ပုဂံခ်စ္တဲ့ ဆရာႀကီးလု(စ္)

>

(Ananda-Pagan)



`ငါေသခဲ့ရင္ ငါ့အေလာင္းကိုျပာခ်ၿပီး ငါ့အ႐ိုးျပာကို အုတ္ဂူကေလးတခု လုပ္ေပးပါ။ ငါခ်စ္တဲ့ ပုဂံေျမမွာ အုတ္ဂူကေလး တည္ၿပီးေတာ့ ပုဂံကို အ႐ူးအမူးခ်စ္တဲ့ လူတေယာက္ လို႔ ကမၺည္းထိုးေပးပါ ခ်စ္တပည့္´လို႔ စာေရးၿပီး မွာသြားရွာတဲ့ လြမ္းစရာ ပုဂၢိဳလ္တဦးကေတာ့ အဂၤလိပ္လူမ်ဳိး ကဗ်ာဆရာႀကီး၊ သမိုင္းပါေမာကၡႀကီး ဂ်ီအိပ္ခ်္လု(စ္) ဆိုတဲ့ ပုဂၢိဳလ္ေက်ာ္ႀကီးပါ။

၁၉၆၂ ခုႏွစ္မွာ ဗိုလ္ေန၀င္းက လူထုေရြးေကာက္တင္ေျမႇာက္တဲ့ ဦးႏုအစိုးရကို စစ္တပ္နဲ႔အာဏာသိမ္းခဲ့တယ္။ ႏိုင္ငံျခားသား ေတြကို ႏွင္ထုတ္ခဲ့တယ္။ အဲဒီ အႏွင္ခံႏိုင္ငံျခားသားေတြထဲမွာ သတိုးသီရိသုဓမၼာ ဂ်ီအက္စ္ ဖာနီဗယ္ ဆိုတဲ့ ေဘာဂေဗဒ ပညာရွင္၊ စာေပပညာရွင္၊ အိုင္စီအက္စ္ဘြဲ႔ရ ေၾကးတိုင္မင္းႀကီးေဟာင္းနဲ႔ ဂ်ီအိပ္ခ်္လု(စ္) တို႔လဲ ပါသြားပါတယ္။

ဖာနီဗယ္နဲ႔ လု(စ္) တို႔ႏွစ္ေယာက္ဟာ အဂၤလိပ္လူမ်ဳိးျဖစ္ေပမယ့္ ျမန္မာလူမ်ဳိး၊ ျမန္မာစာေပ၊ ျမန္မာ့ဂီတနဲ႔ ျမန္မာ့ယဥ္ေက်း မႈကို ခ်စ္ၿပီး ျမန္မာ့အက်ဳိးကို ရာသက္ပန္ထမ္းရြက္ခဲ့တဲ့ ပုဂၢိဳလ္ေတြျဖစ္ပါတယ္။

အဂၤလိပ္ဆိုတိုင္း ကိုလိုနီနယ္ခ်ဲ႕သမားမဟုတ္သလို ထိုပုဂၢိဳလ္ေတြကလဲ နယ္ခ်ဲ႕သမားေတြနဲ႔မေပါင္း၊ သူတို႔ မ်က္ႏွာျဖဴေတြ ခ်ည္းသာ ၀င္ခြင့္ရတဲ့ ပဲခူးကလပ္ကိုမသြား၊ ျမန္မာေတြနဲ႔ပဲ ခ်စ္ခ်စ္ခင္ခင္ေပါင္းသင္းဆက္ဆံၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ အေရးကိုသာ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ အက်ဳိးေဆာင္ခဲ့ၾကသူမ်ား ျဖစ္ပါတယ္။

ဆရာႀကီး လု(စ္) ကေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံ ပုဂံေျမမွာပဲ ေခါင္းခ်၊ ပုဂံရဲ႕ ထာ၀ရခ်စ္သူအျဖစ္ေနေတာ့မယ္လို႔ ဆံုးျဖတ္ထားသူပါ။ အခုလို ဆရာႀကီးႏွစ္ဆူဟာ သူတို႔ခ်စ္တဲ့ေျမနဲ႔ မ်က္ရည္ တ၀ဲ၀ဲ ခြဲခြာသြားရတဲ့အတြက္ အသဲႏွလံုး ႀကိမ္မီးအံုး ခံစားခဲ့ရရွာ ပါတယ္။

ဆရာလု(စ္)ဟာ တကယ့္ သမိုင္းပါရဂူႀကီးပါ။ ႏွစ္ေပါင္း ၄၀ ေက်ာ္ ပုဂံဘုရားႀကိဳ ဘုရားၾကား ေက်ာက္စာခ်ပ္ေတြအၾကားမွာ တိုး၀င္ၿပီး ပ်ဴစာ၊ မြန္စာ၊ ပါဠိစာေတြဖတ္ၿပီး သမိုင္းသုေတသန လုပ္ခဲ့တဲ့ပညာရွင္ပါ။ တ႐ုတ္ေရွးေဟာင္းစာေတြဖတ္ၿပီး ျမန္မာတို႔လာရာလမ္းကို စူးစမ္းရွာေဖြခဲ့သူလဲျဖစ္ပါတယ္။ ကိုယ္တိုင္လဲ ႏုိင္ငံအႏွံ႔ ေျခဆန္႔ၿပီး ကြင္းဆင္း သုေတသနျပဳခဲ့တဲ့ အံဖြယ္သူရဲပညာရွင္သုေတသီႀကီးပါ။

(Professor G.H. Luce)

သူေရးခဲ့တဲ့ Old Burma Early Bagan ဆိုတဲ့ စာမ်က္ႏွာေထာင္ေက်ာ္ရွိ သုေတသနစာအုပ္ႀကီးအျပင္ မွန္နန္းရာဇ၀င္ အဂၤလိပ္လိုျပန္ (ေဖေမာင္တင္နဲ႔တြဲဖက္)၊ ျမန္ဘာသာေလ့လာခ်က္ (ေရႊဇံေအာင္သို႔ေပးစာ)၊ ပုဂံေစတီပုထိုးမ်ားအေၾကာင္း၊ ျမန္မာႏိုင္ငံအရည္းႏွင့္ ေျမာက္ပိုင္းဗုဒၶဘာသာဆိုတဲ့ ပါေမာကၡဒူ႐ြိဳင္ဆယ္ရဲ႕ ေဆာင္းပါးေ၀ဖန္ခ်က္၊ ပုဂံဂူငယ္မ်ားအေၾကာင္း၊ ပုဂံေရႊဂူႀကီးေက်ာက္စာ (အဂၤလိပ္ဘာသာျဖင့္ ဘာသာျပန္)၊ ကဗ်ာစရိယ၀ိ၀ံသစာတမ္းေခၚ ျမန္မာစာဆိုတို႔အေၾကာင္း (အဂၤလိပ္ဘာသာျပန္)၊ တေကာင္းရာဇ၀င္ဘာသာျပန္ (ေဖေမာင္တင္ႏွင့္ တြဲလ်က္)၊ ဒူ႐ြိဳင္ဆယ္၏ ဖိုး၀န္းေက်ာက္ဂူမ်ား အေၾကာင္း စာတမ္းေ၀ဖန္ခ်က္၊ ေတာ္စိန္ခို၏ အမရပူရစကားေက်ာင္းမ်ားအေၾကာင္း စာတမ္းေ၀ဖန္ခ်က္၊ ၁၆ ရာစုမွ ၁၉ ရာစုအထိ ျမန္မာႏွင့္ ယိုးဒယား စစ္ပြဲမ်ား (မွန္နန္းမွ ေကာက္ႏႈတ္၍ အဂၤလိပ္ဘာသာျပန္)၊

ျမန္မာတလိုင္းရာဇ၀င္တို႔ ႏိႈင္းယွဥ္ေလ့လာခ်က္၊ (ဟာလီေဒး၏ အခ်က္အလက္တို႔ကို စိစစ္ခ်က္)၊ ျမန္မာ့အိမ္နီးနားခ်င္းႏိုင္ငံမ်ား (တ႐ုတ္မွတ္တမ္း ဘာသာျပန္မ်ား)၊ ၁၈ ရာစုက ျမန္မာႏိုင္ငံသို႔ တ႐ုတ္မ်ား က်ဴးေက်ာ္လာပံု၊ ရွမ္းျပည္ေတာင္ပိုင္းလက္ေအာက္ရွိ ဘုရားတဆူ၊ ပ်ဴတို႔အမည္၊ ပုဂံေက်းဇူး၊

ျမန္မာတို႔ဆုေတာင္းခန္း၊ ေခတ္ေဟာင္း ပ်ဴတို႔အေၾကာင္း၊ ေခတ္ဦးျမန္မာ့စီးပြားေရး၊ ပုဂံေခတ္ မြန္မ်ားအေၾကာင္း စတဲ့ အဖိုးတန္ သုေတသနစာတမ္းေတြကို ျမန္မာႏိုင္ငံသုေတသနအသင္းဂ်ာနယ္ (JBRS) မ်ားမွာ အဆက္မျပတ္ေရးသားခဲ့ပါတယ္။


ျမန္မာႏိုင္ငံသမိုင္းကို ေက်ာက္တိုင္လို ခိုင္ခံ့တည္တံ့ေအာင္ ႏွစ္ပါင္းမ်ားစြာ ကိုယ္မအားစိတ္မအား ႀကိဳးစားခဲ့တဲ့ အားထုတ္မႈ မ်ားစြာဟာ အံ့ဘနန္းပါ။

သူခ်စ္တဲ့ ပုဂံေျမကို ဒုတိယကမၻာစစ္အတြင္းက မဟာမိတ္တပ္ေတြက ဗံုးႀကဲမီးေလာင္တိုက္သြင္းဖို႔ ႀကံစည္ေနခိုက္ ဆရာလု(စ္)က ေဒလီမဟာမိတ္စစ္ဌာနခ်ဳပ္သို႔ စာေရးေမတၱာရပ္ခံခဲ့တဲ့အတြက္ ပုဂံေစတီ ယဥ္ေက်းမႈအေမြအႏွစ္ေတြ ကမၻာစစ္မီးလွ်ံမွ လြတ္ေျမာက္ခြင့္ရခဲ့ပါတယ္။

ဒီအေၾကာင္းကို ဆရာမင္းသု၀ဏ္က `ပုဂံႏွင့္ေ၀ဠဳ´ဆိုတဲ့ ကဗ်ာဖြဲ႔ၿပီး ဂုဏ္ျပဳခဲ့ဖူးပါတယ္။
ပုဂံႏွင့္ ေ၀ဠဳ
ငါတို႔ေခတ္တြင္ စစ္ႀကီးကမၻာ
ေလာင္ကၽြမ္းလာ၍ ေရမွာကုန္းမွာ
ေကာင္းကင္မွာ၌ လြတ္ရာမရွိ
မီးလွ်ံညိက အမိကိုတ
အဖကိုတမ္း ကိုယ္စိတ္ႏြမ္း၍
မခ်မ္းၾကည္ႏိုင္ လက္ခ်မႈိင္စဥ္
မ႑ဳိင္ေမ႐ု ခံၿမိဳ႕ျပဳသို႔
ေ၀ဠဳဆရာ တားျမစ္ပါေသာ္
ေပါကၠာရာမ ေဘးမခဘဲ
ျမန္မာ့ဂုဏ္ေရာင္ ထြင္းလင္းေျပာင္သည္
ငါးေထာင္တည္မည့္ နိမိတ္တည္း … တဲ့။
ဒီေရြ႕ဒီမွ် ျမန္မာ့ေက်းဇူးကို အားနဲ႔မာန္နဲ႔ ေဆာင္ရြက္ခဲ့တဲ့ သုခမိန္ႀကီးကို ကၽြန္ေတာ္တို႔က ေက်းဇူးသိသိနဲ႔ အေလးျပဳ႐ံု မွ်မက သူခ်စ္တဲ့ ပုဂံေျမမွာ ေက်ာက္႐ုပ္စိုက္ထူၿပီး ဂုဏ္မျပဳအပ္ပါလားလို႔ ေမးလိုက္ခ်င္လွပါေတာ့တယ္။ ။



**တင္မုိး**

(Ananda-Pagan)



`ငါေသခဲ့ရင္ ငါ့အေလာင္းကိုျပာခ်ၿပီး ငါ့အ႐ိုးျပာကို အုတ္ဂူကေလးတခု လုပ္ေပးပါ။ ငါခ်စ္တဲ့ ပုဂံေျမမွာ အုတ္ဂူကေလး တည္ၿပီးေတာ့ ပုဂံကို အ႐ူးအမူးခ်စ္တဲ့ လူတေယာက္ လို႔ ကမၺည္းထိုးေပးပါ ခ်စ္တပည့္´လို႔ စာေရးၿပီး မွာသြားရွာတဲ့ လြမ္းစရာ ပုဂၢိဳလ္တဦးကေတာ့ အဂၤလိပ္လူမ်ဳိး ကဗ်ာဆရာႀကီး၊ သမိုင္းပါေမာကၡႀကီး ဂ်ီအိပ္ခ်္လု(စ္) ဆိုတဲ့ ပုဂၢိဳလ္ေက်ာ္ႀကီးပါ။

၁၉၆၂ ခုႏွစ္မွာ ဗိုလ္ေန၀င္းက လူထုေရြးေကာက္တင္ေျမႇာက္တဲ့ ဦးႏုအစိုးရကို စစ္တပ္နဲ႔အာဏာသိမ္းခဲ့တယ္။ ႏိုင္ငံျခားသား ေတြကို ႏွင္ထုတ္ခဲ့တယ္။ အဲဒီ အႏွင္ခံႏိုင္ငံျခားသားေတြထဲမွာ သတိုးသီရိသုဓမၼာ ဂ်ီအက္စ္ ဖာနီဗယ္ ဆိုတဲ့ ေဘာဂေဗဒ ပညာရွင္၊ စာေပပညာရွင္၊ အိုင္စီအက္စ္ဘြဲ႔ရ ေၾကးတိုင္မင္းႀကီးေဟာင္းနဲ႔ ဂ်ီအိပ္ခ်္လု(စ္) တို႔လဲ ပါသြားပါတယ္။

ဖာနီဗယ္နဲ႔ လု(စ္) တို႔ႏွစ္ေယာက္ဟာ အဂၤလိပ္လူမ်ဳိးျဖစ္ေပမယ့္ ျမန္မာလူမ်ဳိး၊ ျမန္မာစာေပ၊ ျမန္မာ့ဂီတနဲ႔ ျမန္မာ့ယဥ္ေက်း မႈကို ခ်စ္ၿပီး ျမန္မာ့အက်ဳိးကို ရာသက္ပန္ထမ္းရြက္ခဲ့တဲ့ ပုဂၢိဳလ္ေတြျဖစ္ပါတယ္။

အဂၤလိပ္ဆိုတိုင္း ကိုလိုနီနယ္ခ်ဲ႕သမားမဟုတ္သလို ထိုပုဂၢိဳလ္ေတြကလဲ နယ္ခ်ဲ႕သမားေတြနဲ႔မေပါင္း၊ သူတို႔ မ်က္ႏွာျဖဴေတြ ခ်ည္းသာ ၀င္ခြင့္ရတဲ့ ပဲခူးကလပ္ကိုမသြား၊ ျမန္မာေတြနဲ႔ပဲ ခ်စ္ခ်စ္ခင္ခင္ေပါင္းသင္းဆက္ဆံၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ အေရးကိုသာ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ အက်ဳိးေဆာင္ခဲ့ၾကသူမ်ား ျဖစ္ပါတယ္။

ဆရာႀကီး လု(စ္) ကေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံ ပုဂံေျမမွာပဲ ေခါင္းခ်၊ ပုဂံရဲ႕ ထာ၀ရခ်စ္သူအျဖစ္ေနေတာ့မယ္လို႔ ဆံုးျဖတ္ထားသူပါ။ အခုလို ဆရာႀကီးႏွစ္ဆူဟာ သူတို႔ခ်စ္တဲ့ေျမနဲ႔ မ်က္ရည္ တ၀ဲ၀ဲ ခြဲခြာသြားရတဲ့အတြက္ အသဲႏွလံုး ႀကိမ္မီးအံုး ခံစားခဲ့ရရွာ ပါတယ္။

ဆရာလု(စ္)ဟာ တကယ့္ သမိုင္းပါရဂူႀကီးပါ။ ႏွစ္ေပါင္း ၄၀ ေက်ာ္ ပုဂံဘုရားႀကိဳ ဘုရားၾကား ေက်ာက္စာခ်ပ္ေတြအၾကားမွာ တိုး၀င္ၿပီး ပ်ဴစာ၊ မြန္စာ၊ ပါဠိစာေတြဖတ္ၿပီး သမိုင္းသုေတသန လုပ္ခဲ့တဲ့ပညာရွင္ပါ။ တ႐ုတ္ေရွးေဟာင္းစာေတြဖတ္ၿပီး ျမန္မာတို႔လာရာလမ္းကို စူးစမ္းရွာေဖြခဲ့သူလဲျဖစ္ပါတယ္။ ကိုယ္တိုင္လဲ ႏုိင္ငံအႏွံ႔ ေျခဆန္႔ၿပီး ကြင္းဆင္း သုေတသနျပဳခဲ့တဲ့ အံဖြယ္သူရဲပညာရွင္သုေတသီႀကီးပါ။

(Professor G.H. Luce)

သူေရးခဲ့တဲ့ Old Burma Early Bagan ဆိုတဲ့ စာမ်က္ႏွာေထာင္ေက်ာ္ရွိ သုေတသနစာအုပ္ႀကီးအျပင္ မွန္နန္းရာဇ၀င္ အဂၤလိပ္လိုျပန္ (ေဖေမာင္တင္နဲ႔တြဲဖက္)၊ ျမန္ဘာသာေလ့လာခ်က္ (ေရႊဇံေအာင္သို႔ေပးစာ)၊ ပုဂံေစတီပုထိုးမ်ားအေၾကာင္း၊ ျမန္မာႏိုင္ငံအရည္းႏွင့္ ေျမာက္ပိုင္းဗုဒၶဘာသာဆိုတဲ့ ပါေမာကၡဒူ႐ြိဳင္ဆယ္ရဲ႕ ေဆာင္းပါးေ၀ဖန္ခ်က္၊ ပုဂံဂူငယ္မ်ားအေၾကာင္း၊ ပုဂံေရႊဂူႀကီးေက်ာက္စာ (အဂၤလိပ္ဘာသာျဖင့္ ဘာသာျပန္)၊ ကဗ်ာစရိယ၀ိ၀ံသစာတမ္းေခၚ ျမန္မာစာဆိုတို႔အေၾကာင္း (အဂၤလိပ္ဘာသာျပန္)၊ တေကာင္းရာဇ၀င္ဘာသာျပန္ (ေဖေမာင္တင္ႏွင့္ တြဲလ်က္)၊ ဒူ႐ြိဳင္ဆယ္၏ ဖိုး၀န္းေက်ာက္ဂူမ်ား အေၾကာင္း စာတမ္းေ၀ဖန္ခ်က္၊ ေတာ္စိန္ခို၏ အမရပူရစကားေက်ာင္းမ်ားအေၾကာင္း စာတမ္းေ၀ဖန္ခ်က္၊ ၁၆ ရာစုမွ ၁၉ ရာစုအထိ ျမန္မာႏွင့္ ယိုးဒယား စစ္ပြဲမ်ား (မွန္နန္းမွ ေကာက္ႏႈတ္၍ အဂၤလိပ္ဘာသာျပန္)၊

ျမန္မာတလိုင္းရာဇ၀င္တို႔ ႏိႈင္းယွဥ္ေလ့လာခ်က္၊ (ဟာလီေဒး၏ အခ်က္အလက္တို႔ကို စိစစ္ခ်က္)၊ ျမန္မာ့အိမ္နီးနားခ်င္းႏိုင္ငံမ်ား (တ႐ုတ္မွတ္တမ္း ဘာသာျပန္မ်ား)၊ ၁၈ ရာစုက ျမန္မာႏိုင္ငံသို႔ တ႐ုတ္မ်ား က်ဴးေက်ာ္လာပံု၊ ရွမ္းျပည္ေတာင္ပိုင္းလက္ေအာက္ရွိ ဘုရားတဆူ၊ ပ်ဴတို႔အမည္၊ ပုဂံေက်းဇူး၊

ျမန္မာတို႔ဆုေတာင္းခန္း၊ ေခတ္ေဟာင္း ပ်ဴတို႔အေၾကာင္း၊ ေခတ္ဦးျမန္မာ့စီးပြားေရး၊ ပုဂံေခတ္ မြန္မ်ားအေၾကာင္း စတဲ့ အဖိုးတန္ သုေတသနစာတမ္းေတြကို ျမန္မာႏိုင္ငံသုေတသနအသင္းဂ်ာနယ္ (JBRS) မ်ားမွာ အဆက္မျပတ္ေရးသားခဲ့ပါတယ္။


ျမန္မာႏိုင္ငံသမိုင္းကို ေက်ာက္တိုင္လို ခိုင္ခံ့တည္တံ့ေအာင္ ႏွစ္ပါင္းမ်ားစြာ ကိုယ္မအားစိတ္မအား ႀကိဳးစားခဲ့တဲ့ အားထုတ္မႈ မ်ားစြာဟာ အံ့ဘနန္းပါ။

သူခ်စ္တဲ့ ပုဂံေျမကို ဒုတိယကမၻာစစ္အတြင္းက မဟာမိတ္တပ္ေတြက ဗံုးႀကဲမီးေလာင္တိုက္သြင္းဖို႔ ႀကံစည္ေနခိုက္ ဆရာလု(စ္)က ေဒလီမဟာမိတ္စစ္ဌာနခ်ဳပ္သို႔ စာေရးေမတၱာရပ္ခံခဲ့တဲ့အတြက္ ပုဂံေစတီ ယဥ္ေက်းမႈအေမြအႏွစ္ေတြ ကမၻာစစ္မီးလွ်ံမွ လြတ္ေျမာက္ခြင့္ရခဲ့ပါတယ္။

ဒီအေၾကာင္းကို ဆရာမင္းသု၀ဏ္က `ပုဂံႏွင့္ေ၀ဠဳ´ဆိုတဲ့ ကဗ်ာဖြဲ႔ၿပီး ဂုဏ္ျပဳခဲ့ဖူးပါတယ္။
ပုဂံႏွင့္ ေ၀ဠဳ
ငါတို႔ေခတ္တြင္ စစ္ႀကီးကမၻာ
ေလာင္ကၽြမ္းလာ၍ ေရမွာကုန္းမွာ
ေကာင္းကင္မွာ၌ လြတ္ရာမရွိ
မီးလွ်ံညိက အမိကိုတ
အဖကိုတမ္း ကိုယ္စိတ္ႏြမ္း၍
မခ်မ္းၾကည္ႏိုင္ လက္ခ်မႈိင္စဥ္
မ႑ဳိင္ေမ႐ု ခံၿမိဳ႕ျပဳသို႔
ေ၀ဠဳဆရာ တားျမစ္ပါေသာ္
ေပါကၠာရာမ ေဘးမခဘဲ
ျမန္မာ့ဂုဏ္ေရာင္ ထြင္းလင္းေျပာင္သည္
ငါးေထာင္တည္မည့္ နိမိတ္တည္း … တဲ့။
ဒီေရြ႕ဒီမွ် ျမန္မာ့ေက်းဇူးကို အားနဲ႔မာန္နဲ႔ ေဆာင္ရြက္ခဲ့တဲ့ သုခမိန္ႀကီးကို ကၽြန္ေတာ္တို႔က ေက်းဇူးသိသိနဲ႔ အေလးျပဳ႐ံု မွ်မက သူခ်စ္တဲ့ ပုဂံေျမမွာ ေက်ာက္႐ုပ္စိုက္ထူၿပီး ဂုဏ္မျပဳအပ္ပါလားလို႔ ေမးလိုက္ခ်င္လွပါေတာ့တယ္။ ။



**တင္မုိး**