ရွမ္းလူမ်ိဳးမ်ား

>
(သွ်မ္းဓါးအမ်ိဳးမ်ိဳး)
.......................................






ရွမ္းတြင္ လူမ်ိဳးစု စုစုေပါင္း ၃၃ မ်ိဳး ရွိသည္။

(0၁) ရွမ္း Shan

(၀၂) ယြန္း (ေလာ) Yun (Lao)

(၀၃) ကြီ Kwi

(၀၄) ဖ်င္ Pyin

(၀၅) ေယာင္ Yao

(၀၆) ဓေနာ Danaw

(၀၇) ပေလး Pale

(၀၈ အင္ Eng

(၀၉) စံု Son

(၁၀) ခမူ Khamu

(၁၁) ေကာ္ (အခါ အီေကာ) Kaw (Akha-E-Kaw)

(၁၂) ကိုးကန္႔ Kokant

(၁၃) ခႏၲီးရွမ္း Khamti Shan

(၁၄) ဂံုရွမ္း Hkun

(၁၅) ေတာင္ရိုး Taungyo

(၁၆) ဓနု Danu

(၁၇) ပေလာင္ Palaung

(၁၈) ေျမာင္ဇီး Man Zi

(၁၉) ယင္းက်ား Yin Kya

(၂၀) ယင္းနက္ Yin Net

(၂၁) ရွမ္းကေလး Shan Gale

(၂၂) ရွမ္းႀကီး Shan Gyi

(၂၃) လားဟူ Lahu

(၂၄) အင္းသား Intha

(၂၅) အိုက္ဆြယ္ Eik-swair

(၂၆) ပအို၀္း Pa-O

(၂၇) တိုင္းလြယ္ Tai-Loi

(၂၈) တိုင္းလ်မ္ Tai-Lem

(၂၉) တိုင္းလံု Tai-Lon

(၃၀) တိုင္းေလ့ Tai-Lay

(၃၁) မိုင္းသာ Maingtha

(၃၂) ေမာရွမ္း Maw Shan

(၃၃)၀ Wa


ေနာက္ပိုင္းတြင္..လူမ်ိဳး၃၀သာက်န္ရွိေတာ့သည္..။

**ရွမ္းမ်ိဳး ၃၀**

ဇမၺဴတံဆိပ္ က်မ္းရင္းတြင္ ေဖာ္ျပခ်က္အရ

လင္း, သက္, ခ်င္း, ခံု, ရင္, ကတူး, ျမန္, အေက်ာ္, ဂင္, ရွမ္း(၁၀)။

ဇ၀ါ, မ်က္ႏွာမည္း, ကသည္း, ေရမီးထြက္, ကရက္, လ၀, ေလာ, ပန္းေလာင္, တရက္, ယြန္း (၂၀)။

စႏု, ဘအူ, ကရင္, ကခ်င္, ဂေနာ, ေယာန္, လ၀ိုက္, တရုပ္, ယိုးဒယား, အနဲ (၃၀)။


ရွမ္း (၃၄) မ်ိဳး- ရွမ္း၊ ယြန္း(လာအို)၊ ကြီ၊ ဖ်င္၊ သအို၊ ဓေနာ၊ ပေလး၊
အင္၊ စံု(ဆံ)၊ ခမူ၊ ေကာ္(အခါ-အီေကာ)၊ ကိုးကန္႔၊ ခႏၱီးရွမ္း၊ ဂံု(ခြန္)၊
ေတာင္႐ိုး၊ ဓႏု၊ ပေလာင္၊ ေျမာင္ဇီး၊ ယင္းၾကား၊ ယင္းနက္၊ ရွမ္းကေလး၊
ရွမ္းႀကီး၊ လားဟူ၊ အင္းသား၊ အိုက္ဆြယ္၊ ပအို႔၀္ (ေတာင္သူ)၊ တိုင္းလြယ္၊
တိုင္းလ်မ္၊ ထိုင္းလံု၊ တိုင္းေလ့၊ မိုင္းသာ၊ ေမာရွမ္း၊ ၀ ။


ရွမ္းလူမ်ိဳးမ်ားသည္ အေရွ႕ေတာင္အာရွေဒသတြင္ ေနထိုင္ၾကသည့္
တိုင္းလူမ်ိဳးႏြယ္ တစ္စုျဖစ္သည္။ ရွမ္းလူမ်ိဳးမ်ားသည္ အဓိကအားျဖင့္
ျမန္မာနိုင္ငံ ရွမ္းျပည္နယ္တြင္ ေနထိုင္ၾကၿပီး မႏၲေလးတိုင္း၊
စစ္ကိုင္းတိုင္း၊ ကခ်င္ျပည္နယ္၊ ကရင္ျပည္နယ္ႏွင့္ ရွမ္းျပည္နယ္ႏွင့္
နီးစပ္သည့္ တ႐ုတ္၊ ထိုင္းနယ္စပ္မ်ားတြင္လည္း ရွမ္းလူမ်ိဳးမ်ားကို
နည္းမ်ားမဆို ေတြ႕ရွိနိုင္သည္။ ျမန္မာနိုင္ငံတြင္ လက္ရွိေနထိုင္သည့္
ရွမ္းလူမ်ိဳး ၆ သန္းခန႔္ရွိလိမ့္မည္ဟု ခန႔္မွန္းရသည္။

**ေနာက္ခံ သမိုင္းေၾကာင္းႏွင္႔ ေပၚေပါက္လာပံု**

ရွမ္းလူမ်ိဳးတို႕မွာ နန္ေက်ာက္ (နန္ေက်ာင္းဟုလည္း အေရးအသားရွိ)
အႏြယ္၀င္(ရွမ္း-တိုင္း Tai)မ်ားျဖစ္သည္။ ေအဒီ ၉ရာစုအစဦးတြင္
တရုတ္ထန္မင္းဆက္၏ တန္းခိုးထြားလာမႈေအာက္တြင္ နန္ေက်ာက္ျပည္ၾကီး
(ယခုယူနန္ျပည္နယ္၊ တာလီေဒသ) ျပိဳလဲျပီး အင္အားနည္းပါသြားခဲ့ရသည္။

သို႔ေသာ္ အလံုးစံုပ်က္စီးသြားသည္ဟုမဆိုႏိုင္ဘဲ ထန္မင္းဆက္ကုန္၍
စုန္မင္းဆက္ လက္ထက္ထိတိုင္ ရပ္တည္ေနႏိုင္ခဲ့ေသးသည္။တရုတ္ျပည္ကို
မြန္ဂို(တာတာ)တို႔က ၁၁ ရာစုတြင္သိမ္းပိုက္ခဲ့ျပီး
နယ္ပယ္မ်ားဆက္လက္ခ်ဲ႕ထြင္ခဲ့ရာ ၄င္း ရွမ္း-တိုင္း တို႔ကိုလည္း
အလြတ္မေပးခဲ့ေခ်။ထိုသို႔မြန္ဂိုတို႔ရန္ေၾကာင့္ လူမ်ိဳးစုၾကီးျပိဳကြဲသည့္
ရလာဒ္အျဖစ္ေတာင္ဖက္တစ္ေလွ်ာက္ စုန္ဆင္းအေျခခ်ခဲ့ရာမွ
ရွမ္းလူမ်ိဳးအျဖစ္ေပၚထြက္လာၾကသည္။



ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ရွမ္းျပည္နယ္မွ
ရွမ္းလူမ်ိဳးမ်ားအျဖစ္လည္းေကာင္း၊လာအိုႏိုင္ငံတြင္
ေလာ(မႈန္း)လူမ်ိဳးမ်ားအျဖစ္လည္းေကာင္း၊ထိုင္းႏိုင္ငံတြင္
ထိုင္းလူမ်ိဳးမ်ားအျဖစ္လည္းေကာင္း ပ်ံ႕ႏွံ႕သြားခဲ့ၾကသည္။သို႕ေသာ္
ရွမ္းလူမ်ိဳးမ်ားမွာလည္းကခ်င္လူမ်ိဳးမ်ားကဲ့သို႕ပင္
ေတာေတာင္ထူထပ္သည့္ေဒသတြင္ အေျခခ်ခဲ့ၾကသည့္အတြက္ လူမ်ိဳးစုငယ္အမ်ားအျပား
ကြဲျပားခဲ့ျပီး ယဥ္ေက်းမႈ၊ဘာသာစကားတို႕ပါ အနည္းငယ္စီကြဲျပားၾကသည္။


**ရိုးရာယဥ္ေက်းမႈႏွင္႔ ဓေလ႔ထံုးစံ**

(မဂၤလာ လက္ထပ္ပြဲ)
.......................





တရုတ္၊ လာအိုႏွင့္ထိုင္း နယ္စပ္မ်ားႏွင့္ ဆက္စပ္ေနေသာ ေဒသမ်ားတြင္
ေနထို္င္ေသာ ရွမ္းလူမ်ဳိးမ်ားသည္ ျမန္မာၿပီးလွ်င္ ဒုတိယအမ်ားဆံုး
လူမ်ဳိးစု ျဖစ္သည္။ ရွမ္းျပည္နယ္တြင္ ၄ သန္းေက်ာ္ ေနထိုင္ၿပီး လူမ်ဳိးစု
၃၅ စုပါ၀င္ေနထိုင္သည္။ ရွမ္းအမ်ဳိးသားမ်ားသည္ ပင္နီရင္ေစ့ တိုက္ပံုကို
ခပ္ပြပြေဘာင္းဘီရွည္နွင့္ တြဲဖက္၀င္ ဆင္ၿပီး ခါးတြင္
ပု၀ါစစည္းေႏွာင္းေလ့ရိွသည္။ အမ်ဳိးသမီးမ်ားသည္ ေကာ္လာမဲ့
ရင္ဖံုးလက္ရွည္အကႌ်ကိုပတ္ လည္စင္းပါေသာ ရိုးရာလံုခ်ည္ႏွင့္
တြဲဖက္၀င္ဆင္သည္။ အင္းေလး၊ ပင္းတယေဒသမ်ား အပါအ၀င္ အပန္း ေျဖေလ့လာရန္
ေဒသမ်ားစြာ ရိွသည္။



ရည္ညႊန္းကုိးကား

* တပင္ေရႊထီး၊ဘုရင့္ေနာင္ ေကတုမတီေတာင္ငူရာဇ၀င္စဆံုး
* သုေတသနသ႐ုပ္ျပ အဘိဓာန္က်မ္း
* ဇမၺဴတံဆိပ္က်မ္း





ခ်စ္ခင္ေလးစားေသာ

ေရႊအိမ္စည္

(သွ်မ္းဓါးအမ်ိဳးမ်ိဳး)
.......................................






ရွမ္းတြင္ လူမ်ိဳးစု စုစုေပါင္း ၃၃ မ်ိဳး ရွိသည္။

(0၁) ရွမ္း Shan

(၀၂) ယြန္း (ေလာ) Yun (Lao)

(၀၃) ကြီ Kwi

(၀၄) ဖ်င္ Pyin

(၀၅) ေယာင္ Yao

(၀၆) ဓေနာ Danaw

(၀၇) ပေလး Pale

(၀၈ အင္ Eng

(၀၉) စံု Son

(၁၀) ခမူ Khamu

(၁၁) ေကာ္ (အခါ အီေကာ) Kaw (Akha-E-Kaw)

(၁၂) ကိုးကန္႔ Kokant

(၁၃) ခႏၲီးရွမ္း Khamti Shan

(၁၄) ဂံုရွမ္း Hkun

(၁၅) ေတာင္ရိုး Taungyo

(၁၆) ဓနု Danu

(၁၇) ပေလာင္ Palaung

(၁၈) ေျမာင္ဇီး Man Zi

(၁၉) ယင္းက်ား Yin Kya

(၂၀) ယင္းနက္ Yin Net

(၂၁) ရွမ္းကေလး Shan Gale

(၂၂) ရွမ္းႀကီး Shan Gyi

(၂၃) လားဟူ Lahu

(၂၄) အင္းသား Intha

(၂၅) အိုက္ဆြယ္ Eik-swair

(၂၆) ပအို၀္း Pa-O

(၂၇) တိုင္းလြယ္ Tai-Loi

(၂၈) တိုင္းလ်မ္ Tai-Lem

(၂၉) တိုင္းလံု Tai-Lon

(၃၀) တိုင္းေလ့ Tai-Lay

(၃၁) မိုင္းသာ Maingtha

(၃၂) ေမာရွမ္း Maw Shan

(၃၃)၀ Wa


ေနာက္ပိုင္းတြင္..လူမ်ိဳး၃၀သာက်န္ရွိေတာ့သည္..။

**ရွမ္းမ်ိဳး ၃၀**

ဇမၺဴတံဆိပ္ က်မ္းရင္းတြင္ ေဖာ္ျပခ်က္အရ

လင္း, သက္, ခ်င္း, ခံု, ရင္, ကတူး, ျမန္, အေက်ာ္, ဂင္, ရွမ္း(၁၀)။

ဇ၀ါ, မ်က္ႏွာမည္း, ကသည္း, ေရမီးထြက္, ကရက္, လ၀, ေလာ, ပန္းေလာင္, တရက္, ယြန္း (၂၀)။

စႏု, ဘအူ, ကရင္, ကခ်င္, ဂေနာ, ေယာန္, လ၀ိုက္, တရုပ္, ယိုးဒယား, အနဲ (၃၀)။


ရွမ္း (၃၄) မ်ိဳး- ရွမ္း၊ ယြန္း(လာအို)၊ ကြီ၊ ဖ်င္၊ သအို၊ ဓေနာ၊ ပေလး၊
အင္၊ စံု(ဆံ)၊ ခမူ၊ ေကာ္(အခါ-အီေကာ)၊ ကိုးကန္႔၊ ခႏၱီးရွမ္း၊ ဂံု(ခြန္)၊
ေတာင္႐ိုး၊ ဓႏု၊ ပေလာင္၊ ေျမာင္ဇီး၊ ယင္းၾကား၊ ယင္းနက္၊ ရွမ္းကေလး၊
ရွမ္းႀကီး၊ လားဟူ၊ အင္းသား၊ အိုက္ဆြယ္၊ ပအို႔၀္ (ေတာင္သူ)၊ တိုင္းလြယ္၊
တိုင္းလ်မ္၊ ထိုင္းလံု၊ တိုင္းေလ့၊ မိုင္းသာ၊ ေမာရွမ္း၊ ၀ ။


ရွမ္းလူမ်ိဳးမ်ားသည္ အေရွ႕ေတာင္အာရွေဒသတြင္ ေနထိုင္ၾကသည့္
တိုင္းလူမ်ိဳးႏြယ္ တစ္စုျဖစ္သည္။ ရွမ္းလူမ်ိဳးမ်ားသည္ အဓိကအားျဖင့္
ျမန္မာနိုင္ငံ ရွမ္းျပည္နယ္တြင္ ေနထိုင္ၾကၿပီး မႏၲေလးတိုင္း၊
စစ္ကိုင္းတိုင္း၊ ကခ်င္ျပည္နယ္၊ ကရင္ျပည္နယ္ႏွင့္ ရွမ္းျပည္နယ္ႏွင့္
နီးစပ္သည့္ တ႐ုတ္၊ ထိုင္းနယ္စပ္မ်ားတြင္လည္း ရွမ္းလူမ်ိဳးမ်ားကို
နည္းမ်ားမဆို ေတြ႕ရွိနိုင္သည္။ ျမန္မာနိုင္ငံတြင္ လက္ရွိေနထိုင္သည့္
ရွမ္းလူမ်ိဳး ၆ သန္းခန႔္ရွိလိမ့္မည္ဟု ခန႔္မွန္းရသည္။

**ေနာက္ခံ သမိုင္းေၾကာင္းႏွင္႔ ေပၚေပါက္လာပံု**

ရွမ္းလူမ်ိဳးတို႕မွာ နန္ေက်ာက္ (နန္ေက်ာင္းဟုလည္း အေရးအသားရွိ)
အႏြယ္၀င္(ရွမ္း-တိုင္း Tai)မ်ားျဖစ္သည္။ ေအဒီ ၉ရာစုအစဦးတြင္
တရုတ္ထန္မင္းဆက္၏ တန္းခိုးထြားလာမႈေအာက္တြင္ နန္ေက်ာက္ျပည္ၾကီး
(ယခုယူနန္ျပည္နယ္၊ တာလီေဒသ) ျပိဳလဲျပီး အင္အားနည္းပါသြားခဲ့ရသည္။

သို႔ေသာ္ အလံုးစံုပ်က္စီးသြားသည္ဟုမဆိုႏိုင္ဘဲ ထန္မင္းဆက္ကုန္၍
စုန္မင္းဆက္ လက္ထက္ထိတိုင္ ရပ္တည္ေနႏိုင္ခဲ့ေသးသည္။တရုတ္ျပည္ကို
မြန္ဂို(တာတာ)တို႔က ၁၁ ရာစုတြင္သိမ္းပိုက္ခဲ့ျပီး
နယ္ပယ္မ်ားဆက္လက္ခ်ဲ႕ထြင္ခဲ့ရာ ၄င္း ရွမ္း-တိုင္း တို႔ကိုလည္း
အလြတ္မေပးခဲ့ေခ်။ထိုသို႔မြန္ဂိုတို႔ရန္ေၾကာင့္ လူမ်ိဳးစုၾကီးျပိဳကြဲသည့္
ရလာဒ္အျဖစ္ေတာင္ဖက္တစ္ေလွ်ာက္ စုန္ဆင္းအေျခခ်ခဲ့ရာမွ
ရွမ္းလူမ်ိဳးအျဖစ္ေပၚထြက္လာၾကသည္။



ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ရွမ္းျပည္နယ္မွ
ရွမ္းလူမ်ိဳးမ်ားအျဖစ္လည္းေကာင္း၊လာအိုႏိုင္ငံတြင္
ေလာ(မႈန္း)လူမ်ိဳးမ်ားအျဖစ္လည္းေကာင္း၊ထိုင္းႏိုင္ငံတြင္
ထိုင္းလူမ်ိဳးမ်ားအျဖစ္လည္းေကာင္း ပ်ံ႕ႏွံ႕သြားခဲ့ၾကသည္။သို႕ေသာ္
ရွမ္းလူမ်ိဳးမ်ားမွာလည္းကခ်င္လူမ်ိဳးမ်ားကဲ့သို႕ပင္
ေတာေတာင္ထူထပ္သည့္ေဒသတြင္ အေျခခ်ခဲ့ၾကသည့္အတြက္ လူမ်ိဳးစုငယ္အမ်ားအျပား
ကြဲျပားခဲ့ျပီး ယဥ္ေက်းမႈ၊ဘာသာစကားတို႕ပါ အနည္းငယ္စီကြဲျပားၾကသည္။


**ရိုးရာယဥ္ေက်းမႈႏွင္႔ ဓေလ႔ထံုးစံ**

(မဂၤလာ လက္ထပ္ပြဲ)
.......................





တရုတ္၊ လာအိုႏွင့္ထိုင္း နယ္စပ္မ်ားႏွင့္ ဆက္စပ္ေနေသာ ေဒသမ်ားတြင္
ေနထို္င္ေသာ ရွမ္းလူမ်ဳိးမ်ားသည္ ျမန္မာၿပီးလွ်င္ ဒုတိယအမ်ားဆံုး
လူမ်ဳိးစု ျဖစ္သည္။ ရွမ္းျပည္နယ္တြင္ ၄ သန္းေက်ာ္ ေနထိုင္ၿပီး လူမ်ဳိးစု
၃၅ စုပါ၀င္ေနထိုင္သည္။ ရွမ္းအမ်ဳိးသားမ်ားသည္ ပင္နီရင္ေစ့ တိုက္ပံုကို
ခပ္ပြပြေဘာင္းဘီရွည္နွင့္ တြဲဖက္၀င္ ဆင္ၿပီး ခါးတြင္
ပု၀ါစစည္းေႏွာင္းေလ့ရိွသည္။ အမ်ဳိးသမီးမ်ားသည္ ေကာ္လာမဲ့
ရင္ဖံုးလက္ရွည္အကႌ်ကိုပတ္ လည္စင္းပါေသာ ရိုးရာလံုခ်ည္ႏွင့္
တြဲဖက္၀င္ဆင္သည္။ အင္းေလး၊ ပင္းတယေဒသမ်ား အပါအ၀င္ အပန္း ေျဖေလ့လာရန္
ေဒသမ်ားစြာ ရိွသည္။



ရည္ညႊန္းကုိးကား

* တပင္ေရႊထီး၊ဘုရင့္ေနာင္ ေကတုမတီေတာင္ငူရာဇ၀င္စဆံုး
* သုေတသနသ႐ုပ္ျပ အဘိဓာန္က်မ္း
* ဇမၺဴတံဆိပ္က်မ္း





ခ်စ္ခင္ေလးစားေသာ

ေရႊအိမ္စည္