တဲြေရး၊ ခဲြေရး

> **British Burma Flag-1937**



၁၉၃၀ခု ပတ္၀န္းက်င္ႏွစ္မ်ားက အဂၤလိပ္ကိုလိုနီေခတ္ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ အိႏိၵယနဲ ့တဲြဖို ့၊ ခဲြဖို ့ အေရးထိပ္တန္းေရာက္ခဲ့တယ္။ ေနာက္ဆုံးမွာ တဲြေရးက အႏိုင္ရခဲ့လို ့ အိႏိၵယနဲ ့တဲြေနခဲ့ရတာ ဒုတိယကမၻာစစ္အစ ဂ်ပန္၀င္လာတဲ့ အခ်ိန္ထိျဖစ္တယ္။အဂၤလိပ္အဆုတ္၊ဂ်ပန္အ၀င္ေခတ္မွာ လည္း ကရင္-ဗမာလူမ်ဳိးေရး အဓိကရုဏ္း ဧရာ၀တီဖက္မွာ ေပၚထြက္ခဲ့တယ္။ ေရွးပေ၀သဏီ ကာလကတည္းက လယ္ယာလုပ္ျပီးရုိးသားစြာ ေနထိုင္စားေသာက္ၾကတဲ့ ကရင္လူမ်ဳိး၊ ဗမာ လူမ်ဳိးေတြ အတိဒုကၡေရာက္ရတယ္။ နယ္ခ်ဲ ့ေခတ္ရဲ ့ ကြ်န္စံနစ္ေအာက္မွာ ရွမ္းျပည္နယ္ကို ျပည္မကျပည္သူေတြ သြားေရာက္ခြင့္တားျမစ္ခံရသလို၊ ေတာင္တန္းေဒသေတြမွ ျပည္သူေတြ ဟာလည္း ျပည္မႏိုင္ငံေရး၊ ဗမာလူမ်ဳိးမ်ားနဲ ့ ထိစပ္ေရးတို ့အခြင့္မရခဲ့ပါ။ ဒါဟာ နယ္ခ်ဲ ့စံနစ္ ႀကီးစိုးခံရတဲ့ တိုင္းျပည္တိုင္း ႀကဳံေတြ ့ေလ့ရွိတဲ့ ေသြးခဲြအုပ္ခ်ဳပ္ေရးပဲျဖစ္တယ္။အိႏိၵယဆိုလည္း ဇာတ္နိမ့္၊ဇာတ္ျမင့့္တို ့ဟိႏၵဴ၊မူဆလင္တို ့အစရွိသလိုေသြးခဲြအုပ္ခ်ဳပ္ခံရတယ္။ေနာက္ဆုံးေတာ့ အိႏိၵယ၊ပါကစၥတန္ဆိုၿပီးကဲြြသြားရတဲ့အထိျဖစ္ေစခဲ့တယ္။
ပေဒသရာဇ္ေခတ္ ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ စစ္သုံးႀကိမ္ တိုက္ပဲြ၀င္ခဲ့ရင္း နယ္ခ်ဲ ့ကိုလုိနီလက္ေအာက္
က်ေရာက္ခဲ့ရတယ္။ အဲ့ဒီေခတ္္၊ အဲ့ဒီစစ္ေတြတိုင္းမွာ တိုင္းရင္းသားေပါင္းစုံ ပါ၀င္တိုက္ပဲြ၀င္ခဲ့ တာျဖစ္တယ္။ ပေဒသရာဇ္ေခတ္ေတြကို ျပန္ၾကည့္ရင္လည္း ဥႆ (ပဲခူး) ကို ဂြ်န္း(ေခမာရ္) စစ္သည္ေတြက်ဴးေက်ာ္၀င္လာေတာ့ ပုဂံဘုရင္ အေနာ္ရထာ က စစ္ကူေပးခဲ့တယ္။ မြန္-ဗမာ ႏွစ္ေလးဆယ္စစ္ကာလအတြင္းမွာလည္း နန္ေခ်ာင္(တရုတ္)စစ္သည္ေတြအင္း၀ကိုက်ဴးေက်ာ္ လာေတာ့ ဗမာဘုရင္မင္းေခါင္ဆီမွာ အက်ဥ္းက်ခံေနရတဲ့ မြန္သူရဲေကာင္း သမိန္ဗရမ္း ဟာ တရုတ္သူရဲေကာင္း ဂါမဏိ နဲ ့စီးခ်င္းထိုးၿပီး အႏိုင္ယူကာ တိုင္းတပါးက်ဴးေက်ာ္မွုကို ကာကြယ္ ေပးခဲ့တယ္။ ဟံသာ၀တီဘုရင္ တပင္ေရႊထီး လက္ထက္မွာ ဓည၀တီ ရခိုင္အေရးေပၚထြက္ခဲ့ တယ္။


ရခိုင္ဘုရင္ကြယ္လြန္ေတာ့ သားျဖစ္သူက ဘုရင္ျဖစ္ကာ ရခိုင္ဘုရင္ညီ (သံတဲြစား) နဲ ့ နန္းလုၾကတယ္။ သံတဲြစားက ဟံသာ၀တီဘုရင္တပင္ေရႊထီးထံ ၀င္ေရာက္ အကူအညီေတာင္း လို ့ ဓည၀တီကို စစ္ခ်ီခဲ့တယ္။ ရဟန္းသံဃာေတာ္ေတြက တပင္ေရႊထီးနဲ ့ေတြ ့ၿပီး ရခိုင္အစဥ္ အလာမွာ ဖခင္အရိုက္အရာကို သားျဖစ္သူကသာ ဆက္ခံံခြင့္္ရွိ ေၾကာင္း ရွင္းျပ ေျပာဆို လို ့ စစ္မက္ေျပၿငိမ္းခဲ့ရေၾကာင္းသမိုင္းစာအုပ္ေတြမွာ ဖတ္ရွုမိတယ္။ တခ်ဳိ ့သမိုင္းေတြကို အတုယူ သင့္သလို၊ သင္ခန္းစာလည္း ထုတ္ႏွဳတ္ကာ အသုံးခ်တတ္ဖို ့ လိုေၾကာင္း ယူဆမိပါတယ္။

နယ္ခ်ဲ ့စံနစ္နဲ ့ဖက္ဆစ္စံနစ္ကို တိုက္ကာ လြတ္လပ္ေရးရေအာင္ ႀကိဳးပမ္းရာတြင္လည္း တိုင္းရင္းသား ေသြးစည္းညီညြတ္မွဳနဲ ့ပဲတည္ေဆာက္ခဲ့တာျဖစ္တယ္။ ဒါေပမယ့္ျပည္ေထာင္စု ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ လြတ္လပ္ေရးနဲ ့ အတူ ဖြါးဖက္ေတာ္အျဖစ္ ေပၚထြက္လာတာက ျပည္တြင္းစစ္ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီကေန ့အထိ အဆုံးမသတ္ႏိုင္ေသးပါဘူး။ စစ္ရွိရင္ စစ္ေဘာင္ဟာ က်ယ္ေျပာ လာသလို၊ ေလာကပါလတရားေတြျဖစ္တဲ့ လြတ္လပ္မွဳ၊ တရားမွ်တမွဳ၊ညီမွ်မွဳတို ့ဟာလည္း ေပ်ာက္ကြယ္ေနမွာျဖစ္ပါတယ္။ ဒီကေန ့ က်ေနာ္တို ့ ျပည္သူတရပ္လုံး စစ္ကြ်န္စံနစ္ေအာက္ မွာ ႀကီးျပင္းကာ (၂၁) ရာစုထဲ အထိ ၀င္ေရာက္လာၿပီျဖစ္တယ္။ ဒီစစ္ကြ်န္စံနစ္ကိုလည္း တုိင္းရင္းသား ျပည္သူတရပ္လုံး ေက်ာခ်င္းကပ္ၿပီး လြတ္လပ္ေရးအတြက္ တိုက္ပဲြ၀င္ရအုံးမွာ ျဖစ္တယ္။ ျပည္ေထာင္စုစစ္စစ္ဆိုတာ စစ္ကြ်န္စံနစ္ေအာက္မွာ မရွင္သန္္ႏိုင္ပါ။ စစ္ကြ်န္စံနစ္ နိဂုံးခ်ဳပ္မွသာ ျပည္ေထာင္စုစစ္စစ္ ဆိုတာ ေပၚထြက္မွာျဖစ္တယ္။ ျပည္ေထာင္စု ဆိုတာကို လည္းမီးလိုက်င့္ႀကံမွဳမ်ဳိးနဲ ့မဟုတ္ပဲေရလိုက်င့္ႀကံမွဳ နဲ ့အေျဖရွာႏိုင္မွသာ ထာ၀ရ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ကို ရႏိုင္မယ္လို ့ ေမွ်ာ္ေတြးရင္း ကဗ်ာတပုဒ္ ေဖာ္က်ဴးမိတယ္။


**ပင္လယ္ရဲ ့ ျဖစ္တည္မွဳ**

• ေရဟာ ၾကည္လင္ေအးျမ
မီးလို ပူေလာင္မွဳမရွိပါ။
• ေရျဖစ္ရင္ေတာင္
ကန္ထဲကေရထက္
ျမစ္ထဲကေရ ျဖစ္ခ်င္တယ္။
• ကန္ ့သတ္ေဘာင္ခတ္
ေလွာင္ပိတ္တာကင္းမဲ့
လြတ္လပ္ျခင္းနဲ ့တသြင္သြင္စီးဆင္းမယ္။
• ေတာေတာင္ေျမျပန္ ့
ေနရာအႏွံ ့က
ပထ၀ီအေနအထား
မတူကဲြျပားလည္း
ျမစ္ေရေတြဟာ
တေနရာမွာေပါင္းစုံတယ္။
• သဘာ၀အလွနဲ ့
ပသာဒက်တဲ့
ဒီျမစ္ေရေတြ
ေလႏုေအးေအး
လွဳိင္းေတးခ်ဳိခ်ဳိနဲ ့
အျမင္က်ယ္
ရင္ခြင္က်ယ္တဲ့
ပင္လယ္ထဲမွာျဖစ္တည္တယ္။

• ေသခ်ာတာက
ေရမရွိရင္
ျမစ္မျဖစ္
ျမစ္မရွိရင္
ပင္လယ္လည္း ရွိမွာ မဟုတ္ပါ။ ။

**ဧရာ**
၁၉၊၁၊၂၀၁၁


(က်မ္းကိုး)
မွန္နန္းမဟာရာဇ၀င္ေတာ္ႀကီး-ဒုတိယတဲြ၊ သတၱမႀကိမ္၊ ၂၀၀၃ခုႏွစ္






( Lin Aung)

**British Burma Flag-1937**



၁၉၃၀ခု ပတ္၀န္းက်င္ႏွစ္မ်ားက အဂၤလိပ္ကိုလိုနီေခတ္ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ အိႏိၵယနဲ ့တဲြဖို ့၊ ခဲြဖို ့ အေရးထိပ္တန္းေရာက္ခဲ့တယ္။ ေနာက္ဆုံးမွာ တဲြေရးက အႏိုင္ရခဲ့လို ့ အိႏိၵယနဲ ့တဲြေနခဲ့ရတာ ဒုတိယကမၻာစစ္အစ ဂ်ပန္၀င္လာတဲ့ အခ်ိန္ထိျဖစ္တယ္။အဂၤလိပ္အဆုတ္၊ဂ်ပန္အ၀င္ေခတ္မွာ လည္း ကရင္-ဗမာလူမ်ဳိးေရး အဓိကရုဏ္း ဧရာ၀တီဖက္မွာ ေပၚထြက္ခဲ့တယ္။ ေရွးပေ၀သဏီ ကာလကတည္းက လယ္ယာလုပ္ျပီးရုိးသားစြာ ေနထိုင္စားေသာက္ၾကတဲ့ ကရင္လူမ်ဳိး၊ ဗမာ လူမ်ဳိးေတြ အတိဒုကၡေရာက္ရတယ္။ နယ္ခ်ဲ ့ေခတ္ရဲ ့ ကြ်န္စံနစ္ေအာက္မွာ ရွမ္းျပည္နယ္ကို ျပည္မကျပည္သူေတြ သြားေရာက္ခြင့္တားျမစ္ခံရသလို၊ ေတာင္တန္းေဒသေတြမွ ျပည္သူေတြ ဟာလည္း ျပည္မႏိုင္ငံေရး၊ ဗမာလူမ်ဳိးမ်ားနဲ ့ ထိစပ္ေရးတို ့အခြင့္မရခဲ့ပါ။ ဒါဟာ နယ္ခ်ဲ ့စံနစ္ ႀကီးစိုးခံရတဲ့ တိုင္းျပည္တိုင္း ႀကဳံေတြ ့ေလ့ရွိတဲ့ ေသြးခဲြအုပ္ခ်ဳပ္ေရးပဲျဖစ္တယ္။အိႏိၵယဆိုလည္း ဇာတ္နိမ့္၊ဇာတ္ျမင့့္တို ့ဟိႏၵဴ၊မူဆလင္တို ့အစရွိသလိုေသြးခဲြအုပ္ခ်ဳပ္ခံရတယ္။ေနာက္ဆုံးေတာ့ အိႏိၵယ၊ပါကစၥတန္ဆိုၿပီးကဲြြသြားရတဲ့အထိျဖစ္ေစခဲ့တယ္။
ပေဒသရာဇ္ေခတ္ ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ စစ္သုံးႀကိမ္ တိုက္ပဲြ၀င္ခဲ့ရင္း နယ္ခ်ဲ ့ကိုလုိနီလက္ေအာက္
က်ေရာက္ခဲ့ရတယ္။ အဲ့ဒီေခတ္္၊ အဲ့ဒီစစ္ေတြတိုင္းမွာ တိုင္းရင္းသားေပါင္းစုံ ပါ၀င္တိုက္ပဲြ၀င္ခဲ့ တာျဖစ္တယ္။ ပေဒသရာဇ္ေခတ္ေတြကို ျပန္ၾကည့္ရင္လည္း ဥႆ (ပဲခူး) ကို ဂြ်န္း(ေခမာရ္) စစ္သည္ေတြက်ဴးေက်ာ္၀င္လာေတာ့ ပုဂံဘုရင္ အေနာ္ရထာ က စစ္ကူေပးခဲ့တယ္။ မြန္-ဗမာ ႏွစ္ေလးဆယ္စစ္ကာလအတြင္းမွာလည္း နန္ေခ်ာင္(တရုတ္)စစ္သည္ေတြအင္း၀ကိုက်ဴးေက်ာ္ လာေတာ့ ဗမာဘုရင္မင္းေခါင္ဆီမွာ အက်ဥ္းက်ခံေနရတဲ့ မြန္သူရဲေကာင္း သမိန္ဗရမ္း ဟာ တရုတ္သူရဲေကာင္း ဂါမဏိ နဲ ့စီးခ်င္းထိုးၿပီး အႏိုင္ယူကာ တိုင္းတပါးက်ဴးေက်ာ္မွုကို ကာကြယ္ ေပးခဲ့တယ္။ ဟံသာ၀တီဘုရင္ တပင္ေရႊထီး လက္ထက္မွာ ဓည၀တီ ရခိုင္အေရးေပၚထြက္ခဲ့ တယ္။


ရခိုင္ဘုရင္ကြယ္လြန္ေတာ့ သားျဖစ္သူက ဘုရင္ျဖစ္ကာ ရခိုင္ဘုရင္ညီ (သံတဲြစား) နဲ ့ နန္းလုၾကတယ္။ သံတဲြစားက ဟံသာ၀တီဘုရင္တပင္ေရႊထီးထံ ၀င္ေရာက္ အကူအညီေတာင္း လို ့ ဓည၀တီကို စစ္ခ်ီခဲ့တယ္။ ရဟန္းသံဃာေတာ္ေတြက တပင္ေရႊထီးနဲ ့ေတြ ့ၿပီး ရခိုင္အစဥ္ အလာမွာ ဖခင္အရိုက္အရာကို သားျဖစ္သူကသာ ဆက္ခံံခြင့္္ရွိ ေၾကာင္း ရွင္းျပ ေျပာဆို လို ့ စစ္မက္ေျပၿငိမ္းခဲ့ရေၾကာင္းသမိုင္းစာအုပ္ေတြမွာ ဖတ္ရွုမိတယ္။ တခ်ဳိ ့သမိုင္းေတြကို အတုယူ သင့္သလို၊ သင္ခန္းစာလည္း ထုတ္ႏွဳတ္ကာ အသုံးခ်တတ္ဖို ့ လိုေၾကာင္း ယူဆမိပါတယ္။

နယ္ခ်ဲ ့စံနစ္နဲ ့ဖက္ဆစ္စံနစ္ကို တိုက္ကာ လြတ္လပ္ေရးရေအာင္ ႀကိဳးပမ္းရာတြင္လည္း တိုင္းရင္းသား ေသြးစည္းညီညြတ္မွဳနဲ ့ပဲတည္ေဆာက္ခဲ့တာျဖစ္တယ္။ ဒါေပမယ့္ျပည္ေထာင္စု ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ လြတ္လပ္ေရးနဲ ့ အတူ ဖြါးဖက္ေတာ္အျဖစ္ ေပၚထြက္လာတာက ျပည္တြင္းစစ္ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီကေန ့အထိ အဆုံးမသတ္ႏိုင္ေသးပါဘူး။ စစ္ရွိရင္ စစ္ေဘာင္ဟာ က်ယ္ေျပာ လာသလို၊ ေလာကပါလတရားေတြျဖစ္တဲ့ လြတ္လပ္မွဳ၊ တရားမွ်တမွဳ၊ညီမွ်မွဳတို ့ဟာလည္း ေပ်ာက္ကြယ္ေနမွာျဖစ္ပါတယ္။ ဒီကေန ့ က်ေနာ္တို ့ ျပည္သူတရပ္လုံး စစ္ကြ်န္စံနစ္ေအာက္ မွာ ႀကီးျပင္းကာ (၂၁) ရာစုထဲ အထိ ၀င္ေရာက္လာၿပီျဖစ္တယ္။ ဒီစစ္ကြ်န္စံနစ္ကိုလည္း တုိင္းရင္းသား ျပည္သူတရပ္လုံး ေက်ာခ်င္းကပ္ၿပီး လြတ္လပ္ေရးအတြက္ တိုက္ပဲြ၀င္ရအုံးမွာ ျဖစ္တယ္။ ျပည္ေထာင္စုစစ္စစ္ဆိုတာ စစ္ကြ်န္စံနစ္ေအာက္မွာ မရွင္သန္္ႏိုင္ပါ။ စစ္ကြ်န္စံနစ္ နိဂုံးခ်ဳပ္မွသာ ျပည္ေထာင္စုစစ္စစ္ ဆိုတာ ေပၚထြက္မွာျဖစ္တယ္။ ျပည္ေထာင္စု ဆိုတာကို လည္းမီးလိုက်င့္ႀကံမွဳမ်ဳိးနဲ ့မဟုတ္ပဲေရလိုက်င့္ႀကံမွဳ နဲ ့အေျဖရွာႏိုင္မွသာ ထာ၀ရ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ကို ရႏိုင္မယ္လို ့ ေမွ်ာ္ေတြးရင္း ကဗ်ာတပုဒ္ ေဖာ္က်ဴးမိတယ္။


**ပင္လယ္ရဲ ့ ျဖစ္တည္မွဳ**

• ေရဟာ ၾကည္လင္ေအးျမ
မီးလို ပူေလာင္မွဳမရွိပါ။
• ေရျဖစ္ရင္ေတာင္
ကန္ထဲကေရထက္
ျမစ္ထဲကေရ ျဖစ္ခ်င္တယ္။
• ကန္ ့သတ္ေဘာင္ခတ္
ေလွာင္ပိတ္တာကင္းမဲ့
လြတ္လပ္ျခင္းနဲ ့တသြင္သြင္စီးဆင္းမယ္။
• ေတာေတာင္ေျမျပန္ ့
ေနရာအႏွံ ့က
ပထ၀ီအေနအထား
မတူကဲြျပားလည္း
ျမစ္ေရေတြဟာ
တေနရာမွာေပါင္းစုံတယ္။
• သဘာ၀အလွနဲ ့
ပသာဒက်တဲ့
ဒီျမစ္ေရေတြ
ေလႏုေအးေအး
လွဳိင္းေတးခ်ဳိခ်ဳိနဲ ့
အျမင္က်ယ္
ရင္ခြင္က်ယ္တဲ့
ပင္လယ္ထဲမွာျဖစ္တည္တယ္။

• ေသခ်ာတာက
ေရမရွိရင္
ျမစ္မျဖစ္
ျမစ္မရွိရင္
ပင္လယ္လည္း ရွိမွာ မဟုတ္ပါ။ ။

**ဧရာ**
၁၉၊၁၊၂၀၁၁


(က်မ္းကိုး)
မွန္နန္းမဟာရာဇ၀င္ေတာ္ႀကီး-ဒုတိယတဲြ၊ သတၱမႀကိမ္၊ ၂၀၀၃ခုႏွစ္






( Lin Aung)