သားသမီး မရသူမ်ား၊ ကိုယ္ဝန္မေဆာင္ဘူးသူ အပ်ဳိႀကီးမ်ား၊ ကိုယ္ဝန္ ေဆာင္ခ်ိန္ ေနာက္က်၍ အသက္ ၃ဝေက်ာ္မွ ပထမအႀကိမ္ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္သူမ်ား အပ်ဳိေဖာ္ ေစာေစာ ဝင္သူမ်ား၊ မီးယပ္ေသြးဆံုး ေနာက္က်သူ အမ်ဳိးသမီးမ်ား၊ ေသြးဆံုးၿပီး ေဟာ္မုန္းကုထံုး ခံယူသူမ်ား၊ အဝလြန္ အမ်ဳိးသမီးမ်ား၊ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ၿပီး မိခင္ႏို႔ မတိုက္ေကၽြးသူမ်ား၊ ေဆြမ်ဳိးမ်ား၌ ကင္ဆာ ေရာဂါ ျဖစ္ဖူးသည့္ ရာဇဝင္ရွိသူမ်ား၊ ပဋိသေႏၶ တားေဆး Pills: မွီဝဲသူမ်ားသည္ ရင္သားကင္ဆာ ျဖစ္ရန္ ရာခိုင္ႏႈန္း မ်ားသည္။
**ႀကိဳတင္ကာကြယ္ျခင္း**
ရင္သားကင္ဆာ ကာကြယ္ေဆး မရွိသည့္အတြက္ လူေနမႈပံုစံကို စနစ္တက် ျပဳလုပ္ၿပီး ကာကြယ္သင့္သည္။ ရင္သားကင္ဆာႏွင့္ ပတ္သက္လွ်င္ ျမန္မာအမ်ဳိးသမီး အမ်ားစုသည္ အရွက္အေၾကာက္ ႀကီးမားသျဖင့္ ရင္သားတြင္ အလံုးအက်ိတ္ ေတြ႕လွ်င္ ဆရာဝန္ထံ သြားေရာက္ ျပသရမွာကို တြန္႔ဆုတ္ေလ့ ရွိၾကသည္။
ရင္သားကင္ဆာ ျဖစ္ၿပီဆိုလွ်င္ ေစာစီးစြာ သိရွိပါက ကုသႏိုင္သည္။ အခ်ိန္ ေနာက္က်လွ်င္ အသက္ အႏၲရာယ္ကို ထိခိုက္ႏိုင္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ မိမိရင္သားတြင္ အက်ိတ္အဖု ရွိမရွိကို မိမိကိုယ္တိုင္ အစဥ္ စမ္းသပ္ ဂ႐ုစိုက္သင့္သည္။
စမ္းသပ္ျခင္းကို ရာသီေသြး ေပၚၿပီးခ်ိန္တြင္ ျပဳလုပ္သင့္သည္။ အိပ္ရင္းျဖစ္ေစ၊ မတ္တပ္ရပ္ရင္း ျဖစ္ေစ စမ္းသပ္ႏိုင္သည္။ ရင္သား ႏွစ္ဘက္ အနိမ့္အျမင့္၊ အရြယ္မတူျခင္း၊ ရင္သားေပၚရွိ အေရျပား ခ်ဳိင့္ဝင္ျခင္း၊ ရင္သားတြင္ ျမင္သာေသာ အက်ိတ္ရွိမရွိ၊ ႏို႔သီးေခါင္း ခ်ဳိင့္ဝင္ျခင္း၊ အေရာင္ ေျပာင္းျခင္း၊ ႏို႔သီးေခါင္းမွ အရည္သို႔ ေသြးထြက္ျခင္း၊ လက္ေမာင္းေယာင္ျခင္း၊ လည္ပင္းႏွင့္ ခ်ဳိင္းတြင္ အက်ိတ္၊ အဖုရွိမရွိ စသည္တို႔ကို အဓိက ထားၾကည့္ရမည္။
*ရင္သားကင္ဆာဟု သံသယ ရွိပါက**
ရန္ကုန္ ျပည့္သူေဆး႐ုံႀကီး၊ ဓာတ္ေရာင္ျခည္ ဌာနတြင္ မမ္မိုဂရမ္ (Mammogram)ႏွင့္ ရင္သားကင္ဆာ ရွိမရွိကို စမ္းသပ္ ႏိုင္သည္။ ရင္သား ဓာတ္မွန္႐ိုက္ၿပီး ကင္ဆာသ႑ာန္ ေတြ႕လွ်င္ ယင္းကင္ဆာဟု သံသယရွိေသာ ေနရာမွ အသား စနမူနာယူၿပီး ဓာတ္ခြဲ စစ္ေဆးရမည္။ သို႔မွသာ ရင္သားကင္ဆာ ဟုတ္မဟုတ္ အတိအက် သိရွိကုသႏိုင္မည္။ ရင္သားကို ဓာတ္မွန္႐ုိက္ၿပီး ကင္ဆာ သ႑ာန္ မေတြ႕ေသာ္လည္း ေနာက္ ၂ႏွစ္လွ်င္ တစ္ႀကိမ္ ျပန္႐ုိက္ ၾကည့္သင့္သည္။ ယင္းမမ္မိုဂရမ္ျဖင့္ ရင္သားကင္ဆာကို ေစာေစာသိေအာင္ ရွာေဖြျခင္းေၾကာင့္ အသက္ ၅ဝမွ ၆၉ အထိ အမ်ဳိးသမီးမ်ားတြင္ ရင္သား ကင္ဆာေၾကာင့္ ေသဆံုးမႈကို ၂၅% ေလွ်ာ့ခ် ေပးႏိုင္သည္ကို ေတြ႕ရသည္။
**ကုသနည္းမ်ား**
ကင္ဆာေရာဂါ ကုသမႈမွာ ကင္ဆာဆဲလ္မ်ားကို သုတ္သင္ ဖယ္ရွားေသာ Definitive Treatment ႏွင့္ လူနာရွင္ ခံစားေနရေသာ ေဝဒနာကို သက္သာေစႏိုင္ေသာ Palliative Treatment တို႔ ျဖစ္သည္။
ကင္ဆာ ဆဲလ္မ်ားကို သုတ္သင္ဖယ္ရွားေသာ နည္းမွာ ကုထံုးႏွစ္မ်ဳိး ရွိသည္။ ယင္းတို႔မွာ ခြဲစိတ္ကုသျခင္း၊ ေရာင္ျခည္ျဖင္ ့ကုသျခင္းတို႔ ျဖစ္သည္။ တစ္ကိုယ္လံုးကို ျပန္႔ႏွံ႔ေနေသာ ကင္ဆာကို ကုသနည္းမွာ ေဆးဝါးျဖင့္ ကုသျခင္း၊ ေဟာ္မုန္းဓာတ္ျဖင့္ ကုသျခင္း၊ ကိုယ္ခံအားကို ျမႇင့္တင္၍ ကုသျခင္း၊ ဗီဇကုထံုးတို႔ ျဖစ္သည္။
ရင္သားကင္ဆာကို ခြဲစိတ္ကုသမည္ဆိုလွ်င္ ရင္သားအက်ိတ္သို႔ အက်ိတ္ရွိသည့္ ရင္သား တစ္ခုလံုးကို ခြဲစိတ္ရသည္။ ထုိ႔ေနာက္ ၎အက်ိတ္ အနီးတဝိုက္ရွိ မျမင္ရသည့္ ကင္ဆာဆဲလ္မ်ား က်န္ရစ္ပါက ဖယ္ရွားပစ္ရန္ ယင္းေနရာကို ဓာတ္ေရာင္ျခည္ျဖင့္ ထပ္မံ ကုသရသည္။ အကယ္၍ ရင္သားကင္ဆာ ဆဲလ္မ်ားသည္ တစ္ကိုယ္လံုးကို ျပန္႔ႏွ႔ံေနၿပီဆိုလွ်င္ ေဆးဝါး၊ ေဟာ္မုန္း ေဆးမ်ားျဖင့္ ထပ္မံကုသရသည္။
၎ကုထံုးမ်ားသည္ ေပ်ာက္ကင္းႏိုင္သည့္ ကင္ဆာဆိုလွ်င္ ေပ်ာက္ကင္းၿပီး မေပ်ာက္ကင္းခဲ့လွ်င္လည္း သက္တမ္းရွည္ရွည္ ေနႏိုင္ေအာင္ႏွင့္ ခံစားေနရေသာ ေရာဂါေဝဒနာမ်ားကို သက္သာေအာင္ ကုသေပးျခင္း ျဖစ္သည္။
**အမ်ဳိးသမီးမ်ားရွင္-**
ရင္သားကင္ဆာ အႏၲရာယ္ကို ႀကိဳတင္သိရွိႏိုင္ဖို႔ အတြက္ မိမိကိုယ္တိုင္ အိမ္တြင္ ပံုမွန္ စစ္ေဆးျခင္းကို ျပဳလုပ္ၿပီး ကင္ဆာဟု သံသယရွိပါက ရန္ကုန္ ျပည့္သူ႔ေဆး႐ုံႀကီး၊ ဓာတ္ေရာင္ျခည္ ဌာနတြင္ ေခတ္မီ နည္းပညာမ်ားျဖင့္ ကၽြမ္းက်င္ ဆရာဝန္ႀကီးမ်ားက ကုသေပးလ်က္ ရွိသည့္အတြက္ ေစာစီးစြာ ကုသမႈ ခံယူႏိုင္ၾကပါေစဟု...။
**ထိုက္ယဥ္ေအာင္၊ ေမမြန္ေက်ာ္**
**Public Health**
လူ၏ ခႏၶာကိုယ္ အတြင္းရွိ ဆဲလ္မ်ားသည္ ပြားႏႈန္း ပံုမွန္ထက္ ပိုလြန္ျမင့္တက္ၿပီး အက်ိတ္၊ အဖု ျဖစ္လာတတ္သည္။ တခ်ဳိ႕ အက်ိတ္ အဖုမ်ားသည္ လူကို အႏၲရာယ္ မေပးႏိုင္ေသာ္လည္း တခ်ဳိ႕မွာ အသက္အႏၲရာယ္ ေပးႏိုင္ေသာ ကင္ဆာက်ိတ္မ်ား ျဖစ္ႏိုင္သည္။ ကင္ဆာဆိုသည့္ စကားလံုးသည္ လက္တင္ ဘာသာစကားမွ ဆင္းသက္လာၿပီး Crab (ဂဏန္းေကာင္)ဟု အဓိပၸါယ္ရသည္။ ၎ အက်ိတ္မ်ားသည္ ခႏၶာကိုယ္တြင္းရွိ အစိတ္အပိုင္းမ်ားကို ဂဏန္း လက္မႀကီးမ်ားကဲ့သို႔ ထိုးေဖာက္ ဖ်က္ဆီးတတ္သည္။ ဒါအျပင္ ယင္းအက်ိတ္မ်ားသည္ Cytokine ဟု ေခၚသည့္ ဓာတ္မ်ားထြက္ၿပီး လူကို အစားအေသာက္ မစားခ်င္ေအာင္ ျဖစ္ေစတတ္သည္။ ကိုယ္ခံအားကို က်ေစသည္။ ေစာေစာစီးစီး မသိရွိ၊ မကုသလွ်င္ အသက္ ဆံုး႐ႈံးႏိုင္သည္။
ကင္ဆာသည္ ခႏၶာကိုယ္အႏံွ႔တြင္ ျဖစ္ေပၚႏိုင္သည္။ အေရျပားတြင္ ကင္ဆာျဖစ္ေစႏိုင္သလို အဆုတ္၊ အ႐ုိး၊ ဦးေႏွာက္တို႔တြင္လည္း ကင္ဆာ ျဖစ္ႏိုင္သည္။ ျမန္မာက ကင္ဆာေရာဂါကို ျမစ္ပြားနာဟု ေခၚၾကသည္။
ကင္ဆာ အက်ိတ္မ်ားသည္ မ်က္စိျဖင့္ မျမင္ႏိုင္၊ လက္ျဖင့္ မစမ္းသပ္ႏိုင္ေသာ အရြယ္အစားေလးမွ စမ္းသပ္ႏိုင္သည့္ အရြယ္အထိ ရသည္။ ႀကီးထြားႏႈန္း အေႏွးအျမန္သည္ ကင္ဆာအမ်ဳိးအစား တစ္ခုႏွင့္ တစ္ခု မတူေပ။ လက္ျဖင့္ ကိုင္တြယ္ စမ္းသပ္ႏိုင္ေသာ အဖုအက်ိတ္ အရြယ္ထိ ႀကီးထြားလာၿပီဆိုလွ်င္ အေတာ့္ကို အႏၲရာယ္ ရွိေနေပၿပီ။ တဖန္ အျခား ခႏၶာကိုယ္ အစိတ္အပိုင္းမ်ားကိုပါ ျပန္႔ပြားေနၿပီဆိုလွ်င္ အဆိုးဆံုး အေျခအေနကို ေရာက္ေနၿပီဟု ေျပာလို႔ရႏိုင္သည္။
ျဖစ္ပြားသည့္ အဂၤါအစိတ္အပိုင္းေပၚ မူတည္ၿပီး အေရျပားကင္ဆာ၊ အဆုတ္ကင္ဆာ၊ အူမႀကီးကင္ဆာ စသျဖင့့္ ေခၚၾကသည္။ ၎တို႔အနက္ ရင္သားကင္ဆာက အမ်ဳိးသမီးတိုင္း သတိျပဳသင့္သည္။ သားအိမ္ေခါင္း ကင္ဆာ ၿပီးလွ်င္ ဒုတိယ အျဖစ္အမ်ားဆံုး ကင္ဆာတစ္မ်ဳိး ျဖစ္သည္။ ယခုေနာက္ပိုင္းတြင္ သားအိမ္ေခါင္း ကင္ဆာကို ကာကြယ္ေဆး ထိုးႏွံ ကာကြယ္ႏိုင္ေသာ္လည္း ရင္သားကင္ဆာမွာ ေစာေစာ သိရမွသာ ကုသႏိုင္သည့္အတြက္ အမ်ဳိးသမီးတိုင္းလိုလို ဂ႐ုျပဳသင့္သည့္ ေရာဂါဆိုလွ်င္ မမွားေခ်။ ရင္သားကင္ဆာ ေရာဂါ ျဖစ္ရျခင္း ရင္သားကင္ဆာသည္ ရင္သား၏ ကလာပ္စည္းမွ စတင္ျဖစ္ေပၚလာသည့္ အႏၲရာယ္ေပးႏိုင္ေသာ အက်ိတ္ ျဖစ္သည္။
အမ်ဳိးသမီးမ်ားတြင္ အျဖစ္မ်ားေသာ္လည္း အမ်ဳိးသားမ်ားလည္း ျဖစ္ႏိုင္ေခ် ရွိသည္။ ႏွစ္စဥ္ ကမ႓ာတြင္ အမ်ဳိးသမီး တစ္သန္းခန္႔ ရင္သားကင္ဆာ ေရာဂါကို ခံစားရသည္။ ခ်မ္းသာေသာ ႏိုင္ငံမ်ား တြင္လည္း အျဖစ္မ်ားသည့္ ေရာဂါ ျဖစ္သည္။ ရင္သားကင္ဆာ ေရာဂါသည္ မ်ဳိးပြားမႈ ဆိုင္ရာအေၾကာင္း တရားမ်ားေၾကာင့္ အဓိက ျဖစ္သည္။ ဥပမာ .. အသက္ငယ္ငယ္တြင္ ရာသီေသြး ေပၚျခင္း၊ ေနာက္က်မွ ေသြးဆံုးျခင္း၊ ကိုယ္ဝန္ မေဆာင္ျခင္းႏွင့္ ကယ္လိုရီမ်ားေသာ အစားအစာမ်ား စားျခင္း၊ ကိုယ္လက္ လႈပ္ရွားမႈ နည္းျခင္းတို႔ ျဖစ္သည္။
ထို႔ျပင္ အိမ္ေထာင္ ရွိေသာ္လည္း သားသမီး မရသူမ်ား၊ ကိုယ္ဝန္မေဆာင္ဘူးသူ အပ်ဳိႀကီးမ်ား၊ ကိုယ္ဝန္ ေဆာင္ခ်ိန္ ေနာက္က်၍ အသက္ ၃ဝေက်ာ္မွ ပထမအႀကိမ္ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္သူမ်ား အပ်ဳိေဖာ္ ေစာေစာ ဝင္သူမ်ား၊ မီးယပ္ေသြးဆံုး ေနာက္က်သူ အမ်ဳိးသမီးမ်ား၊ ေသြးဆံုးၿပီး ေဟာ္မုန္းကုထံုး ခံယူသူမ်ား၊ အဝလြန္ အမ်ဳိးသမီးမ်ား၊ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ၿပီး မိခင္ႏို႔ မတိုက္ေကၽြးသူမ်ား၊ ေဆြမ်ဳိးမ်ား၌ ကင္ဆာ ေရာဂါ ျဖစ္ဖူးသည့္ ရာဇဝင္ရွိသူမ်ား၊ ပဋိသေႏၶ တားေဆး Pills: မွီဝဲသူမ်ားသည္ ရင္သားကင္ဆာ ျဖစ္ရန္ ရာခိုင္ႏႈန္း မ်ားသည္။
**ႀကိဳတင္ကာကြယ္ျခင္း**
ရင္သားကင္ဆာ ကာကြယ္ေဆး မရွိသည့္အတြက္ လူေနမႈပံုစံကို စနစ္တက် ျပဳလုပ္ၿပီး ကာကြယ္သင့္သည္။ ရင္သားကင္ဆာႏွင့္ ပတ္သက္လွ်င္ ျမန္မာအမ်ဳိးသမီး အမ်ားစုသည္ အရွက္အေၾကာက္ ႀကီးမားသျဖင့္ ရင္သားတြင္ အလံုးအက်ိတ္ ေတြ႕လွ်င္ ဆရာဝန္ထံ သြားေရာက္ ျပသရမွာကို တြန္႔ဆုတ္ေလ့ ရွိၾကသည္။
ရင္သားကင္ဆာ ျဖစ္ၿပီဆိုလွ်င္ ေစာစီးစြာ သိရွိပါက ကုသႏိုင္သည္။ အခ်ိန္ ေနာက္က်လွ်င္ အသက္ အႏၲရာယ္ကို ထိခိုက္ႏိုင္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ မိမိရင္သားတြင္ အက်ိတ္အဖု ရွိမရွိကို မိမိကိုယ္တိုင္ အစဥ္ စမ္းသပ္ ဂ႐ုစိုက္သင့္သည္။
စမ္းသပ္ျခင္းကို ရာသီေသြး ေပၚၿပီးခ်ိန္တြင္ ျပဳလုပ္သင့္သည္။ အိပ္ရင္းျဖစ္ေစ၊ မတ္တပ္ရပ္ရင္း ျဖစ္ေစ စမ္းသပ္ႏိုင္သည္။ ရင္သား ႏွစ္ဘက္ အနိမ့္အျမင့္၊ အရြယ္မတူျခင္း၊ ရင္သားေပၚရွိ အေရျပား ခ်ဳိင့္ဝင္ျခင္း၊ ရင္သားတြင္ ျမင္သာေသာ အက်ိတ္ရွိမရွိ၊ ႏို႔သီးေခါင္း ခ်ဳိင့္ဝင္ျခင္း၊ အေရာင္ ေျပာင္းျခင္း၊ ႏို႔သီးေခါင္းမွ အရည္သို႔ ေသြးထြက္ျခင္း၊ လက္ေမာင္းေယာင္ျခင္း၊ လည္ပင္းႏွင့္ ခ်ဳိင္းတြင္ အက်ိတ္၊ အဖုရွိမရွိ စသည္တို႔ကို အဓိက ထားၾကည့္ရမည္။
*ရင္သားကင္ဆာဟု သံသယ ရွိပါက**
ရန္ကုန္ ျပည့္သူေဆး႐ုံႀကီး၊ ဓာတ္ေရာင္ျခည္ ဌာနတြင္ မမ္မိုဂရမ္ (Mammogram)ႏွင့္ ရင္သားကင္ဆာ ရွိမရွိကို စမ္းသပ္ ႏိုင္သည္။ ရင္သား ဓာတ္မွန္႐ိုက္ၿပီး ကင္ဆာသ႑ာန္ ေတြ႕လွ်င္ ယင္းကင္ဆာဟု သံသယရွိေသာ ေနရာမွ အသား စနမူနာယူၿပီး ဓာတ္ခြဲ စစ္ေဆးရမည္။ သို႔မွသာ ရင္သားကင္ဆာ ဟုတ္မဟုတ္ အတိအက် သိရွိကုသႏိုင္မည္။ ရင္သားကို ဓာတ္မွန္႐ုိက္ၿပီး ကင္ဆာ သ႑ာန္ မေတြ႕ေသာ္လည္း ေနာက္ ၂ႏွစ္လွ်င္ တစ္ႀကိမ္ ျပန္႐ုိက္ ၾကည့္သင့္သည္။ ယင္းမမ္မိုဂရမ္ျဖင့္ ရင္သားကင္ဆာကို ေစာေစာသိေအာင္ ရွာေဖြျခင္းေၾကာင့္ အသက္ ၅ဝမွ ၆၉ အထိ အမ်ဳိးသမီးမ်ားတြင္ ရင္သား ကင္ဆာေၾကာင့္ ေသဆံုးမႈကို ၂၅% ေလွ်ာ့ခ် ေပးႏိုင္သည္ကို ေတြ႕ရသည္။
**ကုသနည္းမ်ား**
ကင္ဆာေရာဂါ ကုသမႈမွာ ကင္ဆာဆဲလ္မ်ားကို သုတ္သင္ ဖယ္ရွားေသာ Definitive Treatment ႏွင့္ လူနာရွင္ ခံစားေနရေသာ ေဝဒနာကို သက္သာေစႏိုင္ေသာ Palliative Treatment တို႔ ျဖစ္သည္။
ကင္ဆာ ဆဲလ္မ်ားကို သုတ္သင္ဖယ္ရွားေသာ နည္းမွာ ကုထံုးႏွစ္မ်ဳိး ရွိသည္။ ယင္းတို႔မွာ ခြဲစိတ္ကုသျခင္း၊ ေရာင္ျခည္ျဖင္ ့ကုသျခင္းတို႔ ျဖစ္သည္။ တစ္ကိုယ္လံုးကို ျပန္႔ႏွံ႔ေနေသာ ကင္ဆာကို ကုသနည္းမွာ ေဆးဝါးျဖင့္ ကုသျခင္း၊ ေဟာ္မုန္းဓာတ္ျဖင့္ ကုသျခင္း၊ ကိုယ္ခံအားကို ျမႇင့္တင္၍ ကုသျခင္း၊ ဗီဇကုထံုးတို႔ ျဖစ္သည္။
ရင္သားကင္ဆာကို ခြဲစိတ္ကုသမည္ဆိုလွ်င္ ရင္သားအက်ိတ္သို႔ အက်ိတ္ရွိသည့္ ရင္သား တစ္ခုလံုးကို ခြဲစိတ္ရသည္။ ထုိ႔ေနာက္ ၎အက်ိတ္ အနီးတဝိုက္ရွိ မျမင္ရသည့္ ကင္ဆာဆဲလ္မ်ား က်န္ရစ္ပါက ဖယ္ရွားပစ္ရန္ ယင္းေနရာကို ဓာတ္ေရာင္ျခည္ျဖင့္ ထပ္မံ ကုသရသည္။ အကယ္၍ ရင္သားကင္ဆာ ဆဲလ္မ်ားသည္ တစ္ကိုယ္လံုးကို ျပန္႔ႏွ႔ံေနၿပီဆိုလွ်င္ ေဆးဝါး၊ ေဟာ္မုန္း ေဆးမ်ားျဖင့္ ထပ္မံကုသရသည္။
၎ကုထံုးမ်ားသည္ ေပ်ာက္ကင္းႏိုင္သည့္ ကင္ဆာဆိုလွ်င္ ေပ်ာက္ကင္းၿပီး မေပ်ာက္ကင္းခဲ့လွ်င္လည္း သက္တမ္းရွည္ရွည္ ေနႏိုင္ေအာင္ႏွင့္ ခံစားေနရေသာ ေရာဂါေဝဒနာမ်ားကို သက္သာေအာင္ ကုသေပးျခင္း ျဖစ္သည္။
**အမ်ဳိးသမီးမ်ားရွင္-**
ရင္သားကင္ဆာ အႏၲရာယ္ကို ႀကိဳတင္သိရွိႏိုင္ဖို႔ အတြက္ မိမိကိုယ္တိုင္ အိမ္တြင္ ပံုမွန္ စစ္ေဆးျခင္းကို ျပဳလုပ္ၿပီး ကင္ဆာဟု သံသယရွိပါက ရန္ကုန္ ျပည့္သူ႔ေဆး႐ုံႀကီး၊ ဓာတ္ေရာင္ျခည္ ဌာနတြင္ ေခတ္မီ နည္းပညာမ်ားျဖင့္ ကၽြမ္းက်င္ ဆရာဝန္ႀကီးမ်ားက ကုသေပးလ်က္ ရွိသည့္အတြက္ ေစာစီးစြာ ကုသမႈ ခံယူႏိုင္ၾကပါေစဟု...။
**ထိုက္ယဥ္ေအာင္၊ ေမမြန္ေက်ာ္**
No comments:
Post a Comment