လူထုက်န္းမာေရး(မ်က္စိ အႏၲရာယ္ သတိျပဳ ကြယ္)

>
**Public Health**


**မ်က္စိကြယ္ျခင္း အဓိပၸာယ္**

ကမၻာ့က်န္းမာေရးအဖဲြ႔ WHO က မ်က္စိကြယ္ျခင္းႏွင့္ပတ္သက္၍ အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုရာတြင္၊ မ်က္စိ ၂ ဖက္စလံုး ကြယ္မွသာလွ်င္ မ်က္စိကြယ္ျခင္းျဖစ္သည္ဟု သတ္မွတ္ၿပီး၊ မ်က္လံုးတလံုးစီသည္ ၁ဝ ေပ အကြာအေဝးတြင္ ရွိေသာ လက္ေခ်ာင္းေလးမ်ားကို၊ မွန္ေအာင္ မေရတြက္ႏုိင္ျခင္းအား မ်က္စိကြယ္ျခင္း ျဖစ္သည္ဟု ဆိုသည္။

မ်က္စိကြယ္ျခင္းတြင္ ေမြးရာပါ မ်က္စိမျမင္ျခင္းႏွင့္ ျပင္ပ အေၾကာင္းတရားမ်ားေၾကာင့္ မ်က္စိကြယ္ရျခင္းဟူ၍ ၂ မ်ဳိးရွိၿပီး၊ ျပင္ပအေၾကာင္းတရား တခုခုေၾကာင့္ မ်က္စိကြယ္ရျခင္းတြင္ ၾကိဳတင္ကုသခံယူမႈ ေနာက္က်သည့္အတြက္ မကြယ္သင့္ဘဲ ကြယ္ခဲ့ရသည့္ မ်က္စိကြယ္ရျခင္းမ်ားသည္ ဖြံ႔ၿဖိဳးဆဲႏုိင္ငံမ်ားတြင္ ၃ဝ % မွ် ရွိသည္ဟု WHO ၏ အစီရင္ခံစာက ဆုိသည္။

ျပင္ပအေၾကာင္းတရား တခုခုေၾကာင့္ မ်က္စိတြင္ ျဖစ္ေပၚသည့္ ေရာဂါေပါင္းမ်ားစြာ ရွိသည့္အနက္၊ ေရာဂါအမ်ားစုသည္ မ်က္စိအား ကြယ္ေစေလာက္သည့္ ေရာဂါမ်ား မဟုတ္ဘဲ၊ ၾကိဳတင္ကာကြယ္ကုသမႈ ရွိခဲ့ပါက မ်က္စိကြယ္ျခင္းမွ ကင္းေဝးႏုိင္သည္။ မ်က္စိကြယ္ျခင္းမွ ၾကိဳတင္ကာကြယ္တားဆီးႏုိင္သည့္ (Preventable Blindness) မ်က္စိေရာဂါမ်ားမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံ အပါအဝင္ ဖြြံ႔ၿဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ား၌ ၇ မ်ဳိးခန္႔ ရွိသည္။

**ကာကြယ္ႏုိင္သည့္ မ်က္စိကြယ္ျခင္းမ်ား **

ျမန္မာႏုိင္ငံ အပါအဝင္ ဖြံ႔ၿဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ား၌ အျဖစ္မ်ားၿပီး၊ ကာကြယ္ကုသ၍ ရႏုိင္သည့္ မ်က္စိေရာဂါမ်ားတြင္ …

၁။ မ်က္လံုးထိခိုက္ဒဏ္ရာရျခင္း
၂။ ဆီးခ်ဳိ၊ ေသြးခ်ဳိေၾကာင့္ မ်က္စိအာ႐ုံေၾကာမ်ား ပ်က္စီးျခင္း
၃။ အတြင္းတိမ္


၄။ ေရတိမ္
၅။ ဗီတာမင္ ‘ေအ’ ဓာတ္ခ်ဳိ႕တဲ့ျခင္း
၆။ မ်က္ခမ္းစပ္
၇။ ဘတ္တီးရီးယားပိုးႏွင့္ ဖန္ဂ္(စ္)ပိုး ဝင္ျခင္း ဟူ၍ ၇ မ်ဳိး ရွိသည္။
ဖြံ႔ၿဖိဳးၿပီး ႏုိင္ငံမ်ားတြင္ ဆီးခ်ဳိ၊ ေသြးခ်ဳိ ေရာဂါေၾကာင့္ မ်က္စိအာ႐ုံေၾကာမ်ား ပ်က္စီး၍ျဖစ္ပြားသည့္ မ်က္စိေရာဂါမွာ အျဖစ္အမ်ားဆံုးေသာ မ်က္စိေရာဂါ ျဖစ္သည္။ ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္မူ မ်က္ခမ္းစပ္ေရာဂါသည္ ျဖစ္ပြားမႈ အမ်ားဆံုးအဆင့္တြင္ ရွိၿပီး၊ မ်က္ခမ္းစပ္ေရာဂါေၾကာင့္ မ်က္စိကြယ္ရမႈ ႏႈန္းသည္လည္း အမ်ားဆံုးပင္ ျဖစ္သည္။
မ်က္လံုးထိခုိက္ဒဏ္ရာရျခင္း

မ်က္စိထိခုိက္ဒဏ္ရာသည္ ကေလးႏွင့္ လူၾကီး ၂ ဦးလုံးတြင္ပင္ ျဖစ္တတ္သည့္ ေရာဂါျဖစ္သည္။ အထူးသျဖင့္ ကေလးမ်ားတြင္ ပိုမုိ၍ ျဖစ္ပြားတတ္သည္။ ကေလးအခ်င္းခ်င္း ကစားရင္းႏွင့္ ေက်ာက္တံ၊ ခဲတံ၊ ေဘာပင္ စသည့္ ခၽြန္ထက္သည့္ အရာတခုခုႏွင့္ မေတာ္တဆ မ်က္လံုးကို ထိခုိက္မိရာမွ မ်က္လံုးဒဏ္ရာရတတ္သည္။

လူၾကီးမ်ားမွာမူ ဂေဟေဆာ္ျခင္း၊ အက္ဆစ္ (သို႔) အယ္ကာလီ အရည္မ်ားႏွင့္ လုပ္ကိုင္ရျခင္း၊ တြင္ခံု စသည့္ လုပ္ငန္းခြင္မ်ားအတြင္း ထိခိုက္၍ မ်က္လံုးဒဏ္ရာရသည္မ်ား ရွိ၏။ မ်က္လံုးအတြင္းသို႔ သံတိုသံစမ်ားစင္၍ ထိခုိက္မိျခင္း၊ အက္ဆစ္ (သို႔) အယ္ကာလီ အရည္မ်ားဝင္ျခင္းတုိ႔ေၾကာင့္ မ်က္လံုးဒဏ္ရာမ်ား ရၿပီး မ်က္စိကြယ္ၾကရတတ္သည္။

အက္ဆစ္ (သို႔မဟုတ္) အယ္ကာလီ အရည္တမ်ဳိးမ်ဳိး မ်က္လံုးအတြင္း ဝင္လွ်င္၊ ခ်က္ခ်င္းပင္ မ်က္လံုးကို ၁ဝ မိနစ္၊ ၁၅ မိနစ္ခန္႔ ေရမ်ားမ်ားႏွင့္ ေဆးေၾကာေပးျခင္းျဖင့္ သက္သာေပ်ာက္ကင္းေစႏုိင္ပါသည္။ ေရမ်ားမ်ားျဖင့္ ခ်က္ခ်င္းပင္ မ်က္လံုးကို ေဆးေၾကာသန္႔စင္ေပးႏုိင္ပါက အက္ဆစ္ (သို႔မဟုတ္) အယ္ကာလီ အရည္တမ်ဳိးမ်ဳိး ဝင္ျခင္းေၾကာင့္ မ်က္လံုးကြယ္သည့္ အႏၲရာယ္မွ ကာကြယ္ႏုိင္ပါသည္။


**ဆီးခ်ဳိ၊ ေသြးခ်ဳိေၾကာင့္ မ်က္စိအာ႐ုံေၾကာမ်ား ပ်က္စီးျခင္း**

ဆီးခ်ဳိ၊ ေသြးခ်ဳိေရာဂါေၾကာင့္ မ်က္စိအတြင္း ရွိသည့္ ေသြးေၾကာမွ်င္ေလးမ်ား ပ်က္စီးထိခိုက္ၿပီး၊ မ်က္စိကြယ္ႏုိင္ပါသည္။ ဤအတြက္ ဆီးခ်ဳိ၊ ေသြးခ်ဳိရွိသည့့္ လူနာမ်ားသည္ ဆီးခ်ဳိ၊ ေသြးခ်ဳိေရာဂါအား ကုသျခင္း ခံယူသကဲ့သို႔ မ်က္စိဆရာဝန္ႏွင့္လည္း မ်က္စိအား ၆ လ တၾကိမ္မွ် စမ္းသပ္၍ မ်က္လံုးစစ္ေဆးမႈ ခံယူသင့္သည္။

မ်က္စိမႈန္သြားမွ ျပသျခင္္းမဟုတ္ဘဲ ဆီးခ်ဳိ၊ ေသြးခ်ဳိ ရွိသူသည္ မ်က္စိအား ပံုမွန္စမ္းသပ္မႈမ်ားအား ျပဳလုပ္သင့္၏။ ၾကိဳတင္သိရွိပါက ဆီးခ်ဳိ၊ ေသြးခ်ဳိေၾကာင့္ ပ်က္စီးေနသည့္ မ်က္လံုးအတြင္း ေသြးေၾကာမွ်င္မ်ား ယိုစီးမႈ ကုထံုးမ်ဳိးစံုႏွင့္ ကာကြယ္ကုသႏုိင္သျဖင့္ မ်က္စိကြယ္ျခင္းမွ ကင္းေဝေစႏုိင္ပါသည္။
အတြင္းတိမ္

အတြင္းတိမ္သည္ မ်က္စိအတြင္း၌ရွိသည့္ မ်က္လံုးမွန္ဘီလူးသည္ သူ၏ အတြင္း၌ ရွိသည့္ ပ႐ိုတင္းဓာတ္မ်ား၏ ဓာတုေျပာင္းလဲမႈမ်ား ျဖစ္ပြားမႈေၾကာင့္ မၾကည္ဘဲ၊ (Opaque) ျဖစ္သြားၿပီး ျဖဴသြားျခင္း ျဖစ္သည္။

အတြင္းတိမ္၏ လကၡဏာမ်ားတြင္ နာက်င္မႈမရွိဘဲ တျဖည္းျဖည္း မ်က္စိမႈန္လာျခင္း၊ မ်က္မွန္ပါဝါ လံုးဝ ေျပာင္းလဲသြားျခင္း၊ အလင္းေရာင္ထဲတြင္ မ်က္စိမႈန္ၿပီး၊ အရိပ္ထဲ၌ ပိုမို၍ ျမင္ရျခင္းတို႔ ျဖစ္သည္။ အတြင္းတိမ္ေၾကာင့္ မ်က္လံုးအေျခအေနမွာ ဆိုးဝါးေနၿပီဆိုလွ်င္၊ အျမင္အာ႐ုံ၌ ဘာမွ် မျမင္ရေတာ့ဘဲ ႏွင္းမႈန္က်ေနသကဲ့သို႔ ဝါးေနတတ္ၿပီး မ်က္စိသည္ အျဖဴေရာင္ ျဖဴေဖြး၍ေနသည္ကို ေတြ႔ရမည္ျဖစ္သည္။

အတြင္းတိမ္အား ယေန႔အေျခအေနထိ ၾကိဳတင္ကာကြယ္ႏုိင္သည့္ အေျခအေနတြင္ မရွိေသး။ အတြင္းတိမ္သည္ အသက္အရြယ္ၾကီးရင့္၍ ဆံပင္ျဖဴျခင္း၊ သြားက်ဳိးျခင္းတို႔ကဲ့သို႔ ျဖစ္ေနျခင္း ျဖစ္သည္။ အသက္အရြယ္ ၅ဝ မွ စ၍ ျဖစ္တတ္သည္။ အပူပိုင္းေဒသမ်ားတြင္ အျဖစ္မ်ားၿပီး ေနေရာင္ျခည္တြင္ ပါဝင္သည့္ ခရမ္းလြန္ေရာင္ျခည္ (UV Radiation)၊ အစားေသာက္ခ်ဳိ႕တဲ့ျခင္း၊ အဆစ္အျမစ္ေရာင္ရမ္းသည့္ေရာဂါ၊ ဆီးခ်ဳိ ေသြးခ်ဳိေရာဂါရွိသူမ်ား၊ စတီးရြိဳက္ (Steroid) ေဆးဝါးမ်ားအား ႏွစ္ႏွင့္ခ်ီ၍ စားသံုးခဲ့ျခင္း၊ အႏုျမဴေရာင္ျခည္၊ ကင္ဆာဓာတ္ကင္ ေရာင္ျခည္သင့္ခံရသူမ်ားႏွင့္ မ်က္စိဒဏ္ရာ ရရွိခဲ့ဖူးသည့္ သူမ်ားတြင္ အတြင္းတိမ္ျဖစ္တတ္၏။ အတြင္းတိမ္အား ခြဲစိတ္ကုသမႈ ခံယူပါက၊ နဂိုအတုိင္းျပန္၍ ျမင္ႏုိင္ေသာ္လည္း၊ အတြင္းတိမ္ေၾကာင့္ မ်က္စိကြယ္ရျခင္းသည္ မ်က္စိကြယ္ရျခင္း အေၾကာင္းရင္း အားလံုးတြင္ ၆ဝ % ရွိသည္။
ေရတိမ္

ေရတိမ္သည္ မ်က္လံုးအတြင္း အေၾကာင္းေၾကာင္းေၾကာင့္ ဖိအား (Intraocular Pressure) အရည္မ်ား၊ မ်ားလာျခင္းမွ မ်က္လံုးအိမ္တင္းလာျခင္း ျဖစ္သည္။ ေဘာလံုးအတြင္း ေလထုိးသြင္းလိုက္သည့္ သေဘာကဲ့သို႔ ျဖစ္သည္။ တင္းမာမႈမ်ားလာသည့္အခါတြင္ အျမင္အာ႐ုံေၾကာမ်ားအား ဖိမိၿပီး အာ႐ုံေၾကာမ်ား တျဖည္းျဖည္း ပ်က္စီးသြားတတ္သည္။ ပထမတြင္ မ်က္စိ၏ ေဘးျမင္ကြင္းမ်ား က်ဥ္းလာၿပီး၊ ေနာက္ဆံုးတြင္ လုံးဝ ကြယ္သည္အထိ ျဖစ္သြားတတ္သည္။

ေရတိမ္ေၾကာင့္ မ်က္စိကြယ္သြားလွ်င္ အတြင္းတိမ္ကဲ့သို႔ ခြဲစိတ္ကုသမႈခံယူၿပီး ျပန္လည္ေကာင္းမြန္ေစရန္ ကုသ၍ မရႏုိင္ေတာ့ေခ်။ ေရတိမ္တြင္ ၂ မ်ဳိး ရွိသည္။ ပထမအမ်ဳိးအစားမွာ ခ်က္ခ်င္းပင္ မ်က္လံုးအိမ္အတြင္း ဖိအားတက္လာျခင္း (Acute Glaucoma) ႏွင့္ တျဖည္းျဖည္း ဖိအားတတ္လာသည့္ နာတာရွည္ေရတိမ္ (Chronic Glaucoma) ဟူ၍ ျဖစ္သည္။

Acute Glaucoma ေရတိမ္သည္ ႐ုတ္တရက္ ခ်က္ခ်င္း ျဖစ္လာၿပီး၊ မ်က္စိကိုက္ျခင္း၊ မ်က္စိနီျခင္း၊ မႈန္ျခင္းတုိ႔ ခ်က္ခ်င္းပင္ ျဖစ္လာ၍ အျမင္အာ႐ုံသည္ လက္လႈပ္သည္ေလာက္ကိုသာ ျမင္ႏုိင္ေတာ့သည္။ မီးသီး၊ ဖေယာင္းတုိင္မီးတို႔အား ၾကည့္လွ်င္၊ မီးေရာင္၏ ေဘး၌ သက္တန္႔ေရာင္အကြင္းမ်ား (Haloes) ကို ျမင္ရတတ္သည္။ မ်က္လံုးကိုက္သည့္ ေဝဒနာ ျပင္းထန္လာပါက၊ ပ်ဳိ႕အန္ျခင္းျဖစ္ၿပီး လူသည္ ႏုံးခ်ိ၍ ေနတတ္သည္။ ထုိအေျခအေနတြင္ ခြဲစိတ္ကုသမႈအား ခံယူပါက Acute Glaucoma ေရတိမ္ေၾကာင့္ မ်က္စိကြယ္ျခင္းမွ ကင္းေဝးႏုိင္မည္ျဖစ္သည္။

Chronic Glaucoma ေရတိမ္သည္ အသက္ ၄ဝ ေက်ာ္လွ်င္ ျဖစ္တတ္ေလ့ရွိသည္။ ဤအတြက္ အသက္ ၄ဝ ေက်ာ္လွ်င္၊ ေသြးတိုးေရာဂါ ေဝဒနာသည္မ်ား၊ ေသြးေပါင္ခ်ိန္တိုင္းသကဲ့သုိ႔ မ်က္လံုးအတြင္း ဖိအားကိုလည္း ကၽြမ္းက်င္သည့္ ဆရာဝန္မ်ားႏွင့္ ၆ လ တၾကိမ္မွ် ခ်ိန္သြားရန္ လိုသည္။

**ဗီတာမင္ေအခ်ဳိ႔တဲ့မႈ**

ဗီတာမင္ ‘ေအ’ ခ်ဳိ႕တဲ့မႈေၾကာင့္ မ်က္လံုးအား ထိခိုက္ရာတြင္ ၂ မ်ဳိး ရွိသည္။ ညေနခင္း မုိးခ်ဳပ္လွ်င္ မျမင္သည့္ ‘ၾကက္မ်က္သင့္ျခင္း’ ႏွင့္ မ်က္ၾကည္လႊာသည္ ေပ်ာ့၍ ေပ်ာ္သြားၿပီး ေပါက္ထြက္သြားသည့္အတြက္ မ်က္စိကြယ္ရျခင္းတုိ႔ ျဖစ္သည္။

လကၡဏာမ်ားက မ်က္လုံးအတြင္း ‘မ်က္နက္’ ႏွင့္ ‘မ်က္ျဖဴ’ ၾကားတြင္ အျဖဴဖတ္ေလးမ်ား (Bitot's Spots) ေပၚလာမည္။ Bitot's Spots မ်ား ေပၚလာရျခင္းသည္ ဗီတာမင္ေအ ခ်ဳိ႕တဲ့မႈေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာရျခင္း ျဖစ္သည္။ Bitot's Spots မ်ားအား ေစာစီးစြာ ေတြ႔ျမင္ၿပီး သတိထားမိပါက၊ ဗီတာမင္ေအ ပါသည့္ ေဆးဝါးမ်ားႏွင့္ အစိမ္းရင့္ေရာင္ႏွင့္ အဝါေရာင္ ဟင္းသီးဟင္းရြက္မ်ားအား စားသံုးေပးျခင္းျဖင့္ ဗီတာမင္ေအ ခ်ဳိ႕တဲ့ျခင္းေၾကာင့္ မ်က္စိကြယ္ရျခင္း ကာကြယ္ႏုိင္ပါသည္။

**မ်က္ခမ္းစပ္**

မ်က္ခမ္းစပ္ေရာဂါသည္ မ်က္စိအတြင္းသို႔ ေရာဂါပိုးဝင္၍ မ်က္စိေယာင္ရမ္းနာျခင္း ျဖစ္သည္။ ၾကာသည့္အခါတြင္ မ်က္ေမွးႏွင့္ မ်က္ခြံအတြင္းပိုင္း၌ အမာရြတ္ျဖစ္လာသည့္အတြက္ မ်က္ခြံသည္ ေအာက္သို႔ ကုတ္ဝင္လာသည့္အတြက္ မ်က္ေတာင္ေမႊးမ်ားသည္ မ်က္လံုးအား ထုိးမိစိုက္မိေစၿပီး မ်က္ၾကည္လႊာပ်က္စီး၍ မ်က္စိကြယ္ျခင္း ျဖစ္ေစႏုိင္သည္။ မ်က္ခမ္းစမ္ေရာဂါေၾကာင့္ မ်က္ေတာင္စိုက္မႈအား ေစာစီးစြာ သိရွိပါက၊ ခြဲစိတ္ကုသျခင္းျဖင့္ မ်က္ၾကည္လႊာအား မပ်က္စီးေစရန္ ကာကြယ္ကုသႏုိင္ပါသည္။ မ်က္ခမ္းစပ္ေရာဂါသည္ ျမန္မာႏုိင္ငံ အပူပိုင္းေဒသတုိ႔တြင္ အျဖစ္မ်ားၿပီး၊ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ မ်က္ခမ္းစပ္ေရာဂါေၾကာင့္ မ်က္စိကြယ္ရျခင္းသည္ ရာခုိင္ႏႈန္း အမ်ားဆံုးျဖစ္သည္။

**ဘတ္တီးရီးယားပိုးႏွင့္ ဖန္ဂ္(စ္) ပိုး**

လယ္ယာလုပ္ငန္းခြင္တြင္ လုပ္ကိုင္ၾကသည့္ လယ္သမား၊ ယာသမားမ်ားအေနျဖင့္ မ်က္စိအတြင္းသို႔ ဘတ္တီးရီးယားပိုးႏွင့္ ဖန္ဂ္(စ္) (Fungus) ဟု ေခၚသည့္ မႈိပိုးတမ်ဳိး ဝင္ေရာက္တတ္ၾကပါသည္။ မ်က္လံုးအတြင္းသို႔ ဖန္ဂပ္(စ္) (သို႔မဟုတ္) ဘတ္တီးရီးယားပိုး တမ်ဳိးမ်ဳိး ဝင္ေရာက္ခဲ့လွ်င္၊ မ်က္လံုးအတြင္း ျပည္တည္နာျဖစ္ၿပီး မ်က္ၾကည္လႊာ ေပါက္ၿပဲ၍ မ်က္စိကြယ္တတ္ပါသည္။

မ်က္စိအတြင္းသို႔ ရႊံ႕ဝင္ျခင္း၊ သစ္ကိုင္းႏွင့္ ႐ိုက္မိျခင္း၊ ႏြားအၿမီးႏွင့္ ထိမိျခင္း၊ မသန္႔ရွင္းသည့္ လက္မ်ားႏွင့္ မ်က္လံုးကုိ ပြတ္သတ္မိျခင္းတုိ႔ေၾကာင့္ ပိုးတမ်ဳိးမ်ဳိး ဝင္ေရာက္သြားတတ္ပါသည္။

အထူးသျဖင့္ လယ္ယာလုပ္ငန္းခြင္အတြင္း လုပ္ကိုင္ရင္းႏွင့္ မ်က္စိအတြင္းသို႔ ပိုးတမ်ဳိးမ်ဳိး ဝင္ေရာက္ခဲ့၍၊ ျပည္တည္နာ ျဖစ္ေနၿပီဆိုပါက၊ ေဆးမီးတုိမ်ားႏွင့္ မကုသရန္၊ ‘စတီးရြိဳက္’ ပါသည့္ မ်က္စဥ္းမ်ားကို မခတ္မိရန္၊ အထူးလုိအပ္ပါသည္။ ‘ပဋိဇီဝ’ ေဆးပါသည့္ မ်က္စဥ္းမ်ားကိုမူ ခတ္၍ရၿပီး၊ ရက္သတၱပတ္ၾကာသည့္တုိင္ ျပည္တည္နာသည္ ေပ်ာက္ကင္းမႈ မရွိပါက၊ သက္ဆိုင္ရာ မ်က္စိကုဆရာဝန္တဦးႏွင့္ ျပသရန္ လုိအပ္ပါမည္။ အခ်ိန္မီ ကုသႏုိင္ပါက၊ ဘတ္တီးရီးယားပိုးႏွင့္ ဖန္ဂပ္(စ္) ပိုးေၾကာင့္ မ်က္စိကြယ္ျခင္းမွ ကင္းေဝးေစႏုိင္မည္။




**Slip knot**

**Public Health**


**မ်က္စိကြယ္ျခင္း အဓိပၸာယ္**

ကမၻာ့က်န္းမာေရးအဖဲြ႔ WHO က မ်က္စိကြယ္ျခင္းႏွင့္ပတ္သက္၍ အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုရာတြင္၊ မ်က္စိ ၂ ဖက္စလံုး ကြယ္မွသာလွ်င္ မ်က္စိကြယ္ျခင္းျဖစ္သည္ဟု သတ္မွတ္ၿပီး၊ မ်က္လံုးတလံုးစီသည္ ၁ဝ ေပ အကြာအေဝးတြင္ ရွိေသာ လက္ေခ်ာင္းေလးမ်ားကို၊ မွန္ေအာင္ မေရတြက္ႏုိင္ျခင္းအား မ်က္စိကြယ္ျခင္း ျဖစ္သည္ဟု ဆိုသည္။

မ်က္စိကြယ္ျခင္းတြင္ ေမြးရာပါ မ်က္စိမျမင္ျခင္းႏွင့္ ျပင္ပ အေၾကာင္းတရားမ်ားေၾကာင့္ မ်က္စိကြယ္ရျခင္းဟူ၍ ၂ မ်ဳိးရွိၿပီး၊ ျပင္ပအေၾကာင္းတရား တခုခုေၾကာင့္ မ်က္စိကြယ္ရျခင္းတြင္ ၾကိဳတင္ကုသခံယူမႈ ေနာက္က်သည့္အတြက္ မကြယ္သင့္ဘဲ ကြယ္ခဲ့ရသည့္ မ်က္စိကြယ္ရျခင္းမ်ားသည္ ဖြံ႔ၿဖိဳးဆဲႏုိင္ငံမ်ားတြင္ ၃ဝ % မွ် ရွိသည္ဟု WHO ၏ အစီရင္ခံစာက ဆုိသည္။

ျပင္ပအေၾကာင္းတရား တခုခုေၾကာင့္ မ်က္စိတြင္ ျဖစ္ေပၚသည့္ ေရာဂါေပါင္းမ်ားစြာ ရွိသည့္အနက္၊ ေရာဂါအမ်ားစုသည္ မ်က္စိအား ကြယ္ေစေလာက္သည့္ ေရာဂါမ်ား မဟုတ္ဘဲ၊ ၾကိဳတင္ကာကြယ္ကုသမႈ ရွိခဲ့ပါက မ်က္စိကြယ္ျခင္းမွ ကင္းေဝးႏုိင္သည္။ မ်က္စိကြယ္ျခင္းမွ ၾကိဳတင္ကာကြယ္တားဆီးႏုိင္သည့္ (Preventable Blindness) မ်က္စိေရာဂါမ်ားမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံ အပါအဝင္ ဖြြံ႔ၿဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ား၌ ၇ မ်ဳိးခန္႔ ရွိသည္။

**ကာကြယ္ႏုိင္သည့္ မ်က္စိကြယ္ျခင္းမ်ား **

ျမန္မာႏုိင္ငံ အပါအဝင္ ဖြံ႔ၿဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ား၌ အျဖစ္မ်ားၿပီး၊ ကာကြယ္ကုသ၍ ရႏုိင္သည့္ မ်က္စိေရာဂါမ်ားတြင္ …

၁။ မ်က္လံုးထိခိုက္ဒဏ္ရာရျခင္း
၂။ ဆီးခ်ဳိ၊ ေသြးခ်ဳိေၾကာင့္ မ်က္စိအာ႐ုံေၾကာမ်ား ပ်က္စီးျခင္း
၃။ အတြင္းတိမ္


၄။ ေရတိမ္
၅။ ဗီတာမင္ ‘ေအ’ ဓာတ္ခ်ဳိ႕တဲ့ျခင္း
၆။ မ်က္ခမ္းစပ္
၇။ ဘတ္တီးရီးယားပိုးႏွင့္ ဖန္ဂ္(စ္)ပိုး ဝင္ျခင္း ဟူ၍ ၇ မ်ဳိး ရွိသည္။
ဖြံ႔ၿဖိဳးၿပီး ႏုိင္ငံမ်ားတြင္ ဆီးခ်ဳိ၊ ေသြးခ်ဳိ ေရာဂါေၾကာင့္ မ်က္စိအာ႐ုံေၾကာမ်ား ပ်က္စီး၍ျဖစ္ပြားသည့္ မ်က္စိေရာဂါမွာ အျဖစ္အမ်ားဆံုးေသာ မ်က္စိေရာဂါ ျဖစ္သည္။ ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္မူ မ်က္ခမ္းစပ္ေရာဂါသည္ ျဖစ္ပြားမႈ အမ်ားဆံုးအဆင့္တြင္ ရွိၿပီး၊ မ်က္ခမ္းစပ္ေရာဂါေၾကာင့္ မ်က္စိကြယ္ရမႈ ႏႈန္းသည္လည္း အမ်ားဆံုးပင္ ျဖစ္သည္။
မ်က္လံုးထိခုိက္ဒဏ္ရာရျခင္း

မ်က္စိထိခုိက္ဒဏ္ရာသည္ ကေလးႏွင့္ လူၾကီး ၂ ဦးလုံးတြင္ပင္ ျဖစ္တတ္သည့္ ေရာဂါျဖစ္သည္။ အထူးသျဖင့္ ကေလးမ်ားတြင္ ပိုမုိ၍ ျဖစ္ပြားတတ္သည္။ ကေလးအခ်င္းခ်င္း ကစားရင္းႏွင့္ ေက်ာက္တံ၊ ခဲတံ၊ ေဘာပင္ စသည့္ ခၽြန္ထက္သည့္ အရာတခုခုႏွင့္ မေတာ္တဆ မ်က္လံုးကို ထိခုိက္မိရာမွ မ်က္လံုးဒဏ္ရာရတတ္သည္။

လူၾကီးမ်ားမွာမူ ဂေဟေဆာ္ျခင္း၊ အက္ဆစ္ (သို႔) အယ္ကာလီ အရည္မ်ားႏွင့္ လုပ္ကိုင္ရျခင္း၊ တြင္ခံု စသည့္ လုပ္ငန္းခြင္မ်ားအတြင္း ထိခိုက္၍ မ်က္လံုးဒဏ္ရာရသည္မ်ား ရွိ၏။ မ်က္လံုးအတြင္းသို႔ သံတိုသံစမ်ားစင္၍ ထိခုိက္မိျခင္း၊ အက္ဆစ္ (သို႔) အယ္ကာလီ အရည္မ်ားဝင္ျခင္းတုိ႔ေၾကာင့္ မ်က္လံုးဒဏ္ရာမ်ား ရၿပီး မ်က္စိကြယ္ၾကရတတ္သည္။

အက္ဆစ္ (သို႔မဟုတ္) အယ္ကာလီ အရည္တမ်ဳိးမ်ဳိး မ်က္လံုးအတြင္း ဝင္လွ်င္၊ ခ်က္ခ်င္းပင္ မ်က္လံုးကို ၁ဝ မိနစ္၊ ၁၅ မိနစ္ခန္႔ ေရမ်ားမ်ားႏွင့္ ေဆးေၾကာေပးျခင္းျဖင့္ သက္သာေပ်ာက္ကင္းေစႏုိင္ပါသည္။ ေရမ်ားမ်ားျဖင့္ ခ်က္ခ်င္းပင္ မ်က္လံုးကို ေဆးေၾကာသန္႔စင္ေပးႏုိင္ပါက အက္ဆစ္ (သို႔မဟုတ္) အယ္ကာလီ အရည္တမ်ဳိးမ်ဳိး ဝင္ျခင္းေၾကာင့္ မ်က္လံုးကြယ္သည့္ အႏၲရာယ္မွ ကာကြယ္ႏုိင္ပါသည္။


**ဆီးခ်ဳိ၊ ေသြးခ်ဳိေၾကာင့္ မ်က္စိအာ႐ုံေၾကာမ်ား ပ်က္စီးျခင္း**

ဆီးခ်ဳိ၊ ေသြးခ်ဳိေရာဂါေၾကာင့္ မ်က္စိအတြင္း ရွိသည့္ ေသြးေၾကာမွ်င္ေလးမ်ား ပ်က္စီးထိခိုက္ၿပီး၊ မ်က္စိကြယ္ႏုိင္ပါသည္။ ဤအတြက္ ဆီးခ်ဳိ၊ ေသြးခ်ဳိရွိသည့့္ လူနာမ်ားသည္ ဆီးခ်ဳိ၊ ေသြးခ်ဳိေရာဂါအား ကုသျခင္း ခံယူသကဲ့သို႔ မ်က္စိဆရာဝန္ႏွင့္လည္း မ်က္စိအား ၆ လ တၾကိမ္မွ် စမ္းသပ္၍ မ်က္လံုးစစ္ေဆးမႈ ခံယူသင့္သည္။

မ်က္စိမႈန္သြားမွ ျပသျခင္္းမဟုတ္ဘဲ ဆီးခ်ဳိ၊ ေသြးခ်ဳိ ရွိသူသည္ မ်က္စိအား ပံုမွန္စမ္းသပ္မႈမ်ားအား ျပဳလုပ္သင့္၏။ ၾကိဳတင္သိရွိပါက ဆီးခ်ဳိ၊ ေသြးခ်ဳိေၾကာင့္ ပ်က္စီးေနသည့္ မ်က္လံုးအတြင္း ေသြးေၾကာမွ်င္မ်ား ယိုစီးမႈ ကုထံုးမ်ဳိးစံုႏွင့္ ကာကြယ္ကုသႏုိင္သျဖင့္ မ်က္စိကြယ္ျခင္းမွ ကင္းေဝေစႏုိင္ပါသည္။
အတြင္းတိမ္

အတြင္းတိမ္သည္ မ်က္စိအတြင္း၌ရွိသည့္ မ်က္လံုးမွန္ဘီလူးသည္ သူ၏ အတြင္း၌ ရွိသည့္ ပ႐ိုတင္းဓာတ္မ်ား၏ ဓာတုေျပာင္းလဲမႈမ်ား ျဖစ္ပြားမႈေၾကာင့္ မၾကည္ဘဲ၊ (Opaque) ျဖစ္သြားၿပီး ျဖဴသြားျခင္း ျဖစ္သည္။

အတြင္းတိမ္၏ လကၡဏာမ်ားတြင္ နာက်င္မႈမရွိဘဲ တျဖည္းျဖည္း မ်က္စိမႈန္လာျခင္း၊ မ်က္မွန္ပါဝါ လံုးဝ ေျပာင္းလဲသြားျခင္း၊ အလင္းေရာင္ထဲတြင္ မ်က္စိမႈန္ၿပီး၊ အရိပ္ထဲ၌ ပိုမို၍ ျမင္ရျခင္းတို႔ ျဖစ္သည္။ အတြင္းတိမ္ေၾကာင့္ မ်က္လံုးအေျခအေနမွာ ဆိုးဝါးေနၿပီဆိုလွ်င္၊ အျမင္အာ႐ုံ၌ ဘာမွ် မျမင္ရေတာ့ဘဲ ႏွင္းမႈန္က်ေနသကဲ့သို႔ ဝါးေနတတ္ၿပီး မ်က္စိသည္ အျဖဴေရာင္ ျဖဴေဖြး၍ေနသည္ကို ေတြ႔ရမည္ျဖစ္သည္။

အတြင္းတိမ္အား ယေန႔အေျခအေနထိ ၾကိဳတင္ကာကြယ္ႏုိင္သည့္ အေျခအေနတြင္ မရွိေသး။ အတြင္းတိမ္သည္ အသက္အရြယ္ၾကီးရင့္၍ ဆံပင္ျဖဴျခင္း၊ သြားက်ဳိးျခင္းတို႔ကဲ့သို႔ ျဖစ္ေနျခင္း ျဖစ္သည္။ အသက္အရြယ္ ၅ဝ မွ စ၍ ျဖစ္တတ္သည္။ အပူပိုင္းေဒသမ်ားတြင္ အျဖစ္မ်ားၿပီး ေနေရာင္ျခည္တြင္ ပါဝင္သည့္ ခရမ္းလြန္ေရာင္ျခည္ (UV Radiation)၊ အစားေသာက္ခ်ဳိ႕တဲ့ျခင္း၊ အဆစ္အျမစ္ေရာင္ရမ္းသည့္ေရာဂါ၊ ဆီးခ်ဳိ ေသြးခ်ဳိေရာဂါရွိသူမ်ား၊ စတီးရြိဳက္ (Steroid) ေဆးဝါးမ်ားအား ႏွစ္ႏွင့္ခ်ီ၍ စားသံုးခဲ့ျခင္း၊ အႏုျမဴေရာင္ျခည္၊ ကင္ဆာဓာတ္ကင္ ေရာင္ျခည္သင့္ခံရသူမ်ားႏွင့္ မ်က္စိဒဏ္ရာ ရရွိခဲ့ဖူးသည့္ သူမ်ားတြင္ အတြင္းတိမ္ျဖစ္တတ္၏။ အတြင္းတိမ္အား ခြဲစိတ္ကုသမႈ ခံယူပါက၊ နဂိုအတုိင္းျပန္၍ ျမင္ႏုိင္ေသာ္လည္း၊ အတြင္းတိမ္ေၾကာင့္ မ်က္စိကြယ္ရျခင္းသည္ မ်က္စိကြယ္ရျခင္း အေၾကာင္းရင္း အားလံုးတြင္ ၆ဝ % ရွိသည္။
ေရတိမ္

ေရတိမ္သည္ မ်က္လံုးအတြင္း အေၾကာင္းေၾကာင္းေၾကာင့္ ဖိအား (Intraocular Pressure) အရည္မ်ား၊ မ်ားလာျခင္းမွ မ်က္လံုးအိမ္တင္းလာျခင္း ျဖစ္သည္။ ေဘာလံုးအတြင္း ေလထုိးသြင္းလိုက္သည့္ သေဘာကဲ့သို႔ ျဖစ္သည္။ တင္းမာမႈမ်ားလာသည့္အခါတြင္ အျမင္အာ႐ုံေၾကာမ်ားအား ဖိမိၿပီး အာ႐ုံေၾကာမ်ား တျဖည္းျဖည္း ပ်က္စီးသြားတတ္သည္။ ပထမတြင္ မ်က္စိ၏ ေဘးျမင္ကြင္းမ်ား က်ဥ္းလာၿပီး၊ ေနာက္ဆံုးတြင္ လုံးဝ ကြယ္သည္အထိ ျဖစ္သြားတတ္သည္။

ေရတိမ္ေၾကာင့္ မ်က္စိကြယ္သြားလွ်င္ အတြင္းတိမ္ကဲ့သို႔ ခြဲစိတ္ကုသမႈခံယူၿပီး ျပန္လည္ေကာင္းမြန္ေစရန္ ကုသ၍ မရႏုိင္ေတာ့ေခ်။ ေရတိမ္တြင္ ၂ မ်ဳိး ရွိသည္။ ပထမအမ်ဳိးအစားမွာ ခ်က္ခ်င္းပင္ မ်က္လံုးအိမ္အတြင္း ဖိအားတက္လာျခင္း (Acute Glaucoma) ႏွင့္ တျဖည္းျဖည္း ဖိအားတတ္လာသည့္ နာတာရွည္ေရတိမ္ (Chronic Glaucoma) ဟူ၍ ျဖစ္သည္။

Acute Glaucoma ေရတိမ္သည္ ႐ုတ္တရက္ ခ်က္ခ်င္း ျဖစ္လာၿပီး၊ မ်က္စိကိုက္ျခင္း၊ မ်က္စိနီျခင္း၊ မႈန္ျခင္းတုိ႔ ခ်က္ခ်င္းပင္ ျဖစ္လာ၍ အျမင္အာ႐ုံသည္ လက္လႈပ္သည္ေလာက္ကိုသာ ျမင္ႏုိင္ေတာ့သည္။ မီးသီး၊ ဖေယာင္းတုိင္မီးတို႔အား ၾကည့္လွ်င္၊ မီးေရာင္၏ ေဘး၌ သက္တန္႔ေရာင္အကြင္းမ်ား (Haloes) ကို ျမင္ရတတ္သည္။ မ်က္လံုးကိုက္သည့္ ေဝဒနာ ျပင္းထန္လာပါက၊ ပ်ဳိ႕အန္ျခင္းျဖစ္ၿပီး လူသည္ ႏုံးခ်ိ၍ ေနတတ္သည္။ ထုိအေျခအေနတြင္ ခြဲစိတ္ကုသမႈအား ခံယူပါက Acute Glaucoma ေရတိမ္ေၾကာင့္ မ်က္စိကြယ္ျခင္းမွ ကင္းေဝးႏုိင္မည္ျဖစ္သည္။

Chronic Glaucoma ေရတိမ္သည္ အသက္ ၄ဝ ေက်ာ္လွ်င္ ျဖစ္တတ္ေလ့ရွိသည္။ ဤအတြက္ အသက္ ၄ဝ ေက်ာ္လွ်င္၊ ေသြးတိုးေရာဂါ ေဝဒနာသည္မ်ား၊ ေသြးေပါင္ခ်ိန္တိုင္းသကဲ့သုိ႔ မ်က္လံုးအတြင္း ဖိအားကိုလည္း ကၽြမ္းက်င္သည့္ ဆရာဝန္မ်ားႏွင့္ ၆ လ တၾကိမ္မွ် ခ်ိန္သြားရန္ လိုသည္။

**ဗီတာမင္ေအခ်ဳိ႔တဲ့မႈ**

ဗီတာမင္ ‘ေအ’ ခ်ဳိ႕တဲ့မႈေၾကာင့္ မ်က္လံုးအား ထိခိုက္ရာတြင္ ၂ မ်ဳိး ရွိသည္။ ညေနခင္း မုိးခ်ဳပ္လွ်င္ မျမင္သည့္ ‘ၾကက္မ်က္သင့္ျခင္း’ ႏွင့္ မ်က္ၾကည္လႊာသည္ ေပ်ာ့၍ ေပ်ာ္သြားၿပီး ေပါက္ထြက္သြားသည့္အတြက္ မ်က္စိကြယ္ရျခင္းတုိ႔ ျဖစ္သည္။

လကၡဏာမ်ားက မ်က္လုံးအတြင္း ‘မ်က္နက္’ ႏွင့္ ‘မ်က္ျဖဴ’ ၾကားတြင္ အျဖဴဖတ္ေလးမ်ား (Bitot's Spots) ေပၚလာမည္။ Bitot's Spots မ်ား ေပၚလာရျခင္းသည္ ဗီတာမင္ေအ ခ်ဳိ႕တဲ့မႈေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာရျခင္း ျဖစ္သည္။ Bitot's Spots မ်ားအား ေစာစီးစြာ ေတြ႔ျမင္ၿပီး သတိထားမိပါက၊ ဗီတာမင္ေအ ပါသည့္ ေဆးဝါးမ်ားႏွင့္ အစိမ္းရင့္ေရာင္ႏွင့္ အဝါေရာင္ ဟင္းသီးဟင္းရြက္မ်ားအား စားသံုးေပးျခင္းျဖင့္ ဗီတာမင္ေအ ခ်ဳိ႕တဲ့ျခင္းေၾကာင့္ မ်က္စိကြယ္ရျခင္း ကာကြယ္ႏုိင္ပါသည္။

**မ်က္ခမ္းစပ္**

မ်က္ခမ္းစပ္ေရာဂါသည္ မ်က္စိအတြင္းသို႔ ေရာဂါပိုးဝင္၍ မ်က္စိေယာင္ရမ္းနာျခင္း ျဖစ္သည္။ ၾကာသည့္အခါတြင္ မ်က္ေမွးႏွင့္ မ်က္ခြံအတြင္းပိုင္း၌ အမာရြတ္ျဖစ္လာသည့္အတြက္ မ်က္ခြံသည္ ေအာက္သို႔ ကုတ္ဝင္လာသည့္အတြက္ မ်က္ေတာင္ေမႊးမ်ားသည္ မ်က္လံုးအား ထုိးမိစိုက္မိေစၿပီး မ်က္ၾကည္လႊာပ်က္စီး၍ မ်က္စိကြယ္ျခင္း ျဖစ္ေစႏုိင္သည္။ မ်က္ခမ္းစမ္ေရာဂါေၾကာင့္ မ်က္ေတာင္စိုက္မႈအား ေစာစီးစြာ သိရွိပါက၊ ခြဲစိတ္ကုသျခင္းျဖင့္ မ်က္ၾကည္လႊာအား မပ်က္စီးေစရန္ ကာကြယ္ကုသႏုိင္ပါသည္။ မ်က္ခမ္းစပ္ေရာဂါသည္ ျမန္မာႏုိင္ငံ အပူပိုင္းေဒသတုိ႔တြင္ အျဖစ္မ်ားၿပီး၊ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ မ်က္ခမ္းစပ္ေရာဂါေၾကာင့္ မ်က္စိကြယ္ရျခင္းသည္ ရာခုိင္ႏႈန္း အမ်ားဆံုးျဖစ္သည္။

**ဘတ္တီးရီးယားပိုးႏွင့္ ဖန္ဂ္(စ္) ပိုး**

လယ္ယာလုပ္ငန္းခြင္တြင္ လုပ္ကိုင္ၾကသည့္ လယ္သမား၊ ယာသမားမ်ားအေနျဖင့္ မ်က္စိအတြင္းသို႔ ဘတ္တီးရီးယားပိုးႏွင့္ ဖန္ဂ္(စ္) (Fungus) ဟု ေခၚသည့္ မႈိပိုးတမ်ဳိး ဝင္ေရာက္တတ္ၾကပါသည္။ မ်က္လံုးအတြင္းသို႔ ဖန္ဂပ္(စ္) (သို႔မဟုတ္) ဘတ္တီးရီးယားပိုး တမ်ဳိးမ်ဳိး ဝင္ေရာက္ခဲ့လွ်င္၊ မ်က္လံုးအတြင္း ျပည္တည္နာျဖစ္ၿပီး မ်က္ၾကည္လႊာ ေပါက္ၿပဲ၍ မ်က္စိကြယ္တတ္ပါသည္။

မ်က္စိအတြင္းသို႔ ရႊံ႕ဝင္ျခင္း၊ သစ္ကိုင္းႏွင့္ ႐ိုက္မိျခင္း၊ ႏြားအၿမီးႏွင့္ ထိမိျခင္း၊ မသန္႔ရွင္းသည့္ လက္မ်ားႏွင့္ မ်က္လံုးကုိ ပြတ္သတ္မိျခင္းတုိ႔ေၾကာင့္ ပိုးတမ်ဳိးမ်ဳိး ဝင္ေရာက္သြားတတ္ပါသည္။

အထူးသျဖင့္ လယ္ယာလုပ္ငန္းခြင္အတြင္း လုပ္ကိုင္ရင္းႏွင့္ မ်က္စိအတြင္းသို႔ ပိုးတမ်ဳိးမ်ဳိး ဝင္ေရာက္ခဲ့၍၊ ျပည္တည္နာ ျဖစ္ေနၿပီဆိုပါက၊ ေဆးမီးတုိမ်ားႏွင့္ မကုသရန္၊ ‘စတီးရြိဳက္’ ပါသည့္ မ်က္စဥ္းမ်ားကို မခတ္မိရန္၊ အထူးလုိအပ္ပါသည္။ ‘ပဋိဇီဝ’ ေဆးပါသည့္ မ်က္စဥ္းမ်ားကိုမူ ခတ္၍ရၿပီး၊ ရက္သတၱပတ္ၾကာသည့္တုိင္ ျပည္တည္နာသည္ ေပ်ာက္ကင္းမႈ မရွိပါက၊ သက္ဆိုင္ရာ မ်က္စိကုဆရာဝန္တဦးႏွင့္ ျပသရန္ လုိအပ္ပါမည္။ အခ်ိန္မီ ကုသႏုိင္ပါက၊ ဘတ္တီးရီးယားပိုးႏွင့္ ဖန္ဂပ္(စ္) ပိုးေၾကာင့္ မ်က္စိကြယ္ျခင္းမွ ကင္းေဝးေစႏုိင္မည္။




**Slip knot**