လူထုက်န္းမာေရး (အစြမ္းထက္တဲ႔ဒန္႔သလြန္ရြက္)

>
**Public Health**

ႏွာေစးေနသလား၊ ႏွာမႊန္ေနသလား၊ ေသြးတက္, ေသြးတိုးေနသလား ဒန္႔သလြန္ရြက္ကိုစား။

ဒန္႔သလြန္ရြက္ကို ဘယ္ေစ်းတြင္ရွာရွာ ေတြ႔ရွိႏိုင္ပါတယ္။ ဒန္႔သလြန္ပင္ဟာ ၁၂-ရာသီလံုး စားသံုးႏိုင္ေသာ ယင္းရြက္ပင္တမ်ိဳး ျဖစ္ပါတယ္။
အထူးသျဖင့္ ဒန္႔သလြန္ရြက္ဟာ လူႀကီး လူလတ္ လူငယ္မ်ားႏွင့္တည့္သလို ေသြးတိုးေဝဒနာမ်ား၊ ဆီးခ်ိဳ, ေသြးခ်ိဳေဝဒနာရွင္မ်ား၊ ေလငန္းေရာ၈ါေဝဒနာရွင္မ်ား၊ ဒူလာ၊ မီးယပ္ေဝဒနာရွင္မ်ားႏွင့္ အဆင္သင့္တဲ့ ေဆးဖက္ဝင္ ဟင္းရြက္တမ်ိဳး ျဖစ္ပါတယ္။

ဒန္႔သလြတ္ပင္လံုးဟာ ေဆးဖက္ဝင္လွပါတယ္။ ဒန္႔သလြန္ရြက္၊ အပြင့္၊ အသီး၊ အေခါက္ႏွင့္ အျမစ္တို႔ဟာ တိုင္းရင္းျမန္မာေဆးပညာမွာ သူ႔ေနရာႏွင့္သူ အသံုးဝင္လွပါသည္။ အထူးသျဖင့္ ဒန္႔သလြန္ရြက္ကို
ေန႔စဥ္မွန္မွန္ စားေပးျခင္းေၾကာင့္ လူ႔ခႏၶာကိုယ္ရွိ ပ်စ္ေနေသာေသြးကို က်ဲေစတယ္။ တက္ေနေသာေသြးကို က်ေစတယ္။ ဆီးႏွင့္ဝမ္းကို ရႊင္ေစပါတယ္။ အဲဒီလို ဂုဏ္ထူးဝိေသသအေပါင္းျပည့္ေသာ ဒန္႔သလြန္ရြက္ပါ။

ဒါ့အျပင္ ဒန္႔သလြန္ရြက္ကို မည္သည့္ေဝဒနာရွင္ကိုမဆို ျမိန္ေစတယ္။ အစာကို ေၾကညက္ေစတယ္။ ႏႈတ္ကို ျမိန္ေစတယ္။ မ်က္စိကို အက်ိဳးျပဳတယ္။
ေဒါသသံုးပါးလံုးကို ႏိုင္တယ္လို႔ ေဆးက်မ္းေတြမွာ ဖြင့္ဆိုထားပါတယ္။

ဒန္႔သလြန္၏စြမ္းပကား---
(၁) ဒန္႔သလြန္ရြက္ ဟင္းခါးကို ၾကက္သြန္ျဖဴခတ္၍ ေန႔, ည ေသာက္ေပးပါက မိုးဥတုတြင္ ျဖစ္ေပၚတတ္သည့္ ႏွာေစးျခင္း၊ ႏွာမႊန္ျခင္း၊ အေအးပတ္ဖြဲ႔ဖ်ားျခင္းတို႔ကို သက္သာေပ်ာက္ကင္း ေစပါတယ္။
ေသြးတက္ႏွင့္ေသြးတိုး--
(၂) ေန႔စဥ္ ဒန္႔သလြန္ရြက္ကို ဟင္းခါး (ငရုတ္ေကာင္းႏွင့္ၾကက္သြန္ျဖဴပါသည္) ခ်က္ေသာက္ေပးပါက ေသြးတိုးႏွင့္ ေသြးတက္ေရာဂါေဝဒနာရွင္မ်ား သက္သာေပ်ာက္ကင္းပါသည္။

သန္ေကာင္ႏွင့္ ဒန္႔သလြန္သီး---
(၃) သန္ရွိျပီး ဗိုက္ပူနံကားျဖစ္ေနေသာ ကေလးမ်ားအား ဒန္႔သလြန္သီးကို ရက္ဆက္ ခ်က္ေကၽြးေပးပါ။ ဒန္႔သလြန္သီးရဲ႔ စြမ္းပကားေၾကာင့္ ကေလးငယ္မ်ား ဝမ္းတြင္းရွိ သန္ေကာင္၊ တုတ္ေကာင္မ်ား
ေသေၾကကုန္ၾကပါတယ္။ ဒီနည္းဟာ ကေလးငယ္မ်ားအတြက္ အႏၲရာယ္ကင္းေသာ ရိုးရာနည္းျဖစ္ပါတယ္။


ဆီးလြန္ေရာဂါ (မၾကာခဏဆီးသြားျခင္း)
(၄) ဒန္႔သလြန္သီးေျခာက္ အတြင္းသား (အေစ့ပါ) ကို အမႈန္႔ျပဳျပီး ေန႔စဥ္ သၾကားႏွင့္ ေရာေသာက္ေပးပါက ဆီးမ်ားျခင္းကို သက္သာေပ်ာက္ကင္းပါတယ္။

နားကိုက္၊ နားအူ---
(၅) အေစ့မႈန္႔ကို နားနာ၊ နားကိုက္၊ နားျပည္ယိုေရာဂါမ်ားအတြက္ အုန္းဆီႏွင့္ေရာစပ္ျပီး ၾကက္ေတာင္သန္႔သန္႔ျဖင့္ နားက်ပ္ေပးပါက အထက္ပါေရာဂါမ်ားကို ေပ်ာက္ကင္းသက္သာေစပါတယ္။

ပါးစပ္မွ နံျခင္းအတြက္---
(၆) ပါးစပ္မွ အနံ႔ဆိုးမ်ား နံျခင္း၊ သြားဖံုးမ်ားမွ ေသြးယိုျခင္းမ်ားအတြက္ ဒန္႔သလြန္ပင္စည္ကို ဓားျဖင့္ထစ္၍ ထြက္လာေသာအေစးကို ေရေႏြးျဖင့္ေရာစပ္ကာ ပါးလုတ္က်င္းေပးရပါတယ္။ ဒီလို မၾကာခဏ ျပဳလုပ္ေပးပါက ပါးစပ္နံျခင္း၊ သြားဖံုးေသြးယိုျခင္းမွ သက္သာေပ်ာက္ကင္းေစပါတယ္။

ေခါင္းအံု၊ ဇက္ေလး---
(၇) ဒန္႔သလြန္အပင္မွ အေခါက္ကိုခြါျပီး အဝတ္သန္႔သန္႔ျဖင့္ထုပ္ကာ ထုေျချပီး နာနာရွဴေပးပါက ေခါင္းအံု၊ ဇက္ေလးေရာဂါမ်ား ေပ်ာက္ကင္းေစတယ္။

ႏို႔ထြက္ေဆး---
(၈) မီးေနသည္ အမ်ိဳးသမီးမ်ားအတြက္ ဒန္႔သလြန္ရြက္ ဟင္းခါးခ်က္ေသာက္ေပးျခင္း (သို႔မဟုတ္) ဒန္႔သလြန္သီးကို ငါးကင္ျဖင့္ ခ်က္ေကၽြးပါက မထြက္ေသာႏို႔မွ ႏို႔ရည္မ်ား ျဖိဳင္ျဖိဳင္ထြက္လာပါတယ္။

ပန္းေသ၊ ပန္းညႇိဳး---
(၉) ဒန္႔သလြန္သီး မႏုမရင့္ကို ငါးၾကင္းသားႏွင့္ခ်က္ျပီး မၾကာခဏစားေပးပါက ပန္းေသ၊ ပန္းညႇိဳးျခင္းမွ သက္သာေပ်ာက္ကင္းေစပါတယ္။

က်ား,မ မေရြး အားေဆး---
ပရႏၷဝါ, ပါးပါးလႊာ
သကာမ်ားႏွင့္ဖက္၊
ဒန္႔သလြန္ပြင့္, အုန္းဆံရင့္
ခ်ိန္သင့္ညီမွ်စြက္၊
မင္းတုန္းမင္းေခါင္, သူသံုးေဆာင္
ဘုန္းေခါင္ေနသို႔လက္။

အထက္ပါေဆးနည္းကဗ်ာကို ကုန္းေဘာင္ေခတ္တြင္ နန္းတြင္းသမားေတာ္ႀကီး ဆရာခဲမွ အားေဆးအျဖစ္ ေဖာ္စပ္ျပီး မင္းတုန္းမင္းတရားႀကီးကို ဆက္သခဲ့ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ မင္းတုန္းမင္းတရား ႀကီးသည္ က်န္းမာျခင္း ကာယ-စိတၱသုခ ႏွစ္ဝတို႔ျဖင့္ ျပည့္စံုေၾကာင္း ကဗ်ာက ေဖာ္ညႊန္းဖြင့္ဆိုထားပါတယ္။
အထက္ပါေဆးနည္းကို ေဖာ္စပ္မည္ဆိုပါက
(၁) ပရႏၷဝါပင္ ပဥၥငါးပါးကို ပါးပါးလွီးထားရမယ္။
(၂) ဒန္႔သလြန္ပြင့္ကို အသင့္စုေဆာင္းထားရမယ္။
(၃) အုန္းသီးဆံရင့္ရင့္ကို အသင့္ျခစ္ထားရပါမယ္။
(၄) ေနာက္ ပ်ားရည္တဆ၊ သကာ (မရလွ်င္ သၾကား) တို႔ကို အေလးခ်ိန္အညီအမွ်ေရာထည့္ျပီး ေရေလးခြက္ထည့္ကာ တခြက္သာက်န္ေအာင္ ႀကိဳရပါမယ္။

စားသံုးနည္း---
အထက္ပါေဆးရည္ကို ပိတ္စိမ္းပါးနဲ႔ စစ္ယူျပီး ပုလင္းသန္႔သန္႔မွာထည့္ထားေပးပါ။ အဲဒီေဆးရည္ကို ည-မနက္ ဟင္းစားဇြန္း တဇြန္းစီ ေသာက္ေပးသြားျခင္းျဖင့္ ေမာပန္းအားနည္းေသာေရာဂါ၊ ေသြးေလမမွန္ေသာေရာဂါ၊ ပန္းေသ၊ ပန္းညႇိဳးေရာဂါ၊ ႏွလံုးအားနည္းျခင္း ေရာဂါႏွင့္ ဒူလာပိန္၊ မီးယပ္ေၾကာင့္ပိန္သူမ်ား အပ်ိဳစင္ကဲ့သို႔ နဂိုယဥ္ကာ လွပလာေစမည္ ျဖစ္ပါတယ္။


ေဆးကုန္လွ်င္ အထက္ပါနည္းအတိုင္း ေဖာ္စပ္ေသာက္သံုးႏိုင္ေၾကာင္း တင္ျပအပ္ပါတယ္။
မွတ္ခ်က္။ ။ အထက္ပါ အားေဆးရည္သည္ အစြမ္းသတၱိျဖင့္ ျပည့္စံုသည္။ ေဆးကို အညႊန္းထက္ပိုျပီး မေသာက္ရန္ သတိျပဳပါ။ (စာေရးသူ)


**ေဝေဝႏြယ္(တိုင္းရင္းေဆး)**

**From-ေမမြန္ေက်ာ္**

**Public Health**

ႏွာေစးေနသလား၊ ႏွာမႊန္ေနသလား၊ ေသြးတက္, ေသြးတိုးေနသလား ဒန္႔သလြန္ရြက္ကိုစား။

ဒန္႔သလြန္ရြက္ကို ဘယ္ေစ်းတြင္ရွာရွာ ေတြ႔ရွိႏိုင္ပါတယ္။ ဒန္႔သလြန္ပင္ဟာ ၁၂-ရာသီလံုး စားသံုးႏိုင္ေသာ ယင္းရြက္ပင္တမ်ိဳး ျဖစ္ပါတယ္။
အထူးသျဖင့္ ဒန္႔သလြန္ရြက္ဟာ လူႀကီး လူလတ္ လူငယ္မ်ားႏွင့္တည့္သလို ေသြးတိုးေဝဒနာမ်ား၊ ဆီးခ်ိဳ, ေသြးခ်ိဳေဝဒနာရွင္မ်ား၊ ေလငန္းေရာ၈ါေဝဒနာရွင္မ်ား၊ ဒူလာ၊ မီးယပ္ေဝဒနာရွင္မ်ားႏွင့္ အဆင္သင့္တဲ့ ေဆးဖက္ဝင္ ဟင္းရြက္တမ်ိဳး ျဖစ္ပါတယ္။

ဒန္႔သလြတ္ပင္လံုးဟာ ေဆးဖက္ဝင္လွပါတယ္။ ဒန္႔သလြန္ရြက္၊ အပြင့္၊ အသီး၊ အေခါက္ႏွင့္ အျမစ္တို႔ဟာ တိုင္းရင္းျမန္မာေဆးပညာမွာ သူ႔ေနရာႏွင့္သူ အသံုးဝင္လွပါသည္။ အထူးသျဖင့္ ဒန္႔သလြန္ရြက္ကို
ေန႔စဥ္မွန္မွန္ စားေပးျခင္းေၾကာင့္ လူ႔ခႏၶာကိုယ္ရွိ ပ်စ္ေနေသာေသြးကို က်ဲေစတယ္။ တက္ေနေသာေသြးကို က်ေစတယ္။ ဆီးႏွင့္ဝမ္းကို ရႊင္ေစပါတယ္။ အဲဒီလို ဂုဏ္ထူးဝိေသသအေပါင္းျပည့္ေသာ ဒန္႔သလြန္ရြက္ပါ။

ဒါ့အျပင္ ဒန္႔သလြန္ရြက္ကို မည္သည့္ေဝဒနာရွင္ကိုမဆို ျမိန္ေစတယ္။ အစာကို ေၾကညက္ေစတယ္။ ႏႈတ္ကို ျမိန္ေစတယ္။ မ်က္စိကို အက်ိဳးျပဳတယ္။
ေဒါသသံုးပါးလံုးကို ႏိုင္တယ္လို႔ ေဆးက်မ္းေတြမွာ ဖြင့္ဆိုထားပါတယ္။

ဒန္႔သလြန္၏စြမ္းပကား---
(၁) ဒန္႔သလြန္ရြက္ ဟင္းခါးကို ၾကက္သြန္ျဖဴခတ္၍ ေန႔, ည ေသာက္ေပးပါက မိုးဥတုတြင္ ျဖစ္ေပၚတတ္သည့္ ႏွာေစးျခင္း၊ ႏွာမႊန္ျခင္း၊ အေအးပတ္ဖြဲ႔ဖ်ားျခင္းတို႔ကို သက္သာေပ်ာက္ကင္း ေစပါတယ္။
ေသြးတက္ႏွင့္ေသြးတိုး--
(၂) ေန႔စဥ္ ဒန္႔သလြန္ရြက္ကို ဟင္းခါး (ငရုတ္ေကာင္းႏွင့္ၾကက္သြန္ျဖဴပါသည္) ခ်က္ေသာက္ေပးပါက ေသြးတိုးႏွင့္ ေသြးတက္ေရာဂါေဝဒနာရွင္မ်ား သက္သာေပ်ာက္ကင္းပါသည္။

သန္ေကာင္ႏွင့္ ဒန္႔သလြန္သီး---
(၃) သန္ရွိျပီး ဗိုက္ပူနံကားျဖစ္ေနေသာ ကေလးမ်ားအား ဒန္႔သလြန္သီးကို ရက္ဆက္ ခ်က္ေကၽြးေပးပါ။ ဒန္႔သလြန္သီးရဲ႔ စြမ္းပကားေၾကာင့္ ကေလးငယ္မ်ား ဝမ္းတြင္းရွိ သန္ေကာင္၊ တုတ္ေကာင္မ်ား
ေသေၾကကုန္ၾကပါတယ္။ ဒီနည္းဟာ ကေလးငယ္မ်ားအတြက္ အႏၲရာယ္ကင္းေသာ ရိုးရာနည္းျဖစ္ပါတယ္။


ဆီးလြန္ေရာဂါ (မၾကာခဏဆီးသြားျခင္း)
(၄) ဒန္႔သလြန္သီးေျခာက္ အတြင္းသား (အေစ့ပါ) ကို အမႈန္႔ျပဳျပီး ေန႔စဥ္ သၾကားႏွင့္ ေရာေသာက္ေပးပါက ဆီးမ်ားျခင္းကို သက္သာေပ်ာက္ကင္းပါတယ္။

နားကိုက္၊ နားအူ---
(၅) အေစ့မႈန္႔ကို နားနာ၊ နားကိုက္၊ နားျပည္ယိုေရာဂါမ်ားအတြက္ အုန္းဆီႏွင့္ေရာစပ္ျပီး ၾကက္ေတာင္သန္႔သန္႔ျဖင့္ နားက်ပ္ေပးပါက အထက္ပါေရာဂါမ်ားကို ေပ်ာက္ကင္းသက္သာေစပါတယ္။

ပါးစပ္မွ နံျခင္းအတြက္---
(၆) ပါးစပ္မွ အနံ႔ဆိုးမ်ား နံျခင္း၊ သြားဖံုးမ်ားမွ ေသြးယိုျခင္းမ်ားအတြက္ ဒန္႔သလြန္ပင္စည္ကို ဓားျဖင့္ထစ္၍ ထြက္လာေသာအေစးကို ေရေႏြးျဖင့္ေရာစပ္ကာ ပါးလုတ္က်င္းေပးရပါတယ္။ ဒီလို မၾကာခဏ ျပဳလုပ္ေပးပါက ပါးစပ္နံျခင္း၊ သြားဖံုးေသြးယိုျခင္းမွ သက္သာေပ်ာက္ကင္းေစပါတယ္။

ေခါင္းအံု၊ ဇက္ေလး---
(၇) ဒန္႔သလြန္အပင္မွ အေခါက္ကိုခြါျပီး အဝတ္သန္႔သန္႔ျဖင့္ထုပ္ကာ ထုေျချပီး နာနာရွဴေပးပါက ေခါင္းအံု၊ ဇက္ေလးေရာဂါမ်ား ေပ်ာက္ကင္းေစတယ္။

ႏို႔ထြက္ေဆး---
(၈) မီးေနသည္ အမ်ိဳးသမီးမ်ားအတြက္ ဒန္႔သလြန္ရြက္ ဟင္းခါးခ်က္ေသာက္ေပးျခင္း (သို႔မဟုတ္) ဒန္႔သလြန္သီးကို ငါးကင္ျဖင့္ ခ်က္ေကၽြးပါက မထြက္ေသာႏို႔မွ ႏို႔ရည္မ်ား ျဖိဳင္ျဖိဳင္ထြက္လာပါတယ္။

ပန္းေသ၊ ပန္းညႇိဳး---
(၉) ဒန္႔သလြန္သီး မႏုမရင့္ကို ငါးၾကင္းသားႏွင့္ခ်က္ျပီး မၾကာခဏစားေပးပါက ပန္းေသ၊ ပန္းညႇိဳးျခင္းမွ သက္သာေပ်ာက္ကင္းေစပါတယ္။

က်ား,မ မေရြး အားေဆး---
ပရႏၷဝါ, ပါးပါးလႊာ
သကာမ်ားႏွင့္ဖက္၊
ဒန္႔သလြန္ပြင့္, အုန္းဆံရင့္
ခ်ိန္သင့္ညီမွ်စြက္၊
မင္းတုန္းမင္းေခါင္, သူသံုးေဆာင္
ဘုန္းေခါင္ေနသို႔လက္။

အထက္ပါေဆးနည္းကဗ်ာကို ကုန္းေဘာင္ေခတ္တြင္ နန္းတြင္းသမားေတာ္ႀကီး ဆရာခဲမွ အားေဆးအျဖစ္ ေဖာ္စပ္ျပီး မင္းတုန္းမင္းတရားႀကီးကို ဆက္သခဲ့ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ မင္းတုန္းမင္းတရား ႀကီးသည္ က်န္းမာျခင္း ကာယ-စိတၱသုခ ႏွစ္ဝတို႔ျဖင့္ ျပည့္စံုေၾကာင္း ကဗ်ာက ေဖာ္ညႊန္းဖြင့္ဆိုထားပါတယ္။
အထက္ပါေဆးနည္းကို ေဖာ္စပ္မည္ဆိုပါက
(၁) ပရႏၷဝါပင္ ပဥၥငါးပါးကို ပါးပါးလွီးထားရမယ္။
(၂) ဒန္႔သလြန္ပြင့္ကို အသင့္စုေဆာင္းထားရမယ္။
(၃) အုန္းသီးဆံရင့္ရင့္ကို အသင့္ျခစ္ထားရပါမယ္။
(၄) ေနာက္ ပ်ားရည္တဆ၊ သကာ (မရလွ်င္ သၾကား) တို႔ကို အေလးခ်ိန္အညီအမွ်ေရာထည့္ျပီး ေရေလးခြက္ထည့္ကာ တခြက္သာက်န္ေအာင္ ႀကိဳရပါမယ္။

စားသံုးနည္း---
အထက္ပါေဆးရည္ကို ပိတ္စိမ္းပါးနဲ႔ စစ္ယူျပီး ပုလင္းသန္႔သန္႔မွာထည့္ထားေပးပါ။ အဲဒီေဆးရည္ကို ည-မနက္ ဟင္းစားဇြန္း တဇြန္းစီ ေသာက္ေပးသြားျခင္းျဖင့္ ေမာပန္းအားနည္းေသာေရာဂါ၊ ေသြးေလမမွန္ေသာေရာဂါ၊ ပန္းေသ၊ ပန္းညႇိဳးေရာဂါ၊ ႏွလံုးအားနည္းျခင္း ေရာဂါႏွင့္ ဒူလာပိန္၊ မီးယပ္ေၾကာင့္ပိန္သူမ်ား အပ်ိဳစင္ကဲ့သို႔ နဂိုယဥ္ကာ လွပလာေစမည္ ျဖစ္ပါတယ္။


ေဆးကုန္လွ်င္ အထက္ပါနည္းအတိုင္း ေဖာ္စပ္ေသာက္သံုးႏိုင္ေၾကာင္း တင္ျပအပ္ပါတယ္။
မွတ္ခ်က္။ ။ အထက္ပါ အားေဆးရည္သည္ အစြမ္းသတၱိျဖင့္ ျပည့္စံုသည္။ ေဆးကို အညႊန္းထက္ပိုျပီး မေသာက္ရန္ သတိျပဳပါ။ (စာေရးသူ)


**ေဝေဝႏြယ္(တိုင္းရင္းေဆး)**

**From-ေမမြန္ေက်ာ္**