=လူထုက ်န္းမာေရး( ဇီကာဗုိင္းရပ္စ္ေရာဂါကုိ ဘယ္လုိကာကြယ္ရမလဲ --က ်န္းမာေရး၀န္ႀကီးဌာန)=

>

+Public Health+ 
ဇီကာဗုိင္းရပ္စ္ေရာဂါဆုိသည္မွာ ေရာဂါပုိးသယ္ေဆာင္ထားသည့္ ေအးဒီးစ္ျခင္က ်ား ကုိက္ခံရျခင္းမွ ကူးစက္ပ်ံ႕ႏွံ႔ျဖစ္ပြား တတ္ေသာ ေရာဂါတမ်ဳိးျဖစ္ပါသည္။ အဆုိပါေရာဂါပုိးကုိ ၁၉၄၇ ခုႏွစ္ကတည္းက ယူဂန္ဒါႏုိင္ငံရွိ ေမ်ာက္မ်ားတြင္ စတင္ေတြ႕ရွိခဲ့ၿပီး ၁၉၅၂ ခုႏွစ္တြင္ ယူဂန္ဒါႏုိင္ငံႏွင့္ တန္ဇန္းနီးယားႏုိင္ငံမ်ားတြင္ လူသုိ႔ကူးစက္မႈရွိခဲ့ပါသည္။ ထုိင္းႏုိင္ငံတြင္ ၂ဝ၁၂ ခုႏွစ္က စတင္ျဖစ္ ပြားခဲ့ၿပီး ၂ဝ၁၄ ခုႏွစ္အထိ ျဖစ္ပြားသူစုစုေပါင္း ခုနစ္ဦးရွိေၾကာင္း သိရွိရပါသည္။ ဇီကာဗုိင္းရပ္စ္သယ္ေဆာင္ေသာ ေအးဒီးစ္ျခင္က ်ားသည္ ေရၾကည္ေရသန္႔တြင္ ေပါက္ပြားသည္။
 ေရေလွာင္ထားေသာ အုိး၊ ခြက္၊ တုိင္ကီ၊ ပန္းအုိး၊ ေရတင္က ်န္လ ်က္ရွိေသာ စြန္႔ပစ္ပစၥည္းမ်ားျဖစ္သည့္ ကားတာယာ၊ ပလတ္စတစ္ခြက္ စသည္တုိ႔တြင္ေတြ႕ရသည္။ ေန႔အခ်ိန္တြင္ လူကုိကုိက္ျခင္းမွ တဆင့္ ေရာဂါကူးစက္ျဖစ္ပြားေစပါသည္။ ျခင္ကုိက္ခံရၿပီး ႏွစ္ရက္မွ ခုနစ္ရက္အတြင္း ေရာဂါလကၡဏာမ်ား စတင္ျဖစ္ေပၚလာႏုိင္ပါသည္။ ေရာဂါကူးစက္ခံရသူ ငါးဦးတြင္တဦး၌ ေရာဂါလကၡဏာေပၚေပါက္ေၾကာင္း သိရွိရပါသည္။ အဓိကလကၡဏာမ်ားမွာ ဖ်ားျခင္း၊ အေရျပားေပၚတြင္ အနီစက္မ်ားထြက္ျခင္း၊ မ်က္စိနာျခင္း၊ ေခါင္းကုိက္ျခင္း၊ ၾကြက္သား/အဆစ္မ်ား နာက ်င္ျခင္းမ်ား ျဖစ္တတ္ပါသည္။ လတ္တေလာတြင္ ဘရာဇီးႏုိင္ငံ၌ ဇီကာဗုိင္းရပ္စ္ေရာဂါပုိး ကူးစက္ျဖစ္ပြားျခင္း၏ေနာက္ဆက္တြဲအျဖစ္ ကုိယ္ဝန္ေဆာင္မိခင္မ်ားတြင္ ဦးေႏွာက္ေသးငယ္ေသာ ကေလးငယ္မ်ား ေမြးဖြားလာျခင္းအေပၚ ဆက္စပ္မႈရွိ၊ မရွိသက္ေသျပႏုိင္ရန္ ပညာရွင္မ်ားအေနျဖင့္ ႀကိဳးစားလ ်က္ရွိပါသည္။ 

ဇီကာေရာဂါအတြက္ ကာကြယ္ေဆးမရွိေသးပါ။ ေရာဂါလကၡဏာ သက္သာရန္ အတြက္သာ ကုသေပးႏုိင္ပါသည္။ အနားယူျခင္း၊ ေရလုံေလာက္စြာ ေသာက္သုံးျခင္း၊ ေဆးၿမီးတုိမ်ားႏွင့္ အျခား အကုိက္အခဲေပ်ာက္ေဆးမ်ားကုိ မေသာက္ရန္ႏွင့္ ပါရာစီတေမာကုိသာ အၫႊန္းအတုိင္း ေသာက္သုံးရန္ႏွင့္ ဇီကာေရာဂါ လကၡဏာမ်ားေတြ႕ရွိပါက နီးစပ္ရာ က ်န္းမာေရးဌာန၊ ေဆး႐ုံ/ေဆးခန္းမ်ားသို႔ သြားေရာက္ျပသ၍ စစ္ေဆးကုသမႈ ခံယူရန္လုိအပ္ပါသည္။ ေရာဂါကူးစက္ျဖစ္ပြားမႈမရွိေစေရးအတြက္ အေကာင္းဆုံး ကာကြယ္နည္း မွာ ျခင္က ်ား ပုိးေလာက္လမ္း ႏွိမ္နင္းေရးႏွင့္ ျခင္ကုိက္ ခံရျခင္း မရွိေအာင္ ေနထိုင္ေရးျဖစ္ပါသည္။ အိမ္တုိင္း၊ ေက ်ာင္းတုိင္း၊ ႐ုံးဌာနတုိင္း၌ ျခင္က ်ားေလာက္လမ္း တေကာင္မွ် မရွိေစေရး အတြက္ ေအာက္ပါတို႔ကုိေဆာင္ရြက္ရပါမည္- 

ဖုံး - ေရေလွာင္ထားေသာ အုိးခြက္မ်ားတြင္ ျခင္မ်ား ဝင္ေရာက္မဥႏုိင္ရန္ လုံၿခံဳစြာ ဖုံးအုပ္ထားရန္။

သြန္- အုိးခြက္နံရံတြင္ ကပ္ေနေသာ ျခင္ဥမ်ားေသေစရန္ အုိးခြက္မ်ား၏ အတြင္းပုိင္းကုိ တုိက္ခြၽတ္ေဆးေၾကာ ရန္၊ ျခင္က ်ားေလာက္ လမ္း ေတြ႕ရွိေသာ ေရမ်ားကုိ သြန္ပစ္ရန္ (သုိ႔မဟုတ္) အျခားအုိး ထဲသို႔ ေရစစ္ျဖင့္ ေျပာင္းထည့္ရန္။

လဲ- ပန္းအုိး၊ နတ္အုိးမ်ား၏ အတြင္းပုိင္းကုိ တုိက္ ခြၽတ္ေဆးေၾကာ ၍ ေရမ်ားကုိ တပတ္ႏွစ္ႀကိမ္ လဲလွယ္ရန္။

 စစ္ - ျခင္က ်ားေလာက္လမ္းမ်ား မပါေစရန္ ေရျဖည့္သည့္အခါ ေရစစ္ျဖင့္ စစ္ထည့္ရန္။

 ေလာင္း - ေရထည့္ထားေသာ ေၾကာင္အိမ္ေအာက္ ခံခြက္ မ်ားႏွင့္ ေရေျမာင္း မ်ားတြင္ ဒီဇယ္ဆီႏွင့္ စက္ဆီေဟာင္းမ်ား ေလာင္း ထည့္ရန္။

 ေထာင္ - ဘယ္အခ်ိန္အိပ္အိပ္၊ ဘယ္ေနရာ အိပ္အိပ္ ျခင္ေထာင္ေထာင္ အိပ္ရန္၊ တတ္ႏုိင္က ေဆးစိမ္ျခင္ေထာင္ အသုံးျပဳရန္။

 ျမႇဳပ္ - အသုံးမျပဳေတာ့ေသာ ေရတင္က ်န္ေနသည့္ စြန္႔ပစ္ပစၥည္း မ်ားကုိ ေျမျမႇဳပ္ရန္။

 ရွင္း - အိမ္အတြင္း၊ အျပင္ ျခင္မ်ားမခုိေအာင္းႏုိင္ရန္ သန္႔ရွင္းစြာထားရန္၊ ခ်ဳံမ်ား ရွင္းရန္။

ဖြင့္ - အလင္းေရာင္ရရန္ ျပတင္းေပါက္မ်ားကုိ ဖြင့္ထားရန္။

 မႈတ္ - လူနာရွိက ေဆးမႈတ္မည့္အဖြဲ႕ကုိကူညီရန္။

 ထုိ႔ျပင္ ျခင္ကုိက္မခံရေစရန္ ျခင္ေဆးလိမ္းျခင္း၊ အက ်ီ ံ လက္ရွည္ႏွင့္ ေဘာင္းဘီရွည္မ်ား ဝတ္ဆင္ျခင္း၊ ေနအိမ္၌ ျခင္လုံ ဆန္ခါတပ္ျခင္း စသည္တုိ႔ေဆာင္ရြက္ရန္။ လိုအပ္ပါသည္။ ျခင္က ်ားေလာက္လမ္း တေကာင္မွ မရွိေစေရးအတြက္ ဖုံး၊ သြန္၊ လဲ၊ စစ္ စသည့္ ပုိးေလာက္လမ္းႏွိမ္နင္းေရး လုပ္ငန္းမ်ားကုိ လူတိုင္းပါဝင္ ေဆာင္ရြက္ျခင္းအားျဖင့္ ဇီကာေရာဂါ အပါအဝင္ ေသြးလြန္ တုပ္ေကြးေရာဂါ ကူးစက္ျဖစ္ပြားမႈ မရွိေအာင္ ကာကြယ္ႏွိမ္နင္းႏုိင္ မည္ျဖစ္ပါေၾကာင္း အသိေပး ႏႈိးေဆာ္အပ္ပါသည္။ 

သတင္းႏွင့္ ဓါတ္ပံု - က ်န္းမာေရးဝန္ႀကီးဌာန 

Credit : Dr. Tint Swe

+Public Health+ 
ဇီကာဗုိင္းရပ္စ္ေရာဂါဆုိသည္မွာ ေရာဂါပုိးသယ္ေဆာင္ထားသည့္ ေအးဒီးစ္ျခင္က ်ား ကုိက္ခံရျခင္းမွ ကူးစက္ပ်ံ႕ႏွံ႔ျဖစ္ပြား တတ္ေသာ ေရာဂါတမ်ဳိးျဖစ္ပါသည္။ အဆုိပါေရာဂါပုိးကုိ ၁၉၄၇ ခုႏွစ္ကတည္းက ယူဂန္ဒါႏုိင္ငံရွိ ေမ်ာက္မ်ားတြင္ စတင္ေတြ႕ရွိခဲ့ၿပီး ၁၉၅၂ ခုႏွစ္တြင္ ယူဂန္ဒါႏုိင္ငံႏွင့္ တန္ဇန္းနီးယားႏုိင္ငံမ်ားတြင္ လူသုိ႔ကူးစက္မႈရွိခဲ့ပါသည္။ ထုိင္းႏုိင္ငံတြင္ ၂ဝ၁၂ ခုႏွစ္က စတင္ျဖစ္ ပြားခဲ့ၿပီး ၂ဝ၁၄ ခုႏွစ္အထိ ျဖစ္ပြားသူစုစုေပါင္း ခုနစ္ဦးရွိေၾကာင္း သိရွိရပါသည္။ ဇီကာဗုိင္းရပ္စ္သယ္ေဆာင္ေသာ ေအးဒီးစ္ျခင္က ်ားသည္ ေရၾကည္ေရသန္႔တြင္ ေပါက္ပြားသည္။
 ေရေလွာင္ထားေသာ အုိး၊ ခြက္၊ တုိင္ကီ၊ ပန္းအုိး၊ ေရတင္က ်န္လ ်က္ရွိေသာ စြန္႔ပစ္ပစၥည္းမ်ားျဖစ္သည့္ ကားတာယာ၊ ပလတ္စတစ္ခြက္ စသည္တုိ႔တြင္ေတြ႕ရသည္။ ေန႔အခ်ိန္တြင္ လူကုိကုိက္ျခင္းမွ တဆင့္ ေရာဂါကူးစက္ျဖစ္ပြားေစပါသည္။ ျခင္ကုိက္ခံရၿပီး ႏွစ္ရက္မွ ခုနစ္ရက္အတြင္း ေရာဂါလကၡဏာမ်ား စတင္ျဖစ္ေပၚလာႏုိင္ပါသည္။ ေရာဂါကူးစက္ခံရသူ ငါးဦးတြင္တဦး၌ ေရာဂါလကၡဏာေပၚေပါက္ေၾကာင္း သိရွိရပါသည္။ အဓိကလကၡဏာမ်ားမွာ ဖ်ားျခင္း၊ အေရျပားေပၚတြင္ အနီစက္မ်ားထြက္ျခင္း၊ မ်က္စိနာျခင္း၊ ေခါင္းကုိက္ျခင္း၊ ၾကြက္သား/အဆစ္မ်ား နာက ်င္ျခင္းမ်ား ျဖစ္တတ္ပါသည္။ လတ္တေလာတြင္ ဘရာဇီးႏုိင္ငံ၌ ဇီကာဗုိင္းရပ္စ္ေရာဂါပုိး ကူးစက္ျဖစ္ပြားျခင္း၏ေနာက္ဆက္တြဲအျဖစ္ ကုိယ္ဝန္ေဆာင္မိခင္မ်ားတြင္ ဦးေႏွာက္ေသးငယ္ေသာ ကေလးငယ္မ်ား ေမြးဖြားလာျခင္းအေပၚ ဆက္စပ္မႈရွိ၊ မရွိသက္ေသျပႏုိင္ရန္ ပညာရွင္မ်ားအေနျဖင့္ ႀကိဳးစားလ ်က္ရွိပါသည္။ 

ဇီကာေရာဂါအတြက္ ကာကြယ္ေဆးမရွိေသးပါ။ ေရာဂါလကၡဏာ သက္သာရန္ အတြက္သာ ကုသေပးႏုိင္ပါသည္။ အနားယူျခင္း၊ ေရလုံေလာက္စြာ ေသာက္သုံးျခင္း၊ ေဆးၿမီးတုိမ်ားႏွင့္ အျခား အကုိက္အခဲေပ်ာက္ေဆးမ်ားကုိ မေသာက္ရန္ႏွင့္ ပါရာစီတေမာကုိသာ အၫႊန္းအတုိင္း ေသာက္သုံးရန္ႏွင့္ ဇီကာေရာဂါ လကၡဏာမ်ားေတြ႕ရွိပါက နီးစပ္ရာ က ်န္းမာေရးဌာန၊ ေဆး႐ုံ/ေဆးခန္းမ်ားသို႔ သြားေရာက္ျပသ၍ စစ္ေဆးကုသမႈ ခံယူရန္လုိအပ္ပါသည္။ ေရာဂါကူးစက္ျဖစ္ပြားမႈမရွိေစေရးအတြက္ အေကာင္းဆုံး ကာကြယ္နည္း မွာ ျခင္က ်ား ပုိးေလာက္လမ္း ႏွိမ္နင္းေရးႏွင့္ ျခင္ကုိက္ ခံရျခင္း မရွိေအာင္ ေနထိုင္ေရးျဖစ္ပါသည္။ အိမ္တုိင္း၊ ေက ်ာင္းတုိင္း၊ ႐ုံးဌာနတုိင္း၌ ျခင္က ်ားေလာက္လမ္း တေကာင္မွ် မရွိေစေရး အတြက္ ေအာက္ပါတို႔ကုိေဆာင္ရြက္ရပါမည္- 

ဖုံး - ေရေလွာင္ထားေသာ အုိးခြက္မ်ားတြင္ ျခင္မ်ား ဝင္ေရာက္မဥႏုိင္ရန္ လုံၿခံဳစြာ ဖုံးအုပ္ထားရန္။

သြန္- အုိးခြက္နံရံတြင္ ကပ္ေနေသာ ျခင္ဥမ်ားေသေစရန္ အုိးခြက္မ်ား၏ အတြင္းပုိင္းကုိ တုိက္ခြၽတ္ေဆးေၾကာ ရန္၊ ျခင္က ်ားေလာက္ လမ္း ေတြ႕ရွိေသာ ေရမ်ားကုိ သြန္ပစ္ရန္ (သုိ႔မဟုတ္) အျခားအုိး ထဲသို႔ ေရစစ္ျဖင့္ ေျပာင္းထည့္ရန္။

လဲ- ပန္းအုိး၊ နတ္အုိးမ်ား၏ အတြင္းပုိင္းကုိ တုိက္ ခြၽတ္ေဆးေၾကာ ၍ ေရမ်ားကုိ တပတ္ႏွစ္ႀကိမ္ လဲလွယ္ရန္။

 စစ္ - ျခင္က ်ားေလာက္လမ္းမ်ား မပါေစရန္ ေရျဖည့္သည့္အခါ ေရစစ္ျဖင့္ စစ္ထည့္ရန္။

 ေလာင္း - ေရထည့္ထားေသာ ေၾကာင္အိမ္ေအာက္ ခံခြက္ မ်ားႏွင့္ ေရေျမာင္း မ်ားတြင္ ဒီဇယ္ဆီႏွင့္ စက္ဆီေဟာင္းမ်ား ေလာင္း ထည့္ရန္။

 ေထာင္ - ဘယ္အခ်ိန္အိပ္အိပ္၊ ဘယ္ေနရာ အိပ္အိပ္ ျခင္ေထာင္ေထာင္ အိပ္ရန္၊ တတ္ႏုိင္က ေဆးစိမ္ျခင္ေထာင္ အသုံးျပဳရန္။

 ျမႇဳပ္ - အသုံးမျပဳေတာ့ေသာ ေရတင္က ်န္ေနသည့္ စြန္႔ပစ္ပစၥည္း မ်ားကုိ ေျမျမႇဳပ္ရန္။

 ရွင္း - အိမ္အတြင္း၊ အျပင္ ျခင္မ်ားမခုိေအာင္းႏုိင္ရန္ သန္႔ရွင္းစြာထားရန္၊ ခ်ဳံမ်ား ရွင္းရန္။

ဖြင့္ - အလင္းေရာင္ရရန္ ျပတင္းေပါက္မ်ားကုိ ဖြင့္ထားရန္။

 မႈတ္ - လူနာရွိက ေဆးမႈတ္မည့္အဖြဲ႕ကုိကူညီရန္။

 ထုိ႔ျပင္ ျခင္ကုိက္မခံရေစရန္ ျခင္ေဆးလိမ္းျခင္း၊ အက ်ီ ံ လက္ရွည္ႏွင့္ ေဘာင္းဘီရွည္မ်ား ဝတ္ဆင္ျခင္း၊ ေနအိမ္၌ ျခင္လုံ ဆန္ခါတပ္ျခင္း စသည္တုိ႔ေဆာင္ရြက္ရန္။ လိုအပ္ပါသည္။ ျခင္က ်ားေလာက္လမ္း တေကာင္မွ မရွိေစေရးအတြက္ ဖုံး၊ သြန္၊ လဲ၊ စစ္ စသည့္ ပုိးေလာက္လမ္းႏွိမ္နင္းေရး လုပ္ငန္းမ်ားကုိ လူတိုင္းပါဝင္ ေဆာင္ရြက္ျခင္းအားျဖင့္ ဇီကာေရာဂါ အပါအဝင္ ေသြးလြန္ တုပ္ေကြးေရာဂါ ကူးစက္ျဖစ္ပြားမႈ မရွိေအာင္ ကာကြယ္ႏွိမ္နင္းႏုိင္ မည္ျဖစ္ပါေၾကာင္း အသိေပး ႏႈိးေဆာ္အပ္ပါသည္။ 

သတင္းႏွင့္ ဓါတ္ပံု - က ်န္းမာေရးဝန္ႀကီးဌာန 

Credit : Dr. Tint Swe