>

- လူထုက်န္းမာေရး ( ႏွာေခါင္းေသြးယိုျခင္း)-

**Public Health**

 ႏွာေခါင္းအတြင္းေသြးေၾကာမွ်င္ေတြ မ်ားစြာရွိၿပီးေသြးေၾကာမွ်င္ေတြ ေပါက္ထြက္သြားရင္ ႏွာေခါင္းေသြးယိုပါတယ္။ ရာသီဥတုအေအးမ်ားတာဒါမွမဟုတ္ ေျခာက္ေသြ႕လြန္းတာေၾကာင့္ ႏွာေခါင္းအတြင္းေျမႇးေတြ လႈံ႕ေဆာ္ခံရတဲ့ အတြက္လည္း ႏွာေခါင္းေသြးယိုတတ္ပါတယ္။ ေသြးတိုးေရာဂါ ရွိသူဒါမွမဟုတ္ ေသြးေၾကာမာေက်ာသူ၊ ေသြးက်ဲေဆးဒါမွမဟုတ္ ေရာင္ရမ္းမႈ က်ေဆးနဲ႔ အက္စပရင္လိုေဆးဝါးေသာက္သူေတြဟာလည္း ႏွာေခါင္းေသြးယိုႏိုင္ပါတယ္။ ႏွာေခါင္းထဲလက္ႏိႈက္တာ၊
 ႏွာေခ်လြန္းတာ၊ ဓာတ္မတည့္တာ၊ ႏွာေခါင္းတြင္း ျပင္ပပစၥည္းဝင္တာဒါမွမဟုတ္ ႏွာညႇစ္ လြန္းတာေတြေၾကာင့္လည္း ႏွာေခါင္းေသြးယိုတာ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္ပဲ ျဖစ္ျဖစ္ ႏွာေခါင္းေသြးယိုတာသက္သာေအာင္ ေအာက္ပါတို႔ကို ျပဳလုပ္ပါ။ ေသြးခဲေတြ ထြက္သြားေအာင္ ႏွပ္ညႇစ္ပါ ႏွာေခါင္းေသြးယိုတာတိတ္သြားေအာင္ မႀကိဳးစားမီမွာ ႏွာေခါင္းတြင္းပိတ္ဆို႔ေနတဲ့ ေသြးခဲေတြ ကုန္စင္ေအာင္ ႏွပ္ညႇစ္ထုတ္ပါ။ ေသြးေၾကာေတြမွာ က်ဳံ႕ႏိုင္ဆန္႔ႏိုင္တဲ့ အမွ်င္ေတြ ပါရွိၿပီးေသြးခဲေတြ ထုတ္ပစ္ႏိုင္ရင္ က်ဳံ႕ႏိုင္ဆန္႔ႏိုင္တဲ့ အမွ်င္ေတြဟာလည္းေပါက္ျပဲသြားတဲ့ ေနရာကို က်ဳံ႕ေပးလိုက္တာေၾကာင့္ အေပါက္ ပိတ္သြားႏိုင္ပါတယ္။ ႏွာေခါင္းရဲ႕ အသားစိုင္ ေနရာကိုညႇစ္ထားပါ ႏွပ္ညႇစ္ၿပီးတာနဲ႔ တစ္ၿပိဳင္နက္ သင့္လက္မနဲ႔ လက္ညႇိဳးကိုအသံုးျပဳၿပီး ႏွာေခါင္းထိပ္မွ အသားစိုင္ ေနရာကိုဖိညႇစ္ထားပါ။ ငါးမိနစ္မွ ခုနစ္မိနစ္ထိညႇစ္ထားရပါမယ္။ ေသြးမတိတ္ရင္ ေနာက္ထပ္ ငါးမိနစ္မွ ခုနစ္မိနစ္ခန္႔ ဆက္လက္ၿပီးဖိညႇစ္ေပးပါ။ မတ္မတ္ထိုင္ပါ သင္ လဲေလ်ာင္းလိုက္ရင္ ဒါမွမဟုတ္ ဦးေခါင္းကိုအေနာက္လွန္ထားရင္ ေသြးေတြကို မ်ဳိခ်မိႏိုင္ပါတယ္။ ေရခဲကပ္ပါ ေရခဲေၾကာင့္ ေသြးေၾကာေတြ က်ဥ္းသြားၿပီးေသြးယိုတာေလ်ာ့သြားႏိုင္ပါတယ္။

လက္မႏိႈက္ပါနဲ႔ ေသြးေၾကာေတြ ျပန္လည္ ေကာင္းမြန္ဖို႔ ခုနစ္ရက္မွ ၁၀ ရက္ အခ်ိန္ယူရပါမယ္။ ေသြးခဲေတြ ျဖစ္သြားတာေၾကာင့္ ေသြးယိုတာရပ္သြားေပမယ့္ ေသြးခဲေတြဟာ
အနာေဖးေတြ ျဖစ္သြားတတ္ပါတယ္။ ဒီအခ်ိန္မွာ ႏွာေခါင္းထဲလက္ႏႈိက္မိရင္ အနာေဖးကြာက်သြားၿပီး ႏွာေခါင္းေသြး ျပန္ယိုတတ္ပါတယ္။ ပဋိဇီဝေဆးလိမ္းပါ ႏွာေခါင္းအတြင္းပဋိဇီဝေဆးကိုတစ္ေန႔ႏွစ္ႀကိမ္ ဒါမွမဟုတ္ သံုးႀကိမ္ လိမ္းေပးပါ။ ေရာဂါပိုးမႊားေတြ ေသေစႏိုင္ၿပီးယားယံတာသက္သာႏိုင္ပါတယ္။ သံဓာတ္အားျဖည့္ေဆးမွီဝဲပါ ႏွာေခါင္းေသြးယိုတတ္သူ ျဖစ္ရင္ ေသြးအား ျပည့္ဖို႔အတြက္ ဗီတာမင္ အားျဖည့္ေဆးနဲ႔အတူသံဓာတ္ အားျဖည့္ေဆးပါ ေသာက္ေပးပါ။ သေႏၶတားေဆးအသုံးျပဳရင္ သတိထားပါ အီစထ႐ုိဂ်င္ဟာေသြးလွည့္ပတ္မႈနဲ႔ ခၽြဲထုတ္လုပ္မႈ အေပၚ လႊမ္းမုိးမႈ ရွိပါတယ္။ ဓမၼတာလာတာအပါအဝင္ ခႏၶာကုိယ္ထဲမွာေဟာ္မုန္းညီမွ်မႈ မရွိတဲ့ အခါတုိင္းမွာ ႏွာေခါင္းေသြးယုိတာ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ပါးစပ္မွ အသုံးျပဳရတဲ့ တခ်ဳိ႕ သေႏၶတားေဆးေတြ ဟာလည္းေဟာ္မုန္းညီမွ်မႈကုိေျပာင္းလဲေစႏုိင္ပါတယ္။ သင္ဟာ ႏွာေခါင္းေသြးယိုတတ္သူ ျဖစ္ၿပီးအီစထ႐ိုဂ်င္ေၾကာင့္ ျဖစ္တယ္လို႔ ထင္ရင္ ဆရာဝန္နဲ႔ ျပပါ။ အက္စပရင္ ေသာက္ရင္ သတိထားပါ။ အက္စပရင္ ေသာက္တာေၾကာင့္ ေသြးခဲမႈကိုအေႏွာင့္အယွက္ ျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။ ႏွာေခါင္းေသြးယိုတတ္သူ
 ျဖစ္ရင္ အက္စပရင္ မေသာက္ပါနဲ႔။ Salicylate ပါဝင္ေသာအစာမ်ားကိုေရွာင္ပါ အက္စပရင္မွာပါဝင္တဲ့ Salicylate ေတြဟာတခ်ဳိ႕ အစားအစာေတြမွာလည္းပါဝင္ပါတယ္။ ေကာ္ဖီ၊ လက္ဖက္ရည္၊ ဗာဒံသီး၊ ပန္းသီး၊ င႐ုတ္ပြသီး၊ ဘယ္ရီသီး၊ ေလးညႇင္းပြင့္၊ သခြားသီး၊ စပ်စ္သီး၊ မက္မြန္သီး၊ ဆီးသီး၊ စပ်စ္သီးေျခာက္နဲ႔ ခရမ္းခ်ဥ္သီးေတြမွာ Salicylate ေတြ ပါဝင္တဲ့အတြက္ ေရွာင္ပါ။ ေသြးဖိအားကိုထိန္းထားပါ ေသြးတိုးေရာဂါ ရွိသူေတြဟာ ႏွာေခါင္းေသြးယိုလြယ္တတ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေသြးဖိအားကိုထိန္းထားႏိုင္ေအာင္ အဆီနည္းပါးတဲ့ အစာေတြ စားၿပီးဆရာဝန္ရဲ႕ ၫႊန္ၾကားခ်က္ကိုလိုက္နာပါ။ ဗီတာမင္ C ေသာက္ပါ ဗီတာမင္ C ဟာကိုလာဂ်င္ ထုတ္လုပ္မႈအတြက္ လိုအပ္ပါတယ္။ အသက္႐ွဴလမ္းေၾကာင္းအေပၚပိုင္းတစ္သွ်ဴးေတြမွာရွိတဲ့ ကိုလာဂ်င္ဟာ ႏွာေခါင္းေျမႇးနဲ႔ လိုဏ္ေခါင္းေပါက္ေတြကိုစြတ္စိုေစၿပီးသူတို႔ကိုအကာအကြယ္ရရွိေအာင္ ျပဳလုပ္ေပးပါတယ္။ 
 ေဆးလိပ္မေသာက္ပါႏွင့္ ေဆးလိပ္ေသာက္တာေၾကာင့္ ႏွာေခါင္းအတြင္းေျခာက္ေသြ႕မႈေတြ
 ျဖစ္ေစႏိုင္တဲ့အတြက္ ႏွာေခါင္းေသြးယိုႏိုင္ေျခပိုမ်ားပါတယ္။

ဆရာဝန္နဲ႔ ဘယ္အခ်ိန္ျပမလဲ -ႏွာေခါင္းကို ၁၀ မိနစ္၊ ၁၅ မိနစ္ ဖိအားေပးၿပီးေပမယ့္ ႏွာေခါင္းေသြးယိုတာမတိတ္ရင္၊ ႏွာေခါင္းေသြးယိုတာဟာဦးေခါင္းဒဏ္ရာရ
တာေၾကာင့္ျဖစ္ရင္၊ ေသြးအရည္က်ဲေနရင္ ဦးေႏွာက္အတြင္းမွ အရည္ေတြ ပါဝင္ေနတတ္ပါတယ္။ -သင့္မွာေသြးတိုးေရာဂါ ဒါမွမဟုတ္ ေသြးေၾကာမာေက်ာတာရွိေနၿပီး ႏွာေခါင္းေသြးယိုတာ ၁၀ မိနစ္ေက်ာ္ေနရင္ -ႏွာေခါင္းေသြးယိုတာအခ်ိန္ၾကာေနရင္ အႏၲရာယ္ရွိပါတယ္။ ဆက္တုိက္ ႏွာေခါင္းေသြးယိုေနရင္ အက်ိတ္ (ကင္ဆာ) ရွိေနတတ္ပါတယ္။ သင္ဟာမၾကာခဏ ႏွာေခါင္းေသြးယိုတတ္ၿပီးအေအးမိတာဒါမွမဟုတ္ ႏွာေခါင္းေျမႇးယားယံတာနဲ႔ ဆက္စပ္မႈ မရိွဘူးထင္ရင္ ဆရာဝန္နဲ႔ ျပပါ။ -

- အားလံုးေပ်ာ္ရြင္ပါေစ 

**မာမာ**

- လူထုက်န္းမာေရး ( ႏွာေခါင္းေသြးယိုျခင္း)-

**Public Health**

 ႏွာေခါင္းအတြင္းေသြးေၾကာမွ်င္ေတြ မ်ားစြာရွိၿပီးေသြးေၾကာမွ်င္ေတြ ေပါက္ထြက္သြားရင္ ႏွာေခါင္းေသြးယိုပါတယ္။ ရာသီဥတုအေအးမ်ားတာဒါမွမဟုတ္ ေျခာက္ေသြ႕လြန္းတာေၾကာင့္ ႏွာေခါင္းအတြင္းေျမႇးေတြ လႈံ႕ေဆာ္ခံရတဲ့ အတြက္လည္း ႏွာေခါင္းေသြးယိုတတ္ပါတယ္။ ေသြးတိုးေရာဂါ ရွိသူဒါမွမဟုတ္ ေသြးေၾကာမာေက်ာသူ၊ ေသြးက်ဲေဆးဒါမွမဟုတ္ ေရာင္ရမ္းမႈ က်ေဆးနဲ႔ အက္စပရင္လိုေဆးဝါးေသာက္သူေတြဟာလည္း ႏွာေခါင္းေသြးယိုႏိုင္ပါတယ္။ ႏွာေခါင္းထဲလက္ႏိႈက္တာ၊
 ႏွာေခ်လြန္းတာ၊ ဓာတ္မတည့္တာ၊ ႏွာေခါင္းတြင္း ျပင္ပပစၥည္းဝင္တာဒါမွမဟုတ္ ႏွာညႇစ္ လြန္းတာေတြေၾကာင့္လည္း ႏွာေခါင္းေသြးယိုတာ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္ပဲ ျဖစ္ျဖစ္ ႏွာေခါင္းေသြးယိုတာသက္သာေအာင္ ေအာက္ပါတို႔ကို ျပဳလုပ္ပါ။ ေသြးခဲေတြ ထြက္သြားေအာင္ ႏွပ္ညႇစ္ပါ ႏွာေခါင္းေသြးယိုတာတိတ္သြားေအာင္ မႀကိဳးစားမီမွာ ႏွာေခါင္းတြင္းပိတ္ဆို႔ေနတဲ့ ေသြးခဲေတြ ကုန္စင္ေအာင္ ႏွပ္ညႇစ္ထုတ္ပါ။ ေသြးေၾကာေတြမွာ က်ဳံ႕ႏိုင္ဆန္႔ႏိုင္တဲ့ အမွ်င္ေတြ ပါရွိၿပီးေသြးခဲေတြ ထုတ္ပစ္ႏိုင္ရင္ က်ဳံ႕ႏိုင္ဆန္႔ႏိုင္တဲ့ အမွ်င္ေတြဟာလည္းေပါက္ျပဲသြားတဲ့ ေနရာကို က်ဳံ႕ေပးလိုက္တာေၾကာင့္ အေပါက္ ပိတ္သြားႏိုင္ပါတယ္။ ႏွာေခါင္းရဲ႕ အသားစိုင္ ေနရာကိုညႇစ္ထားပါ ႏွပ္ညႇစ္ၿပီးတာနဲ႔ တစ္ၿပိဳင္နက္ သင့္လက္မနဲ႔ လက္ညႇိဳးကိုအသံုးျပဳၿပီး ႏွာေခါင္းထိပ္မွ အသားစိုင္ ေနရာကိုဖိညႇစ္ထားပါ။ ငါးမိနစ္မွ ခုနစ္မိနစ္ထိညႇစ္ထားရပါမယ္။ ေသြးမတိတ္ရင္ ေနာက္ထပ္ ငါးမိနစ္မွ ခုနစ္မိနစ္ခန္႔ ဆက္လက္ၿပီးဖိညႇစ္ေပးပါ။ မတ္မတ္ထိုင္ပါ သင္ လဲေလ်ာင္းလိုက္ရင္ ဒါမွမဟုတ္ ဦးေခါင္းကိုအေနာက္လွန္ထားရင္ ေသြးေတြကို မ်ဳိခ်မိႏိုင္ပါတယ္။ ေရခဲကပ္ပါ ေရခဲေၾကာင့္ ေသြးေၾကာေတြ က်ဥ္းသြားၿပီးေသြးယိုတာေလ်ာ့သြားႏိုင္ပါတယ္။

လက္မႏိႈက္ပါနဲ႔ ေသြးေၾကာေတြ ျပန္လည္ ေကာင္းမြန္ဖို႔ ခုနစ္ရက္မွ ၁၀ ရက္ အခ်ိန္ယူရပါမယ္။ ေသြးခဲေတြ ျဖစ္သြားတာေၾကာင့္ ေသြးယိုတာရပ္သြားေပမယ့္ ေသြးခဲေတြဟာ
အနာေဖးေတြ ျဖစ္သြားတတ္ပါတယ္။ ဒီအခ်ိန္မွာ ႏွာေခါင္းထဲလက္ႏႈိက္မိရင္ အနာေဖးကြာက်သြားၿပီး ႏွာေခါင္းေသြး ျပန္ယိုတတ္ပါတယ္။ ပဋိဇီဝေဆးလိမ္းပါ ႏွာေခါင္းအတြင္းပဋိဇီဝေဆးကိုတစ္ေန႔ႏွစ္ႀကိမ္ ဒါမွမဟုတ္ သံုးႀကိမ္ လိမ္းေပးပါ။ ေရာဂါပိုးမႊားေတြ ေသေစႏိုင္ၿပီးယားယံတာသက္သာႏိုင္ပါတယ္။ သံဓာတ္အားျဖည့္ေဆးမွီဝဲပါ ႏွာေခါင္းေသြးယိုတတ္သူ ျဖစ္ရင္ ေသြးအား ျပည့္ဖို႔အတြက္ ဗီတာမင္ အားျဖည့္ေဆးနဲ႔အတူသံဓာတ္ အားျဖည့္ေဆးပါ ေသာက္ေပးပါ။ သေႏၶတားေဆးအသုံးျပဳရင္ သတိထားပါ အီစထ႐ုိဂ်င္ဟာေသြးလွည့္ပတ္မႈနဲ႔ ခၽြဲထုတ္လုပ္မႈ အေပၚ လႊမ္းမုိးမႈ ရွိပါတယ္။ ဓမၼတာလာတာအပါအဝင္ ခႏၶာကုိယ္ထဲမွာေဟာ္မုန္းညီမွ်မႈ မရွိတဲ့ အခါတုိင္းမွာ ႏွာေခါင္းေသြးယုိတာ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ပါးစပ္မွ အသုံးျပဳရတဲ့ တခ်ဳိ႕ သေႏၶတားေဆးေတြ ဟာလည္းေဟာ္မုန္းညီမွ်မႈကုိေျပာင္းလဲေစႏုိင္ပါတယ္။ သင္ဟာ ႏွာေခါင္းေသြးယိုတတ္သူ ျဖစ္ၿပီးအီစထ႐ိုဂ်င္ေၾကာင့္ ျဖစ္တယ္လို႔ ထင္ရင္ ဆရာဝန္နဲ႔ ျပပါ။ အက္စပရင္ ေသာက္ရင္ သတိထားပါ။ အက္စပရင္ ေသာက္တာေၾကာင့္ ေသြးခဲမႈကိုအေႏွာင့္အယွက္ ျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။ ႏွာေခါင္းေသြးယိုတတ္သူ
 ျဖစ္ရင္ အက္စပရင္ မေသာက္ပါနဲ႔။ Salicylate ပါဝင္ေသာအစာမ်ားကိုေရွာင္ပါ အက္စပရင္မွာပါဝင္တဲ့ Salicylate ေတြဟာတခ်ဳိ႕ အစားအစာေတြမွာလည္းပါဝင္ပါတယ္။ ေကာ္ဖီ၊ လက္ဖက္ရည္၊ ဗာဒံသီး၊ ပန္းသီး၊ င႐ုတ္ပြသီး၊ ဘယ္ရီသီး၊ ေလးညႇင္းပြင့္၊ သခြားသီး၊ စပ်စ္သီး၊ မက္မြန္သီး၊ ဆီးသီး၊ စပ်စ္သီးေျခာက္နဲ႔ ခရမ္းခ်ဥ္သီးေတြမွာ Salicylate ေတြ ပါဝင္တဲ့အတြက္ ေရွာင္ပါ။ ေသြးဖိအားကိုထိန္းထားပါ ေသြးတိုးေရာဂါ ရွိသူေတြဟာ ႏွာေခါင္းေသြးယိုလြယ္တတ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေသြးဖိအားကိုထိန္းထားႏိုင္ေအာင္ အဆီနည္းပါးတဲ့ အစာေတြ စားၿပီးဆရာဝန္ရဲ႕ ၫႊန္ၾကားခ်က္ကိုလိုက္နာပါ။ ဗီတာမင္ C ေသာက္ပါ ဗီတာမင္ C ဟာကိုလာဂ်င္ ထုတ္လုပ္မႈအတြက္ လိုအပ္ပါတယ္။ အသက္႐ွဴလမ္းေၾကာင္းအေပၚပိုင္းတစ္သွ်ဴးေတြမွာရွိတဲ့ ကိုလာဂ်င္ဟာ ႏွာေခါင္းေျမႇးနဲ႔ လိုဏ္ေခါင္းေပါက္ေတြကိုစြတ္စိုေစၿပီးသူတို႔ကိုအကာအကြယ္ရရွိေအာင္ ျပဳလုပ္ေပးပါတယ္။ 
 ေဆးလိပ္မေသာက္ပါႏွင့္ ေဆးလိပ္ေသာက္တာေၾကာင့္ ႏွာေခါင္းအတြင္းေျခာက္ေသြ႕မႈေတြ
 ျဖစ္ေစႏိုင္တဲ့အတြက္ ႏွာေခါင္းေသြးယိုႏိုင္ေျခပိုမ်ားပါတယ္။

ဆရာဝန္နဲ႔ ဘယ္အခ်ိန္ျပမလဲ -ႏွာေခါင္းကို ၁၀ မိနစ္၊ ၁၅ မိနစ္ ဖိအားေပးၿပီးေပမယ့္ ႏွာေခါင္းေသြးယိုတာမတိတ္ရင္၊ ႏွာေခါင္းေသြးယိုတာဟာဦးေခါင္းဒဏ္ရာရ
တာေၾကာင့္ျဖစ္ရင္၊ ေသြးအရည္က်ဲေနရင္ ဦးေႏွာက္အတြင္းမွ အရည္ေတြ ပါဝင္ေနတတ္ပါတယ္။ -သင့္မွာေသြးတိုးေရာဂါ ဒါမွမဟုတ္ ေသြးေၾကာမာေက်ာတာရွိေနၿပီး ႏွာေခါင္းေသြးယိုတာ ၁၀ မိနစ္ေက်ာ္ေနရင္ -ႏွာေခါင္းေသြးယိုတာအခ်ိန္ၾကာေနရင္ အႏၲရာယ္ရွိပါတယ္။ ဆက္တုိက္ ႏွာေခါင္းေသြးယိုေနရင္ အက်ိတ္ (ကင္ဆာ) ရွိေနတတ္ပါတယ္။ သင္ဟာမၾကာခဏ ႏွာေခါင္းေသြးယိုတတ္ၿပီးအေအးမိတာဒါမွမဟုတ္ ႏွာေခါင္းေျမႇးယားယံတာနဲ႔ ဆက္စပ္မႈ မရိွဘူးထင္ရင္ ဆရာဝန္နဲ႔ ျပပါ။ -

- အားလံုးေပ်ာ္ရြင္ပါေစ 

**မာမာ**