>

-လူထုက်န္းမာေရး(မ်က္စိနာရင္ မေပါ့ၾကနဲ႔)-

**Public Health**

အခုတေလာ မ်က္စိနာၾကျပန္ပါျပီ။ အရင္တုန္းက မ်က္စိနာနွင့္ပတ္သက္ျပီး ေဆာင္းပါးေတြ နွစ္ခါ သံုးခါေရးခဲ့ျပီးပါျပီ။ ဒီတစ္ခါေတာ့ မေရးေတာ့ဘူးလို႔ စိတ္ကူး ထားတာ၊ ဒါေပမယ့္ မေရးရင္ မျဖစ္တဲ့အေၾကာင္းက ေပၚလာခဲ့တာကိုး။ ဒါေၾကာင့္ ေရးလိုက္ရတာပါ။ မ်က္စိနာၾကတာမွာ တခို့်ကေတာ္ေတာ္ျပင္းျပင္းထန္ထန္ နာျပီးမွ ေဆးခန္းေရာက္ၾကသလို တခို့်လည္း ေစာေစာစီးစီးေရာက္လာၾကပါတယ္။ ေဆးခန္း လာျပတဲ့သူေတြေတာ့ မွန္ကန္တဲ့ကုသမႈနဲ႔ ေလး၊ ငါးရက္အတြင္း ေပ်ာက္တတ္ၾက ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ မ်က္စိလာျပတဲ့လူေတြထဲက တခိ်ဳ႕မွာ မ်က္စိနာမဟုတ္ဘဲ အေရးၾကီးတဲ့ မ်က္စိေရာဂါေတြျဖစ္ေနတာကို ေတြ႔ရလို႔ ဒီေဆာင္းပါးကို ေရးလိုက္ ရတာပါ။ မွတ္မွတ္ရရ လူနာနွစ္ေယာက္အေၾကာင္း ေျပာျပပါ့မယ္။ ပထမလူနာကေတာ့ သားအမိနွစ္ေယာက္ပါ။ အေမက သားကိုလာျပေတာ့ သားကမ်က္စိနာေနတာပါ။ နွစ္ဖက္စလံုး မ်က္စိေတြနီရဲျပီး မ်က္၀တ္ေတြထြက္၊ မ်က္စိ ယားျဖစ္ေနတာပါ။ စမ္းသပ္ျပီး မ်က္စိနာတာေသခ်ာေနေတာ့ Antibiotic နဲ့ Steroid အနည္းငယ္ပါတဲ့ ေဆးတစ္ခုကိုခတ္ဖို႕ ညႊန္းလိုက္ပါတယ္။ သံုးေလးရက္နဲ့ မသက္သာရင္ ျပန္ျပဖို႔လည္း ေျပာလိုက္ပါတယ္။ သံုးေလးရက္ၾကာေတာ့ သူ႕အေမပဲ ေရာက္လာျပီး သူ့သားေတာ့ အဲဒီေပးလိုက္တဲ့ မ်က္စဥ္းနဲ႔မ်က္စိနာတာ လံုး၀ေပ်ာက္ သြားပါျပီ။ ဒါေပမယ့္ သူ့ထက္အငယ္သမီးေလးက သူ့ဆီကကူးျပီး မ်က္စိနာေနလို့ ဒီေဆးပဲ ခတ္ၾကည့္တာသက္သာလို့ ေဆးတစ္ပုလင္းေလာက္ေရာင္းေပးပါ။ သူက ေက်ာင္းလည္းမအား၊ က်ဴရွင္လည္းရိွလို့ လာမျပနိုင္လို႕ပါေျပာေတာ့ ကြ်န္ေတာ္လည္း လြယ္လြယ္ကူကူပဲ အဲဒီမ်က္စဥ္းေဆးကို ေပးလိုက္မိပါတယ္။ ကြ်န္ေတာ့္ရဲ႕ ေပါ့ဆမႈ ေပါ့ေလ။ဒါေပမယ့္ သံုးရက္ၾကာေတာ့ သမီးေလးကေတာ့ သားလိုမသက္သာလို႔ဆိုျပီး အဲဒီကေလးမေလးေခၚျပီး ေရာက္လာပါတယ္။ ၾကည့္လိုက္ေတာ့ မ်က္စိတစ္ဖက္က အေကာင္းပကတိျဖစ္ကာ က်န္တစ္ဖက္က ေမွးျပီး မဖြင့္နိုင္ေတာ့ပါဘူး။ ေနေရာင္ မေျပာနဲ႔ ကြ်န္ေတာ္လက္နိွပ္ဓာတ္မီးနဲ႔ၾကည့္တာေတာင္ မခံနိုင္ျဖစ္ေနပါတယ္။ အေသအခ်ာစမ္းလိုက္ေတာ့ အျမင္အားလည္း က်သြားျပီး ရိုးရိုးမ်က္စိနာမဟုတ္ဘဲ Comea Ulear ေခၚတဲ့ မ်က္ၾကည္နာေရာဂါျဖစ္ေနပါတယ္။ ဒါနဲ႔ အဲဒီေဆးေတြကို ရပ္ျပီး Antibiotic သက္သက္သာပါတဲ့ ေဆးကို ေျပာင္းေပးျပီး တစ္နာရီ တစ္ၾကိမ္ ခတ္ဖို႔ ညႊန္းလိုက္ရပါတယ္။ သံုးရက္ေလာက္ၾကာမွ သက္သာျပီး မ်က္စိျပန္ဖြင့္နိုင္လာ ပါေတာ့တယ္။ တကယ္လို႔သာ ပထမေဆးျဖစ္တဲ့ Antibiotic နဲ႔ Steroid ပါတဲ့ေဆးကိုသာ ဆက္ခတ္ေနရင္ မ်က္စိဟာကုရခက္တဲ့ အေျခအေနထိ ဆိုးရြားသြားနိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါကတစ္ေယာက္။ေနာက္တစ္ေယာက္လည္း မိတ္ေဆြရင္းပါ။ သူက သူ့ေျမးေလးမ်က္စိနာေနလို့ ဘာခတ္ရမလဲ တယ္လီဖုန္းနဲ႔ လွမ္းေမးပါတယ္။ သူ့ေျမးမွာ က်ဴရွင္ေတြလည္းရိွေန ေတာ့ လာျပဖို႕ကလည္း အခက္အခဲရိွေနလို႕ ေဆးညႊန္းေပးပါဆိုေတာ့ အလြယ္တကူ လြတ္လြတ္ကင္းကင္း Antibiotic သက္သက္သာပါတဲ့ မ်က္စဥ္းတစ္ခုကို ညႊန္းလိုက္ ပါတယ္။ သံုးေလးရက္ ခတ္ေပမယ့္ မသက္သာဘဲ ပိုဆိုးတယ္ဆိုျပီးေက်ာင္းပိတ္ရက္ ေရာက္ေတာ့ ေဆးခန္းကို လာျပပါတယ္။ ၾကည့္လိုက္ေတာ့ မ်က္စိတစ္ဖက္က အေကာင္း ျဖစ္ျပီး မ်က္စိနာတယ္ဆိုတဲ့ မ်က္စိဟာ မဖြင့္နိုင္ေတာ့ပါဘူး။ အျမင္အာရံုကလည္း လက္လႈပ္တာေတာင္ မျမင္နိုင္ဘဲ မီးေရာင္သာျမင္ပါေတာ့တယ္။ မ်က္စိဟာ ရိုးရိုး မ်က္စိနာမဟုတ္ဘဲ မ်က္စိအတြင္းေရာင္ေရာဂါ Anterior Uveltls ျဖစ္ေနတာ ေတြ႔ရ ပါေတာ့တယ္။ ဒါနဲ႔မ်က္စိနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ လိုအပ္တဲ့ကုသမႈေပးျပီး နဂိုသူ့မွာရိွတဲ့ တီဘီေရာဂါနဲ႔ သက္ဆိုင္တဲ့ တျခားဆရာ၀န္ေတြကိုပါ တိုင္ပင္ျပီး ကုသေပးေနရပါတယ္။ ဒီအျဖစ္အပ်က္နွစ္ခုကိုၾကည့္ရင္ မ်က္စိနာေရာဂါနွင့္ေရာျပီး တျခားအေရးၾကီး တဲ့ေရာဂါေတြပါ မသိမသာ ျဖစ္နိုင္တယ္ဆိုတာ ဆင္ျခင္နိုင္ၾကဖို႔လိုပါတယ္။ သတိထား ဖို႔က ရိုးရိုးမ်က္စိနာ (Conjunctivitis) ေရာဂါဟာ နွစ္ဖက္တစ္ခါတည္း ျဖစ္တတ္ၾက ပါတယ္။ မ်က္စိမႈန္မသြားတတ္ပါဘူး။ အျမင္အာရံု မထိခိုက္ပါ။ မ်က္စိနာေရာဂါ ဟာ တစ္ဦးက တစ္ဦးကို ကူးစက္လြယ္ပါတယ္။ မ်က္စိနာေနတဲ့လူ ကိုင္ထားတဲ့ ပစၥည္း(ဥပမာ-လက္ကိုင္ပ၀ါ၊ ေငြစကၠဴ) တစ္ခုခုကိုကိုင္ျပီး လက္မေဆးမိဘဲ ကိုယ့္မ်က္ စိကို မသိမသာပြတ္မိတာနဲ႔ကူးနိုင္ပါတယ္။ မ်က္စိနာေနတဲ့သူတစ္ဦးဦးနဲ နီးနီးကပ္ကပ္ေနမိျပီး မ်က္စိယားလာျပီး မ်က္စိပြတ္ခ်င္လာျပီဆိုတာနဲ့ မ်က္စိနာ ကူးလာနိုင္တာေၾကာင့္ Antibiotic ပိုးေသေဆးအာနိသင္သက္သက္ပါတဲ့ မ်က္စဥ္း ေဆးကို တစ္ေန႔ ေလးၾကိမ္ေလာက္ ခတ္ထားနိုင္ပါတယ္။ အဲဒီေဆးေတြကေတာ့ Tobramycin, Polymyxin B, Neomycin, Ciprofloxacin, Oflaxacin, Nofloxacin, Gentamycin, Choamphenicol, Tetracyelin စတဲ့ ပိုးေသေဆးမ်က္စဥ္းေတြထဲက တစ္ခုခုကို နွစ္နာရီတစ္ၾကိမ္ေလာက္ ေလး၊ ငါးရက္ ခတ္လိုက္ရင္ ေပ်ာက္တတ္ၾကပါတယ္။

ဒါေပမယ့္ မ်က္စိနာတာဟာ (၁) တစ္ဖက္တည္းျဖစ္ေနရင္ (၂) ျဖစ္တဲ့ဘက္က အျမင္အာရံုမႈန္၀ါးသြားရင္ (ေကာင္းတဲ့ဘက္ကို လက္နဲ႔ ပိတ္ျပီး စမ္းၾကည့္ပါ) (၃) မ်က္စိဟာ ေနေရာင္၊ မီးေရာင္၊ ေလတိုက္တာမခံနိုင္ေအာင္ျဖစ္လာရင္ (၄) မ်က္ရည္ပူေတြက်လာရင္ (၅) မ်က္စိမဖြင့္နိုင္ျဖစ္လာရင္ (၆) မ်က္စဥ္းခတ္ပါလ်က္နဲ႔ ခုနစ္ရက္ေလာက္အတြင္း မ်က္စိနာမသက္သာဘဲ ရိွေနရင္ရိုးရိုးမ်က္စိနာမဟုတ္ေတာ့ဘဲ အေရးၾကီးတဲ့ေရာဂါျဖစ္ေနျပီဆိုတာ သတိထားသင့္ပါ တယ္။အဲဒီလိုျဖစ္လာရင္ မေပါ့ဆဘဲ မ်က္စိေဆးရံု၊ မ်က္စိေဆးခန္းေတြမွာ အျမန္ ျပသျပီး ကုသမႈခံယူသင့္ေၾကာင္း တင္ျပလိုက္ရပါတယ္။ ။ (အင္တာနက္) 

(ေဒါက္တာ ကံညြန္႔)

-လူထုက်န္းမာေရး(မ်က္စိနာရင္ မေပါ့ၾကနဲ႔)-

**Public Health**

အခုတေလာ မ်က္စိနာၾကျပန္ပါျပီ။ အရင္တုန္းက မ်က္စိနာနွင့္ပတ္သက္ျပီး ေဆာင္းပါးေတြ နွစ္ခါ သံုးခါေရးခဲ့ျပီးပါျပီ။ ဒီတစ္ခါေတာ့ မေရးေတာ့ဘူးလို႔ စိတ္ကူး ထားတာ၊ ဒါေပမယ့္ မေရးရင္ မျဖစ္တဲ့အေၾကာင္းက ေပၚလာခဲ့တာကိုး။ ဒါေၾကာင့္ ေရးလိုက္ရတာပါ။ မ်က္စိနာၾကတာမွာ တခို့်ကေတာ္ေတာ္ျပင္းျပင္းထန္ထန္ နာျပီးမွ ေဆးခန္းေရာက္ၾကသလို တခို့်လည္း ေစာေစာစီးစီးေရာက္လာၾကပါတယ္။ ေဆးခန္း လာျပတဲ့သူေတြေတာ့ မွန္ကန္တဲ့ကုသမႈနဲ႔ ေလး၊ ငါးရက္အတြင္း ေပ်ာက္တတ္ၾက ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ မ်က္စိလာျပတဲ့လူေတြထဲက တခိ်ဳ႕မွာ မ်က္စိနာမဟုတ္ဘဲ အေရးၾကီးတဲ့ မ်က္စိေရာဂါေတြျဖစ္ေနတာကို ေတြ႔ရလို႔ ဒီေဆာင္းပါးကို ေရးလိုက္ ရတာပါ။ မွတ္မွတ္ရရ လူနာနွစ္ေယာက္အေၾကာင္း ေျပာျပပါ့မယ္။ ပထမလူနာကေတာ့ သားအမိနွစ္ေယာက္ပါ။ အေမက သားကိုလာျပေတာ့ သားကမ်က္စိနာေနတာပါ။ နွစ္ဖက္စလံုး မ်က္စိေတြနီရဲျပီး မ်က္၀တ္ေတြထြက္၊ မ်က္စိ ယားျဖစ္ေနတာပါ။ စမ္းသပ္ျပီး မ်က္စိနာတာေသခ်ာေနေတာ့ Antibiotic နဲ့ Steroid အနည္းငယ္ပါတဲ့ ေဆးတစ္ခုကိုခတ္ဖို႕ ညႊန္းလိုက္ပါတယ္။ သံုးေလးရက္နဲ့ မသက္သာရင္ ျပန္ျပဖို႔လည္း ေျပာလိုက္ပါတယ္။ သံုးေလးရက္ၾကာေတာ့ သူ႕အေမပဲ ေရာက္လာျပီး သူ့သားေတာ့ အဲဒီေပးလိုက္တဲ့ မ်က္စဥ္းနဲ႔မ်က္စိနာတာ လံုး၀ေပ်ာက္ သြားပါျပီ။ ဒါေပမယ့္ သူ့ထက္အငယ္သမီးေလးက သူ့ဆီကကူးျပီး မ်က္စိနာေနလို့ ဒီေဆးပဲ ခတ္ၾကည့္တာသက္သာလို့ ေဆးတစ္ပုလင္းေလာက္ေရာင္းေပးပါ။ သူက ေက်ာင္းလည္းမအား၊ က်ဴရွင္လည္းရိွလို့ လာမျပနိုင္လို႕ပါေျပာေတာ့ ကြ်န္ေတာ္လည္း လြယ္လြယ္ကူကူပဲ အဲဒီမ်က္စဥ္းေဆးကို ေပးလိုက္မိပါတယ္။ ကြ်န္ေတာ့္ရဲ႕ ေပါ့ဆမႈ ေပါ့ေလ။ဒါေပမယ့္ သံုးရက္ၾကာေတာ့ သမီးေလးကေတာ့ သားလိုမသက္သာလို႔ဆိုျပီး အဲဒီကေလးမေလးေခၚျပီး ေရာက္လာပါတယ္။ ၾကည့္လိုက္ေတာ့ မ်က္စိတစ္ဖက္က အေကာင္းပကတိျဖစ္ကာ က်န္တစ္ဖက္က ေမွးျပီး မဖြင့္နိုင္ေတာ့ပါဘူး။ ေနေရာင္ မေျပာနဲ႔ ကြ်န္ေတာ္လက္နိွပ္ဓာတ္မီးနဲ႔ၾကည့္တာေတာင္ မခံနိုင္ျဖစ္ေနပါတယ္။ အေသအခ်ာစမ္းလိုက္ေတာ့ အျမင္အားလည္း က်သြားျပီး ရိုးရိုးမ်က္စိနာမဟုတ္ဘဲ Comea Ulear ေခၚတဲ့ မ်က္ၾကည္နာေရာဂါျဖစ္ေနပါတယ္။ ဒါနဲ႔ အဲဒီေဆးေတြကို ရပ္ျပီး Antibiotic သက္သက္သာပါတဲ့ ေဆးကို ေျပာင္းေပးျပီး တစ္နာရီ တစ္ၾကိမ္ ခတ္ဖို႔ ညႊန္းလိုက္ရပါတယ္။ သံုးရက္ေလာက္ၾကာမွ သက္သာျပီး မ်က္စိျပန္ဖြင့္နိုင္လာ ပါေတာ့တယ္။ တကယ္လို႔သာ ပထမေဆးျဖစ္တဲ့ Antibiotic နဲ႔ Steroid ပါတဲ့ေဆးကိုသာ ဆက္ခတ္ေနရင္ မ်က္စိဟာကုရခက္တဲ့ အေျခအေနထိ ဆိုးရြားသြားနိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါကတစ္ေယာက္။ေနာက္တစ္ေယာက္လည္း မိတ္ေဆြရင္းပါ။ သူက သူ့ေျမးေလးမ်က္စိနာေနလို့ ဘာခတ္ရမလဲ တယ္လီဖုန္းနဲ႔ လွမ္းေမးပါတယ္။ သူ့ေျမးမွာ က်ဴရွင္ေတြလည္းရိွေန ေတာ့ လာျပဖို႕ကလည္း အခက္အခဲရိွေနလို႕ ေဆးညႊန္းေပးပါဆိုေတာ့ အလြယ္တကူ လြတ္လြတ္ကင္းကင္း Antibiotic သက္သက္သာပါတဲ့ မ်က္စဥ္းတစ္ခုကို ညႊန္းလိုက္ ပါတယ္။ သံုးေလးရက္ ခတ္ေပမယ့္ မသက္သာဘဲ ပိုဆိုးတယ္ဆိုျပီးေက်ာင္းပိတ္ရက္ ေရာက္ေတာ့ ေဆးခန္းကို လာျပပါတယ္။ ၾကည့္လိုက္ေတာ့ မ်က္စိတစ္ဖက္က အေကာင္း ျဖစ္ျပီး မ်က္စိနာတယ္ဆိုတဲ့ မ်က္စိဟာ မဖြင့္နိုင္ေတာ့ပါဘူး။ အျမင္အာရံုကလည္း လက္လႈပ္တာေတာင္ မျမင္နိုင္ဘဲ မီးေရာင္သာျမင္ပါေတာ့တယ္။ မ်က္စိဟာ ရိုးရိုး မ်က္စိနာမဟုတ္ဘဲ မ်က္စိအတြင္းေရာင္ေရာဂါ Anterior Uveltls ျဖစ္ေနတာ ေတြ႔ရ ပါေတာ့တယ္။ ဒါနဲ႔မ်က္စိနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ လိုအပ္တဲ့ကုသမႈေပးျပီး နဂိုသူ့မွာရိွတဲ့ တီဘီေရာဂါနဲ႔ သက္ဆိုင္တဲ့ တျခားဆရာ၀န္ေတြကိုပါ တိုင္ပင္ျပီး ကုသေပးေနရပါတယ္။ ဒီအျဖစ္အပ်က္နွစ္ခုကိုၾကည့္ရင္ မ်က္စိနာေရာဂါနွင့္ေရာျပီး တျခားအေရးၾကီး တဲ့ေရာဂါေတြပါ မသိမသာ ျဖစ္နိုင္တယ္ဆိုတာ ဆင္ျခင္နိုင္ၾကဖို႔လိုပါတယ္။ သတိထား ဖို႔က ရိုးရိုးမ်က္စိနာ (Conjunctivitis) ေရာဂါဟာ နွစ္ဖက္တစ္ခါတည္း ျဖစ္တတ္ၾက ပါတယ္။ မ်က္စိမႈန္မသြားတတ္ပါဘူး။ အျမင္အာရံု မထိခိုက္ပါ။ မ်က္စိနာေရာဂါ ဟာ တစ္ဦးက တစ္ဦးကို ကူးစက္လြယ္ပါတယ္။ မ်က္စိနာေနတဲ့လူ ကိုင္ထားတဲ့ ပစၥည္း(ဥပမာ-လက္ကိုင္ပ၀ါ၊ ေငြစကၠဴ) တစ္ခုခုကိုကိုင္ျပီး လက္မေဆးမိဘဲ ကိုယ့္မ်က္ စိကို မသိမသာပြတ္မိတာနဲ႔ကူးနိုင္ပါတယ္။ မ်က္စိနာေနတဲ့သူတစ္ဦးဦးနဲ နီးနီးကပ္ကပ္ေနမိျပီး မ်က္စိယားလာျပီး မ်က္စိပြတ္ခ်င္လာျပီဆိုတာနဲ့ မ်က္စိနာ ကူးလာနိုင္တာေၾကာင့္ Antibiotic ပိုးေသေဆးအာနိသင္သက္သက္ပါတဲ့ မ်က္စဥ္း ေဆးကို တစ္ေန႔ ေလးၾကိမ္ေလာက္ ခတ္ထားနိုင္ပါတယ္။ အဲဒီေဆးေတြကေတာ့ Tobramycin, Polymyxin B, Neomycin, Ciprofloxacin, Oflaxacin, Nofloxacin, Gentamycin, Choamphenicol, Tetracyelin စတဲ့ ပိုးေသေဆးမ်က္စဥ္းေတြထဲက တစ္ခုခုကို နွစ္နာရီတစ္ၾကိမ္ေလာက္ ေလး၊ ငါးရက္ ခတ္လိုက္ရင္ ေပ်ာက္တတ္ၾကပါတယ္။

ဒါေပမယ့္ မ်က္စိနာတာဟာ (၁) တစ္ဖက္တည္းျဖစ္ေနရင္ (၂) ျဖစ္တဲ့ဘက္က အျမင္အာရံုမႈန္၀ါးသြားရင္ (ေကာင္းတဲ့ဘက္ကို လက္နဲ႔ ပိတ္ျပီး စမ္းၾကည့္ပါ) (၃) မ်က္စိဟာ ေနေရာင္၊ မီးေရာင္၊ ေလတိုက္တာမခံနိုင္ေအာင္ျဖစ္လာရင္ (၄) မ်က္ရည္ပူေတြက်လာရင္ (၅) မ်က္စိမဖြင့္နိုင္ျဖစ္လာရင္ (၆) မ်က္စဥ္းခတ္ပါလ်က္နဲ႔ ခုနစ္ရက္ေလာက္အတြင္း မ်က္စိနာမသက္သာဘဲ ရိွေနရင္ရိုးရိုးမ်က္စိနာမဟုတ္ေတာ့ဘဲ အေရးၾကီးတဲ့ေရာဂါျဖစ္ေနျပီဆိုတာ သတိထားသင့္ပါ တယ္။အဲဒီလိုျဖစ္လာရင္ မေပါ့ဆဘဲ မ်က္စိေဆးရံု၊ မ်က္စိေဆးခန္းေတြမွာ အျမန္ ျပသျပီး ကုသမႈခံယူသင့္ေၾကာင္း တင္ျပလိုက္ရပါတယ္။ ။ (အင္တာနက္) 

(ေဒါက္တာ ကံညြန္႔)