လူထုက်န္းမာေရး (ေသြးေပါင္က်ျခင္း၏ လကၡဏာမ်ား)

>

**Public Health**

• ေသြးေပါင္က်ျခင္းဆိုတာဟာ ပံုမွန္ထက္ ေသြးဖိအား ေလ်ာ့နည္းေနျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ေသြးေပါင္က်တယ္လို႔ ေျပာႏိုင္ဖို႔ရာအတြက္ သတ္မွတ္ခ်က္က လူတစ္ေယာက္နဲ႔ တစ္ေယာက္မတူပါဘူး။ ေယဘုယ်အားျဖင့္ အေပၚ ေသြးဖိအား 90mm/Hg ေအာက္မွာရွိရင္ ေသြးေပါင္က်တယ္လို႔ စဥ္းစားႏိုင္ပါတယ္။
• သာမန္ထက္ ေသြးေပါင္အနည္းငယ္နိမ့္တာက ျပႆနာမရွိပါဘူး။ ဒါေပမ့ဲ ေသြးေပါင္ အလြန္အမင္း ေလ်ာ့က် ေနရင္ အားနည္းတာ၊ မူးေဝတာနဲ႔ တျခားက်န္းမာေရးျပႆနာေတြကို ျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။
• ေသြးေပါင္က်တာကို ခံစားေနရတဲ့သူမွာ ေတြ႕ရွိႏိုင္တဲ့ လကၡဏာေတြရွိပါတယ္။ ေသြးတိုးတာနဲ႔ မတူတဲ့ အခ်က္က ေသြးတိုးတဲ့အခါ ေတြ႕ရတဲ့လကၡဏာေတြက တိတိက်က် သိႏိုင္ဖို႔ ခဲယဥ္းၿပီး ဘာလကၡဏာမွ မျပတာမ်ဳိးလည္း ရွိပါတယ္။ ေသြးေပါင္က်တဲ့အခါမွာေတာ့ လကၡဏာေတြကို လြယ္လြယ္ကူကူ သိရွိ ႏိုင္ပါတယ္။

•** အေထြေထြလကၡဏာမ်ား**
• ေသြးေပါင္က်ေနတဲ့ လူတစ္ေယာက္ဟာ ဦးေခါင္းခ်ာခ်ာလည္ေနသလို စတင္ခံစားရၿပီး မူးေဝေနပါလိမ့္မယ္။
• ေသြးေပါင္က်ေနရင္ ႐ုတ္တရက္မူးေမ့မလိုလည္း ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ဦးေႏွာက္ဆီကို ေသြးစီးဆင္းမႈ ႐ုတ္တရက္ေလ်ာ့နည္းသြားတဲ့အတြက္ ျဖစ္တာပါ။


• ေသြးေပါင္က်ေနတဲ့လူနာေတြဟာ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာမွာလည္း ေျပာင္းလဲမႈေတြ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ အာ႐ံုစူးစိုက္ႏိုင္စြမ္းမရွိတာ၊ စိတ္႐ႈပ္တာနဲ႔ စိုးရိမ္ပူပန္ တာေတြ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။
• ေသြးေပါင္က်ေနစဥ္အတြင္း အသက္႐ွဴတာျမန္ၿပီး တိမ္ေနတတ္ပါတယ္။

•** မတ္တတ္ရပ္စဥ္ ေသြးေပါင္က်ျခင္း၏ လကၡဏာမ်ား**

• မတ္တတ္ရပ္စဥ္မွာ ေသြးေပါင္က်ျခင္း (Orthostatic Hypotension) ဟာ အျဖစ္မ်ားပါတယ္။ လကၡဏာေတြကေတာ့ အခ်ိန္ၾကာၾကာထိုင္ၿပီး ဒါမွမဟုတ္ လဲေလ်ာင္းေနၿပီးေနာက္ မတ္တတ္ရပ္လိုက္တဲ့အခါ စကၠန္႔အနည္းငယ္အတြင္း မတ္တတ္မရပ္ႏိုင္ေတာ့ဘဲ မူးေမ့မလို ျဖစ္သြားတတ္တာပါ။
• Orthostatic Hypotension ရဲ႕ တျခားလကၡဏာေတြကေတာ့ မူးေဝတာ ဒါမွမဟုတ္ ရီတီတီျဖစ္တာပါ။ စျဖစ္ျဖစ္ခ်င္းမွာ ေခါင္းကလည္ေနသလို ခံစားရၿပီး မူးေနာက္ေနာက္နဲ႔ မၾကည္မလင္ခံစားေနရတတ္ပါတယ္.
• Orthostatic Hypotension ဟာ အျမင္အာ႐ံုကိုလည္း ထိခိုက္ေစႏိုင္ပါတယ္။ မတ္တတ္ရပ္လိုက္တဲ့အခါ ေသြးက်တာကို ခံစားရသူေတြမွာ အျမင္အာ႐ံုမၾကည္လင္ဘဲ မႈန္ဝါးဝါးျဖစ္ေနၿပီး မ်က္စိေရွ႕မွာ တစ္ခုခုကာထားသလို ခံစားရႏိုင္ပါတယ္။
• ေသြးေပါင္က်တဲ့ လူနာဟာ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ စိတ္႐ႈပ္ေထြးေနႏိုင္ၿပီး မစဥ္းစားႏိုင္ဘဲ ျဖစ္ေနတတ္ပါတယ္။ ေသြးေတြကို ဦးေႏွာက္ဆီကို မွန္မွန္နဲ႔ ထိထိေရာက္ေရာက္ မပို႔ႏိုင္တဲ့အတြက္ ဦးေႏွာက္ရဲ႕ လုပ္ေဆာင္မႈ မမွန္ကန္ေတာ့ဘဲ စိတ္႐ႈပ္ေထြးေစတာ ျဖစ္ပါတယ္။
• မတ္တတ္ရပ္စဥ္ ေသြးေပါင္က်တဲ့အခါ အမ်ားဆံုးခံစားရတတ္တဲ့ လကၡဏာတစ္ခုကေတာ့ အားနည္းသြားသလို ခံစားရတာပါ။ လူနာဟာ မတ္တတ္ရပ္ ဖို႔ေတာင္ အားမရွိေတာ့သလို ခံစားရတတ္္္္ပါတယ္။

•** ျပင္းထန္ေသာ ေသြးေပါင္က်ျခင္း၏လကၡဏာမ်ား**
• ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ေသြးေပါင္က်တဲ့ လကၡဏာေတြက ေရွာ့ခ္ရတဲ့ ျပင္းထန္မႈေပၚမူတည္ၿပီး ကြာျခားႏိုင္ပါတယ္။
• ေသြးပမာဏာေလ်ာ့နည္းျခင္း ဒါမွမဟုတ္ ႏွလံုးမွာ ေသြးညႇစ္ထုတ္ႏိုင္စြမ္းေလ်ာ့နည္းသြားျခင္းေၾကာင့္ ေရွာ့ခ္ရရင္ အေရျပားဟာ ေအးၿပီး ေခၽြးေစးျပန္ေနႏိုင္ပါတယ္။
• ေရွာ့ခ္ရတဲ့အခါ ဦးေႏွာက္အပါအဝင္ ခႏၶာကိုယ္ရဲ႕ အေရးႀကီးတဲ့ အဂၤါအစိတ္အပိုင္းေတြကို ေသြးေရာက္ရွိမႈ ေလ်ာ့နည္းသြားပါတယ္။ ဒီအခါ အိပ္ငိုက္ျခင္း၊ ရီတီတီျဖစ္ျခင္းနဲ႔ စိတ္႐ႈပ္ေထြးျခင္းေတြကို ခံစားရတတ္ပါတယ္။
• ေရွာ့ခ္ရတဲ့အခါ အေရျပားဟာ ေဖ်ာ့ေတာ့ၿပီး အျပာေရာင္သန္းေနႏိုင္ပါတယ္။
• ေရွာ့ခ္ရျခင္းေၾကာင့္ ေသြးေပါင္က်ရင္ ေသြးခုန္ႏႈန္းအားနည္းေနပါမယ္။ ဒါမွမဟုတ္ ျမန္ေနပါမယ္။ ႏွလံုးက ေသြးညႇစ္ထုတ္မႈ ေလ်ာ့နည္းသြားျခင္း ေၾကာင့္ ေရွာ့ခ္ရတဲ့ လူနာေတြမွာေတာ့ ေသြးခုန္ႏႈန္းက ေႏွးေနႏိုင္ပါတယ္။ တျခားသူေတြမွာေတာ့ ႏွလံုးခုန္ႏႈန္းျမန္ၿပီး ေသြးခုန္ႏႈန္း ျမန္ေနပါမယ္။
• ေရွာ့ခ္ရတဲ့လူနာဟာ အသက္ရွဴျမန္လာပါမယ္။ ခက္ခက္ခဲခဲေမာေမာပန္းပန္း အသက္ရွဴရပါမယ္။


• Ref : Good Health


**Nwe Ni**

**Public Health**

• ေသြးေပါင္က်ျခင္းဆိုတာဟာ ပံုမွန္ထက္ ေသြးဖိအား ေလ်ာ့နည္းေနျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ေသြးေပါင္က်တယ္လို႔ ေျပာႏိုင္ဖို႔ရာအတြက္ သတ္မွတ္ခ်က္က လူတစ္ေယာက္နဲ႔ တစ္ေယာက္မတူပါဘူး။ ေယဘုယ်အားျဖင့္ အေပၚ ေသြးဖိအား 90mm/Hg ေအာက္မွာရွိရင္ ေသြးေပါင္က်တယ္လို႔ စဥ္းစားႏိုင္ပါတယ္။
• သာမန္ထက္ ေသြးေပါင္အနည္းငယ္နိမ့္တာက ျပႆနာမရွိပါဘူး။ ဒါေပမ့ဲ ေသြးေပါင္ အလြန္အမင္း ေလ်ာ့က် ေနရင္ အားနည္းတာ၊ မူးေဝတာနဲ႔ တျခားက်န္းမာေရးျပႆနာေတြကို ျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။
• ေသြးေပါင္က်တာကို ခံစားေနရတဲ့သူမွာ ေတြ႕ရွိႏိုင္တဲ့ လကၡဏာေတြရွိပါတယ္။ ေသြးတိုးတာနဲ႔ မတူတဲ့ အခ်က္က ေသြးတိုးတဲ့အခါ ေတြ႕ရတဲ့လကၡဏာေတြက တိတိက်က် သိႏိုင္ဖို႔ ခဲယဥ္းၿပီး ဘာလကၡဏာမွ မျပတာမ်ဳိးလည္း ရွိပါတယ္။ ေသြးေပါင္က်တဲ့အခါမွာေတာ့ လကၡဏာေတြကို လြယ္လြယ္ကူကူ သိရွိ ႏိုင္ပါတယ္။

•** အေထြေထြလကၡဏာမ်ား**
• ေသြးေပါင္က်ေနတဲ့ လူတစ္ေယာက္ဟာ ဦးေခါင္းခ်ာခ်ာလည္ေနသလို စတင္ခံစားရၿပီး မူးေဝေနပါလိမ့္မယ္။
• ေသြးေပါင္က်ေနရင္ ႐ုတ္တရက္မူးေမ့မလိုလည္း ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ဦးေႏွာက္ဆီကို ေသြးစီးဆင္းမႈ ႐ုတ္တရက္ေလ်ာ့နည္းသြားတဲ့အတြက္ ျဖစ္တာပါ။


• ေသြးေပါင္က်ေနတဲ့လူနာေတြဟာ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာမွာလည္း ေျပာင္းလဲမႈေတြ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ အာ႐ံုစူးစိုက္ႏိုင္စြမ္းမရွိတာ၊ စိတ္႐ႈပ္တာနဲ႔ စိုးရိမ္ပူပန္ တာေတြ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။
• ေသြးေပါင္က်ေနစဥ္အတြင္း အသက္႐ွဴတာျမန္ၿပီး တိမ္ေနတတ္ပါတယ္။

•** မတ္တတ္ရပ္စဥ္ ေသြးေပါင္က်ျခင္း၏ လကၡဏာမ်ား**

• မတ္တတ္ရပ္စဥ္မွာ ေသြးေပါင္က်ျခင္း (Orthostatic Hypotension) ဟာ အျဖစ္မ်ားပါတယ္။ လကၡဏာေတြကေတာ့ အခ်ိန္ၾကာၾကာထိုင္ၿပီး ဒါမွမဟုတ္ လဲေလ်ာင္းေနၿပီးေနာက္ မတ္တတ္ရပ္လိုက္တဲ့အခါ စကၠန္႔အနည္းငယ္အတြင္း မတ္တတ္မရပ္ႏိုင္ေတာ့ဘဲ မူးေမ့မလို ျဖစ္သြားတတ္တာပါ။
• Orthostatic Hypotension ရဲ႕ တျခားလကၡဏာေတြကေတာ့ မူးေဝတာ ဒါမွမဟုတ္ ရီတီတီျဖစ္တာပါ။ စျဖစ္ျဖစ္ခ်င္းမွာ ေခါင္းကလည္ေနသလို ခံစားရၿပီး မူးေနာက္ေနာက္နဲ႔ မၾကည္မလင္ခံစားေနရတတ္ပါတယ္.
• Orthostatic Hypotension ဟာ အျမင္အာ႐ံုကိုလည္း ထိခိုက္ေစႏိုင္ပါတယ္။ မတ္တတ္ရပ္လိုက္တဲ့အခါ ေသြးက်တာကို ခံစားရသူေတြမွာ အျမင္အာ႐ံုမၾကည္လင္ဘဲ မႈန္ဝါးဝါးျဖစ္ေနၿပီး မ်က္စိေရွ႕မွာ တစ္ခုခုကာထားသလို ခံစားရႏိုင္ပါတယ္။
• ေသြးေပါင္က်တဲ့ လူနာဟာ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ စိတ္႐ႈပ္ေထြးေနႏိုင္ၿပီး မစဥ္းစားႏိုင္ဘဲ ျဖစ္ေနတတ္ပါတယ္။ ေသြးေတြကို ဦးေႏွာက္ဆီကို မွန္မွန္နဲ႔ ထိထိေရာက္ေရာက္ မပို႔ႏိုင္တဲ့အတြက္ ဦးေႏွာက္ရဲ႕ လုပ္ေဆာင္မႈ မမွန္ကန္ေတာ့ဘဲ စိတ္႐ႈပ္ေထြးေစတာ ျဖစ္ပါတယ္။
• မတ္တတ္ရပ္စဥ္ ေသြးေပါင္က်တဲ့အခါ အမ်ားဆံုးခံစားရတတ္တဲ့ လကၡဏာတစ္ခုကေတာ့ အားနည္းသြားသလို ခံစားရတာပါ။ လူနာဟာ မတ္တတ္ရပ္ ဖို႔ေတာင္ အားမရွိေတာ့သလို ခံစားရတတ္္္္ပါတယ္။

•** ျပင္းထန္ေသာ ေသြးေပါင္က်ျခင္း၏လကၡဏာမ်ား**
• ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ေသြးေပါင္က်တဲ့ လကၡဏာေတြက ေရွာ့ခ္ရတဲ့ ျပင္းထန္မႈေပၚမူတည္ၿပီး ကြာျခားႏိုင္ပါတယ္။
• ေသြးပမာဏာေလ်ာ့နည္းျခင္း ဒါမွမဟုတ္ ႏွလံုးမွာ ေသြးညႇစ္ထုတ္ႏိုင္စြမ္းေလ်ာ့နည္းသြားျခင္းေၾကာင့္ ေရွာ့ခ္ရရင္ အေရျပားဟာ ေအးၿပီး ေခၽြးေစးျပန္ေနႏိုင္ပါတယ္။
• ေရွာ့ခ္ရတဲ့အခါ ဦးေႏွာက္အပါအဝင္ ခႏၶာကိုယ္ရဲ႕ အေရးႀကီးတဲ့ အဂၤါအစိတ္အပိုင္းေတြကို ေသြးေရာက္ရွိမႈ ေလ်ာ့နည္းသြားပါတယ္။ ဒီအခါ အိပ္ငိုက္ျခင္း၊ ရီတီတီျဖစ္ျခင္းနဲ႔ စိတ္႐ႈပ္ေထြးျခင္းေတြကို ခံစားရတတ္ပါတယ္။
• ေရွာ့ခ္ရတဲ့အခါ အေရျပားဟာ ေဖ်ာ့ေတာ့ၿပီး အျပာေရာင္သန္းေနႏိုင္ပါတယ္။
• ေရွာ့ခ္ရျခင္းေၾကာင့္ ေသြးေပါင္က်ရင္ ေသြးခုန္ႏႈန္းအားနည္းေနပါမယ္။ ဒါမွမဟုတ္ ျမန္ေနပါမယ္။ ႏွလံုးက ေသြးညႇစ္ထုတ္မႈ ေလ်ာ့နည္းသြားျခင္း ေၾကာင့္ ေရွာ့ခ္ရတဲ့ လူနာေတြမွာေတာ့ ေသြးခုန္ႏႈန္းက ေႏွးေနႏိုင္ပါတယ္။ တျခားသူေတြမွာေတာ့ ႏွလံုးခုန္ႏႈန္းျမန္ၿပီး ေသြးခုန္ႏႈန္း ျမန္ေနပါမယ္။
• ေရွာ့ခ္ရတဲ့လူနာဟာ အသက္ရွဴျမန္လာပါမယ္။ ခက္ခက္ခဲခဲေမာေမာပန္းပန္း အသက္ရွဴရပါမယ္။


• Ref : Good Health


**Nwe Ni**