လူထုက်န္းမာေရး (သင့္အသည္းကို ခ်စ္ခင္သင့္ေသာ နည္းလမ္း ၁၀ မ်ိဳး)

>
**Public Health**

အသည္းက်န္းမာေရးကို လူတိုင္း အေလးထားရမွာပါ။ အထူးသျဖင့္ အရက္ေသာက္သူ
ျဖစ္ရင္၊ အသည္းကို ထိခိုက္ေစတဲ့ ဘီပိုး၊ စီပိုးေတြရွိရင္၊
အသည္းအဆီဖံုးေနရင္ အသည္းက်န္းမာေရးကို အထူးအေလးထားၿပီး
ဂ႐ုစိုက္ေပးရပါမယ္။

၁။ ေဟာက္ျခင္းကို ဆန္းစစ္ပါ

အဂၤလန္အမ်ဳိးသမီး ၂ ရာခိုင္ႏႈန္းခန္႔ဟာ အိပ္စက္စဥ္ စကၠန္႔အနည္းငယ္ေလာက္
အသက္႐ွဴ ရပ္..ရပ္သြားတတ္တဲ့ Sleep Apnea ကို ခံစားေနရၿပီး ေအာက္ဆီဂ်င္
ျပတ္လပ္မႈေၾကာင့္ အသည္းကုိ ယာယီ ထိခိုက္မႈ ျဖစ္ေစႏိုင္တာ ျဖစ္တယ္လို႔
ေလ့လာမႈေတြက အႀကံျပဳထားပါတယ္။ “ေဟာက္တတ္တဲ့ အမ်ဳိးသမီးေတြက ေန႔ခင္းဘက္
အိပ္ငိုက္တယ္လို႔ ေျပာေလ့မရွိပါဘူး။ အိပ္မေပ်ာ္တဲ့ ေရာဂါရေနတယ္ ဒါမွမဟုတ္
ႏံုးေနတယ္လို႔ပဲ ေျပာေလ့ရွိပါတယ္” လို႔ ၿဗိတိန္ ေဟာက္ျခင္းႏွင့္
အိပ္စက္မႈဆိုင္ရာ အဖြဲ႕အစည္းမွ မာရီကဆိုပါတယ္။ တကယ္လို႔ သင္ဟာ
ေဟာက္တာနဲ႔အတူ နံနက္မိုးလင္းတဲ့အခါ ေခါင္းကိုက္တာ၊ ႏံုးတာေတြကိုပါ
ခံစားေနရရင္ ဆရာဝန္နဲ႔ တိုင္ပင္ေဆြးေႏြးဖို႔ လိုအပ္ေနပါၿပီ။

၂။ ေကာ္ဖီေသာက္ပါ

အရက္ကို ပံုမွန္ ေသာက္ေနသူျဖစ္ရင္ ေကာ္ဖီတစ္ခြက္ ေသာက္တာေၾကာင့္ အသည္း
ထိခိုက္ႏိုင္ေျခကို ၂၂ ရာခိုင္ႏႈန္း ေလ်ာ့က်ေစႏိုင္ပါတယ္။ “ေကာ္ဖီေၾကာင့္
အသည္းမွာ ဘယ္လိုေကာင္းက်ဳိး ရွိတယ္ဆိုတာကို တိတိက်က် မသိၾကေသးပါဘူး” လို႔
ကယ္လီဖိုးနီးယား ေဆးစင္တာရွိ ေဒါက္တာေအာ္သာက ဆိုပါတယ္။ ကဖင္းဓာတ္
ဒါမွမဟုတ္ ေကာ္ဖီထဲမွာပါတဲ့ တျခား ပါဝင္ပစၥည္းေတြဟာ အယ္လ္ကိုေဟာေၾကာင့္
ျဖစ္တတ္တဲ့ အသည္းထိခိုက္မႈေတြ မျဖစ္ေအာင္ ဆဲလ္အဆင့္မွာ ကာကြယ္မႈ
ေပးႏိုင္တယ္လို႔ ထင္ရပါတယ္။ ေသခ်ာေတာ့ မသိေသးပါဘူးလို႔ ဆက္လက္
ရွင္းျပခဲ့ပါတယ္။

၃။ ေျခမႏွင့္ ေျခညႇဳိးၾကား ေနရာကို ႏွိပ္ေပးပါ

တ႐ုတ္ေဆးပညာမွာ အသည္းကို သက္ေရာက္မႈရွိေစတဲ့ ေနရာကို ႏွိပ္ေပးရင္
အသည္းရဲ႕ လုပ္ငန္းေဆာင္တာ ထိခိုက္မႈမရွိေအာင္ ကာကြယ္ေပးႏိုင္တယ္လို႔
ယံုၾကည္ေၾကာင္း အႏွိပ္ပညာရွင္ ေရာ့စ္က ဆိုပါတယ္။ “ေျခမနဲ႔ ေျခညႇဳိးၾကား
ေနရာရွိ အသားစိုင္ေနရာကုိ ႏွိပ္ေပးရင္ အသည္းကို က်န္းမာေစတာေၾကာင့္
လက္မကိုသံုးၿပီး ဖိအားနဲ႔ ႏွိပ္ေပးပါက စိတ္ေအးခ်မ္းမႈကို ခံစားရေစတယ္”
လို႔ သူကရွင္းျပပါတယ္။


၄။ SDP စစ္ေဆးမႈကို ခံယူပါ

Standard Detoxification Profile (SDP) ဟာ ဆီးနဲ႔ တံေတြးေတြကို
နမူနာယူၿပီး အသည္းက ဘယ္လိုလုပ္ေဆာင္ ေနတယ္ဆိုတာ စစ္ေဆးတာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒါက အေရးပါတဲ့ စစ္ေဆးမႈပါ။ အထူးသျဖင့္ အသည္းေရာဂါ ေဝဒနာေတြ ခံစားေနရတဲ့
သူေတြမွာ ပိုမိုစစ္ေဆးသင့္တဲ့ နည္းပါ။ အသည္းရဲ႕ လုပ္ငန္းေဆာင္တာကို
စစ္ေဆးတဲ့ တျခားနည္းေတြလည္း ရွိပါတယ္။ ဆရာဝန္နဲ႔ တိုင္ပင္ေဆြးေႏြးၿပီး
စစ္ေဆးမႈခံယူဖို႔ လိုပါတယ္။

၅။ တစ္ပတ္မွာ တစ္နာရီ လမ္းေလွ်ာက္ပါ

ေလ့က်င့္ခန္း လုပ္တာက အသည္း အင္ဇိုင္းထြက္ရွိမႈကို တိုးေစပါတယ္။
ၾသစေၾတးလ် ေလ့လာသူ ပါေမာကၡ ဂ်က္ေကာ့က တစ္ပတ္မွာ လမ္းေလွ်ာက္တာလို
လႈပ္ရွားမႈ အသင့္အတင့္ကို မိနစ္ ၆၀ ၾကာ လုပ္ေပးရင္ အသည္းအင္ဇိုင္း
ထြက္ရွိမႈကို တိုးေစတယ္လို႔ ရွင္းျပပါတယ္။

၆. ကာဗိုဟိုက္ဒရိတ္ကို ေလွ်ာ့ခ်ပါ

တက္ဆက္ အေနာက္ေတာင္ ေဆးစင္တာရဲ႕ ေလ့လာမႈအရ ကာဗိုဟိုက္ဒရိတ္ စားသံုးမႈကို
ေလွ်ာ့ခ်တဲ့အခါ အသည္းမွ အဆီေတြကို ေလာင္ကၽြမ္းေစႏိုင္တဲ့ ႏႈန္းဟာ
ပံုမွန္ထက္ ႏွစ္ဆပိုမ်ားတယ္လို႔ သိရပါတယ္။ “ကာဗိုဟိုက္ဒရိတ္နည္းတဲ့
အစာေတြကို စားတဲ့သူေတြမွာ အသည္းရဲ႕ အဆီပို ေခ်ဖ်က္ႏႈန္းကို
ပိုမ်ားေစပါတယ္” လို႔ ေလ့လာမႈေခါင္းေဆာင္ ေဒါက္တာဂ်က္ဖာရီက ရွင္းျပပါတယ္။
အသည္း က်န္းမာေရးအတြက္ သတင္းတစ္ခုကေတာ့ အဆီစုပံုမႈဟာ အသည္းေရာဂါ
ျဖစ္ေစတဲ့ အဓိက အေၾကာင္းရင္းထဲမွာ တစ္ခုအပါအဝင္ ျဖစ္တယ္ ဆိုတာပဲ
ျဖစ္ပါတယ္။

၇။ ကၫြတ္စားပါ

ပန္းေဂၚဖီစိမ္း၊ ေဂၚဖီထုပ္၊ ကၫြတ္ စတဲ့ ဟင္းသီးဟင္းရြက္ေတြကို စားတာက
အသည္းမွ အဆိပ္ေခ်ဖ်က္ေပးတဲ့ အင္ဇိုင္း အဆင့္ျမင့္မားစြာ
ထုတ္ေပးႏိုင္တာကို ေတြ႕ရပါတယ္။ ကၫြတ္ဟာလည္း အသည္းရဲ႕
လုပ္ငန္းေဆာင္တာေတြကို ေကာင္းမြန္ေစပါတယ္။ ေတာင္ကိုရီးယား တကၠသိုလ္
ေလ့လာသူေတြက အရက္နဲ႔ ထိေတြ႕ေနတဲ့ အသည္းဆဲလ္ေတြဟာ ကၫြတ္စားတာေၾကာင့္
မေကာင္းတဲ့ ဖရီးရယ္ဒီကယ္ေတြကို ၇၀ ရာခိုင္ႏႈန္း ေလ်ာ့နည္း သြားေစေၾကာင္း
ရွင္းျပခဲ့ပါတယ္။ ကၫြတ္ဟာ အယ္လ္ကိုေဟာ ေခ်ဖ်က္ေပးတဲ့ အင္ဇိုင္းႏွစ္ခုရဲ႕
လုပ္ငန္းေဆာင္တာကို ႏွစ္ဆအားေကာင္း ေစပါတယ္။

၈။ ဇင့္ (သြပ္) ဓာတ္ကိုမွီဝဲပါ

ဇင့္ (သြပ္) ဓာတ္ဟာ အသည္းရဲ႕ လုပ္ငန္းေဆာင္တာကို ေကာင္းမြန္ေစပါတယ္။
ဒါေပမဲ့ လူအမ်ားစုဟာ ဇင့္ဓာတ္ ခ်ဳိ႕တဲ့ေနတတ္ပါတယ္။ တစ္ေန႔မွာ ဇင့္ ၁၅
မီလီဂရမ္ပါတဲ့ ျဖည့္စြက္ေဆးကို မွီဝဲသင့္ပါတယ္။

၉။ အသည္းအတြက္ ျဖည့္စြက္ေဆး ေသာက္ပါ

အသည္းရဲ႕ လုပ္ငန္းေဆာင္တာေတြကို အားေကာင္းေစတဲ့ ျဖည့္စြက္ေဆးကို
ဆရာဝန္နဲ႔ တိုင္ပင္ၿပီး ေသာက္သံုးပါ။ Milk Thistle ပါတဲ့ ျဖည့္စြက္ေဆးဟာ
အသည္းအားေကာင္းေစတဲ့ ျဖည့္စြက္ေဆး ျဖစ္ပါတယ္။

၁၀။ အရက္မေသာက္ေသာ ေန႔အျဖစ္ သတ္မွတ္ထားပါ

တစ္ပတ္မွာ အရက္မေသာက္တဲ့ေန႔ ဆိုၿပီး ႏွစ္ရက္ေတာ့ အနည္းဆံုး
ထားရွိသင့္ပါတယ္။ ေန႔စဥ္ အရက္ ေသာက္ေနတာေၾကာင့္ အသည္းကို နည္းနည္းစီ
ထိခိုက္ေနေစပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အသည္းက ပံုမွန္ လုပ္ငန္းေဆာင္တာေတြကို
လုပ္ေဆာင္ေနႏိုင္ဖုိ႔ အရက္ကို လံုးဝမေသာက္တဲ့ ေန႔ရက္အျဖစ္ ထားသင့္ပါတယ္။



**May Mon Kyaw**

**Public Health**

အသည္းက်န္းမာေရးကို လူတိုင္း အေလးထားရမွာပါ။ အထူးသျဖင့္ အရက္ေသာက္သူ
ျဖစ္ရင္၊ အသည္းကို ထိခိုက္ေစတဲ့ ဘီပိုး၊ စီပိုးေတြရွိရင္၊
အသည္းအဆီဖံုးေနရင္ အသည္းက်န္းမာေရးကို အထူးအေလးထားၿပီး
ဂ႐ုစိုက္ေပးရပါမယ္။

၁။ ေဟာက္ျခင္းကို ဆန္းစစ္ပါ

အဂၤလန္အမ်ဳိးသမီး ၂ ရာခိုင္ႏႈန္းခန္႔ဟာ အိပ္စက္စဥ္ စကၠန္႔အနည္းငယ္ေလာက္
အသက္႐ွဴ ရပ္..ရပ္သြားတတ္တဲ့ Sleep Apnea ကို ခံစားေနရၿပီး ေအာက္ဆီဂ်င္
ျပတ္လပ္မႈေၾကာင့္ အသည္းကုိ ယာယီ ထိခိုက္မႈ ျဖစ္ေစႏိုင္တာ ျဖစ္တယ္လို႔
ေလ့လာမႈေတြက အႀကံျပဳထားပါတယ္။ “ေဟာက္တတ္တဲ့ အမ်ဳိးသမီးေတြက ေန႔ခင္းဘက္
အိပ္ငိုက္တယ္လို႔ ေျပာေလ့မရွိပါဘူး။ အိပ္မေပ်ာ္တဲ့ ေရာဂါရေနတယ္ ဒါမွမဟုတ္
ႏံုးေနတယ္လို႔ပဲ ေျပာေလ့ရွိပါတယ္” လို႔ ၿဗိတိန္ ေဟာက္ျခင္းႏွင့္
အိပ္စက္မႈဆိုင္ရာ အဖြဲ႕အစည္းမွ မာရီကဆိုပါတယ္။ တကယ္လို႔ သင္ဟာ
ေဟာက္တာနဲ႔အတူ နံနက္မိုးလင္းတဲ့အခါ ေခါင္းကိုက္တာ၊ ႏံုးတာေတြကိုပါ
ခံစားေနရရင္ ဆရာဝန္နဲ႔ တိုင္ပင္ေဆြးေႏြးဖို႔ လိုအပ္ေနပါၿပီ။

၂။ ေကာ္ဖီေသာက္ပါ

အရက္ကို ပံုမွန္ ေသာက္ေနသူျဖစ္ရင္ ေကာ္ဖီတစ္ခြက္ ေသာက္တာေၾကာင့္ အသည္း
ထိခိုက္ႏိုင္ေျခကို ၂၂ ရာခိုင္ႏႈန္း ေလ်ာ့က်ေစႏိုင္ပါတယ္။ “ေကာ္ဖီေၾကာင့္
အသည္းမွာ ဘယ္လိုေကာင္းက်ဳိး ရွိတယ္ဆိုတာကို တိတိက်က် မသိၾကေသးပါဘူး” လို႔
ကယ္လီဖိုးနီးယား ေဆးစင္တာရွိ ေဒါက္တာေအာ္သာက ဆိုပါတယ္။ ကဖင္းဓာတ္
ဒါမွမဟုတ္ ေကာ္ဖီထဲမွာပါတဲ့ တျခား ပါဝင္ပစၥည္းေတြဟာ အယ္လ္ကိုေဟာေၾကာင့္
ျဖစ္တတ္တဲ့ အသည္းထိခိုက္မႈေတြ မျဖစ္ေအာင္ ဆဲလ္အဆင့္မွာ ကာကြယ္မႈ
ေပးႏိုင္တယ္လို႔ ထင္ရပါတယ္။ ေသခ်ာေတာ့ မသိေသးပါဘူးလို႔ ဆက္လက္
ရွင္းျပခဲ့ပါတယ္။

၃။ ေျခမႏွင့္ ေျခညႇဳိးၾကား ေနရာကို ႏွိပ္ေပးပါ

တ႐ုတ္ေဆးပညာမွာ အသည္းကို သက္ေရာက္မႈရွိေစတဲ့ ေနရာကို ႏွိပ္ေပးရင္
အသည္းရဲ႕ လုပ္ငန္းေဆာင္တာ ထိခိုက္မႈမရွိေအာင္ ကာကြယ္ေပးႏိုင္တယ္လို႔
ယံုၾကည္ေၾကာင္း အႏွိပ္ပညာရွင္ ေရာ့စ္က ဆိုပါတယ္။ “ေျခမနဲ႔ ေျခညႇဳိးၾကား
ေနရာရွိ အသားစိုင္ေနရာကုိ ႏွိပ္ေပးရင္ အသည္းကို က်န္းမာေစတာေၾကာင့္
လက္မကိုသံုးၿပီး ဖိအားနဲ႔ ႏွိပ္ေပးပါက စိတ္ေအးခ်မ္းမႈကို ခံစားရေစတယ္”
လို႔ သူကရွင္းျပပါတယ္။


၄။ SDP စစ္ေဆးမႈကို ခံယူပါ

Standard Detoxification Profile (SDP) ဟာ ဆီးနဲ႔ တံေတြးေတြကို
နမူနာယူၿပီး အသည္းက ဘယ္လိုလုပ္ေဆာင္ ေနတယ္ဆိုတာ စစ္ေဆးတာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒါက အေရးပါတဲ့ စစ္ေဆးမႈပါ။ အထူးသျဖင့္ အသည္းေရာဂါ ေဝဒနာေတြ ခံစားေနရတဲ့
သူေတြမွာ ပိုမိုစစ္ေဆးသင့္တဲ့ နည္းပါ။ အသည္းရဲ႕ လုပ္ငန္းေဆာင္တာကို
စစ္ေဆးတဲ့ တျခားနည္းေတြလည္း ရွိပါတယ္။ ဆရာဝန္နဲ႔ တိုင္ပင္ေဆြးေႏြးၿပီး
စစ္ေဆးမႈခံယူဖို႔ လိုပါတယ္။

၅။ တစ္ပတ္မွာ တစ္နာရီ လမ္းေလွ်ာက္ပါ

ေလ့က်င့္ခန္း လုပ္တာက အသည္း အင္ဇိုင္းထြက္ရွိမႈကို တိုးေစပါတယ္။
ၾသစေၾတးလ် ေလ့လာသူ ပါေမာကၡ ဂ်က္ေကာ့က တစ္ပတ္မွာ လမ္းေလွ်ာက္တာလို
လႈပ္ရွားမႈ အသင့္အတင့္ကို မိနစ္ ၆၀ ၾကာ လုပ္ေပးရင္ အသည္းအင္ဇိုင္း
ထြက္ရွိမႈကို တိုးေစတယ္လို႔ ရွင္းျပပါတယ္။

၆. ကာဗိုဟိုက္ဒရိတ္ကို ေလွ်ာ့ခ်ပါ

တက္ဆက္ အေနာက္ေတာင္ ေဆးစင္တာရဲ႕ ေလ့လာမႈအရ ကာဗိုဟိုက္ဒရိတ္ စားသံုးမႈကို
ေလွ်ာ့ခ်တဲ့အခါ အသည္းမွ အဆီေတြကို ေလာင္ကၽြမ္းေစႏိုင္တဲ့ ႏႈန္းဟာ
ပံုမွန္ထက္ ႏွစ္ဆပိုမ်ားတယ္လို႔ သိရပါတယ္။ “ကာဗိုဟိုက္ဒရိတ္နည္းတဲ့
အစာေတြကို စားတဲ့သူေတြမွာ အသည္းရဲ႕ အဆီပို ေခ်ဖ်က္ႏႈန္းကို
ပိုမ်ားေစပါတယ္” လို႔ ေလ့လာမႈေခါင္းေဆာင္ ေဒါက္တာဂ်က္ဖာရီက ရွင္းျပပါတယ္။
အသည္း က်န္းမာေရးအတြက္ သတင္းတစ္ခုကေတာ့ အဆီစုပံုမႈဟာ အသည္းေရာဂါ
ျဖစ္ေစတဲ့ အဓိက အေၾကာင္းရင္းထဲမွာ တစ္ခုအပါအဝင္ ျဖစ္တယ္ ဆိုတာပဲ
ျဖစ္ပါတယ္။

၇။ ကၫြတ္စားပါ

ပန္းေဂၚဖီစိမ္း၊ ေဂၚဖီထုပ္၊ ကၫြတ္ စတဲ့ ဟင္းသီးဟင္းရြက္ေတြကို စားတာက
အသည္းမွ အဆိပ္ေခ်ဖ်က္ေပးတဲ့ အင္ဇိုင္း အဆင့္ျမင့္မားစြာ
ထုတ္ေပးႏိုင္တာကို ေတြ႕ရပါတယ္။ ကၫြတ္ဟာလည္း အသည္းရဲ႕
လုပ္ငန္းေဆာင္တာေတြကို ေကာင္းမြန္ေစပါတယ္။ ေတာင္ကိုရီးယား တကၠသိုလ္
ေလ့လာသူေတြက အရက္နဲ႔ ထိေတြ႕ေနတဲ့ အသည္းဆဲလ္ေတြဟာ ကၫြတ္စားတာေၾကာင့္
မေကာင္းတဲ့ ဖရီးရယ္ဒီကယ္ေတြကို ၇၀ ရာခိုင္ႏႈန္း ေလ်ာ့နည္း သြားေစေၾကာင္း
ရွင္းျပခဲ့ပါတယ္။ ကၫြတ္ဟာ အယ္လ္ကိုေဟာ ေခ်ဖ်က္ေပးတဲ့ အင္ဇိုင္းႏွစ္ခုရဲ႕
လုပ္ငန္းေဆာင္တာကို ႏွစ္ဆအားေကာင္း ေစပါတယ္။

၈။ ဇင့္ (သြပ္) ဓာတ္ကိုမွီဝဲပါ

ဇင့္ (သြပ္) ဓာတ္ဟာ အသည္းရဲ႕ လုပ္ငန္းေဆာင္တာကို ေကာင္းမြန္ေစပါတယ္။
ဒါေပမဲ့ လူအမ်ားစုဟာ ဇင့္ဓာတ္ ခ်ဳိ႕တဲ့ေနတတ္ပါတယ္။ တစ္ေန႔မွာ ဇင့္ ၁၅
မီလီဂရမ္ပါတဲ့ ျဖည့္စြက္ေဆးကို မွီဝဲသင့္ပါတယ္။

၉။ အသည္းအတြက္ ျဖည့္စြက္ေဆး ေသာက္ပါ

အသည္းရဲ႕ လုပ္ငန္းေဆာင္တာေတြကို အားေကာင္းေစတဲ့ ျဖည့္စြက္ေဆးကို
ဆရာဝန္နဲ႔ တိုင္ပင္ၿပီး ေသာက္သံုးပါ။ Milk Thistle ပါတဲ့ ျဖည့္စြက္ေဆးဟာ
အသည္းအားေကာင္းေစတဲ့ ျဖည့္စြက္ေဆး ျဖစ္ပါတယ္။

၁၀။ အရက္မေသာက္ေသာ ေန႔အျဖစ္ သတ္မွတ္ထားပါ

တစ္ပတ္မွာ အရက္မေသာက္တဲ့ေန႔ ဆိုၿပီး ႏွစ္ရက္ေတာ့ အနည္းဆံုး
ထားရွိသင့္ပါတယ္။ ေန႔စဥ္ အရက္ ေသာက္ေနတာေၾကာင့္ အသည္းကို နည္းနည္းစီ
ထိခိုက္ေနေစပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အသည္းက ပံုမွန္ လုပ္ငန္းေဆာင္တာေတြကို
လုပ္ေဆာင္ေနႏိုင္ဖုိ႔ အရက္ကို လံုးဝမေသာက္တဲ့ ေန႔ရက္အျဖစ္ ထားသင့္ပါတယ္။



**May Mon Kyaw**