ဂၽြန္ဂ်ဴဝီ (ပညာအေမြအႏွစ္၊ လူမႈအုတ္ျမစ္ )

>
(John Dewey)





ပညာေရးသည္ ေျပာင္းလဲေနေသာ ျဖစ္စဥ္တစ္ရပ္ျဖစ္သည္။ ဘဝတစ္မွ်လည္း
က်ယ္ဝန္းပါသည္။ လူသား၏ဘဝသည္ ျဖစ္ႏုိင္ေခ်႐ိွေသာ အလားအလာမ်ားစီသို႔
ဦးတည္ေ႐ြ႕လ်ားေနသကဲ့သုိ႔ ပညာေရး ျဖစ္စဥ္သည္လည္း ဆက္၍ဆက္၍သာ
ဖံြ႔ၿဖိဳးတုိးတက္ေနရပါသည္။ ဖံြ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေနမႈသည္ အဆုံးသတ္ ပန္းတုိင္
မရိွေပ။ ထိုဖံြ႔ၿဖိဳးတိုးတက္မႈမ်ားကို ေက်ာ္လြန္၍ ဆက္လက္တိုးတက္ေနသည္သာ
ျဖစ္သည္။ ဤသည္မွာ ပညာေရးျဖစ္စဥ္ႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ ဂ်ဴဝီ၏သေဘာထား ျဖစ္ပါသည္။

ပညာေရး အေတြးအေခၚကို ေလ့လာမည္ဆိုပါက အေမရိကန္ျပည္သား ဒႆနပညာရွင္
ဂၽြန္ဂ်ဴဝီ၏ (John Dewey-1952) မပါလွ်င္ ၿပီးျပည့္စုံမည္ မဟုတ္ေပ။
ဂ်ဴဝီသည္ ခ်ီကာကိုတကၠသိုလ္၏ ပါေမာကၡ ျဖစ္႐ံုသာမက (၁၈၉၆) တြင္
ဓာတ္ခဲြခန္းေက်ာင္း (Laboratory school) ဟူေသာ ေက်ာင္းသစ္တစ္ေက်ာင္းကို
ကိုယ္တို္င္ တည္ေထာင္ခဲ့သူလည္း ျဖစ္ေလသည္။ ဖ႐ိုဘဲလ္ (Friedrich Froebel
1782-1852) ၏ ပညာေရး လမ္းစဥ္ကိုလိုက္၍ `ပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္လ်က္ လူ႔ဘဝတြင္
အဓိပၸာယ္႐ိွ႐ိွ ေနထုိင္သြားႏုိင္ရန္ ကေလးသူငယ္မ်ားကို ပညာသင္ၾကားေပးရမည္
`ဟု အေျခခံအားျဖင့္ ရည္႐ြယ္ခ်က္ ထား႐ိွေလသည္။


ဂ်ဴဝီ၏ ေက်ာင္းသည္ အလုပ္ကို အေျခခံထားေသာ အလုပ္ေက်ာင္း ျဖစ္သည္။ အေရး၊
အဖတ္၊ အတြက္ကိုပင္ အလုပ္လုပ္ရင္း ကစားရင္းျဖင့္ သင္ၾကား ေပးေလသည္။
ဂ်ဴဝီသည္ သူ၏ေက်ာင္းကို ေက်ာင္း အသြင္ေပ်ာက္ေစၿပီး လူမႈအေဆာက္အအုံအသြင္
ေပါက္ေစသည္။ စာသင္သည့္ဌာန တစ္ခုအျဖစ္ သာမဟုတ္ဘဲ ဘဝအတြက္ ျပင္ဆင္ေပးသည့္
ေနရာေလးတစ္ခုဟု ယူဆေစလိုသည္။ သူ၏ ေက်ာင္းသားမ်ားအား ၿငိမ္သက္မေန
လႈပ္ရွားေနေစသည္။ နားေထာင္မေန အလုပ္လုပ္ေနေစလိုုသည္။ လူမႈဘဝအတြက္
ထမ္းေဆာင္ရန္္အသင့္ ျဖစ္ေနေစသည္။ ၿပိဳင္ဆုိင္မႈမ်ားျဖင့္မဟုတ္ဘဲ
ပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္မႈ သင္ၾကား ေပးေလသည္။ သူ၏ ပညာေရး အေတြးအေခၚမ်ားကို
ဒီမိုကေရစီႏွင့္ ပညာေရး (Democracy and Education) က်မ္းတြင္လည္းေကာင္း၊
ေက်ာင္းႏွင့္ လူအဖဲြ႔အစည္း (The School and Society) က်မ္းတြင္လည္းေကာင္
အဓိကအားျဖင့္ ေတြ႔႐ိွရေလသည္။

ပညာေရးသည္ လူမႈအေဆာက္္္အအုံ၏ လုပ္ငန္းေဆာင္တာ (Social Funtion) တစ္ရပ္ဟု
ဖြင့္ဆုိပါသည္။ ဂ်ဴဝီ၏ အလုိအရ လူမႈဘဝ သက္ဆုိး ႐ွည္ႏုိင္ရန္ ယဥ္ေက်းမႈမ်ား
တည္႐ိွရပ္တည္ေနႏုိင္ရန္ ပညာေရးသည္ မ႐ိွမျဖစ္ လိုအပ္ပါသည္။
တစ္နည္းအားျဖင့္ဆိုေသာ္ ပညာေရးသည္ လူမႈအေမြအႏွစ္မ်ားႏွင့္ အျခား
ဖံြ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေစေသာ အရာအားလုံးကို မ်ဳိးဆက္တစ္ခုမွ
အျခားမ်ဳိးဆက္တစ္ခုသို႔ လက္ဆင့္ကမ္း ကူးေျပာင္းေပးျခင္းျဖစ္သည္။
ကူးေျပာင္းသည္ဆိုရာ၌ အသင့္စီရင္ၿပီးသား (Ready made) အရာမ်ားကို လက္လဲႊ
ကူးေျပာင္း႐ံု သက္သက္ျဖင့္ မလုံေလာက္ေပ။ အေပးအယူသေဘာ (give and take)
ပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္မႈျဖင့္ ကူးေျပာင္းရပါမည္။ ဤသို႔အားျဖင့္
အျပန္အလွန္သေဘာေဆာင္ေသာ အျပဳအမူမ်ား(interaction)၊ အျပန္အလွန္
မီွခုိအားထားမႈ (interdependence)၊ အျပန္အလွန္ ပူးေပါင္း ေဆာင္႐ြက္မႈမ်ား
(co-operation) ကို ျပဳလုပ္လာႏုိင္ပါသည္။ ဤျပဳမႈေဆာင္႐ြက္မႈမ်ားေၾကာင့္
လူသားတို႔၏ ရည္႐ြယ္ခ်က္ ပန္းတုိင္မ်ား၊ ယုံၾကည္မႈမ်ား၊
ေတြးေတာႀကံဆမႈမ်ားႏွင့္ အျခား အသိပညာမ်ားမွာ ပိုမို ေတာက္ ေျပာင္လာၿပီး
လူမႈအေဆာက္အအုံအား အတြင္းသေဘာအားျဖင့္ ေျပာင္လဲေစႏုိင္ပါသည္။


လူသားသည္ သူ၏ ကိုယ္ပိုင္ျဖစ္ေသာ ဘဝဒႆနေလာက အျမင္မ်ား အလုိအရသာ
ေနထိုင္႐ွင္သန္ ပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ လူ႔ဘဝ၏ အျပဳအမႈမ်ားအေပၚ
ပညာဉာဏ္အားျဖင့္ ခ်ဳပ္ကိုင္ထိန္းေက်ာင္းေပးရန္ လုိအပ္ပါသည္။ ပညာေရးသည္
လူမႈဘဝ၏ ဆုိးယုတ္ညံဖ်င္းမႈမ်ားကို ဖယ္ထုတ္ႏုိင္ရန္ႏွင့္ ေကာင္းမြန္ေသာ
ဘဝအတြက္ ေမွ်ာ္လင့္ေဆာင္႐ြက္ႏိုင္ရန္ ေလ့က်င့္ေပးရပါမည္။
တစ္နည္းအားျဖင့္ဆုိေသာ္ ပညာေရးသည္ အေလ့အက်င့္မ်ားကို ပုံစံခ်ေပးျခင္း
(Habit For-mation) ပင္ ျဖစ္သည္။ အေလ့အက်င့္မ်ားကို ပုံစံခ်ေပး သည္ဆိုရာ၌
ပုံေသျဖစ္ေသာ ပတ္ဝန္းက်င္ႏွင့္ ကိုက္ညီေအာင္ ညႇိႏႈိင္းေဆာင္႐ြက္
ျပဳမူေစျခင္းမ်ိဳးမဟုတ္ေပ။ ေကာင္းေသာ အေလ့အက်င့္ဆုိသည္မွာ
လက္႐ိွအေျခအေနထက္ ေက်ာ္လြန္ေအာင္ ပတ္ဝန္းက်င္ကိုေျပာင္း လဲပစ္ျခင္း ႏွင့္
မိမိတို႔၏အျပဳအမူမ်ားကို ျပင္ဆင္ထိန္းေက်ာင္းျခင္တို႔ပင္ ျဖစ္သည္။ ဂ်ဴဝီက
အ႐ိုင္းအစိုင္း တုိ႔၏အဖဲြ႔အစည္း (Savage Society) ႏွင့္
လူ႔ယဥ္ေက်းတို႔၏အဖဲြ႔အစည္း (Civilized Society)ကို ႐ွင္းလင္း
ခဲြျခားျပပါသည္။ အ႐ိုင္းအစိုင္းတို႔သည္ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ကို
လုိက္ေလ်ာညီေထြစြာေနထုိင္ၾကၿပီး လူယဥ္ ေက်းမ်ားသည္ သဘာဝေဟာင္း၊
အဖဲြ႔အစည္းေဟာင္း၊ စံႏႈန္းေဟာင္းမ်ားကို ေျပာင္းလဲျပင္ဆင္၍ ေနထုိင္
ၾကေလသည္။

ဂ်ဴဝီ၏ အလိုအရ ပညာေရးသည္ လက္႐ိွျဖစ္ေသာအရည္အေသြးမ်ား
ဖံြ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေစရန္ (developing present capacities) ႏွင့္ အနာဂတ္တြင္
လုံလုံေလာက္ေလာက္ အသုံးခ်ႏုိင္ရန္ (future by adequately utillizing)
အတြက္ ျပင္ဆင္ေပးရပါမည္။ ေႏွာင္းေခတ္၏ လိုအပ္ခ်က္မ်ားကို လူသား
တစ္ဦးအေနျဖင့္ ျဖည့္စြက္အသုံးခ်ႏုိင္ရန္မွာ ပညာေရး၏ အေရးႀကီးေသာ
လုပ္ငန္းေဆာင္တာ ျဖစ္ပါသည္။ ပညာေရးသည္ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္
ႀကီးထြားေစမႈပင္ျဖစ္သည္။ လက္႐ိွ မ်က္ေမွာက္ဘဝကို ေျပလည္ေစ႐ံုမွ်ႏွင့္
ယင္း၏တာဝန္ကို မျပည့္စုံေပ။ အနာဂတ္၏ ျဖစ္ႏုိင္ေခ်႐ိွေသာ
အလားလာမ်ားအတြက္ပါ ျပင္ဆင္ေပးရ ေပလိမ့္မည္။ ဤသို႔ျဖင့္ပင္
လူယဥ္ေက်းတို႔၏ အေကာင္းဆုံးေသာ လူမႈအေဆာက္အအုံကို တည္
ေဆာက္ႏုိင္ေပလိမ့္မည္။ ပညာေရး၏ အႏွစ္သာရသည္ အသိဉာဏ္ပညာဖံြ႔ၿဖိဳးမႈပင္
ျဖစ္သည္။ လူသားတစ္ဦးခ်င္းစီႏွင့္ လူမႈအဖဲြ႔အစည္း၏ ရည္႐ြယ္ခ်က္မ်ားအား
ပိုမိုေကာင္မြန္ လာေစရန္ အသိပညာျဖင့္ ထိန္းေက်ာင္း အသုံးခ်ရေပမည္။

ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္မႈ၏ အမွတ္လကၡဏာမွာ ပုံေသျဖစ္ေသာ လူမႈအေဆာက္အအုံ၏
တည္ၿငိမ္ ရပ္တန္္႔ေနမႈႏွင့္ ဆန္႔က်င္ဘက္ ျဖစ္ပါသည္။ ယႏၲရားဆန္ဆန္
လည္ပတ္မႈ၊ အဖန္တလဲလဲ ျဖစ္ေနေသာ စိတ္ပိုင္းဆုိင္ရာႏွင့္
က်င့္ဝတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ အခ်က္အလက္မ်ားကို ျငင္းဆန္ရပါမည္။
အေလ့အက်င့္မ်ားကို ပုံစံတက်ျဖစ္ေစရာ၌ အသိဉာဏ္ပညာႏွင့္
စိိတ္ခံစားမႈဆုိင္ရာ အရည္အေသြး ဖဲြ႕စည္းမႈတုိ႔ကို ပုံစံတက် ျဖစ္ေစၿပီး
အက်ိဳးသက္ေရာက္ေစေသာ အျပဳအမူမ်ား (efficiency of action) ကို
တိုးတက္ေစရန္ ေဆာင္႐ြက္ေပးျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ယင္းတို႔တြင္
စဥ္းစားေတြးေခၚျခင္း၊ တန္ဖိုးဆုံးျဖတ္ခ်က္ခ်မွတ္ျခင္းႏွင့္ အသုံးတက်
ျဖစ္ေစသည့္ တတ္ကၽြမ္းေစေသာ အေလ့အက်င့္မ်ား ပါဝင္ပါသည္။
ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္မႈဟူသည္ (မူလသေဘာလည္း မေပ်ာက္ေစဘဲ) သစ္လြင္လတ္ဆတ္
ေနရမည္ဟု ဂ်ဴဝီကဆိုပါသည္။

ပညာေရးတြင္ ပုံေသျဖစ္ေသာ အဆုံးသတ္ပန္းတိုင္ (the fixed goal end)
ထား႐ိွမႈမ်ဳိးကို ဂ်ဴဝီကလက္မခံေပ။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ ပညာေရးသည္
မသဲမကဲြျဖစ္ေနေသာ အနာဂတ္ျဖစ္ေခ်မ်ားကို စနစ္တက်ျပင္ဆင္ တည္ေဆာက္
ေစရပါမည္။ ရည္႐ြယ္ခ်က္မ်ား၊ တန္ဖိုးစံႏႈန္းမ်ားကို ပုံေသ
သတ္မွွတ္ထားျခင္းျဖစ္သည္ ဖံြၿဖိဳးတုိးတက္ေစမႈ၏ ဆန္႔က်င္ဘက္ပင္ ျဖစ္သည္။
ပညာေရးသည္ ဘဝတစ္မွ် က်ယ္ဝန္းသည္ဆိုသည့္အတုိင္း လူသား၏
ကိုယ္ရည္ကိုယ္ေသြးအလုံးစုံကို လြတ္လပ္စြာ ဖံြ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေစရပါမည္။
လြတ္လပ္မႈသည္ လူသား၏ အလားအလာ အားလုံးအတြက္ အေရးႀကီးေသာ အခ်က္ျဖစ္သည္။
လြတ္လပ္သည့္ ႐ွာေဖြဆည္းပူးမႈသည္သာ လူ၏အသိဉာဏ္အား ပိုမိုႄကြယ္ဝေစမည္္သာ
ျဖစ္သည္။

ပညာ ႐ွာေဖြဆည္းပူးမႈကို မည္သည့္ အေႏွာင္အတည္းမွ် မထားသင့္ေပ။ ဂ်ဴဝီ၏
အလိုအရ စာသင္သားမ်ားသည္ သတ္မွတ္ထားေသာ ျပဌာန္းစာအုပ္မ်ား၊ ဘာသာရပ္မ်ားထက္
အေရးႀကီးေပသည္။ ကေလးသူငယ္မ်ားတြင္ ၾကြယ္ဝ ျပည့္စုံေသာအေတြ႕အႀကံဳႏွင့္
အသိပညာ မ်ားမ်ား႐ိွမွသာလွ်င္ သူတို႔၏ အနာဂတ္ဘဝအတြက္
သင့္ေတာ္ေသာျဖစ္ႏုိင္ေခ်႐ိွမႈမ်ားကို ျပင္ဆင္ႏုိင္မည္ ျဖစ္ေလသည္။ ဂ်ဴ
ဝီကစာသင္ေက်ာင္းမ်ားႏွင့္ လူမႈအဖဲြ႕အစည္း၏ ဆက္သြယ္မႈကိုလည္း ေဖာ္ထုတ္
ေရးသားထားေလသည္။ ဤေနရာတြင္ ပါတ္စတာလိုဇီ (J.H Pestalogyi)၏ အယူအဆကို
အနည္းငယ္တင္ျပလုိေပသည္။ ဆြစ္ ဇာလန္ျပည္သား လူမႈျပဳျပင္ေရးသမား
ပါတ္စတာလိုဇီသည္ ပညာေရးစိတ္ပညာ (Educational phy- chology) ကို
စတင္တီထြင္သူဟု အသိအမွတ္ျပဳခံရသူျဖစ္သည္။ သူဖြင့္လွစ္ေသာ ဆရာအ
တတ္သင္ေက်ာင္းသို႔ ဂ်ဴဝီ၏ ေ႐ွ႕ေဆာင္လမ္းျပျဖစ္ခဲ့သူ ဖ႐ိုဘဲလ္က
တက္ေရာက္သင္ၾကားဖူးေလသည္။ စာႄကြင္း/

ပါတ္စတာလို၏ အလိုအရ ပညာသင္ၾကားျခင္သည္ စာသင္ေက်ာင္းတြင္သာ အဆုံးမသတ္ဘဲ
ဘဝတစ္ခုလုံးအထိ ဆက္စပ္လ်က္႐ိွသည္။ ေက်ာင္းလုပ္ငန္း (ေက်ာင္းသင္ပညာ)
ၿပီးဆုံးသည္ႏွင့္ ပညာ သင္ၾကားျခင္းလုပ္ငန္း ၿပီးဆုံးၿပီဟု မယူဆသင့္ေပ။
ပညာသင္ၾကားျခင္းကို ဘဝတြင္ အံဝင္ခြင္က်ျဖစ္ေအာင္
ျပဳျပင္သင္ၾကားေပးျခင္း၌သာ အဆုံးသတ္သင့္သည္။ မ်က္ကန္းသဖြယ္
ခိုင္းမွ်ကိုလုပ္တတ္ေအာင္ သင္ၾကားေပး႐ံုတြင္ အဆုံးမသတ္သင့္ေပ။
လူတစ္ဦးတစ္ေယာက္၏ တိုးတတ္မႈအခြင့္အလမ္းမ်ားကို မပိတ္ပင္ဘဲ မိမိဘာသာ
လြတ္လြတ္လပ္လပ္ လုပ္ကိုင္ေဆာင္႐ြက္ႏုိင္ေစရန္ သြန္သင္ၫြန္ျပ ေပးသင့္သည္ဟု
ဆုိပါသည္။ ဖ႐ိုဘဲလ္ကလည္း လြတ္လပ္စြာပညာသင္ၾကားေရးကို လုိလားေတာင္းဆုိသူ
ျဖစ္ေလသည္။

ဂ်ဴဝီကလည္း သူ၏ " The Social Significance of Academic Freedom"
စာတမ္း၌လြတ္လပ္မႈ၏ အေရးပါပုံကိုတင္ျပထားပါသည္။ လြတ္လပ္မႈသည္
စာသင္သားမ်ားႏွင့္ပါမက နည္းျပဆရာမ်ားႏွင့္ပါ သက္ဆုိင္ပါသည္။ လြတ္လပ္မႈသည္
လူသား၏ ဉာဏ္ရည္ဉာဏ္ေသြးကို ဖံြ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ေစလိုပါသည္။
ျပႆနာအသစ္မ်ားအေပၚ ခ်ဥ္ကပ္ေျဖ႐ွင္းရာတြင္လည္း ေျပလည္ ေအာင္ျမင္ေစပါသည္။
လြတ္လပ္စြာ ေတြးေခၚျခင္း၊ ပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္ျခင္းအားျဖင့္ လူ႔ယဥ္ေက်းမႈ
အေဆာက္အအုံသည္လည္း တုိး တက္ျပည့္စုံလာႏုိင္ေပသည္။ ကေလးသူငယ္မ်ားအား
ဉာဏ္ရည္ဉာဏ္ေသြးအျပင္ လြတ္လပ္မႈ၊ တာဝန္သိတတ္မႈႏွင့္ အျပန္အလွန္
ပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္ေစမႈတို႔ိကို ေလ့က်င့္သင္ၾကားေပးရန္ လိုအပ္ပါသည္။
ဤသို႔ျဖင္ လြတ္လပ္ေသာ လူ႔အဖဲြ႕အစည္း (Democratic Society)၏ အဖဲြ႕ဝင္အျဖစ္
တင္႐ိွေနသည္ တာဝန္မ်ားကို နားလည္သေဘာေပါက္ ေျဖ႐ွင္းလာႏုိင္ပါလိမ့္မည္။

ကေလးသူငယ္မ်ား၏ အေတြ႕အႀကံဳသစ္မ်ားအား စိတ္အားထက္သန္စြာ ႐ွာေဖြမႈအေပၚ
ဂ်ဴဝီက အားေပးခဲ့သည္။ ပညာသင္ၾကားျခင္းသည္ တက္ၾကြဖ်တ္လတ္ေသာ ျဖစ္စဥ္တစ္ရပ္
(learning is an active process) ျဖစ္သည္။ အခ်က္အလက္မ်ားကိုခ်ည္း
လက္ခံတတ္ေစရန္ မဟုတ္ေပ။ ကေလးသူငယ္မ်ား၏ ေျပာဆိုဆက္ဆံမႈ၊
စူးစမ္း႐ွာေဖြလိုမႈ၊ ျပဳလုပ္တည္ေဆာက္မႈမ်ားအား စိတ္ဝင္စားမႈမ်ားအေပၚ
လမ္းဖြင့္ေပးရမည္ ျဖစ္ေလသည္။ လူသား၏ အသက္ေမြးဝမ္းေက်ာင္းမႈ(occupation)၊
က်င့္ဝတ္(Moral)ႏွင့္ ဉာဏ္ ရည္ဉာဏ္ေသြး(Intelligence)တို႔ကို
ဖံြ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ ေစရန္မွာလည္း ပညာေရးအစီအစဥ္၌ မ်ားစြာ တာဝန္႐ိွေလသည္။

ဂ်ဴဝီ၏အလုိအရ လူသားတစ္ဦးခ်င္းစီ၏ ပညာေရးရည္မွန္းခ်က္ကို လူမႈေရးႏွင့္
ႏုိင္ငံေရးက အ ဆုံးအျဖတ္ေပးေလသည္။ သို႔ရာတြင္ လူမႈေရးႏွင့္ ႏုိင္ငံေရးက
အဆုံးအျဖတ္ေပးသည့္အတုိင္း တစ္သေဝမတိမ္း လက္ခံရန္ မလိုေပ။
ေ႐ွ႕၌ဆုိခဲ့သည့္အတိုင္း လူယဥ္ေက်းတို႔သည္ မိမိတို႔၏ လက္႐ိွဘဝ သို႔မဟုတ္
အနာဂတ္ဘဝတို႔ႏွင့္ မကိုက္ညီေတာ့ေသာ တန္ဖိုးေဟာင္း စံႏႈန္းေဟာင္းမ်ားကို
ေျပာင္း လဲျပစ္ၾကမည္သာ ျဖစ္ေပသည္။ ပညာေရးႏွင့္ ႏုိင္ငံေရးသည္
တစ္ခုႏွင့္တစ္ခုခဲြျခာ၌မရႏုိင္ေအာင္ တူ ညီေနေပသည္။
လူ႔အဖဲြ႕အစည္း၏ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္မႈသည္ ထိုအဖဲြ႕အစည္းက ခ်မွတ္လုိက္ေသာ
ပညာေရး အစီအစဥ္ႏွင့္ တိုက္႐ိုက္ အခ်ဳိးညီပါသည္။ ထို႔အတူ ပညာေရးအစီအစဥ္
ျပည့္စုံ မျပည့္စုံ ဆုိသည္ကိုလည္း ထိုအဖြဲ႕အစည္း၏ ၾကန္အင္လကၡဏကို
ၾကည့္ျခင္းအားျဖင့္ သိ႐ိွႏုိင္ေပသည္။

အသင့္ေတာ္ဆုံး လူ႔အဖြဲ႕အစည္းမွာ (ဂ်ဴဝီ၏ အလိုအရ)
ဒီမိုကရက္တစ္လူ႔အဖဲြ႕ အစည္း ပင္ျဖစ္ေလသည္။ ဒီမိုကရက္တစ္လူ႔အဖဲြ႕အစည္းတြင္
အမ်ားႏွင့္ဆုိင္ေသာ တန္ဖိုုးမ်ားျမင့္မားျခင္း၊ အမ်ား၏ စိတ္ဝင္စားမႈအေပၚ
က်ယ္ျပန္႔ေသာ ႐ႈေထာင့္မ်ားျဖင့္ ၾကည့္ျမင္ျခင္း၊ အျပန္အလွန္
နားလည္မႈႏွင့္ အေတြ႕အႀကံဳမ်ားကို မွ်ေဝတတ္ျခင္း စသည္တို႔အား
အဖဲြ႕ဝင္မ်ားအေနျဖင့္ ပိုင္ဆုိင္ရ႐ိွမည္ ျဖစ္ သည္။လြတ္လပ္စြာ
ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲႏုိင္ျခင္းအားျဖင့္လည္း လူ႔ယဥ္ေက်းမႈ၏ ႀကီး
မားေသာဆိုးဝါးမႈမ်ား (the great evil of civilization) ကို
ဖယ္႐ွားႏုိင္မည္ ျဖစ္ေလသည္။ သည့္အတြက္ေၾကာင့္ပင္လွ်င္လူ႔
အဖဲြ႕အစည္း၏ ေအာင္ျမင္မႈသည္ စာသင္ေက်ာင္းမ်ား ႏွင့္ ဆက္စပ္လက္႐ိွသည္ဟု
ဂ်ဴဝီက ဆုိထားခဲ့ျခင္း ျဖစ္္ေပသည္။

အခ်ဳပ္အားျဖင့္ဆိုရလွ်င္ မုိေအာက္ေျမျပင္သာမက ကမာၻေျမထုအတြင္းပိုင္မွသည္
အနႏၲစၾကာ ဝဠာတစ္ခြင္လုံး ပညာေရးႏွင့္မပတ္သက္ေသာ ကိစၥဟူသည္ မ႐ိွေပ။
အသိဉာဏ္ပညာ အဆင့္အတန္းျမင့္မားမႈ၊ လြတ္လပ္ေသာ စိတ္ကူးစိတ္သန္းႏွင့္
လူမႈေရး တန္းတူညီမွ်ျခင္း ျဖစ္ေစမႈတုိ႔ကို ပညာေရးအစီအစဥ္က တာဝန္ယူရေပမည္။
အျခားတစ္ဖက္တြင္လည္း သိပၸံနည္းပညာဆုိင္ရာဖြံ႕ၿဖိဳး တုိးတက္မႈ၊
အသစ္အသစ္ေသာ ႐ွာေဖြေတြ႕႐ိွခ်က္မ်ားအေပၚ ပညာေရးအစီအစဥ္က
လမ္းဖြင့္ေပးရပါမည္။ ဂ်ဴဝီ၏ ပညာေရးအေတြးအေခၚသည္ လူသားတစ္ဦးခ်င္စီ၏
လက္ေတြ႕ဘဝကို ရင္ဆိုင္ေျဖ႐ွင္းေပးႏုိင္ရန္ ေလ့က်င့္သင္ၾကားေပးသည္ ကုိ
ေတြ႕ရပါမည္။ သို႔ရာတြင္ အေတြးအေခၚအယူအဆ တစ္ရပ္ရပ္သည္ ၿပီးဆုံးႏုိင္သည္ဟု
တစ္ထစ္ခ်ဆို၍မရေပ။ အေကာင္းထဲက အေကာင္းဆုံးေတြကိုေသာ္လည္းေကာင္း၊ အဆုိးထဲက
အသင့္ေတာ္ဆုံးေတြကိုလည္းေကာင္း ေ႐ြးခ်ယ္ေဆာင္႐ြက္ တက္ရေပမည္။
ဂ်ဴဝီ၏ ပညာေရးအေတြးအေခၚမ်ား ထဲတြင္လည္း
ကၽြန္ေတာ္အဖုိ႔ ေ႐ြးခ်ယ္ ေဆာင္႐ြက္စရာ အမ်ားႀကီး ရႏုိင္ပါသည္။
မွန္ကန္စြာေ႐ြးခ်ယ္ႏုိင္မႈ မႏုိင္မႈမွာလည္း ကၽြန္ေတာ္တို႔
ေလ့လာသင္ယူခဲ့ေသာ ပညာေရးအစီအစဥ္ႏွင့္ မ်ားစြာ ပတ္သက္ပါလိမ့္မည္ဟု
႐ိုးသားစြာယုံၾကည္မိပါသည္။




**သူရိန္ထက္လင္း**

ပညာေရးအေတြး၊ ဒႆနအျမင္

(National Wisdom Book and Academic) 2004



global linn

(John Dewey)





ပညာေရးသည္ ေျပာင္းလဲေနေသာ ျဖစ္စဥ္တစ္ရပ္ျဖစ္သည္။ ဘဝတစ္မွ်လည္း
က်ယ္ဝန္းပါသည္။ လူသား၏ဘဝသည္ ျဖစ္ႏုိင္ေခ်႐ိွေသာ အလားအလာမ်ားစီသို႔
ဦးတည္ေ႐ြ႕လ်ားေနသကဲ့သုိ႔ ပညာေရး ျဖစ္စဥ္သည္လည္း ဆက္၍ဆက္၍သာ
ဖံြ႔ၿဖိဳးတုိးတက္ေနရပါသည္။ ဖံြ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေနမႈသည္ အဆုံးသတ္ ပန္းတုိင္
မရိွေပ။ ထိုဖံြ႔ၿဖိဳးတိုးတက္မႈမ်ားကို ေက်ာ္လြန္၍ ဆက္လက္တိုးတက္ေနသည္သာ
ျဖစ္သည္။ ဤသည္မွာ ပညာေရးျဖစ္စဥ္ႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ ဂ်ဴဝီ၏သေဘာထား ျဖစ္ပါသည္။

ပညာေရး အေတြးအေခၚကို ေလ့လာမည္ဆိုပါက အေမရိကန္ျပည္သား ဒႆနပညာရွင္
ဂၽြန္ဂ်ဴဝီ၏ (John Dewey-1952) မပါလွ်င္ ၿပီးျပည့္စုံမည္ မဟုတ္ေပ။
ဂ်ဴဝီသည္ ခ်ီကာကိုတကၠသိုလ္၏ ပါေမာကၡ ျဖစ္႐ံုသာမက (၁၈၉၆) တြင္
ဓာတ္ခဲြခန္းေက်ာင္း (Laboratory school) ဟူေသာ ေက်ာင္းသစ္တစ္ေက်ာင္းကို
ကိုယ္တို္င္ တည္ေထာင္ခဲ့သူလည္း ျဖစ္ေလသည္။ ဖ႐ိုဘဲလ္ (Friedrich Froebel
1782-1852) ၏ ပညာေရး လမ္းစဥ္ကိုလိုက္၍ `ပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္လ်က္ လူ႔ဘဝတြင္
အဓိပၸာယ္႐ိွ႐ိွ ေနထုိင္သြားႏုိင္ရန္ ကေလးသူငယ္မ်ားကို ပညာသင္ၾကားေပးရမည္
`ဟု အေျခခံအားျဖင့္ ရည္႐ြယ္ခ်က္ ထား႐ိွေလသည္။


ဂ်ဴဝီ၏ ေက်ာင္းသည္ အလုပ္ကို အေျခခံထားေသာ အလုပ္ေက်ာင္း ျဖစ္သည္။ အေရး၊
အဖတ္၊ အတြက္ကိုပင္ အလုပ္လုပ္ရင္း ကစားရင္းျဖင့္ သင္ၾကား ေပးေလသည္။
ဂ်ဴဝီသည္ သူ၏ေက်ာင္းကို ေက်ာင္း အသြင္ေပ်ာက္ေစၿပီး လူမႈအေဆာက္အအုံအသြင္
ေပါက္ေစသည္။ စာသင္သည့္ဌာန တစ္ခုအျဖစ္ သာမဟုတ္ဘဲ ဘဝအတြက္ ျပင္ဆင္ေပးသည့္
ေနရာေလးတစ္ခုဟု ယူဆေစလိုသည္။ သူ၏ ေက်ာင္းသားမ်ားအား ၿငိမ္သက္မေန
လႈပ္ရွားေနေစသည္။ နားေထာင္မေန အလုပ္လုပ္ေနေစလိုုသည္။ လူမႈဘဝအတြက္
ထမ္းေဆာင္ရန္္အသင့္ ျဖစ္ေနေစသည္။ ၿပိဳင္ဆုိင္မႈမ်ားျဖင့္မဟုတ္ဘဲ
ပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္မႈ သင္ၾကား ေပးေလသည္။ သူ၏ ပညာေရး အေတြးအေခၚမ်ားကို
ဒီမိုကေရစီႏွင့္ ပညာေရး (Democracy and Education) က်မ္းတြင္လည္းေကာင္း၊
ေက်ာင္းႏွင့္ လူအဖဲြ႔အစည္း (The School and Society) က်မ္းတြင္လည္းေကာင္
အဓိကအားျဖင့္ ေတြ႔႐ိွရေလသည္။

ပညာေရးသည္ လူမႈအေဆာက္္္အအုံ၏ လုပ္ငန္းေဆာင္တာ (Social Funtion) တစ္ရပ္ဟု
ဖြင့္ဆုိပါသည္။ ဂ်ဴဝီ၏ အလုိအရ လူမႈဘဝ သက္ဆုိး ႐ွည္ႏုိင္ရန္ ယဥ္ေက်းမႈမ်ား
တည္႐ိွရပ္တည္ေနႏုိင္ရန္ ပညာေရးသည္ မ႐ိွမျဖစ္ လိုအပ္ပါသည္။
တစ္နည္းအားျဖင့္ဆိုေသာ္ ပညာေရးသည္ လူမႈအေမြအႏွစ္မ်ားႏွင့္ အျခား
ဖံြ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေစေသာ အရာအားလုံးကို မ်ဳိးဆက္တစ္ခုမွ
အျခားမ်ဳိးဆက္တစ္ခုသို႔ လက္ဆင့္ကမ္း ကူးေျပာင္းေပးျခင္းျဖစ္သည္။
ကူးေျပာင္းသည္ဆိုရာ၌ အသင့္စီရင္ၿပီးသား (Ready made) အရာမ်ားကို လက္လဲႊ
ကူးေျပာင္း႐ံု သက္သက္ျဖင့္ မလုံေလာက္ေပ။ အေပးအယူသေဘာ (give and take)
ပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္မႈျဖင့္ ကူးေျပာင္းရပါမည္။ ဤသို႔အားျဖင့္
အျပန္အလွန္သေဘာေဆာင္ေသာ အျပဳအမူမ်ား(interaction)၊ အျပန္အလွန္
မီွခုိအားထားမႈ (interdependence)၊ အျပန္အလွန္ ပူးေပါင္း ေဆာင္႐ြက္မႈမ်ား
(co-operation) ကို ျပဳလုပ္လာႏုိင္ပါသည္။ ဤျပဳမႈေဆာင္႐ြက္မႈမ်ားေၾကာင့္
လူသားတို႔၏ ရည္႐ြယ္ခ်က္ ပန္းတုိင္မ်ား၊ ယုံၾကည္မႈမ်ား၊
ေတြးေတာႀကံဆမႈမ်ားႏွင့္ အျခား အသိပညာမ်ားမွာ ပိုမို ေတာက္ ေျပာင္လာၿပီး
လူမႈအေဆာက္အအုံအား အတြင္းသေဘာအားျဖင့္ ေျပာင္လဲေစႏုိင္ပါသည္။


လူသားသည္ သူ၏ ကိုယ္ပိုင္ျဖစ္ေသာ ဘဝဒႆနေလာက အျမင္မ်ား အလုိအရသာ
ေနထိုင္႐ွင္သန္ ပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ လူ႔ဘဝ၏ အျပဳအမႈမ်ားအေပၚ
ပညာဉာဏ္အားျဖင့္ ခ်ဳပ္ကိုင္ထိန္းေက်ာင္းေပးရန္ လုိအပ္ပါသည္။ ပညာေရးသည္
လူမႈဘဝ၏ ဆုိးယုတ္ညံဖ်င္းမႈမ်ားကို ဖယ္ထုတ္ႏုိင္ရန္ႏွင့္ ေကာင္းမြန္ေသာ
ဘဝအတြက္ ေမွ်ာ္လင့္ေဆာင္႐ြက္ႏိုင္ရန္ ေလ့က်င့္ေပးရပါမည္။
တစ္နည္းအားျဖင့္ဆုိေသာ္ ပညာေရးသည္ အေလ့အက်င့္မ်ားကို ပုံစံခ်ေပးျခင္း
(Habit For-mation) ပင္ ျဖစ္သည္။ အေလ့အက်င့္မ်ားကို ပုံစံခ်ေပး သည္ဆိုရာ၌
ပုံေသျဖစ္ေသာ ပတ္ဝန္းက်င္ႏွင့္ ကိုက္ညီေအာင္ ညႇိႏႈိင္းေဆာင္႐ြက္
ျပဳမူေစျခင္းမ်ိဳးမဟုတ္ေပ။ ေကာင္းေသာ အေလ့အက်င့္ဆုိသည္မွာ
လက္႐ိွအေျခအေနထက္ ေက်ာ္လြန္ေအာင္ ပတ္ဝန္းက်င္ကိုေျပာင္း လဲပစ္ျခင္း ႏွင့္
မိမိတို႔၏အျပဳအမူမ်ားကို ျပင္ဆင္ထိန္းေက်ာင္းျခင္တို႔ပင္ ျဖစ္သည္။ ဂ်ဴဝီက
အ႐ိုင္းအစိုင္း တုိ႔၏အဖဲြ႔အစည္း (Savage Society) ႏွင့္
လူ႔ယဥ္ေက်းတို႔၏အဖဲြ႔အစည္း (Civilized Society)ကို ႐ွင္းလင္း
ခဲြျခားျပပါသည္။ အ႐ိုင္းအစိုင္းတို႔သည္ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ကို
လုိက္ေလ်ာညီေထြစြာေနထုိင္ၾကၿပီး လူယဥ္ ေက်းမ်ားသည္ သဘာဝေဟာင္း၊
အဖဲြ႔အစည္းေဟာင္း၊ စံႏႈန္းေဟာင္းမ်ားကို ေျပာင္းလဲျပင္ဆင္၍ ေနထုိင္
ၾကေလသည္။

ဂ်ဴဝီ၏ အလိုအရ ပညာေရးသည္ လက္႐ိွျဖစ္ေသာအရည္အေသြးမ်ား
ဖံြ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေစရန္ (developing present capacities) ႏွင့္ အနာဂတ္တြင္
လုံလုံေလာက္ေလာက္ အသုံးခ်ႏုိင္ရန္ (future by adequately utillizing)
အတြက္ ျပင္ဆင္ေပးရပါမည္။ ေႏွာင္းေခတ္၏ လိုအပ္ခ်က္မ်ားကို လူသား
တစ္ဦးအေနျဖင့္ ျဖည့္စြက္အသုံးခ်ႏုိင္ရန္မွာ ပညာေရး၏ အေရးႀကီးေသာ
လုပ္ငန္းေဆာင္တာ ျဖစ္ပါသည္။ ပညာေရးသည္ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္
ႀကီးထြားေစမႈပင္ျဖစ္သည္။ လက္႐ိွ မ်က္ေမွာက္ဘဝကို ေျပလည္ေစ႐ံုမွ်ႏွင့္
ယင္း၏တာဝန္ကို မျပည့္စုံေပ။ အနာဂတ္၏ ျဖစ္ႏုိင္ေခ်႐ိွေသာ
အလားလာမ်ားအတြက္ပါ ျပင္ဆင္ေပးရ ေပလိမ့္မည္။ ဤသို႔ျဖင့္ပင္
လူယဥ္ေက်းတို႔၏ အေကာင္းဆုံးေသာ လူမႈအေဆာက္အအုံကို တည္
ေဆာက္ႏုိင္ေပလိမ့္မည္။ ပညာေရး၏ အႏွစ္သာရသည္ အသိဉာဏ္ပညာဖံြ႔ၿဖိဳးမႈပင္
ျဖစ္သည္။ လူသားတစ္ဦးခ်င္းစီႏွင့္ လူမႈအဖဲြ႔အစည္း၏ ရည္႐ြယ္ခ်က္မ်ားအား
ပိုမိုေကာင္မြန္ လာေစရန္ အသိပညာျဖင့္ ထိန္းေက်ာင္း အသုံးခ်ရေပမည္။

ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္မႈ၏ အမွတ္လကၡဏာမွာ ပုံေသျဖစ္ေသာ လူမႈအေဆာက္အအုံ၏
တည္ၿငိမ္ ရပ္တန္္႔ေနမႈႏွင့္ ဆန္႔က်င္ဘက္ ျဖစ္ပါသည္။ ယႏၲရားဆန္ဆန္
လည္ပတ္မႈ၊ အဖန္တလဲလဲ ျဖစ္ေနေသာ စိတ္ပိုင္းဆုိင္ရာႏွင့္
က်င့္ဝတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ အခ်က္အလက္မ်ားကို ျငင္းဆန္ရပါမည္။
အေလ့အက်င့္မ်ားကို ပုံစံတက်ျဖစ္ေစရာ၌ အသိဉာဏ္ပညာႏွင့္
စိိတ္ခံစားမႈဆုိင္ရာ အရည္အေသြး ဖဲြ႕စည္းမႈတုိ႔ကို ပုံစံတက် ျဖစ္ေစၿပီး
အက်ိဳးသက္ေရာက္ေစေသာ အျပဳအမူမ်ား (efficiency of action) ကို
တိုးတက္ေစရန္ ေဆာင္႐ြက္ေပးျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ယင္းတို႔တြင္
စဥ္းစားေတြးေခၚျခင္း၊ တန္ဖိုးဆုံးျဖတ္ခ်က္ခ်မွတ္ျခင္းႏွင့္ အသုံးတက်
ျဖစ္ေစသည့္ တတ္ကၽြမ္းေစေသာ အေလ့အက်င့္မ်ား ပါဝင္ပါသည္။
ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္မႈဟူသည္ (မူလသေဘာလည္း မေပ်ာက္ေစဘဲ) သစ္လြင္လတ္ဆတ္
ေနရမည္ဟု ဂ်ဴဝီကဆိုပါသည္။

ပညာေရးတြင္ ပုံေသျဖစ္ေသာ အဆုံးသတ္ပန္းတိုင္ (the fixed goal end)
ထား႐ိွမႈမ်ဳိးကို ဂ်ဴဝီကလက္မခံေပ။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ ပညာေရးသည္
မသဲမကဲြျဖစ္ေနေသာ အနာဂတ္ျဖစ္ေခ်မ်ားကို စနစ္တက်ျပင္ဆင္ တည္ေဆာက္
ေစရပါမည္။ ရည္႐ြယ္ခ်က္မ်ား၊ တန္ဖိုးစံႏႈန္းမ်ားကို ပုံေသ
သတ္မွွတ္ထားျခင္းျဖစ္သည္ ဖံြၿဖိဳးတုိးတက္ေစမႈ၏ ဆန္႔က်င္ဘက္ပင္ ျဖစ္သည္။
ပညာေရးသည္ ဘဝတစ္မွ် က်ယ္ဝန္းသည္ဆိုသည့္အတုိင္း လူသား၏
ကိုယ္ရည္ကိုယ္ေသြးအလုံးစုံကို လြတ္လပ္စြာ ဖံြ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေစရပါမည္။
လြတ္လပ္မႈသည္ လူသား၏ အလားအလာ အားလုံးအတြက္ အေရးႀကီးေသာ အခ်က္ျဖစ္သည္။
လြတ္လပ္သည့္ ႐ွာေဖြဆည္းပူးမႈသည္သာ လူ၏အသိဉာဏ္အား ပိုမိုႄကြယ္ဝေစမည္္သာ
ျဖစ္သည္။

ပညာ ႐ွာေဖြဆည္းပူးမႈကို မည္သည့္ အေႏွာင္အတည္းမွ် မထားသင့္ေပ။ ဂ်ဴဝီ၏
အလိုအရ စာသင္သားမ်ားသည္ သတ္မွတ္ထားေသာ ျပဌာန္းစာအုပ္မ်ား၊ ဘာသာရပ္မ်ားထက္
အေရးႀကီးေပသည္။ ကေလးသူငယ္မ်ားတြင္ ၾကြယ္ဝ ျပည့္စုံေသာအေတြ႕အႀကံဳႏွင့္
အသိပညာ မ်ားမ်ား႐ိွမွသာလွ်င္ သူတို႔၏ အနာဂတ္ဘဝအတြက္
သင့္ေတာ္ေသာျဖစ္ႏုိင္ေခ်႐ိွမႈမ်ားကို ျပင္ဆင္ႏုိင္မည္ ျဖစ္ေလသည္။ ဂ်ဴ
ဝီကစာသင္ေက်ာင္းမ်ားႏွင့္ လူမႈအဖဲြ႕အစည္း၏ ဆက္သြယ္မႈကိုလည္း ေဖာ္ထုတ္
ေရးသားထားေလသည္။ ဤေနရာတြင္ ပါတ္စတာလိုဇီ (J.H Pestalogyi)၏ အယူအဆကို
အနည္းငယ္တင္ျပလုိေပသည္။ ဆြစ္ ဇာလန္ျပည္သား လူမႈျပဳျပင္ေရးသမား
ပါတ္စတာလိုဇီသည္ ပညာေရးစိတ္ပညာ (Educational phy- chology) ကို
စတင္တီထြင္သူဟု အသိအမွတ္ျပဳခံရသူျဖစ္သည္။ သူဖြင့္လွစ္ေသာ ဆရာအ
တတ္သင္ေက်ာင္းသို႔ ဂ်ဴဝီ၏ ေ႐ွ႕ေဆာင္လမ္းျပျဖစ္ခဲ့သူ ဖ႐ိုဘဲလ္က
တက္ေရာက္သင္ၾကားဖူးေလသည္။ စာႄကြင္း/

ပါတ္စတာလို၏ အလိုအရ ပညာသင္ၾကားျခင္သည္ စာသင္ေက်ာင္းတြင္သာ အဆုံးမသတ္ဘဲ
ဘဝတစ္ခုလုံးအထိ ဆက္စပ္လ်က္႐ိွသည္။ ေက်ာင္းလုပ္ငန္း (ေက်ာင္းသင္ပညာ)
ၿပီးဆုံးသည္ႏွင့္ ပညာ သင္ၾကားျခင္းလုပ္ငန္း ၿပီးဆုံးၿပီဟု မယူဆသင့္ေပ။
ပညာသင္ၾကားျခင္းကို ဘဝတြင္ အံဝင္ခြင္က်ျဖစ္ေအာင္
ျပဳျပင္သင္ၾကားေပးျခင္း၌သာ အဆုံးသတ္သင့္သည္။ မ်က္ကန္းသဖြယ္
ခိုင္းမွ်ကိုလုပ္တတ္ေအာင္ သင္ၾကားေပး႐ံုတြင္ အဆုံးမသတ္သင့္ေပ။
လူတစ္ဦးတစ္ေယာက္၏ တိုးတတ္မႈအခြင့္အလမ္းမ်ားကို မပိတ္ပင္ဘဲ မိမိဘာသာ
လြတ္လြတ္လပ္လပ္ လုပ္ကိုင္ေဆာင္႐ြက္ႏုိင္ေစရန္ သြန္သင္ၫြန္ျပ ေပးသင့္သည္ဟု
ဆုိပါသည္။ ဖ႐ိုဘဲလ္ကလည္း လြတ္လပ္စြာပညာသင္ၾကားေရးကို လုိလားေတာင္းဆုိသူ
ျဖစ္ေလသည္။

ဂ်ဴဝီကလည္း သူ၏ " The Social Significance of Academic Freedom"
စာတမ္း၌လြတ္လပ္မႈ၏ အေရးပါပုံကိုတင္ျပထားပါသည္။ လြတ္လပ္မႈသည္
စာသင္သားမ်ားႏွင့္ပါမက နည္းျပဆရာမ်ားႏွင့္ပါ သက္ဆုိင္ပါသည္။ လြတ္လပ္မႈသည္
လူသား၏ ဉာဏ္ရည္ဉာဏ္ေသြးကို ဖံြ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ေစလိုပါသည္။
ျပႆနာအသစ္မ်ားအေပၚ ခ်ဥ္ကပ္ေျဖ႐ွင္းရာတြင္လည္း ေျပလည္ ေအာင္ျမင္ေစပါသည္။
လြတ္လပ္စြာ ေတြးေခၚျခင္း၊ ပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္ျခင္းအားျဖင့္ လူ႔ယဥ္ေက်းမႈ
အေဆာက္အအုံသည္လည္း တုိး တက္ျပည့္စုံလာႏုိင္ေပသည္။ ကေလးသူငယ္မ်ားအား
ဉာဏ္ရည္ဉာဏ္ေသြးအျပင္ လြတ္လပ္မႈ၊ တာဝန္သိတတ္မႈႏွင့္ အျပန္အလွန္
ပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္ေစမႈတို႔ိကို ေလ့က်င့္သင္ၾကားေပးရန္ လိုအပ္ပါသည္။
ဤသို႔ျဖင္ လြတ္လပ္ေသာ လူ႔အဖဲြ႕အစည္း (Democratic Society)၏ အဖဲြ႕ဝင္အျဖစ္
တင္႐ိွေနသည္ တာဝန္မ်ားကို နားလည္သေဘာေပါက္ ေျဖ႐ွင္းလာႏုိင္ပါလိမ့္မည္။

ကေလးသူငယ္မ်ား၏ အေတြ႕အႀကံဳသစ္မ်ားအား စိတ္အားထက္သန္စြာ ႐ွာေဖြမႈအေပၚ
ဂ်ဴဝီက အားေပးခဲ့သည္။ ပညာသင္ၾကားျခင္းသည္ တက္ၾကြဖ်တ္လတ္ေသာ ျဖစ္စဥ္တစ္ရပ္
(learning is an active process) ျဖစ္သည္။ အခ်က္အလက္မ်ားကိုခ်ည္း
လက္ခံတတ္ေစရန္ မဟုတ္ေပ။ ကေလးသူငယ္မ်ား၏ ေျပာဆိုဆက္ဆံမႈ၊
စူးစမ္း႐ွာေဖြလိုမႈ၊ ျပဳလုပ္တည္ေဆာက္မႈမ်ားအား စိတ္ဝင္စားမႈမ်ားအေပၚ
လမ္းဖြင့္ေပးရမည္ ျဖစ္ေလသည္။ လူသား၏ အသက္ေမြးဝမ္းေက်ာင္းမႈ(occupation)၊
က်င့္ဝတ္(Moral)ႏွင့္ ဉာဏ္ ရည္ဉာဏ္ေသြး(Intelligence)တို႔ကို
ဖံြ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ ေစရန္မွာလည္း ပညာေရးအစီအစဥ္၌ မ်ားစြာ တာဝန္႐ိွေလသည္။

ဂ်ဴဝီ၏အလုိအရ လူသားတစ္ဦးခ်င္းစီ၏ ပညာေရးရည္မွန္းခ်က္ကို လူမႈေရးႏွင့္
ႏုိင္ငံေရးက အ ဆုံးအျဖတ္ေပးေလသည္။ သို႔ရာတြင္ လူမႈေရးႏွင့္ ႏုိင္ငံေရးက
အဆုံးအျဖတ္ေပးသည့္အတုိင္း တစ္သေဝမတိမ္း လက္ခံရန္ မလိုေပ။
ေ႐ွ႕၌ဆုိခဲ့သည့္အတိုင္း လူယဥ္ေက်းတို႔သည္ မိမိတို႔၏ လက္႐ိွဘဝ သို႔မဟုတ္
အနာဂတ္ဘဝတို႔ႏွင့္ မကိုက္ညီေတာ့ေသာ တန္ဖိုးေဟာင္း စံႏႈန္းေဟာင္းမ်ားကို
ေျပာင္း လဲျပစ္ၾကမည္သာ ျဖစ္ေပသည္။ ပညာေရးႏွင့္ ႏုိင္ငံေရးသည္
တစ္ခုႏွင့္တစ္ခုခဲြျခာ၌မရႏုိင္ေအာင္ တူ ညီေနေပသည္။
လူ႔အဖဲြ႕အစည္း၏ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္မႈသည္ ထိုအဖဲြ႕အစည္းက ခ်မွတ္လုိက္ေသာ
ပညာေရး အစီအစဥ္ႏွင့္ တိုက္႐ိုက္ အခ်ဳိးညီပါသည္။ ထို႔အတူ ပညာေရးအစီအစဥ္
ျပည့္စုံ မျပည့္စုံ ဆုိသည္ကိုလည္း ထိုအဖြဲ႕အစည္း၏ ၾကန္အင္လကၡဏကို
ၾကည့္ျခင္းအားျဖင့္ သိ႐ိွႏုိင္ေပသည္။

အသင့္ေတာ္ဆုံး လူ႔အဖြဲ႕အစည္းမွာ (ဂ်ဴဝီ၏ အလိုအရ)
ဒီမိုကရက္တစ္လူ႔အဖဲြ႕ အစည္း ပင္ျဖစ္ေလသည္။ ဒီမိုကရက္တစ္လူ႔အဖဲြ႕အစည္းတြင္
အမ်ားႏွင့္ဆုိင္ေသာ တန္ဖိုုးမ်ားျမင့္မားျခင္း၊ အမ်ား၏ စိတ္ဝင္စားမႈအေပၚ
က်ယ္ျပန္႔ေသာ ႐ႈေထာင့္မ်ားျဖင့္ ၾကည့္ျမင္ျခင္း၊ အျပန္အလွန္
နားလည္မႈႏွင့္ အေတြ႕အႀကံဳမ်ားကို မွ်ေဝတတ္ျခင္း စသည္တို႔အား
အဖဲြ႕ဝင္မ်ားအေနျဖင့္ ပိုင္ဆုိင္ရ႐ိွမည္ ျဖစ္ သည္။လြတ္လပ္စြာ
ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲႏုိင္ျခင္းအားျဖင့္လည္း လူ႔ယဥ္ေက်းမႈ၏ ႀကီး
မားေသာဆိုးဝါးမႈမ်ား (the great evil of civilization) ကို
ဖယ္႐ွားႏုိင္မည္ ျဖစ္ေလသည္။ သည့္အတြက္ေၾကာင့္ပင္လွ်င္လူ႔
အဖဲြ႕အစည္း၏ ေအာင္ျမင္မႈသည္ စာသင္ေက်ာင္းမ်ား ႏွင့္ ဆက္စပ္လက္႐ိွသည္ဟု
ဂ်ဴဝီက ဆုိထားခဲ့ျခင္း ျဖစ္္ေပသည္။

အခ်ဳပ္အားျဖင့္ဆိုရလွ်င္ မုိေအာက္ေျမျပင္သာမက ကမာၻေျမထုအတြင္းပိုင္မွသည္
အနႏၲစၾကာ ဝဠာတစ္ခြင္လုံး ပညာေရးႏွင့္မပတ္သက္ေသာ ကိစၥဟူသည္ မ႐ိွေပ။
အသိဉာဏ္ပညာ အဆင့္အတန္းျမင့္မားမႈ၊ လြတ္လပ္ေသာ စိတ္ကူးစိတ္သန္းႏွင့္
လူမႈေရး တန္းတူညီမွ်ျခင္း ျဖစ္ေစမႈတုိ႔ကို ပညာေရးအစီအစဥ္က တာဝန္ယူရေပမည္။
အျခားတစ္ဖက္တြင္လည္း သိပၸံနည္းပညာဆုိင္ရာဖြံ႕ၿဖိဳး တုိးတက္မႈ၊
အသစ္အသစ္ေသာ ႐ွာေဖြေတြ႕႐ိွခ်က္မ်ားအေပၚ ပညာေရးအစီအစဥ္က
လမ္းဖြင့္ေပးရပါမည္။ ဂ်ဴဝီ၏ ပညာေရးအေတြးအေခၚသည္ လူသားတစ္ဦးခ်င္စီ၏
လက္ေတြ႕ဘဝကို ရင္ဆိုင္ေျဖ႐ွင္းေပးႏုိင္ရန္ ေလ့က်င့္သင္ၾကားေပးသည္ ကုိ
ေတြ႕ရပါမည္။ သို႔ရာတြင္ အေတြးအေခၚအယူအဆ တစ္ရပ္ရပ္သည္ ၿပီးဆုံးႏုိင္သည္ဟု
တစ္ထစ္ခ်ဆို၍မရေပ။ အေကာင္းထဲက အေကာင္းဆုံးေတြကိုေသာ္လည္းေကာင္း၊ အဆုိးထဲက
အသင့္ေတာ္ဆုံးေတြကိုလည္းေကာင္း ေ႐ြးခ်ယ္ေဆာင္႐ြက္ တက္ရေပမည္။
ဂ်ဴဝီ၏ ပညာေရးအေတြးအေခၚမ်ား ထဲတြင္လည္း
ကၽြန္ေတာ္အဖုိ႔ ေ႐ြးခ်ယ္ ေဆာင္႐ြက္စရာ အမ်ားႀကီး ရႏုိင္ပါသည္။
မွန္ကန္စြာေ႐ြးခ်ယ္ႏုိင္မႈ မႏုိင္မႈမွာလည္း ကၽြန္ေတာ္တို႔
ေလ့လာသင္ယူခဲ့ေသာ ပညာေရးအစီအစဥ္ႏွင့္ မ်ားစြာ ပတ္သက္ပါလိမ့္မည္ဟု
႐ိုးသားစြာယုံၾကည္မိပါသည္။




**သူရိန္ထက္လင္း**

ပညာေရးအေတြး၊ ဒႆနအျမင္

(National Wisdom Book and Academic) 2004



global linn