လူထုက်န္းမာေရး(အေရၿပားက်န္းမာေရးႏွင့္ ဇင့္ဓါတ္)

>
**Public Health**

ေခတ္မွီတိုးတက္လာတဲ့ နည္းပညာေခတ္ၾကီးမွာ လူတိုင္းလူတိုင္း ပါးစပ္ဖ်ားမွာ ေရပန္း စားေနတဲ့ စကား လံုးကေတာ့ အားေဆးဆိုတဲ့စကားလံုးပဲၿဖစ္ပါတယ္ ။ အားေဆးေတြမွာလည္းပါ၀င္တဲ့ composition ကိုဖတ ္ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ ဗီတာမင္မ်ိဳးစံုနဲ႔ သတၱဳဓါတ္မ်ိဳးစံုကို အမ်ိဳးအစား စံုလင္စြာၿဖင့္ ေရးၿပီးေဖာ္ ၿပထားတာကို ေတြ႔ဖူးၾကပါလိမ့္မယ္ ။ ဗီတာမင္တစ္မ်ိဳးစီရဲ႕အေၾကာင္း သတၱဳဓါတ္တစ္မ်ိဳးစီရဲ႕အေၾကာင္းကို အေသးစိတ္ ေလ ့လာ သိရွိတဲ့သူကေတာ့ နညး္ပါးပါလိမ့္မယ္ ။ ဒီတစ္ပတ္မွာေတာ့ ဇင့္ဓါတ္ (Zinc) ရဲ႕အေရၿပားအေပၚမွာ ဘယ္လို ေကာင္းက်ိဳးေတြရွိတယ္ဆိုတာနဲ႔ တၿခားက်န္းမာေ ရး ေကာင္းက်ိဳးေတြ ဘယ္လိုရွိတယ္ဆိုတာကို ေလ့လာ ၾကည့္ၾကရေအာင္ ။ဇင့္ရဲ႕က်န္းမာေရး အေထာက္အကူၿပဳမႈေတြဟာ ခႏၶာကိုယ္မွာ စနစ္ (system) ေပါင္းမ်ားစြာနဲ႔ ဆက္ႏြယ္ ပတ္သတ္မႈ ရွိေနပါတယ္ ။


ဇင့္ရဲ႕ ေကာင္းက်ိဳးေတြအေနနဲ႔
- ခႏၶာကိုယ္ခုခံအားစနစ္ ( Immune system)
- အစာေၿခၿခင္း ( Digestion)
- ဆီးခ်ိဳေသြးခ်ိဳအား ထိမ္းခ်ဳပ္ၿခင္း ( Control of diabetes)
- စိတ္ဖိစီးမႈ အား ထိမ္းခ်ဳပ္ၿခင္း ( Improves stress level)
- စြမ္းအင္ဇီ၀ကမၼ ၿဖစ္ပ်က္ၿခင္း ( energy metabolism)
- ၀က္ၿခံႏွင့္ အနာမ်ားသား သက္သာေစၿခင္း ( acne and wounds healing ) စသည္တို႔ပါ၀င္ပါတယ္ ။ ဒါ့အၿပင္ ကုိယ္၀န္ေဆာင္သည္ ေတြ မွာလည္းလိုအပ္ၿပီး ၊ ဆံသား အလွထိမ္းသိမ္းဖို႔ ၊ ႏွင္းခူ ၊ အ၀လြန္ၿခင္းအား ေလ်ာ့ ခ်ရန္ ၊ ၾကက္မ်က္သင့္ေရာဂါ ( Night blindness ) ၊ မ်က္စိက်န္းမာေရး ၊ အစားအေသာက္ပ်က္ၿခင္း နဲ႔ တၿခား အရာ ေတြအေတာ္မ်ားမ်ားဟာ ဇင့္ရဲ႕ အခန္းက႑ဟာ က်ယ္ၿပန္႔စြာ ပါ၀င္ပတ္သတ္မႈ ရွိေနပါတယ္ ။

ဇင့္ဟာ ပရိုတိန္းဓါတ္ထုတ္လုပ္မႈၿဖစ္စဥ္ ( protein synthesis) မွာ အေရးၾကီးတဲ့ သတၱဳဓါတ္ အခန္း က႑ မွပါ ၀င္ၿပီး လူ႔ခႏၶာကိုယ္ထဲမွ ခႏၶာကိုယ္ ခုခံအားစနစ္မွာ ဆဲလ္ေတြ ပံုမွန္လည္ပတ္ၿဖစ္ေပၚၿခင္းကို ကူညီေပးပါတယ္ ။ ဇင့္ကို ခႏၶာကိုယ္ရဲ႕ ၾကြက္သားေတြမွာ မ်ားစြာေတြ႔ရေလ့ရွိၿပီး အထူးသၿဖင့္ ေသြးၿဖဴဥ ၊ ေသြးနီဥ ၊ မ်က္စိ အာရံုခံလႊာ ( retina) ၊ အေရၿပား ၊ အသည္း ၊ ေက်ာက္ကပ္ ၊ အရိုးနဲ႔ ပန္ကရိယ တို႔မွာ သိပ္သည္းေပါမ်ားစြာ ေတြ႔ရ ေလ့ရွိပါတယ္ ။ အမ်ိဳးသားေတြမွာဆိုရင္ေတာ့ သုတ္ရည္ (semen ) နဲပ ဆီးက်ိတ္ဂလင္း ( prostate gland) တို႔မွာ ဇင့္ကိုေပါမ်ားစြာ ေတြ႔ရွိရပါတယ္ ။ လူရဲ႕ခႏၶာကိုယ္မွာ ပံုမွန္လုပ္ငန္းေတြလုပ္ေဆာင္ႏုိင္ဖို႔ အင္ဇုိင္း ၃၀၀ သို႔မဟုတ္ ဒီထက္မက ဇင့္ကို ပိုလိုအပ္ပါတယ္ ။ ေလ့လာစမ္းသပ္သူေတြက ပရိုတိန္း ၁၀၀ ၀၀၀ မွာ ၃၀၀၀ ေလာက္က ခႏၶာကို္ယ္ထဲမွာ ဇင့္ပါ၀င္ပတ္သတ္ေနမႈေတြနဲ႔ ဆက္ႏြယ္ေနတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္ ။ ပံုမွန္လ ူတစ္ ေယာက္ရဲ႕ ခႏၶာကိုယ္မွာ ဇင့္ဓါတ္ ၂ ဂရမ္မွ ၃ ဂရမ္အထိ ပါ၀င္ပါတယ္ ။

လူ႔ခႏၶာကိုယ္မွာ ဇင့္ကို စစ္ထုတ္ေပးတဲ့ တံေတြးဂလင္း (Salivary gland ) ၊ ဆီးၾကိတ္ ဂလင္း ( prostate gland ) နဲ႔ ပန္ကရိယ ( pancreas ) ကဲ့သို႔ ေသာ ကိုယ္အဂါၤအစိတ္အပိုင္းေတြရွိပါတယ္ ။ Immune cells ေတြကလည္း ဇင့္ ကို စစ္ထုတ္ေပးပါတယ္ ။

ဇင့္ခ်ိဳ႕တဲ့ရင္ဘာေတြၿဖစ္ႏုိင္သလဲ ?

ဇင့္ဓါတ္ခ်ိဳ႕တဲ့ရင္ေတာ့
- ပံုမွန္ၾကီးထြားမႈ ခ်ိဳ႕ယြင္းၿခင္း
- ေသြးေပါင္ခ်ိန္က်ၿခင္း
- အရိုးၾကီးထြားမႈ ခ်ိဳ႕ယြင္းၿခင္း
- အစားအေသာက္ပ်က္ၿခင္း
- အနံအရသာအာရံုခံမႈ ဆံုးရွံုးၿခင္း
- စိတ္က်ေရာဂါ
- အသားအရည္ၾကမ္းတမ္းၿခင္း
- ပိန္ခ်ံဳးၿခင္း
- အေရၿပားေဖ်ာ့ေတာ့ၿခင္း
- ၀မ္းသြားၿခင္း
- ဆံပင္ကၽြတ္ၿခင္း
- ေမာပန္းႏြမ္းနယ္ၿခင္း
- လက္ေခ်ာင္းထိပ္လက္သည္းခြံမ်ားတြင္ အၿဖဴစက္မ်ားၿဖစ္ေပၚၿခင္း စသည့္ လကၡဏာမ်ားကိုေတြ႔ရႏိုင္ပါတယ္ ။

ဇင့္ကို ဘယ္ေတြကေနတဆင့္ရရွိႏိုင္သလဲ ?

ဇင့္ကို ရရွိႏုိင္တဲ့ အဓိက အစားေသာက္ေတြကေတာ့ အသားေတြပဲၿဖစ္ပါတယ္ ။ တၿခားအစား အေသာက္ေတြ ကေတာ့ ကမာ ၊ ကမုတ္ေကာင္ ၊ တရုတ္မုန္လာ ၊ ပဲအမ်ိဳးမ်ိဳး ၊ အုတ္ဂ်ံဳ ၊ ေၿမပဲ ၊ မက္မြန္ ၊ ဂ်ံဳေစ့ ၊ ေရႊဖရံုေစ့ ၊ ဂ်င္းပင္ အၿမစ္ နဲ႔ ပီကမ္ pecan အေစ့ စသည္တို႔ပဲၿဖစ္ပါတယ္ ။

ဇင့္ရဲ႕ ေကာင္းက်ိုးေတြက ဘာေတြလဲ ?

က်န္းမာေရးအေပၚ အေထာက္အကူၿပဳတဲ့ ဇင့္ရဲ႕ေကာင္းက်ိဳးေတြကေတာ့ ေအာက္ပါအတိုင္းၿဖစ္ပါတယ္ ။

အေရၿပား



ဇင့္ဟာ က်န္းမာလွပတဲ့အေရၿပားၿဖစ္ဖို႔အတြက္ မရွိမၿဖစ္လိုအပ္တဲ့အရာတစ္ခုၿဖစ္ပါတယ္ ။ အနာေတြကို သက္ သာ ၿပီး healing ေကာင္းေစယံုသာမကပဲ အေရၿပားထိခိုက္ရွနာမ်ားကိုလည္းေသြးတိတ္ေစၿပီး ၀က္ၿခံကို လည္း သက္သာ ေပ်ာက္ကင္းေစႏုိင္ပါတယ္ ။ ဇင့္ပါ၀င္တဲ့ ေသာက္ေဆးေတြဟာ အိပ္ရာနာ
(bed sores) ၊ အေရၿပား အနာ ၊ အေအးနာ ( cold sores ) ၊ အာခံတြင္းအပူနာ ၊ ခြဲစိတ္အရာ ၊ မီးပူေလာင္နာ နဲ႔ တၿခားအ ေရၿပားမွာ ၿဖစ္တာအေတာ္မ်ားမ်ားကို သက္သာေပ်ာက္ကင္းေစပါတယ္ ။ အနာသက္သာေစဖို႔အတြက္ အနာက်က္ ေစဖို႔အတြက္ ဇင့္ပါ၀င္တဲ့လိမ္းေဆးေတြကိုလည္း အသံုးၿပဳႏုိင္ပါတယ္ ။ ဇင့္ဟာ ကိုလာဂ်င္ (collagen) ေတြၿဖစ္ေပၚဖို႔အတြက္ လိုအပ္တဲ့ သတၱဳဓါတ္တစ္မ်ိဳးၿဖစ္ၿပီး အင္ဇိုင္းေတြ ပံုမွန္လုပ္ေဆာင္ဖိုပလည္း ကူညီေပး ပါတယ္ ။ ဇင့္ဟာ astringent လည္းၿဖစ္ပါတယ္ ။ Astringent ဆိုတာဟာ ဓါတုပစၥည္းတစ္ခုၿဖစ္ၿပီး အေရၿပား နဲ႔တစ္ရွူး ေတြကို က်ံဳ႕ၿခင္း ၊ က်ဥ္းၿခင္းနဲ႔တင္းၾကပ္ေစၿခင္းကို ၿဖစ္ေစပါတယ္ ။ Zinc oxide ဟာဆိုရင္လည္း အေရၿပား မွာ အေရာင္က်ၿခင္းအစြမ္းသတၱိရွိပါတယ္ ။ အေရၿပားကို ယားယံၿခင္းမွကာကြယ္ေပးၿပီး ေအးၿမေခ်ာ ေမြ႔ေစၿခင္း ၊ အနီကြက္မ်ားၿဖစ္ေပၚၿခင္းမွကာကြယ္ေပးၿပီး အေရၿပားစိုစြတ္ထိုင္းမႈိုင္းၿခင္းကိုလည္း ကာကြယ္ေပး ပါတယ္ ။ Dermatitis herpetiformis ဆိုတာဟာ နာတာရွည္အေရၿပားေရာဂါတစ္ခုၿဖစ္ပါတယ္ ။ အေရၿပား မွာ အလြန္ယားယံၿပီး ပူေလာင္ၿခင္း နာက်င္ၿခင္းကို ခံစားရေစပါတယ္ ။ အေရၿပားေပၚမွာအထူးသၿဖင့္ တံေတာင္ ဆစ္ ၊ ဒူးေခါင္း ၊ တင္ပါးတို႔မွာ ၿပည္ဖုေလးေတြေပါက္ေစၿပီးနာက်င္ပါတယ္ ။ ဇင့္ဟာဒီအေရၿပား ေရာဂါမွာလည္း သက္သာေပ်ာက္ကင္းေစတယ္လို႔ ေလ့လာေတြ႔ရွိရပါတယ္ ။ ဇင့္ကို ၀က္ၿခံကုသဖို႔နဲ႔ကာကြယ္ဖို႔အတြက္လည္း အသံုးၿပဳႏုိင္ပါတယ္ ။ Zinc gluconate သို႔မဟုတ္ zinc sulfate တို႔ဟာ acne ကို ကုသေပးႏုိင္ၿပီး ၀က္ၿခံေၾကာင့္ ၿဖစ္တဲ့ ေရာင္ရမ္းမႈကို ေလ်ာ့နည္းေစပါတယ္ ။ ၿပီးေတာ့ အေရၿပားမွာ အန္ဒရိုဂ်င္ ေဟာ္မုန္း ေတြမ်ားလို႔ ၿဖစ္ေပၚ လာတဲ့ androgenic hormonal effects ေတြကိုလည္း ေလ်ာ့နည္းေစၿပီး အေရၿပား ရဲ႕အဆီဂ လန္းေတြ ရဲ႔လုပ္ေဆာင္မႈကို ပံုမွန္လည္ပတ္ေစပါတယ္ ။

ဇင့္ကို ေဗာက္ေပ်ာက္ကင္းေစဖို႔ Anti-dandruff အေနနဲ႔လည္းသံုးႏုိင္ပါတယ္ ။ Zinc pyrithione ကို တခါတ၇ံ ေဗာက္ေပ်ာက္ ေခါင္းေလွ်ာ္ရည္ေတြမွာ ေတြ႔ရေလ့ရွိၿပီး အေရၿပားၿပႆနာေတြကို သက္သာ ေပ်ာက္ကင္း ေစပါတယ္ ။ ဒါေၾကာင့္ဇင့္ပါ၀င္တဲ့ေသာက္ေဆးေတြဟာ ေဗာက္ေရာဂါကိုကာကြယ္ဖို႔ အသံုး၀င္ပါတယ္ ။ ဇင့္ရဲ႕အေရၿပား ေပၚမွာ အၿခားေကာင္းက်ိဳးတစ္ခုကေတာ့ အင္းဆက္ပိုးမႊားေတြကို သဘာ၀အေလွ်ာက္ ကာကြယ္ေပး ႏုိင္ၿပီး ေနေရာင္ၿခည္ဒါဏ္ကို ကာကြယ္ေပးႏုိင္ပါတယ္ ။ ဇင့္ေအာက္ဆိုက္ဟာ ေနေရာင္ၿခည္ရဲ႕ UV Rays ကို ထိေရာက္စြာ ကာကြယ္ေပးႏိုင္ပါတယ္ ။ သြားဖံုးေရာဂါေတြကိုလည္း ကုသေပးႏုိင္ၿပီး ဗီတာမင္ ေအကို အသည္းကေန အေရၿပားကို ပို႔ေဆာင္တဲ့ေနရာမွာလည္း အဓိက ပါ၀င္လံႈ႔ေဆာ္ေပးပါတယ္ ။ Zinc sulfate ဟာ contact dermatitis ကို ကုသေပးႏုိင္ၿပန္ပါတယ္ ။ Eczema လို႔ေခၚတဲ့ ႏွင္းခူေရာဂါမွာလည္း ဇင့္ကိုအသံုး ၿပဳႏိုင္ၿပီး ႏွင္းခူဟာ ခႏၶာကိုယ္မွာ ဇင့္ဓါတ္ခ်ိဳ႕တဲ့လို႔ အဓိကၿဖစ္ၿခင္းပဲၿဖစ္ပါတယ္ ။

ဆီးၾကိတ္ေရာဂါ

ဇင့္ဟာ ဆီးၾကိတ္ေရာဂါေတြမွာလည္းအေရးၾကီးတဲ့ အခန္းက႑ကေနပါ၀င္ေနၿပန္ပါတယ္ ။ ဇင့္ ခ်ိဳ႕တဲ့ရင္ ဆီးၾကိတ္ၾကီးလာေစၿပီး ကင္ဆာကို ၿဖစ္ပြားေစနုိင္ပါတယ္ ။ ဒါေၾကာင့္ေန႔စဥ္ ဇင့္ ၁၅ ဂရမ္ကို လိုအပ္ၿပီး ဆီး ၾကိတ္ၾကီးၿခင္းကို ကာကြယ္ႏုိင္ပါတယ္ ။

**အေအးမိဖ်ားနာၿခင္း**

ဇင့္ပါ၀င္တဲ့ေသာက္ေဆးေတြဟာ အေအးမိဖ်ားနာၿခင္းေတြရဲ႕ ၿပင္းထန္မႈနဲ႔ၾကာခ်ိန္ကို ေလ်ာ့နည္းေစပါတယ္ ။ ဇင့္ဟာ proinflammatory cytokinesis ရဲ႕ပမာဏကို ေလ်ာ့နည္းေစၿပီး ဒါဟာ အထူးသၿဖင့္ အေအးမိပိုး ၀င္ၿခင္း cold infections မွာ ပိုဆိုး၀ါးေစပါတယ္ ။

**ပိန္ခ်ံဳးၿခင္း**

ဇင့္ဟာ ခႏၶာကိုယ္ကို ပိန္ေစၿပီး လူတစ္ေယာက္ရဲ႕ အစာစားခ်ိန္စိတ္ appetite ကို ထိမ္းခ်ဳပ္ႏုိင္စြမ္းရွိပါတယ္ ။

**ကိုယ္၀န္ေဆာင္ခ်ိန္**

ဇင့္ဟာ ကိုယ္၀န္ေဆာင္ခ်ိန္မွာ DNA repair and function အတြက္ မရွိမၿဖစ္လိုအပ္ပါတယ္ ။ ဆဲလ္ေတြ အလွ်င္ အၿမန္ၾကီးထြားေစဖို႔ နဲ႔ကိုယ္၀န္ေဆာင္ခ်ိန္မွာ အဓိက ဆဲလ္ေတြတည္ေဆာက္ဖို႔အတြက္ ဇင့္ကို လိုအပ္ပါတယ္ ။

**မ်ိဳးပြားၿခင္း**

ေယာကၤ်ားေလးေတြမွာဆိုရင္ေတာ့ ဇင့္ဟာ သုတ္ေကာင္မ်ားၿဖစ္ထြန္းေစၿခင္း ( spermatogenesis) နဲ႔ မ်ိဳးပြား အဂါၤေတြ ၿဖစ္ထြန္းေစဖို႔အတြက္ အေထာက္ အကူၿပဳပါတယ္ ။ မိန္းကေလးေတြမွာဆို၇င္လည္း မ်ိုးပြား အေၿခ အေန အားလံုး( ႏို႔ခ်ိဳတိုက္ေကၽြးခ်ိန္အပါအ၀င္) ဇင့္က အေထာက္အကူၿပဳေပးပါတယ္ ။

အထက္ေဖာ္ၿပပါေကာင္းက်ိဳးေတါအၿပင္ bilogical function အၿဖစ္ေဆာင္ရြက္ေပးၿခင္း ၊ ေရာဂါပိုးမႊား infection မ်ား အား တိုက္ထုတ္ေပးၿခင္း ၊ ဓါတ္တိုးဆန္႔က်င္ပစၥည္း (antioxidant) အၿဖစ္ေဆာင္ရြက္ေပးၿခင္း ၊ အင္ဇုိင္း လည္ ပတ္မႈေတြကူညီေပးၿခင္း ၊ ဆီးၾကိတ္ကင္ဆာၿဖစ္ပြားႏိုင္မႈအားေလ်ာ့က်ေစၿခင္း ၊ နာတာရွည္ေမာ ပန္းႏြမ္း နယ္ၿခင္းအား သက္သာေစၿခင္း ၊ ထိပ္ေၿပာင္ၿခင္းႏွင့္ဆံပင္ကၽြတ္ၿခင္းအားကာကြယ္ေပးၿခင္း ၊ အရိုးဆံုးရွံုးၿခင္းအား ေလ်ာ့နည္းေစၿခင္း ႏွင့္ ညဖက္တြင္အၿမင္အာရံုခ်ိဳ႕ယြင္းၿခင္း (night blindness) ကိုကာကြယ္ ေပးႏုိင္ၿခင္း စတဲ့အစြမ္းသတၱိေတြရွိေနပါတယ္ ။

ဇင့္ဓါတ္ကို က်န္မာေရးရွူေထာင့္ကေန ဘယ္လိုအက်ိဳးရွိတယ္ဆိုတာကိုေကာင္းစြာသိရွိၿပိး ဗဟုသုတမ်ားစြာႏွင့္ ၿပည့္စံု ႏိုင္ၾကပါေစ ။

Ref : Organic Health (Health benefits of zinc )
: http://www.healthy-skincare.com

**သက္တန္႔ခ်ိဳ**

စာဖတ္ပရိတ္သတ္သူငယ္ခ်င္းမ်ားကို အစဥ္ေလးစားေသာအားၿဖင့္

.......................
Just for Knowledge

ေမမြန္ေက်ာ္

**Public Health**

ေခတ္မွီတိုးတက္လာတဲ့ နည္းပညာေခတ္ၾကီးမွာ လူတိုင္းလူတိုင္း ပါးစပ္ဖ်ားမွာ ေရပန္း စားေနတဲ့ စကား လံုးကေတာ့ အားေဆးဆိုတဲ့စကားလံုးပဲၿဖစ္ပါတယ္ ။ အားေဆးေတြမွာလည္းပါ၀င္တဲ့ composition ကိုဖတ ္ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ ဗီတာမင္မ်ိဳးစံုနဲ႔ သတၱဳဓါတ္မ်ိဳးစံုကို အမ်ိဳးအစား စံုလင္စြာၿဖင့္ ေရးၿပီးေဖာ္ ၿပထားတာကို ေတြ႔ဖူးၾကပါလိမ့္မယ္ ။ ဗီတာမင္တစ္မ်ိဳးစီရဲ႕အေၾကာင္း သတၱဳဓါတ္တစ္မ်ိဳးစီရဲ႕အေၾကာင္းကို အေသးစိတ္ ေလ ့လာ သိရွိတဲ့သူကေတာ့ နညး္ပါးပါလိမ့္မယ္ ။ ဒီတစ္ပတ္မွာေတာ့ ဇင့္ဓါတ္ (Zinc) ရဲ႕အေရၿပားအေပၚမွာ ဘယ္လို ေကာင္းက်ိဳးေတြရွိတယ္ဆိုတာနဲ႔ တၿခားက်န္းမာေ ရး ေကာင္းက်ိဳးေတြ ဘယ္လိုရွိတယ္ဆိုတာကို ေလ့လာ ၾကည့္ၾကရေအာင္ ။ဇင့္ရဲ႕က်န္းမာေရး အေထာက္အကူၿပဳမႈေတြဟာ ခႏၶာကိုယ္မွာ စနစ္ (system) ေပါင္းမ်ားစြာနဲ႔ ဆက္ႏြယ္ ပတ္သတ္မႈ ရွိေနပါတယ္ ။


ဇင့္ရဲ႕ ေကာင္းက်ိဳးေတြအေနနဲ႔
- ခႏၶာကိုယ္ခုခံအားစနစ္ ( Immune system)
- အစာေၿခၿခင္း ( Digestion)
- ဆီးခ်ိဳေသြးခ်ိဳအား ထိမ္းခ်ဳပ္ၿခင္း ( Control of diabetes)
- စိတ္ဖိစီးမႈ အား ထိမ္းခ်ဳပ္ၿခင္း ( Improves stress level)
- စြမ္းအင္ဇီ၀ကမၼ ၿဖစ္ပ်က္ၿခင္း ( energy metabolism)
- ၀က္ၿခံႏွင့္ အနာမ်ားသား သက္သာေစၿခင္း ( acne and wounds healing ) စသည္တို႔ပါ၀င္ပါတယ္ ။ ဒါ့အၿပင္ ကုိယ္၀န္ေဆာင္သည္ ေတြ မွာလည္းလိုအပ္ၿပီး ၊ ဆံသား အလွထိမ္းသိမ္းဖို႔ ၊ ႏွင္းခူ ၊ အ၀လြန္ၿခင္းအား ေလ်ာ့ ခ်ရန္ ၊ ၾကက္မ်က္သင့္ေရာဂါ ( Night blindness ) ၊ မ်က္စိက်န္းမာေရး ၊ အစားအေသာက္ပ်က္ၿခင္း နဲ႔ တၿခား အရာ ေတြအေတာ္မ်ားမ်ားဟာ ဇင့္ရဲ႕ အခန္းက႑ဟာ က်ယ္ၿပန္႔စြာ ပါ၀င္ပတ္သတ္မႈ ရွိေနပါတယ္ ။

ဇင့္ဟာ ပရိုတိန္းဓါတ္ထုတ္လုပ္မႈၿဖစ္စဥ္ ( protein synthesis) မွာ အေရးၾကီးတဲ့ သတၱဳဓါတ္ အခန္း က႑ မွပါ ၀င္ၿပီး လူ႔ခႏၶာကိုယ္ထဲမွ ခႏၶာကိုယ္ ခုခံအားစနစ္မွာ ဆဲလ္ေတြ ပံုမွန္လည္ပတ္ၿဖစ္ေပၚၿခင္းကို ကူညီေပးပါတယ္ ။ ဇင့္ကို ခႏၶာကိုယ္ရဲ႕ ၾကြက္သားေတြမွာ မ်ားစြာေတြ႔ရေလ့ရွိၿပီး အထူးသၿဖင့္ ေသြးၿဖဴဥ ၊ ေသြးနီဥ ၊ မ်က္စိ အာရံုခံလႊာ ( retina) ၊ အေရၿပား ၊ အသည္း ၊ ေက်ာက္ကပ္ ၊ အရိုးနဲ႔ ပန္ကရိယ တို႔မွာ သိပ္သည္းေပါမ်ားစြာ ေတြ႔ရ ေလ့ရွိပါတယ္ ။ အမ်ိဳးသားေတြမွာဆိုရင္ေတာ့ သုတ္ရည္ (semen ) နဲပ ဆီးက်ိတ္ဂလင္း ( prostate gland) တို႔မွာ ဇင့္ကိုေပါမ်ားစြာ ေတြ႔ရွိရပါတယ္ ။ လူရဲ႕ခႏၶာကိုယ္မွာ ပံုမွန္လုပ္ငန္းေတြလုပ္ေဆာင္ႏုိင္ဖို႔ အင္ဇုိင္း ၃၀၀ သို႔မဟုတ္ ဒီထက္မက ဇင့္ကို ပိုလိုအပ္ပါတယ္ ။ ေလ့လာစမ္းသပ္သူေတြက ပရိုတိန္း ၁၀၀ ၀၀၀ မွာ ၃၀၀၀ ေလာက္က ခႏၶာကို္ယ္ထဲမွာ ဇင့္ပါ၀င္ပတ္သတ္ေနမႈေတြနဲ႔ ဆက္ႏြယ္ေနတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္ ။ ပံုမွန္လ ူတစ္ ေယာက္ရဲ႕ ခႏၶာကိုယ္မွာ ဇင့္ဓါတ္ ၂ ဂရမ္မွ ၃ ဂရမ္အထိ ပါ၀င္ပါတယ္ ။

လူ႔ခႏၶာကိုယ္မွာ ဇင့္ကို စစ္ထုတ္ေပးတဲ့ တံေတြးဂလင္း (Salivary gland ) ၊ ဆီးၾကိတ္ ဂလင္း ( prostate gland ) နဲ႔ ပန္ကရိယ ( pancreas ) ကဲ့သို႔ ေသာ ကိုယ္အဂါၤအစိတ္အပိုင္းေတြရွိပါတယ္ ။ Immune cells ေတြကလည္း ဇင့္ ကို စစ္ထုတ္ေပးပါတယ္ ။

ဇင့္ခ်ိဳ႕တဲ့ရင္ဘာေတြၿဖစ္ႏုိင္သလဲ ?

ဇင့္ဓါတ္ခ်ိဳ႕တဲ့ရင္ေတာ့
- ပံုမွန္ၾကီးထြားမႈ ခ်ိဳ႕ယြင္းၿခင္း
- ေသြးေပါင္ခ်ိန္က်ၿခင္း
- အရိုးၾကီးထြားမႈ ခ်ိဳ႕ယြင္းၿခင္း
- အစားအေသာက္ပ်က္ၿခင္း
- အနံအရသာအာရံုခံမႈ ဆံုးရွံုးၿခင္း
- စိတ္က်ေရာဂါ
- အသားအရည္ၾကမ္းတမ္းၿခင္း
- ပိန္ခ်ံဳးၿခင္း
- အေရၿပားေဖ်ာ့ေတာ့ၿခင္း
- ၀မ္းသြားၿခင္း
- ဆံပင္ကၽြတ္ၿခင္း
- ေမာပန္းႏြမ္းနယ္ၿခင္း
- လက္ေခ်ာင္းထိပ္လက္သည္းခြံမ်ားတြင္ အၿဖဴစက္မ်ားၿဖစ္ေပၚၿခင္း စသည့္ လကၡဏာမ်ားကိုေတြ႔ရႏိုင္ပါတယ္ ။

ဇင့္ကို ဘယ္ေတြကေနတဆင့္ရရွိႏိုင္သလဲ ?

ဇင့္ကို ရရွိႏုိင္တဲ့ အဓိက အစားေသာက္ေတြကေတာ့ အသားေတြပဲၿဖစ္ပါတယ္ ။ တၿခားအစား အေသာက္ေတြ ကေတာ့ ကမာ ၊ ကမုတ္ေကာင္ ၊ တရုတ္မုန္လာ ၊ ပဲအမ်ိဳးမ်ိဳး ၊ အုတ္ဂ်ံဳ ၊ ေၿမပဲ ၊ မက္မြန္ ၊ ဂ်ံဳေစ့ ၊ ေရႊဖရံုေစ့ ၊ ဂ်င္းပင္ အၿမစ္ နဲ႔ ပီကမ္ pecan အေစ့ စသည္တို႔ပဲၿဖစ္ပါတယ္ ။

ဇင့္ရဲ႕ ေကာင္းက်ိုးေတြက ဘာေတြလဲ ?

က်န္းမာေရးအေပၚ အေထာက္အကူၿပဳတဲ့ ဇင့္ရဲ႕ေကာင္းက်ိဳးေတြကေတာ့ ေအာက္ပါအတိုင္းၿဖစ္ပါတယ္ ။

အေရၿပား



ဇင့္ဟာ က်န္းမာလွပတဲ့အေရၿပားၿဖစ္ဖို႔အတြက္ မရွိမၿဖစ္လိုအပ္တဲ့အရာတစ္ခုၿဖစ္ပါတယ္ ။ အနာေတြကို သက္ သာ ၿပီး healing ေကာင္းေစယံုသာမကပဲ အေရၿပားထိခိုက္ရွနာမ်ားကိုလည္းေသြးတိတ္ေစၿပီး ၀က္ၿခံကို လည္း သက္သာ ေပ်ာက္ကင္းေစႏုိင္ပါတယ္ ။ ဇင့္ပါ၀င္တဲ့ ေသာက္ေဆးေတြဟာ အိပ္ရာနာ
(bed sores) ၊ အေရၿပား အနာ ၊ အေအးနာ ( cold sores ) ၊ အာခံတြင္းအပူနာ ၊ ခြဲစိတ္အရာ ၊ မီးပူေလာင္နာ နဲ႔ တၿခားအ ေရၿပားမွာ ၿဖစ္တာအေတာ္မ်ားမ်ားကို သက္သာေပ်ာက္ကင္းေစပါတယ္ ။ အနာသက္သာေစဖို႔အတြက္ အနာက်က္ ေစဖို႔အတြက္ ဇင့္ပါ၀င္တဲ့လိမ္းေဆးေတြကိုလည္း အသံုးၿပဳႏုိင္ပါတယ္ ။ ဇင့္ဟာ ကိုလာဂ်င္ (collagen) ေတြၿဖစ္ေပၚဖို႔အတြက္ လိုအပ္တဲ့ သတၱဳဓါတ္တစ္မ်ိဳးၿဖစ္ၿပီး အင္ဇိုင္းေတြ ပံုမွန္လုပ္ေဆာင္ဖိုပလည္း ကူညီေပး ပါတယ္ ။ ဇင့္ဟာ astringent လည္းၿဖစ္ပါတယ္ ။ Astringent ဆိုတာဟာ ဓါတုပစၥည္းတစ္ခုၿဖစ္ၿပီး အေရၿပား နဲ႔တစ္ရွူး ေတြကို က်ံဳ႕ၿခင္း ၊ က်ဥ္းၿခင္းနဲ႔တင္းၾကပ္ေစၿခင္းကို ၿဖစ္ေစပါတယ္ ။ Zinc oxide ဟာဆိုရင္လည္း အေရၿပား မွာ အေရာင္က်ၿခင္းအစြမ္းသတၱိရွိပါတယ္ ။ အေရၿပားကို ယားယံၿခင္းမွကာကြယ္ေပးၿပီး ေအးၿမေခ်ာ ေမြ႔ေစၿခင္း ၊ အနီကြက္မ်ားၿဖစ္ေပၚၿခင္းမွကာကြယ္ေပးၿပီး အေရၿပားစိုစြတ္ထိုင္းမႈိုင္းၿခင္းကိုလည္း ကာကြယ္ေပး ပါတယ္ ။ Dermatitis herpetiformis ဆိုတာဟာ နာတာရွည္အေရၿပားေရာဂါတစ္ခုၿဖစ္ပါတယ္ ။ အေရၿပား မွာ အလြန္ယားယံၿပီး ပူေလာင္ၿခင္း နာက်င္ၿခင္းကို ခံစားရေစပါတယ္ ။ အေရၿပားေပၚမွာအထူးသၿဖင့္ တံေတာင္ ဆစ္ ၊ ဒူးေခါင္း ၊ တင္ပါးတို႔မွာ ၿပည္ဖုေလးေတြေပါက္ေစၿပီးနာက်င္ပါတယ္ ။ ဇင့္ဟာဒီအေရၿပား ေရာဂါမွာလည္း သက္သာေပ်ာက္ကင္းေစတယ္လို႔ ေလ့လာေတြ႔ရွိရပါတယ္ ။ ဇင့္ကို ၀က္ၿခံကုသဖို႔နဲ႔ကာကြယ္ဖို႔အတြက္လည္း အသံုးၿပဳႏုိင္ပါတယ္ ။ Zinc gluconate သို႔မဟုတ္ zinc sulfate တို႔ဟာ acne ကို ကုသေပးႏုိင္ၿပီး ၀က္ၿခံေၾကာင့္ ၿဖစ္တဲ့ ေရာင္ရမ္းမႈကို ေလ်ာ့နည္းေစပါတယ္ ။ ၿပီးေတာ့ အေရၿပားမွာ အန္ဒရိုဂ်င္ ေဟာ္မုန္း ေတြမ်ားလို႔ ၿဖစ္ေပၚ လာတဲ့ androgenic hormonal effects ေတြကိုလည္း ေလ်ာ့နည္းေစၿပီး အေရၿပား ရဲ႕အဆီဂ လန္းေတြ ရဲ႔လုပ္ေဆာင္မႈကို ပံုမွန္လည္ပတ္ေစပါတယ္ ။

ဇင့္ကို ေဗာက္ေပ်ာက္ကင္းေစဖို႔ Anti-dandruff အေနနဲ႔လည္းသံုးႏုိင္ပါတယ္ ။ Zinc pyrithione ကို တခါတ၇ံ ေဗာက္ေပ်ာက္ ေခါင္းေလွ်ာ္ရည္ေတြမွာ ေတြ႔ရေလ့ရွိၿပီး အေရၿပားၿပႆနာေတြကို သက္သာ ေပ်ာက္ကင္း ေစပါတယ္ ။ ဒါေၾကာင့္ဇင့္ပါ၀င္တဲ့ေသာက္ေဆးေတြဟာ ေဗာက္ေရာဂါကိုကာကြယ္ဖို႔ အသံုး၀င္ပါတယ္ ။ ဇင့္ရဲ႕အေရၿပား ေပၚမွာ အၿခားေကာင္းက်ိဳးတစ္ခုကေတာ့ အင္းဆက္ပိုးမႊားေတြကို သဘာ၀အေလွ်ာက္ ကာကြယ္ေပး ႏုိင္ၿပီး ေနေရာင္ၿခည္ဒါဏ္ကို ကာကြယ္ေပးႏုိင္ပါတယ္ ။ ဇင့္ေအာက္ဆိုက္ဟာ ေနေရာင္ၿခည္ရဲ႕ UV Rays ကို ထိေရာက္စြာ ကာကြယ္ေပးႏိုင္ပါတယ္ ။ သြားဖံုးေရာဂါေတြကိုလည္း ကုသေပးႏုိင္ၿပီး ဗီတာမင္ ေအကို အသည္းကေန အေရၿပားကို ပို႔ေဆာင္တဲ့ေနရာမွာလည္း အဓိက ပါ၀င္လံႈ႔ေဆာ္ေပးပါတယ္ ။ Zinc sulfate ဟာ contact dermatitis ကို ကုသေပးႏုိင္ၿပန္ပါတယ္ ။ Eczema လို႔ေခၚတဲ့ ႏွင္းခူေရာဂါမွာလည္း ဇင့္ကိုအသံုး ၿပဳႏိုင္ၿပီး ႏွင္းခူဟာ ခႏၶာကိုယ္မွာ ဇင့္ဓါတ္ခ်ိဳ႕တဲ့လို႔ အဓိကၿဖစ္ၿခင္းပဲၿဖစ္ပါတယ္ ။

ဆီးၾကိတ္ေရာဂါ

ဇင့္ဟာ ဆီးၾကိတ္ေရာဂါေတြမွာလည္းအေရးၾကီးတဲ့ အခန္းက႑ကေနပါ၀င္ေနၿပန္ပါတယ္ ။ ဇင့္ ခ်ိဳ႕တဲ့ရင္ ဆီးၾကိတ္ၾကီးလာေစၿပီး ကင္ဆာကို ၿဖစ္ပြားေစနုိင္ပါတယ္ ။ ဒါေၾကာင့္ေန႔စဥ္ ဇင့္ ၁၅ ဂရမ္ကို လိုအပ္ၿပီး ဆီး ၾကိတ္ၾကီးၿခင္းကို ကာကြယ္ႏုိင္ပါတယ္ ။

**အေအးမိဖ်ားနာၿခင္း**

ဇင့္ပါ၀င္တဲ့ေသာက္ေဆးေတြဟာ အေအးမိဖ်ားနာၿခင္းေတြရဲ႕ ၿပင္းထန္မႈနဲ႔ၾကာခ်ိန္ကို ေလ်ာ့နည္းေစပါတယ္ ။ ဇင့္ဟာ proinflammatory cytokinesis ရဲ႕ပမာဏကို ေလ်ာ့နည္းေစၿပီး ဒါဟာ အထူးသၿဖင့္ အေအးမိပိုး ၀င္ၿခင္း cold infections မွာ ပိုဆိုး၀ါးေစပါတယ္ ။

**ပိန္ခ်ံဳးၿခင္း**

ဇင့္ဟာ ခႏၶာကိုယ္ကို ပိန္ေစၿပီး လူတစ္ေယာက္ရဲ႕ အစာစားခ်ိန္စိတ္ appetite ကို ထိမ္းခ်ဳပ္ႏုိင္စြမ္းရွိပါတယ္ ။

**ကိုယ္၀န္ေဆာင္ခ်ိန္**

ဇင့္ဟာ ကိုယ္၀န္ေဆာင္ခ်ိန္မွာ DNA repair and function အတြက္ မရွိမၿဖစ္လိုအပ္ပါတယ္ ။ ဆဲလ္ေတြ အလွ်င္ အၿမန္ၾကီးထြားေစဖို႔ နဲ႔ကိုယ္၀န္ေဆာင္ခ်ိန္မွာ အဓိက ဆဲလ္ေတြတည္ေဆာက္ဖို႔အတြက္ ဇင့္ကို လိုအပ္ပါတယ္ ။

**မ်ိဳးပြားၿခင္း**

ေယာကၤ်ားေလးေတြမွာဆိုရင္ေတာ့ ဇင့္ဟာ သုတ္ေကာင္မ်ားၿဖစ္ထြန္းေစၿခင္း ( spermatogenesis) နဲ႔ မ်ိဳးပြား အဂါၤေတြ ၿဖစ္ထြန္းေစဖို႔အတြက္ အေထာက္ အကူၿပဳပါတယ္ ။ မိန္းကေလးေတြမွာဆို၇င္လည္း မ်ိုးပြား အေၿခ အေန အားလံုး( ႏို႔ခ်ိဳတိုက္ေကၽြးခ်ိန္အပါအ၀င္) ဇင့္က အေထာက္အကူၿပဳေပးပါတယ္ ။

အထက္ေဖာ္ၿပပါေကာင္းက်ိဳးေတါအၿပင္ bilogical function အၿဖစ္ေဆာင္ရြက္ေပးၿခင္း ၊ ေရာဂါပိုးမႊား infection မ်ား အား တိုက္ထုတ္ေပးၿခင္း ၊ ဓါတ္တိုးဆန္႔က်င္ပစၥည္း (antioxidant) အၿဖစ္ေဆာင္ရြက္ေပးၿခင္း ၊ အင္ဇုိင္း လည္ ပတ္မႈေတြကူညီေပးၿခင္း ၊ ဆီးၾကိတ္ကင္ဆာၿဖစ္ပြားႏိုင္မႈအားေလ်ာ့က်ေစၿခင္း ၊ နာတာရွည္ေမာ ပန္းႏြမ္း နယ္ၿခင္းအား သက္သာေစၿခင္း ၊ ထိပ္ေၿပာင္ၿခင္းႏွင့္ဆံပင္ကၽြတ္ၿခင္းအားကာကြယ္ေပးၿခင္း ၊ အရိုးဆံုးရွံုးၿခင္းအား ေလ်ာ့နည္းေစၿခင္း ႏွင့္ ညဖက္တြင္အၿမင္အာရံုခ်ိဳ႕ယြင္းၿခင္း (night blindness) ကိုကာကြယ္ ေပးႏုိင္ၿခင္း စတဲ့အစြမ္းသတၱိေတြရွိေနပါတယ္ ။

ဇင့္ဓါတ္ကို က်န္မာေရးရွူေထာင့္ကေန ဘယ္လိုအက်ိဳးရွိတယ္ဆိုတာကိုေကာင္းစြာသိရွိၿပိး ဗဟုသုတမ်ားစြာႏွင့္ ၿပည့္စံု ႏိုင္ၾကပါေစ ။

Ref : Organic Health (Health benefits of zinc )
: http://www.healthy-skincare.com

**သက္တန္႔ခ်ိဳ**

စာဖတ္ပရိတ္သတ္သူငယ္ခ်င္းမ်ားကို အစဥ္ေလးစားေသာအားၿဖင့္

.......................
Just for Knowledge

ေမမြန္ေက်ာ္