လူထုက်န္းမာေရး (သင္နုပ်ိဳခ်င္ပါသလား)

> Bradpitt&Angelina Jolie


**Public Health**

ဤေလာက၌ မႏုပ်ိဳခ်င္တဲ့သူ မရွိပါ။ သူသူကိုယ္ကိုယ္ အရြယ္တင္ႏုပ်ိဳခ်င္ၾကပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္အရြယ္ မတုိင္မီ အုိမင္းမႈကို တုိက္ဖ်က္ဖို႔အတြက္ အခ်က္ (၈)ခ်က္ကို တင္ျပလုိက္ပါတယ္။

(၁) သင့္အသက္ ၁၈ႏွစ္ေလာက္က ကိုယ္အေလးခ်ိန္အတုိင္းရွိပါေစ
သင့္ကိုယ္အေလးခ်ိန္တိုးကာ အဆီမ်ားလာလွ်င္ ဆီးခ်ိဳေရာဂါျဖစ္ဖုိ႔ အလားအလာ
ပိုရွိပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ အဆိကလာပ္စညး္မ်ားက Cytokines ကို ထြက္ေစလုိ႔
ထုိမွတစ္ဆင့္ ႏွလံုးနဲ႕ေသြးေၾကာေတြကို မာေက်ာ ေစပါတယ္။ ထုိ႔အျပင္
အဆီမ်ားတာဟာ တခ်ိဳ႕ ကင္ဆာေတြကို ျဖစ္ေစႏုိင္ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ပိန္တဲ့သူေတြဟာ
၀တဲ့သူေတြေလာက္ အခ်ိန္မတုိင္မီ ေသဆံုးမႈ မရွိဘူးလုိ႔ ဆုိပါတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္
သင့္ရဲ႕ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ကို ထိန္းထားသင့္ပါတယ္။

(၂) အားေဆးေသာက္ပါ
အသက္ၾကီးလာတာနဲ႕အမွ် ခႏၶာကိုယ္တြင္းမွာ စြမ္းအင္မ်ားေလ်ာ့နည္းလာပါတယ္။ ခႏၶာကိုယ္အတါင္းမွ ကလာပ္စည္းမ်ားထဲရွိ Mitochondria ေတြ
ပ်က္စီးယိုယြင္းလာတာဟာ အသက္အရြယ္ၾကီးရင့္ ေစတဲ့အ ေၾကာင္းပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒီအားေဆးေတြဟာ Mitochondria ကို ျပန္လည္ အားျဖည့္ေစလုိ႔
အသက္အရြယ္ၾကီးရင့္လာမႈကို တားဆီးႏိုင္ပါတယ္။

(၃) အစားကို နင္းကန္မစားပါႏွင့္
ေလ့လာမႈမ်ားအရ ကယ္လုိရီေလွ်ာ့စားသူမ်ားဟာ ေသြးတြင္းသၾကားဓာတ္ကို ထိန္းထားႏုိင္တဲ့အတြက္ Tissue ေတြ ပ်က္စီးတာကို ေလ်ာ့နည္းေစတယ္လုိ႔
သိရပါတယ္။ တစ္ပတ္မွာ တစ္ရက္ေလာက္အစာကို ေလွ်ာ့စားျပီး
ေရမ်ားမ်ားေသာက္ၾကည့္ပါ။


(၄) အိမ္ေမြးတိရစာၦန္ေတြ ေမြးပါ
အိမ္ေမြးတိရစာၦန္ေတြ ေမြးတာဟာ ႏွလံုးရုတ္တရက္ တုိက္ခုိက္ခံရျခင္းနဲ႕ စိတ္က်ေရာဂါကို ေလ်ာ့နည္းေစပါတယ္။ အိမ္ေမြးတိရစာၦန္ေမြးသူေတြဟာ
အသက္ၾကီးရင့္တဲ့အခါမွာျဖတ္တတ္တဲ့ ေသြးတုိးေရာဂါကို ကာကြယ္ႏုိင္ပါတယ္။
ခ်စ္စရာအိမ္ေမြး တိရစာၦန္ေလးေတြေၾကာင့္ စိတ္ဖိစီးမႈကိုလည္း သက္သာေစပါတယ္။
သတိထားရမွာက တိရစာၦန္ေလးေတြကို သတိနဲ႕ ကုိင္တြယ္ဖုိ႔လုိပါတယ္။

(၅) ခႏၶာကိုယ္တစ္ေနရာရာမွာ နာက်င္လွ်င္ ဆရာ၀န္ႏွင့္ တုိင္ပင္ျပသပါ
နာက်င္မႈဟာ ခႏၶာကိုယ္ရဲ႕ ခုခံအားစနစ္ကို ေလ်ာ့က်ေစပါတယ္။ ဒါ့အျပင္
နာက်င္မႈေၾကာင့္ စိတ္က်ေရာဂါႏွင့္အတူ Stree hormone ျဖစ္တဲ့ cortisol ကို
ျမင့္တက္ေစပါတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ခႏၶာကိုယ္မွာ နာက်င္မႈ တစ္ခုခုျဖစ္လွ်င္
ေဆးျမီးတုိနဲ႕ မကုသဘဲ ဆရာ၀န္နဲ႕ ေသခ်ာ ေဆြးေႏြးတုိင္ပင္ သင့္ပါတယ္။

(၆) ေျခလ်င္လမ္းေလွ်ာက္ပါ
လမ္းေလွ်ာက္တာဟာ ေသြးေၾကာနံရံေတြကို ႏွစ္ဆေပ်ာ့ေျပာင္းေစပါတယ္။ တစ္ပတ္မွာ ၅ရက္ေလာက္နဲ႕ တစ္ခါေလွ်ာက္လွ်င္ အၾကမ္းဖ်င္း မိနစ္၃၀ေလာက္
ေလွ်ာက္ေပးဖုိ႔သင္ပါတယ္။ အသက္ၾကီးလာတာနဲ႕ အမွ် ေသြးေၾကာနံရံေတြဟာ
မာလာပါတယ္။ အဓိကကေတာ့ ေသြးတုိးလာလုိ႔ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ လမး္ေလွ်ာက္ျခင္းျဖင့္
ေသြးတိုးေရာဂါကို ထိန္းႏုိင္သလုိ ဆိးခ်ိဳေရာဂါ၊ စိတ္က်ေရာဂါနဲ႕ ေမ့တတ္တဲ့
ျပႆနာကိုပါ ေလ်ာ့နည္းေစပါတယ္။

(၇) ျဖည္းျဖည္းသက္သာေျဖရွင္းပါ
လင္မယား အခ်င္းခ်င္း ရုိင္းရုိင္းစုိင္းစိုင္းရန္ျဖစ္တာဟာ ေသြးေၾကာထဲမွာ ေသြးခဲဖုိ႔အလားအလာ မ်ားပါတယ္။ ဒီလုိေအာၾကီးဟစ္က်ယ္ ရန္ျဖစ္တာ ႏွလံုးကို
ထိခိုက္ေစႏုိင္ပါတယ္။ လင္မယားခ်င္းရန္ျဖစ္တာ သဘာ၀ပါ။ ဒါေပမယ့္
က်န္းမာႏုပ်ိဳခ်င္လွ်င္ ရုိင္းရုိင္းစုိင္းစုိင္း ေျပာျခင္း၊
ေငါ့ေတာ့ေတာ့ေျပာခ်င္း၊ ေျခလက္မ်ားပါျခင္းတုိ႔ကို ေရွာင္ၾကဥ္ကာ ျပႆနာကို
ေအးေအးေဆးေဆး ေဆြးေႏြးသင့္ပါတယ္။

(၈) အပင္စိုက္ပါ
တစ္သက္လံုးေပ်ာ္ခ်င္လွ်င္ သစ္ပင္စုိက္ ဟူေသာ စကားပံု ရွိပါတယ္။ အပင္စုိက္တာဟာ စိတ္ၾကည္ႏႈးစရာပါ။ စိတ္ညစ္တာေတြ၊ စိတ္က်တာေတြကို
ေျဖေဖ်ာက္ေပးႏုိင္ပါတယ္။ ေလ့လာ စမ္းသပ္မႈတစ္ခုအရ ပန္းပင္ေတြကို
ျမင္ေတြ႕ေနရတဲ့ လူနာမ်ားဟာ အုတ္နံရံကိုသာ ျမင္ေတြ႕ရတဲ့ လူနာမ်ားထက္
ေဆးရုံမွ ေစာေစာဆင္းရတယ္လုိ႔ ဆိုၾကပါတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္
စိတ္ႏုပ်ိဳလန္းဆန္းလိုလွ်င္ သစ္ပင္စုိက္ပါ။




**Nwe Ni**

Bradpitt&Angelina Jolie


**Public Health**

ဤေလာက၌ မႏုပ်ိဳခ်င္တဲ့သူ မရွိပါ။ သူသူကိုယ္ကိုယ္ အရြယ္တင္ႏုပ်ိဳခ်င္ၾကပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္အရြယ္ မတုိင္မီ အုိမင္းမႈကို တုိက္ဖ်က္ဖို႔အတြက္ အခ်က္ (၈)ခ်က္ကို တင္ျပလုိက္ပါတယ္။

(၁) သင့္အသက္ ၁၈ႏွစ္ေလာက္က ကိုယ္အေလးခ်ိန္အတုိင္းရွိပါေစ
သင့္ကိုယ္အေလးခ်ိန္တိုးကာ အဆီမ်ားလာလွ်င္ ဆီးခ်ိဳေရာဂါျဖစ္ဖုိ႔ အလားအလာ
ပိုရွိပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ အဆိကလာပ္စညး္မ်ားက Cytokines ကို ထြက္ေစလုိ႔
ထုိမွတစ္ဆင့္ ႏွလံုးနဲ႕ေသြးေၾကာေတြကို မာေက်ာ ေစပါတယ္။ ထုိ႔အျပင္
အဆီမ်ားတာဟာ တခ်ိဳ႕ ကင္ဆာေတြကို ျဖစ္ေစႏုိင္ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ပိန္တဲ့သူေတြဟာ
၀တဲ့သူေတြေလာက္ အခ်ိန္မတုိင္မီ ေသဆံုးမႈ မရွိဘူးလုိ႔ ဆုိပါတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္
သင့္ရဲ႕ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ကို ထိန္းထားသင့္ပါတယ္။

(၂) အားေဆးေသာက္ပါ
အသက္ၾကီးလာတာနဲ႕အမွ် ခႏၶာကိုယ္တြင္းမွာ စြမ္းအင္မ်ားေလ်ာ့နည္းလာပါတယ္။ ခႏၶာကိုယ္အတါင္းမွ ကလာပ္စည္းမ်ားထဲရွိ Mitochondria ေတြ
ပ်က္စီးယိုယြင္းလာတာဟာ အသက္အရြယ္ၾကီးရင့္ ေစတဲ့အ ေၾကာင္းပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒီအားေဆးေတြဟာ Mitochondria ကို ျပန္လည္ အားျဖည့္ေစလုိ႔
အသက္အရြယ္ၾကီးရင့္လာမႈကို တားဆီးႏိုင္ပါတယ္။

(၃) အစားကို နင္းကန္မစားပါႏွင့္
ေလ့လာမႈမ်ားအရ ကယ္လုိရီေလွ်ာ့စားသူမ်ားဟာ ေသြးတြင္းသၾကားဓာတ္ကို ထိန္းထားႏုိင္တဲ့အတြက္ Tissue ေတြ ပ်က္စီးတာကို ေလ်ာ့နည္းေစတယ္လုိ႔
သိရပါတယ္။ တစ္ပတ္မွာ တစ္ရက္ေလာက္အစာကို ေလွ်ာ့စားျပီး
ေရမ်ားမ်ားေသာက္ၾကည့္ပါ။


(၄) အိမ္ေမြးတိရစာၦန္ေတြ ေမြးပါ
အိမ္ေမြးတိရစာၦန္ေတြ ေမြးတာဟာ ႏွလံုးရုတ္တရက္ တုိက္ခုိက္ခံရျခင္းနဲ႕ စိတ္က်ေရာဂါကို ေလ်ာ့နည္းေစပါတယ္။ အိမ္ေမြးတိရစာၦန္ေမြးသူေတြဟာ
အသက္ၾကီးရင့္တဲ့အခါမွာျဖတ္တတ္တဲ့ ေသြးတုိးေရာဂါကို ကာကြယ္ႏုိင္ပါတယ္။
ခ်စ္စရာအိမ္ေမြး တိရစာၦန္ေလးေတြေၾကာင့္ စိတ္ဖိစီးမႈကိုလည္း သက္သာေစပါတယ္။
သတိထားရမွာက တိရစာၦန္ေလးေတြကို သတိနဲ႕ ကုိင္တြယ္ဖုိ႔လုိပါတယ္။

(၅) ခႏၶာကိုယ္တစ္ေနရာရာမွာ နာက်င္လွ်င္ ဆရာ၀န္ႏွင့္ တုိင္ပင္ျပသပါ
နာက်င္မႈဟာ ခႏၶာကိုယ္ရဲ႕ ခုခံအားစနစ္ကို ေလ်ာ့က်ေစပါတယ္။ ဒါ့အျပင္
နာက်င္မႈေၾကာင့္ စိတ္က်ေရာဂါႏွင့္အတူ Stree hormone ျဖစ္တဲ့ cortisol ကို
ျမင့္တက္ေစပါတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ခႏၶာကိုယ္မွာ နာက်င္မႈ တစ္ခုခုျဖစ္လွ်င္
ေဆးျမီးတုိနဲ႕ မကုသဘဲ ဆရာ၀န္နဲ႕ ေသခ်ာ ေဆြးေႏြးတုိင္ပင္ သင့္ပါတယ္။

(၆) ေျခလ်င္လမ္းေလွ်ာက္ပါ
လမ္းေလွ်ာက္တာဟာ ေသြးေၾကာနံရံေတြကို ႏွစ္ဆေပ်ာ့ေျပာင္းေစပါတယ္။ တစ္ပတ္မွာ ၅ရက္ေလာက္နဲ႕ တစ္ခါေလွ်ာက္လွ်င္ အၾကမ္းဖ်င္း မိနစ္၃၀ေလာက္
ေလွ်ာက္ေပးဖုိ႔သင္ပါတယ္။ အသက္ၾကီးလာတာနဲ႕ အမွ် ေသြးေၾကာနံရံေတြဟာ
မာလာပါတယ္။ အဓိကကေတာ့ ေသြးတုိးလာလုိ႔ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ လမး္ေလွ်ာက္ျခင္းျဖင့္
ေသြးတိုးေရာဂါကို ထိန္းႏုိင္သလုိ ဆိးခ်ိဳေရာဂါ၊ စိတ္က်ေရာဂါနဲ႕ ေမ့တတ္တဲ့
ျပႆနာကိုပါ ေလ်ာ့နည္းေစပါတယ္။

(၇) ျဖည္းျဖည္းသက္သာေျဖရွင္းပါ
လင္မယား အခ်င္းခ်င္း ရုိင္းရုိင္းစုိင္းစိုင္းရန္ျဖစ္တာဟာ ေသြးေၾကာထဲမွာ ေသြးခဲဖုိ႔အလားအလာ မ်ားပါတယ္။ ဒီလုိေအာၾကီးဟစ္က်ယ္ ရန္ျဖစ္တာ ႏွလံုးကို
ထိခိုက္ေစႏုိင္ပါတယ္။ လင္မယားခ်င္းရန္ျဖစ္တာ သဘာ၀ပါ။ ဒါေပမယ့္
က်န္းမာႏုပ်ိဳခ်င္လွ်င္ ရုိင္းရုိင္းစုိင္းစုိင္း ေျပာျခင္း၊
ေငါ့ေတာ့ေတာ့ေျပာခ်င္း၊ ေျခလက္မ်ားပါျခင္းတုိ႔ကို ေရွာင္ၾကဥ္ကာ ျပႆနာကို
ေအးေအးေဆးေဆး ေဆြးေႏြးသင့္ပါတယ္။

(၈) အပင္စိုက္ပါ
တစ္သက္လံုးေပ်ာ္ခ်င္လွ်င္ သစ္ပင္စုိက္ ဟူေသာ စကားပံု ရွိပါတယ္။ အပင္စုိက္တာဟာ စိတ္ၾကည္ႏႈးစရာပါ။ စိတ္ညစ္တာေတြ၊ စိတ္က်တာေတြကို
ေျဖေဖ်ာက္ေပးႏုိင္ပါတယ္။ ေလ့လာ စမ္းသပ္မႈတစ္ခုအရ ပန္းပင္ေတြကို
ျမင္ေတြ႕ေနရတဲ့ လူနာမ်ားဟာ အုတ္နံရံကိုသာ ျမင္ေတြ႕ရတဲ့ လူနာမ်ားထက္
ေဆးရုံမွ ေစာေစာဆင္းရတယ္လုိ႔ ဆိုၾကပါတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္
စိတ္ႏုပ်ိဳလန္းဆန္းလိုလွ်င္ သစ္ပင္စုိက္ပါ။




**Nwe Ni**