လူထုက်န္းမာေရး (ေလျဖတ္ေဝဒနာအေၾကာင္း သိေကာင္းစရာ )

>
**Public Health**

အသက္(၈၀)ရွိ အဘိုးအိုက အသက္(၃၃)ႏွစ္ရွိ ေလျဖတ္ထားသူကို ေဆးခန္းသို႔ လာပို႔ပါသည္။ ထိုအခါက
ဆရာမက...ေမာင္ေလး ဘာအလုပ္လုပ္ပါသလဲ၊
Taxi ေမာင္းတယ္၊
ေရ ဘယ္အခ်ိန္ခ်ိဳးလဲ၊
ေရ တေန႔ ၃-ႀကိမ္ေလာက္ခ်ိဳးတယ္၊ ညဘက္ ကားေမာင္းျပန္လာရင္လည္း ထပ္ခ်ိဳးတယ္။ ေရခ်ိဳးတိုင္း ေခါင္းက အျမဲေရေလာင္းခ်ိဳးတယ္။ သမံတလင္းေပၚ အိပ္တယ္။
ေလပန္ကာ ခံတယ္။ ကၽြန္ေတာ္က ေခၽြးထြက္သိပ္လြန္ေတာ့ အေအးၾကိဳက္တယ္။ ေရစိုေရလဲ လံုခ်ည္ကို ျခံဳထားတတ္တယ္။ ခင္းအိပ္တတ္တယ္။ ေရဆို ေဆးေသာက္တာကအစ ေရခဲေရနဲ႔မဟုတ္ရင္ မေသာက္တတ္ဘူး။

ဘယ္လိုအစားအစာမ်ိဳးကို ပိုစားေလ့ရွိသလဲ?
ကၽြန္ေတာ္က ဝက္သားၾကိဳက္တယ္၊ ဘဲကင္လည္း ႀကိဳက္တယ္။ အုန္းႏို႔ေခါက္ဆြဲဆို မနက္တိုင္း စားတယ္။ ကားသမားဆိုေတာ့ အျပင္မွာ ၾကံဳရင္ၾကံဳသလို ပလာတာ၊ အီၾကာေကြး၊ စမူဆာ အျပန္ျပန္ေၾကာ္ျပီးသားဆီနဲ႔
ေၾကာ္ထားတဲ့ ဆီေၾကာ္မုန္႔ေတြ မၾကာခဏ စားေသာက္ပါတယ္။ ေဆးလိပ္ေသာက္တယ္။ အရက္လည္း အနည္းအက်ဥ္းေသာက္တယ္။

ဒါနဲ႔ ဆရာမက လိုက္ပို႔တဲ့ လူနာရဲ႔ ဖခင္ အသက္(၈၀)ႏွစ္ထိ က်န္းမာေရး ေဒါင္ေဒါင္ျမည္ေနပံုကို ၾကံဳတုန္းစပ္စုလိုက္ပါတယ္။
အေဖႀကီး...ခုလိုက်န္းမာေရးေကာင္းေအာင္ ဘယ္လို ေနထိုင္ စားေသာက္ပါသလဲ?
မနက္တိုင္း လမ္းေလွ်ာက္တယ္။ စိပ္ပုတီးအကူ မပါဘဲ ဘုရားဂုဏ္ေတာ္ကိုးပါးကို အျမဲပြားမ်ားတယ္။ မနက္ခင္း ထမင္းကို ဘုရင္လို စားတယ္။
ေန႔ခင္းစာကို ဆင္းရဲသားလို စားျပီး
ညဘက္ စားစရာမရွိလို႔ မစားတဲ့ သူေတာင္းစားလို ေနပါတယ္-လို႔ ေျဖပါတယ္။

ကိုယ့္ခႏၶာကိုယ္က လက္မခံတဲ့အဟာဟူသေရြ႔ မစားဘူး။ ငယ္ငယ္ကတည္းက စားဖူးတဲ့အစာမ်ိဳးပဲ စားတယ္။ ခုေခတ္ေပးတဲ့ အခိ်ဳရည္နဲ႔ ကိုယ္မစားဖူးေသးတဲ့ အသစ္အဆန္း အစာဟူသေရြ႔ ေရွာင္ပါတယ္။
အစာကို မနက္(၈)နာရီမွာ တႀကိမ္၊ ေန႔လယ္ (၁၂)နာရီမွာ တႀကိမ္၊ ညေန (၄)နာရီမွာ တႀကိမ္ စသည္ျဖင့္ ခႏၶာကိုယ္ကို အခ်ိန္မွန္ ေကၽြးပါတယ္။ ခႏၶာကိုယ္ကို ကားဓာတ္ဆီျဖည့္သလို အခ်ိန္မွန္ ဆီျဖည့္ေပးဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ အခုလို အခ်ိန္မွန္တဲ့အတြက္ အသက္ရွည္၊ က်န္းမာတာ ျဖစ္ပါတယ္-လို႔ ေျဖပါတယ္။

ဒါေၾကာင့္ ေလျဖတ္တယ္ဆိုတာ အသက္ႀကီးမွျဖတ္တာ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒီဘက္ႏွစ္ေတြမွာဆို အသက္ငယ္ငယ္နဲ႔ ေလျဖတ္တာေတြ ပိုမ်ားေနပါျပီ။ ဆရာမရဲ႔ လူနာေတြထဲမွာ အသက္(၁၄)ႏွစ္ကေန (၁၅)ႏွစ္ထိ အငယ္ဆံုး ေလျဖတ္တာ ႀကံဳေတြ႔ခဲ့ဖူးပါျပီ။
ေလျဖတ္ေရာဂါျဖစ္ေစတတ္ေသာ အေျခခံေရာဂါမ်ား---
၁။ ဆီးခ်ိဳေရာဂါေၾကာင့္ ေလျဖတ္ျခင္း၊
၂။ ေသြးတိုးေရာဂါေၾကာင့္ ေလျဖတ္ျခင္း၊
၃။ ႏွလံုးေရာဂါေၾကာင့္ ေလျဖတ္ျခင္း၊
၄။ အရက္ေသစာ အလြန္ေသာက္စားမႈေၾကာင့္ ေလျဖတ္ျခင္း၊
၅။ ခါးေၾကာရိုး နာဗ္ေၾကာတြင္ ထိခိုက္ဒဏ္ရာေၾကာင့္ ေလျဖတ္ျခင္း၊
စတဲ့ အေျခခံေရာဂါေတြဟာ ေလျဖတ္ဖို႔ အင္မတန္မွ နီးစပ္တဲ့ေရာဂါမ်ား ျဖစ္ပါတယ္။

ေလျဖတ္ေရာဂါကို ပါဠိဘာသာလို သြကၡ်ာပါဒ-လို႔ ေခၚျပီး ပကၡဃာတ-လို႔ေခၚတဲ့ ပါဠိပုဒ္ကေန သြကၡ်ာပါဒ ေျပာင္းလဲေခၚေဝၚသြားတာပါ။ ပကၡ-ဆိုတာ တျခမ္း၊ တပိုင္း၊ တဝက္လို႔ အဓိပၸါယ္ရျပီး, ဃာတ-ဆိုတာကေတာ့ သတ္ျဖတ္ျခင္း၊ ညႇဥ္းဆဲျခင္း အဓိပၸါယ္ရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ သြကၡ်ာပါဒကို ခႏၶာကိုယ္တပိုင္းေသျခင္း၊ ခႏၶာကိုယ္ တပိုင္းေလျဖတ္ျခင္းေရာဂါ-လို႔ ေျပာလို႔ရပါတယ္။


လူတေယာက္ ပထမဆံုး ေလျဖတ္ျပီဆိုရင္ ေအးေအးေဆးေဆး သက္ေသာင့္သက္သာ အရင္ထားရပါမယ္။ ဦးေႏွာက္ေသြးေၾကာပိတ္ (Cerebral Infarct)လို႔ပဲ ျဖစ္ျဖစ္၊ ဦးေႏွာက္ေသြးေၾကာေပါက္ (Cerebral Haemorrhage) လို႔ ေလျဖတ္တာပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ေလျဖတ္တဲ့ေဝဒနာဟာ တႀကိမ္၊ တရက္တည္းနဲ႔ ျပီးမသြားပါဘူး။ ခႏၶာကိုယ္ပ်က္စီးမႈဟာ နည္းနည္းနဲ႔ ရက္ဆက္ျပီး ပိုပိုဆိုးလာတတ္ပါတယ္။


ဥပမာ-ပထမရက္မွာ ပါးရြဲ႔၊ မ်က္လံုးျပဴးတယ္ဆိုရင္ ေနာက္ရက္မွာ လက္ေျမႇာက္မရ၊ ေနာက္ရက္မွာ ဗုန္းဗုန္းလဲ စသည္ျဖင့္ ေနာက္ဆံုးက်မွ တကယ္ကို ပီပီျပင္ျပင္ ေလျဖတ္တဲ့ (Completed Stroke) ျဖစ္သြားပါတယ္။ ဒုတိယအႀကိမ္ေျမာက္၊ တတိယအႀကိမ္ေျမာက္ ေလျပန္တယ္၊ ေလျဖတ္တယ္ ဆိုတာမ်ိဳးလည္း ရွိပါတယ္။


ေလျဖတ္ေရာဂါမွာပဲ ပံုစံအမ်ိဳးမ်ိဳးရွိပါတယ္။ တခ်ိဳ႔က ပါးတျခမ္းရြဲ႔၊ မ်က္စိမွိတ္မရ၊ ႏႈတ္ခမ္းပိ္တ္မရ ျဖစ္တယ္။ ခႏၶာကိုယ္အတြင္းမွ အင္မတန္ဆိုးဝါးတဲ့ အနံ႔မ်ားထြက္တယ္။ တခ်ိဳ႔ လွ်ာပဲေလျဖတ္တာ လွ်ာေစာင္းသြားတယ္။ လွ်ာတိုဝင္သြားတယ္။ စကားမပီဘူး။ တခ်ိဳ႔က ကိုယ့္နာမည္ကအစ အကုန္ေမ့ကုန္တယ္။ ျပန္မေျပာတတ္ေတာ့ဘူး။ တခ်ိဳ႔ သြားရည္ေတြ က်တယ္။ ငိုတယ္၊ ရယ္တယ္၊ ဘယ္ေျခ-ညာလက္၊ ညာေျခ-ဘယ္လက္၊ စသည္ျဖင့္ ေထာင့္သန္းျဖတ္တယ္။ ေလျဖတ္ေဝဒနာဟာ အင္မတန္ဆိုးဝါးျပီး လူ႔သက္တမ္းကိုလည္း ဆုတ္ယုတ္ေစတဲ့ေရာဂါ ျဖစ္ပါတယ္။


ဒါေၾကာင့္ ေနေကာင္းက်န္းမာေနစဥ္မွာ ေလျဖတ္ရင္ ျဖတ္ပါေစဆိုျပီး ျဖစ္သလိုေနထိုင္လို႔ မရပါဘူး။ ကိုယ္ဘယ္လိုပံုစံုမ်ိဳးနဲ႔ ေလျဖတ္မယ္ဆိုတာ ႀကိဳမသိႏို္င္တဲ့အတြက္ ေလျဖတ္ေစႏို္င္မယ့္ အေၾကာင္းရင္းကို သတိထားေနထိုင္ ဆင္ျခင္ဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။

**ေလျဖတ္မည့္ ေရွ႔ေျပးလကၡဏာ (၁၀)ခ်က္ (Ten Warning Signs of Paralysis)**

၁။ ဦးေခါင္းေနာက္ေစ့တြင္ ေခါင္းကိုက္ျခင္း၊ မၾကာခဏ မူးေဝျခင္း။
(Sub occipital headache)
၂။ ေျခ,လက္တို႔တြင္ မၾကာခဏ က်ဥ္ျခင္း၊ ကိုယ္လက္ ေလးလံထိုင္းမႈိင္းျခင္း။
(Tingling sensation of limbs)
၃။ မ်က္ခြံႏွင့္ မ်က္ႏွာၾကြက္သားတို႔ ဆတ္ခနဲလႈပ္ျခင္း၊ အသားကြက္၍ တဆတ္ဆတ္လႈပ္ျခင္း။
(Fluttering or Tic of eyelids and facial muscles)
၄။ မၾကာခဏ ဝမ္းခ်ဳပ္ျပီး ဗိုက္တြင္ေလပြေနျခင္း။
(Occassional constipation and fluctuation)
၅။ ညအိပ္ခ်ိန္ က်ဥ္ထံုျခင္း လန္႔ႏိုးျခင္း။
(Tingling and numbress of limbs during sleep)
၆။ ဆီး အနီေရာင္သြားျခင္း။
(Redness discolouration of urine)
၇။ ပစၥည္းမ်ားကိုင္လွ်င္ မျမဲျခင္း၊ မၾကာခဏ လြတ္က်တတ္ျခင္း။
(Freguent fall down of objects when bandling)
၈။ ဘယ္ဘက္လက္ ကိုက္ခဲျပီး လက္မတြင္ ထံုျခင္း၊ ဘယ္ေျခဆြဲျခင္း။
(Tingling and aching sensation of left upper limbs, thumb and lower limbs)
၉။ အမ်ိဳးသားမ်ား အသက္ ၄၅-ႏွစ္ေက်ာ္လွ်င္ ရက္ရွည္ ေျခ,လက္ ထံုက်ဥ္ျခင္း။
(Male over 45yrs,numbers sensation longtime)
အမ်ိဳးသမီးမ်ား ေသြးဆံုးခ်ိန္တြင္ ေျခ,လက္မ်ား ထံုက်ဥ္ျခင္း။ လက္ညႇိဳး၊ လက္ခလယ္ ေကြးရာမွ ခ်က္ခ်င္းဆန္႔မရျခင္း။
(Numbness sensation during menolpasuse)
၁၀။ ေရခ်ိဳးျပီးလွ်င္ မ်က္စိမ်ား ၾကာျမင့္စြာ နီရဲျခင္း။
(Redness of eye after bath (or) Conjunctivities after bath)


အထက္ေဖာ္ျပပါ လကၡဏာမ်ားသည္ အမႈမဲ႔အမွတ္မဲ႔ ထားမိစရာ ေကာင္းလွပါသည္။ ထိုသို႔ အမႈမဲ႔ အမွတ္မဲ႔ ထားလိုက္ပါက ေလျဖတ္ေရာဂါဆိုးႀကီး ေရာက္လာကာ ဒုကၡေပးျခင္း ခံရပါေတာ့မည္။ ေလျဖတ္ေဝဒနာ
ေပ်ာက္ကင္းဖိ္ု႔အတြက္ ေဆးေကာင္းတလက္၊ ကုသသူ ဆရာတေယာက္ေကာင္းနဲ႔ မလံုေလာက္ပါဘူး။

ေလျဖတ္ေရာဂါေပ်ာက္ကင္းဖို႔အတြက္ လိုအပ္ခ်က္မ်ား---
၁။ လူနာကိုယ္တိုင္ ေရာဂါေပ်ာက္ခ်င္တဲ့စိတ္နဲ႔ ႀကိဳးစားအားထုတ္ဖို႔ လိုတယ္။
၂။ လူနာေစာင့္မွ လက္ကေလးလႈပ္လိုက္ပါဦး၊ ေျခေလးလႈပ္လိုက္ပါဦး စသည္ျဖင့္ အနားမွ ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္ရန္ သတိေပးလႈပ္ရွားခိုင္းေနရမယ္။
၃။ မိသားစုမွ လူနာေပၚ နားလည္မႈနဲ႔ စိတ္ရွည္စြာ ဆက္ဆံရပါမယ္။
၄။ ကုသေသာဆရာေကာင္း ျဖစ္ရပါမယ္။
၅။ မိတ္သဂၤဟႏွင့္ အျမဲေတြ႔ဆံုေစျပီး ဝိုင္းဝန္းအားေပးစကား ဆိုရပါမယ္။


အမ်ိဳးသမီးမ်ား အက်ႌလက္ျပတ္ အျမဲဝတ္ျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္သင့္ပါတယ္။ ျပန္ေကာင္းလာတဲ့
ေလျဖတ္ေဝဒနာရွင္တဦးဟာ ကိုယ္လက္လႈပ္ရွား ေလ့က်င့္ခန္းကို အသက္ခႏၶာရွိသေရြ႔ လက္မလြတ္သင့္ေတာ့ပါ။ စိုးရိမ္ေသာက ေဒါသႏွင့္ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ား ေလွ်ာ့ျပီး သာသနာေရး၊ လူမႈေရး၊ အမ်ားအက်ိဳးလုပ္ေဆာင္ရင္း က်န္ရွိတဲ့ဘဝအတြက္ အသက္ရွင္ေနထိုင္ဖို႔ ျဖစ္ပါတယ္။


အသက္ ၄၀-ႏွစ္ေရာက္ရွိေသာ အမ်ိဳးသား အမ်ိဳးသမီးတိုင္း ေန႔စဥ္ပံုမွန္ လမ္းေလွ်ာက္ျပီး တေန႔ ထိုင္ထ (ျဖည္းျဖည္းခ်င္း ထိုင္ခ်၊ ျပန္ထ-ျမန္ဖို႔မလိုပါ) ၁၀-ႀကိမ္မွ အႀကိမ္ ၃၀၊ အႀကိမ္ ၃၀-မွ အႀကိမ္ ၁၀၀-ထိ တိုးတိုးျပီး လုပ္ေဆာင္သင့္ပါေၾကာင္း အၾကံျပဳလိုက္ပါရေစ။

**ဆရာမေဒၚစီစီ(ဓမၼဝိညာဏ္ကုထံုး)**
(ဂမၻီရ ၂၀၀၆-ခု ဧျပီလ)

Ref:Mawlulu.com

**From-ေမမြန္ေက်ာ္**

**Public Health**

အသက္(၈၀)ရွိ အဘိုးအိုက အသက္(၃၃)ႏွစ္ရွိ ေလျဖတ္ထားသူကို ေဆးခန္းသို႔ လာပို႔ပါသည္။ ထိုအခါက
ဆရာမက...ေမာင္ေလး ဘာအလုပ္လုပ္ပါသလဲ၊
Taxi ေမာင္းတယ္၊
ေရ ဘယ္အခ်ိန္ခ်ိဳးလဲ၊
ေရ တေန႔ ၃-ႀကိမ္ေလာက္ခ်ိဳးတယ္၊ ညဘက္ ကားေမာင္းျပန္လာရင္လည္း ထပ္ခ်ိဳးတယ္။ ေရခ်ိဳးတိုင္း ေခါင္းက အျမဲေရေလာင္းခ်ိဳးတယ္။ သမံတလင္းေပၚ အိပ္တယ္။
ေလပန္ကာ ခံတယ္။ ကၽြန္ေတာ္က ေခၽြးထြက္သိပ္လြန္ေတာ့ အေအးၾကိဳက္တယ္။ ေရစိုေရလဲ လံုခ်ည္ကို ျခံဳထားတတ္တယ္။ ခင္းအိပ္တတ္တယ္။ ေရဆို ေဆးေသာက္တာကအစ ေရခဲေရနဲ႔မဟုတ္ရင္ မေသာက္တတ္ဘူး။

ဘယ္လိုအစားအစာမ်ိဳးကို ပိုစားေလ့ရွိသလဲ?
ကၽြန္ေတာ္က ဝက္သားၾကိဳက္တယ္၊ ဘဲကင္လည္း ႀကိဳက္တယ္။ အုန္းႏို႔ေခါက္ဆြဲဆို မနက္တိုင္း စားတယ္။ ကားသမားဆိုေတာ့ အျပင္မွာ ၾကံဳရင္ၾကံဳသလို ပလာတာ၊ အီၾကာေကြး၊ စမူဆာ အျပန္ျပန္ေၾကာ္ျပီးသားဆီနဲ႔
ေၾကာ္ထားတဲ့ ဆီေၾကာ္မုန္႔ေတြ မၾကာခဏ စားေသာက္ပါတယ္။ ေဆးလိပ္ေသာက္တယ္။ အရက္လည္း အနည္းအက်ဥ္းေသာက္တယ္။

ဒါနဲ႔ ဆရာမက လိုက္ပို႔တဲ့ လူနာရဲ႔ ဖခင္ အသက္(၈၀)ႏွစ္ထိ က်န္းမာေရး ေဒါင္ေဒါင္ျမည္ေနပံုကို ၾကံဳတုန္းစပ္စုလိုက္ပါတယ္။
အေဖႀကီး...ခုလိုက်န္းမာေရးေကာင္းေအာင္ ဘယ္လို ေနထိုင္ စားေသာက္ပါသလဲ?
မနက္တိုင္း လမ္းေလွ်ာက္တယ္။ စိပ္ပုတီးအကူ မပါဘဲ ဘုရားဂုဏ္ေတာ္ကိုးပါးကို အျမဲပြားမ်ားတယ္။ မနက္ခင္း ထမင္းကို ဘုရင္လို စားတယ္။
ေန႔ခင္းစာကို ဆင္းရဲသားလို စားျပီး
ညဘက္ စားစရာမရွိလို႔ မစားတဲ့ သူေတာင္းစားလို ေနပါတယ္-လို႔ ေျဖပါတယ္။

ကိုယ့္ခႏၶာကိုယ္က လက္မခံတဲ့အဟာဟူသေရြ႔ မစားဘူး။ ငယ္ငယ္ကတည္းက စားဖူးတဲ့အစာမ်ိဳးပဲ စားတယ္။ ခုေခတ္ေပးတဲ့ အခိ်ဳရည္နဲ႔ ကိုယ္မစားဖူးေသးတဲ့ အသစ္အဆန္း အစာဟူသေရြ႔ ေရွာင္ပါတယ္။
အစာကို မနက္(၈)နာရီမွာ တႀကိမ္၊ ေန႔လယ္ (၁၂)နာရီမွာ တႀကိမ္၊ ညေန (၄)နာရီမွာ တႀကိမ္ စသည္ျဖင့္ ခႏၶာကိုယ္ကို အခ်ိန္မွန္ ေကၽြးပါတယ္။ ခႏၶာကိုယ္ကို ကားဓာတ္ဆီျဖည့္သလို အခ်ိန္မွန္ ဆီျဖည့္ေပးဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ အခုလို အခ်ိန္မွန္တဲ့အတြက္ အသက္ရွည္၊ က်န္းမာတာ ျဖစ္ပါတယ္-လို႔ ေျဖပါတယ္။

ဒါေၾကာင့္ ေလျဖတ္တယ္ဆိုတာ အသက္ႀကီးမွျဖတ္တာ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒီဘက္ႏွစ္ေတြမွာဆို အသက္ငယ္ငယ္နဲ႔ ေလျဖတ္တာေတြ ပိုမ်ားေနပါျပီ။ ဆရာမရဲ႔ လူနာေတြထဲမွာ အသက္(၁၄)ႏွစ္ကေန (၁၅)ႏွစ္ထိ အငယ္ဆံုး ေလျဖတ္တာ ႀကံဳေတြ႔ခဲ့ဖူးပါျပီ။
ေလျဖတ္ေရာဂါျဖစ္ေစတတ္ေသာ အေျခခံေရာဂါမ်ား---
၁။ ဆီးခ်ိဳေရာဂါေၾကာင့္ ေလျဖတ္ျခင္း၊
၂။ ေသြးတိုးေရာဂါေၾကာင့္ ေလျဖတ္ျခင္း၊
၃။ ႏွလံုးေရာဂါေၾကာင့္ ေလျဖတ္ျခင္း၊
၄။ အရက္ေသစာ အလြန္ေသာက္စားမႈေၾကာင့္ ေလျဖတ္ျခင္း၊
၅။ ခါးေၾကာရိုး နာဗ္ေၾကာတြင္ ထိခိုက္ဒဏ္ရာေၾကာင့္ ေလျဖတ္ျခင္း၊
စတဲ့ အေျခခံေရာဂါေတြဟာ ေလျဖတ္ဖို႔ အင္မတန္မွ နီးစပ္တဲ့ေရာဂါမ်ား ျဖစ္ပါတယ္။

ေလျဖတ္ေရာဂါကို ပါဠိဘာသာလို သြကၡ်ာပါဒ-လို႔ ေခၚျပီး ပကၡဃာတ-လို႔ေခၚတဲ့ ပါဠိပုဒ္ကေန သြကၡ်ာပါဒ ေျပာင္းလဲေခၚေဝၚသြားတာပါ။ ပကၡ-ဆိုတာ တျခမ္း၊ တပိုင္း၊ တဝက္လို႔ အဓိပၸါယ္ရျပီး, ဃာတ-ဆိုတာကေတာ့ သတ္ျဖတ္ျခင္း၊ ညႇဥ္းဆဲျခင္း အဓိပၸါယ္ရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ သြကၡ်ာပါဒကို ခႏၶာကိုယ္တပိုင္းေသျခင္း၊ ခႏၶာကိုယ္ တပိုင္းေလျဖတ္ျခင္းေရာဂါ-လို႔ ေျပာလို႔ရပါတယ္။


လူတေယာက္ ပထမဆံုး ေလျဖတ္ျပီဆိုရင္ ေအးေအးေဆးေဆး သက္ေသာင့္သက္သာ အရင္ထားရပါမယ္။ ဦးေႏွာက္ေသြးေၾကာပိတ္ (Cerebral Infarct)လို႔ပဲ ျဖစ္ျဖစ္၊ ဦးေႏွာက္ေသြးေၾကာေပါက္ (Cerebral Haemorrhage) လို႔ ေလျဖတ္တာပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ေလျဖတ္တဲ့ေဝဒနာဟာ တႀကိမ္၊ တရက္တည္းနဲ႔ ျပီးမသြားပါဘူး။ ခႏၶာကိုယ္ပ်က္စီးမႈဟာ နည္းနည္းနဲ႔ ရက္ဆက္ျပီး ပိုပိုဆိုးလာတတ္ပါတယ္။


ဥပမာ-ပထမရက္မွာ ပါးရြဲ႔၊ မ်က္လံုးျပဴးတယ္ဆိုရင္ ေနာက္ရက္မွာ လက္ေျမႇာက္မရ၊ ေနာက္ရက္မွာ ဗုန္းဗုန္းလဲ စသည္ျဖင့္ ေနာက္ဆံုးက်မွ တကယ္ကို ပီပီျပင္ျပင္ ေလျဖတ္တဲ့ (Completed Stroke) ျဖစ္သြားပါတယ္။ ဒုတိယအႀကိမ္ေျမာက္၊ တတိယအႀကိမ္ေျမာက္ ေလျပန္တယ္၊ ေလျဖတ္တယ္ ဆိုတာမ်ိဳးလည္း ရွိပါတယ္။


ေလျဖတ္ေရာဂါမွာပဲ ပံုစံအမ်ိဳးမ်ိဳးရွိပါတယ္။ တခ်ိဳ႔က ပါးတျခမ္းရြဲ႔၊ မ်က္စိမွိတ္မရ၊ ႏႈတ္ခမ္းပိ္တ္မရ ျဖစ္တယ္။ ခႏၶာကိုယ္အတြင္းမွ အင္မတန္ဆိုးဝါးတဲ့ အနံ႔မ်ားထြက္တယ္။ တခ်ိဳ႔ လွ်ာပဲေလျဖတ္တာ လွ်ာေစာင္းသြားတယ္။ လွ်ာတိုဝင္သြားတယ္။ စကားမပီဘူး။ တခ်ိဳ႔က ကိုယ့္နာမည္ကအစ အကုန္ေမ့ကုန္တယ္။ ျပန္မေျပာတတ္ေတာ့ဘူး။ တခ်ိဳ႔ သြားရည္ေတြ က်တယ္။ ငိုတယ္၊ ရယ္တယ္၊ ဘယ္ေျခ-ညာလက္၊ ညာေျခ-ဘယ္လက္၊ စသည္ျဖင့္ ေထာင့္သန္းျဖတ္တယ္။ ေလျဖတ္ေဝဒနာဟာ အင္မတန္ဆိုးဝါးျပီး လူ႔သက္တမ္းကိုလည္း ဆုတ္ယုတ္ေစတဲ့ေရာဂါ ျဖစ္ပါတယ္။


ဒါေၾကာင့္ ေနေကာင္းက်န္းမာေနစဥ္မွာ ေလျဖတ္ရင္ ျဖတ္ပါေစဆိုျပီး ျဖစ္သလိုေနထိုင္လို႔ မရပါဘူး။ ကိုယ္ဘယ္လိုပံုစံုမ်ိဳးနဲ႔ ေလျဖတ္မယ္ဆိုတာ ႀကိဳမသိႏို္င္တဲ့အတြက္ ေလျဖတ္ေစႏို္င္မယ့္ အေၾကာင္းရင္းကို သတိထားေနထိုင္ ဆင္ျခင္ဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။

**ေလျဖတ္မည့္ ေရွ႔ေျပးလကၡဏာ (၁၀)ခ်က္ (Ten Warning Signs of Paralysis)**

၁။ ဦးေခါင္းေနာက္ေစ့တြင္ ေခါင္းကိုက္ျခင္း၊ မၾကာခဏ မူးေဝျခင္း။
(Sub occipital headache)
၂။ ေျခ,လက္တို႔တြင္ မၾကာခဏ က်ဥ္ျခင္း၊ ကိုယ္လက္ ေလးလံထိုင္းမႈိင္းျခင္း။
(Tingling sensation of limbs)
၃။ မ်က္ခြံႏွင့္ မ်က္ႏွာၾကြက္သားတို႔ ဆတ္ခနဲလႈပ္ျခင္း၊ အသားကြက္၍ တဆတ္ဆတ္လႈပ္ျခင္း။
(Fluttering or Tic of eyelids and facial muscles)
၄။ မၾကာခဏ ဝမ္းခ်ဳပ္ျပီး ဗိုက္တြင္ေလပြေနျခင္း။
(Occassional constipation and fluctuation)
၅။ ညအိပ္ခ်ိန္ က်ဥ္ထံုျခင္း လန္႔ႏိုးျခင္း။
(Tingling and numbress of limbs during sleep)
၆။ ဆီး အနီေရာင္သြားျခင္း။
(Redness discolouration of urine)
၇။ ပစၥည္းမ်ားကိုင္လွ်င္ မျမဲျခင္း၊ မၾကာခဏ လြတ္က်တတ္ျခင္း။
(Freguent fall down of objects when bandling)
၈။ ဘယ္ဘက္လက္ ကိုက္ခဲျပီး လက္မတြင္ ထံုျခင္း၊ ဘယ္ေျခဆြဲျခင္း။
(Tingling and aching sensation of left upper limbs, thumb and lower limbs)
၉။ အမ်ိဳးသားမ်ား အသက္ ၄၅-ႏွစ္ေက်ာ္လွ်င္ ရက္ရွည္ ေျခ,လက္ ထံုက်ဥ္ျခင္း။
(Male over 45yrs,numbers sensation longtime)
အမ်ိဳးသမီးမ်ား ေသြးဆံုးခ်ိန္တြင္ ေျခ,လက္မ်ား ထံုက်ဥ္ျခင္း။ လက္ညႇိဳး၊ လက္ခလယ္ ေကြးရာမွ ခ်က္ခ်င္းဆန္႔မရျခင္း။
(Numbness sensation during menolpasuse)
၁၀။ ေရခ်ိဳးျပီးလွ်င္ မ်က္စိမ်ား ၾကာျမင့္စြာ နီရဲျခင္း။
(Redness of eye after bath (or) Conjunctivities after bath)


အထက္ေဖာ္ျပပါ လကၡဏာမ်ားသည္ အမႈမဲ႔အမွတ္မဲ႔ ထားမိစရာ ေကာင္းလွပါသည္။ ထိုသို႔ အမႈမဲ႔ အမွတ္မဲ႔ ထားလိုက္ပါက ေလျဖတ္ေရာဂါဆိုးႀကီး ေရာက္လာကာ ဒုကၡေပးျခင္း ခံရပါေတာ့မည္။ ေလျဖတ္ေဝဒနာ
ေပ်ာက္ကင္းဖိ္ု႔အတြက္ ေဆးေကာင္းတလက္၊ ကုသသူ ဆရာတေယာက္ေကာင္းနဲ႔ မလံုေလာက္ပါဘူး။

ေလျဖတ္ေရာဂါေပ်ာက္ကင္းဖို႔အတြက္ လိုအပ္ခ်က္မ်ား---
၁။ လူနာကိုယ္တိုင္ ေရာဂါေပ်ာက္ခ်င္တဲ့စိတ္နဲ႔ ႀကိဳးစားအားထုတ္ဖို႔ လိုတယ္။
၂။ လူနာေစာင့္မွ လက္ကေလးလႈပ္လိုက္ပါဦး၊ ေျခေလးလႈပ္လိုက္ပါဦး စသည္ျဖင့္ အနားမွ ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္ရန္ သတိေပးလႈပ္ရွားခိုင္းေနရမယ္။
၃။ မိသားစုမွ လူနာေပၚ နားလည္မႈနဲ႔ စိတ္ရွည္စြာ ဆက္ဆံရပါမယ္။
၄။ ကုသေသာဆရာေကာင္း ျဖစ္ရပါမယ္။
၅။ မိတ္သဂၤဟႏွင့္ အျမဲေတြ႔ဆံုေစျပီး ဝိုင္းဝန္းအားေပးစကား ဆိုရပါမယ္။


အမ်ိဳးသမီးမ်ား အက်ႌလက္ျပတ္ အျမဲဝတ္ျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္သင့္ပါတယ္။ ျပန္ေကာင္းလာတဲ့
ေလျဖတ္ေဝဒနာရွင္တဦးဟာ ကိုယ္လက္လႈပ္ရွား ေလ့က်င့္ခန္းကို အသက္ခႏၶာရွိသေရြ႔ လက္မလြတ္သင့္ေတာ့ပါ။ စိုးရိမ္ေသာက ေဒါသႏွင့္ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ား ေလွ်ာ့ျပီး သာသနာေရး၊ လူမႈေရး၊ အမ်ားအက်ိဳးလုပ္ေဆာင္ရင္း က်န္ရွိတဲ့ဘဝအတြက္ အသက္ရွင္ေနထိုင္ဖို႔ ျဖစ္ပါတယ္။


အသက္ ၄၀-ႏွစ္ေရာက္ရွိေသာ အမ်ိဳးသား အမ်ိဳးသမီးတိုင္း ေန႔စဥ္ပံုမွန္ လမ္းေလွ်ာက္ျပီး တေန႔ ထိုင္ထ (ျဖည္းျဖည္းခ်င္း ထိုင္ခ်၊ ျပန္ထ-ျမန္ဖို႔မလိုပါ) ၁၀-ႀကိမ္မွ အႀကိမ္ ၃၀၊ အႀကိမ္ ၃၀-မွ အႀကိမ္ ၁၀၀-ထိ တိုးတိုးျပီး လုပ္ေဆာင္သင့္ပါေၾကာင္း အၾကံျပဳလိုက္ပါရေစ။

**ဆရာမေဒၚစီစီ(ဓမၼဝိညာဏ္ကုထံုး)**
(ဂမၻီရ ၂၀၀၆-ခု ဧျပီလ)

Ref:Mawlulu.com

**From-ေမမြန္ေက်ာ္**