--လူထုက်န္းမာေရး(ကုိယ္အေလးခ်ိန္တက္ျခင္းနဲ႔က်န္းမာေရး) ---

>

 **Public Health** -

အခ်ဳိ႕ကေျပာၾကပါတယ္။ ၀မွာေၾကာက္လုိ႔ အစားေတြေလွ်ာ့စားရ၊ အဆီနဲ႔ ကယ္လုိရီမ်ားတဲ့အစာေတြ ေရွာင္ရ၊ ေလ့က်င့္ခန္းေတြအပင္ပန္းခံလုပ္ရနဲ႔ ဒါေတာင္မွ ခုထိမပိန္ႏုိင္ပါဘူးလုိ႔ မၾကာခဏညည္းတြားေနၾကတာကို ျမင္ဖူး/ ၾကားဖူးၾကမွာပါ။(သုိ႔မဟုတ္) သင္ကုိယ္တုိင္ အဲဒီျပႆနာကို ခံစားေနရပါသလား။ အဲဒီလုိ အစား အစာေတြ၊ ေလ့က်င့္ခန္းေတြနဲ႔ မည္သို႔ပင္ ကုိယ္အေလးခ်ိန္ တက္မလာေအာင္ ႀကိဳးစားေနပါေစ ။သင္သတိ မထားမိလုိက္တဲ့ ေနထုိင္မႈပုံစံေတြက သင့္ကုိ အေလးခ်ိန္တုိးလာေစတာမုိ႔ ေအာက္ပါလွ်ဳိ႕၀ွက္ခ်က္မ်ားကို မိမိကုိယ္ တုိင္ ေဖာ္ထုတ္ဆန္းစစ္ၾကည့္လုိက္ပါ။

**အိပ္ေရးမ၀ျခင္း**

က်န္းမာေရးသုေတသီေတြရဲ႕ အဆုိအမိန္႔အရ အိပ္ေရးမ၀ျခင္းက ကုိယ္အေလးခ်ိန္တက္ျခင္းနဲ႔ တုိက္႐ုိက္ ဆက္ႏႊယ္ေနတယ္လုိ႔ ဆုိပါတယ္။ အိပ္ေရး မ၀ျခင္းေၾကာင့္ ေဟာ္မုန္းမ်ားထြက္ရွိလာကာ ဆာေလာင္မြတ္သိပ္မႈကုိ ျဖစ္ေပၚေစၿပီး အစားေတြအမ်ားႀကီး စားမိလာပါေတာ့တယ္။ (ဒါေၾကာင့္ အိပ္ေရးမ၀သူမ်ား ခါတုိင္းအိပ္ရာ ၀င္ခ်ိန္ထက္ အနည္းဆုံးနာရီ၀က္ (သို႔မဟုတ္) တစ္နာရီ ေလာက္ေစာ၍ အိပ္ရာ၀င္ေပးရပါမယ္။

 **စိတ္ဖိစီးမႈမ်ားျခင္း**

စိတ္ဖိစီးမႈမ်ားျခင္းက ခႏ္ၶာကုိယ္ရဲ႕ ဇီ၀ကမ္ၼျဖစ္စဥ္ကို ေႏွာင့္ေႏွးေစၿပီး ခႏ္ၶာကုိယ္မွာ အဆီပုိေတြစုေ၀းလာေစ တယ္လုိ႔ စိတ္ပညာပါရဂူေတြက ဆုိထားပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ စိတ္ဓာတ္က်ေနခ်ိန္မွာ ထြက္ရွိလာတဲ့ ေဟာ္ မုန္းမ်ားက ကယ္လုိရီမ်ားတဲ့အစားအစာေတြကို အာသာငမ္းငမ္းစား ခ်င္တဲ့ စိတ္ဆႏ္ၵျဖစ္ေအာင္ လႈ႔ံေဆာ္ေပး ပါေတာ့တယ္။ (ဒါ့ေၾကာင့္ အတတ္ႏုိင္ဆုံး စိတ္ဖိစီးမႈနည္းႏုိင္သမွ်နည္းေအာင္ ႀကိဳးစားေနထုိင္ ေပးရပါမယ္)

 

**လည္ပင္းအက်ိတ္ေရာဂါ**

ဟုိက္ပုိသုိင္းရြဳိက္(ေခၚ) ေဟာ္မုန္ေဖာက္ျပန္ျခင္းေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ လည္ပင္းအက်ိတ္ေရာဂါရတဲ့အခါ ခႏ္ၶာကိုယ္ တြင္း လုပ္ေဆာင္ခ်က္ေတြ ေႏွးေကြးသြားၿပီးမူးေ၀၊ ေမာပန္းလာကာ အ၀လြန္ျခင္းကုိပါ ျဖစ္လာေစ ပါတယ္။ (ဒါ့ေၾကာင့္ လည္ပင္းအက်ိတ္ေရာဂါ ရွိ/မရွိ ေျခာက္လတစ္ႀကိမ္ ပုံမွန္ စစ္ေဆးေပးရပါမယ္)  

**ႀကီးေကာင္၀င္ေရာဂါ**

 အထူးသျဖင့္ ေယာက်္ားေလးေတြမွာ ႀကီးေကာင္၀င္ ေရာဂါ အျဖစ္မ်ားၾကပါတယ္။ ငယ္ငယ္ကတည္းက အသား စားၾကဴး(အသားတစ္မ်ဳိးတည္းကုိသာ ခုံခုံမင္မင္စား)သူမ်ား၊ အဆီအအိမ့္ႀကိဳက္သူ ေယာက်္ားေလးမ်ား ဟာ အသက္ (၁၀) ႏွစ္ခန္႔၀န္းက်င္မွာ (က) လုိ႔ ေခၚတဲ့ ဦးေႏွာက္(သို႔မဟုတ္) ေက်ာက္ကပ္ရဲ႕ အျပင္အကာ ပုိင္း က ေဟာ္မုန္းစိမ့္ထြက္ေရာဂါ(ခ) ကစက် လုိ႔ေခၚတဲ့ အေရျပားေရာင္ရမ္းေရာဂါ(ဂ) ေိမနညေူ ါူေညိ လုိ႔ ေခၚတဲ့ ေက်ာက္ကပ္နားရွိ အက်ိတ္မွ ေဟာ္မုန္းမတန္တဆထြက္ရွိမႈတုိ႔ေၾကာင့္လည္း မ်က္ႏွာ၊ လည္ပင္း၊ ခါးတုိ႔မွာ သိသိသာသာ၀ေဖာင္းလာေစပါတယ္။ (အကယ္၍အ၀လြန္လာေသာ ဆယ္ေက်ာ္သက္ သားရွင္၏မိဘမ်ား လုိအပ္ပါက သက္ဆုိင္ရာဆရာ၀န္ျဖင့္ ေဆြးေႏြးတုိင္ပင္ေပးရပါမယ္) 

**ေဆးလိပ္ျဖတ္ျခင္း** 

 ေဆးလိပ္စဲြစြဲၿမဲၿမဲေသာက္သူမ်ား ႐ုတ္တရက္ေဆးလိပ္ျဖတ္လုိက္တဲ့အခါ ခႏ္ၶာကုိယ္ထဲခုိေအာင္းေနေသာ နီကိုတင္းဓာတ္မ်ား ျပယ္သြားတာေၾကာင့္ အာသာမေျပေတာ့ဘဲ အစာစားခ်င္စိတ္နဲ႔ ဆာေလာင္မြတ္သိပ္မႈ ပိုျဖစ္ လာၾကပါတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္မွာ အဆီမ်ားေသာ အစားအစာ၊ ဆီေၾကာ္မုန္႔မ်ား၊ မုန္႔အခ်ဳိမ်ား၊ ေျမပဲ၊ ငွက္ေပ်ာသီး၊ အရက္စသည္တုိ႔ကို ခ်င္ျခင္းတ စားမိတဲ့အခါ လူအခ်ဳိ႕မွာ ၁၀ ေပါင္အထိ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ တုိးလာၾကပါတယ္။ (ေဆးလိပ္ျဖတ္ခါစနဲ႔ ေဆးလိပ္ျပတ္ၿပီးေနာက္ ရက္ သတ္ၱပတ္အေတာ္မ်ားမ်ားထိ ၀လာတတ္ေပမယ့္ ေနာက္ပိုင္းမွာ ပုံမွန္အတုိင္း ျပန္ျဖစ္သြားတာမုိ႔ ၀လာမွာ မေၾကာက္ပါနဲ႔) 

 **အခ်ိန္ၾ္ကာျမင့့္္စြာ တီီဗြီြီၾီကည့့္္ျ့ျခင္း** 

 ၿငိမ္သက္စြာ တီဗီြအၾကာႀကီးထုိင္ၾကည့္ျခင္းက အေညာင္းမိကာ ကုိယ္အေလးခ်ိန္တုိးေစပါတယ္။ လူ ၁၀ ဦးမွာ ရွစ္ဦးေက်ာ္ေလာက္က တီဗြီၾကည့္ရင္း အာလူး ေၾကာ္၊ ေျပာင္းဖူးေပါက္ေပါက္၊ အခ်ဳိရည္ စသည္တုိ႔ စားေလ့ရွိတာေၾကာင့္ ကယ္လုိရီမ်ားတက္လာ၍ အ၀လြန္ အဆီပုိေတြစုလာၾကပါတယ္။ (အေညာင္းထုိင္ၿပီး တီဗီြ ၾကည့္တဲ့အခါ ၀မ္းမခ်ဳပ္ေစဖုိ႔ ကယ္လုိရီနည္းတဲ့ သေရ စာမုန္႔မ်ား၊ အမွ်င္ဓာတ္မ်ားေသာ သစ္သီး၀လံ တုိ႔ကိုသာ စားေပးရပါမယ္။ 

+ေပါက္ေပါက္+

 **Public Health** -

အခ်ဳိ႕ကေျပာၾကပါတယ္။ ၀မွာေၾကာက္လုိ႔ အစားေတြေလွ်ာ့စားရ၊ အဆီနဲ႔ ကယ္လုိရီမ်ားတဲ့အစာေတြ ေရွာင္ရ၊ ေလ့က်င့္ခန္းေတြအပင္ပန္းခံလုပ္ရနဲ႔ ဒါေတာင္မွ ခုထိမပိန္ႏုိင္ပါဘူးလုိ႔ မၾကာခဏညည္းတြားေနၾကတာကို ျမင္ဖူး/ ၾကားဖူးၾကမွာပါ။(သုိ႔မဟုတ္) သင္ကုိယ္တုိင္ အဲဒီျပႆနာကို ခံစားေနရပါသလား။ အဲဒီလုိ အစား အစာေတြ၊ ေလ့က်င့္ခန္းေတြနဲ႔ မည္သို႔ပင္ ကုိယ္အေလးခ်ိန္ တက္မလာေအာင္ ႀကိဳးစားေနပါေစ ။သင္သတိ မထားမိလုိက္တဲ့ ေနထုိင္မႈပုံစံေတြက သင့္ကုိ အေလးခ်ိန္တုိးလာေစတာမုိ႔ ေအာက္ပါလွ်ဳိ႕၀ွက္ခ်က္မ်ားကို မိမိကုိယ္ တုိင္ ေဖာ္ထုတ္ဆန္းစစ္ၾကည့္လုိက္ပါ။

**အိပ္ေရးမ၀ျခင္း**

က်န္းမာေရးသုေတသီေတြရဲ႕ အဆုိအမိန္႔အရ အိပ္ေရးမ၀ျခင္းက ကုိယ္အေလးခ်ိန္တက္ျခင္းနဲ႔ တုိက္႐ုိက္ ဆက္ႏႊယ္ေနတယ္လုိ႔ ဆုိပါတယ္။ အိပ္ေရး မ၀ျခင္းေၾကာင့္ ေဟာ္မုန္းမ်ားထြက္ရွိလာကာ ဆာေလာင္မြတ္သိပ္မႈကုိ ျဖစ္ေပၚေစၿပီး အစားေတြအမ်ားႀကီး စားမိလာပါေတာ့တယ္။ (ဒါေၾကာင့္ အိပ္ေရးမ၀သူမ်ား ခါတုိင္းအိပ္ရာ ၀င္ခ်ိန္ထက္ အနည္းဆုံးနာရီ၀က္ (သို႔မဟုတ္) တစ္နာရီ ေလာက္ေစာ၍ အိပ္ရာ၀င္ေပးရပါမယ္။

 **စိတ္ဖိစီးမႈမ်ားျခင္း**

စိတ္ဖိစီးမႈမ်ားျခင္းက ခႏ္ၶာကုိယ္ရဲ႕ ဇီ၀ကမ္ၼျဖစ္စဥ္ကို ေႏွာင့္ေႏွးေစၿပီး ခႏ္ၶာကုိယ္မွာ အဆီပုိေတြစုေ၀းလာေစ တယ္လုိ႔ စိတ္ပညာပါရဂူေတြက ဆုိထားပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ စိတ္ဓာတ္က်ေနခ်ိန္မွာ ထြက္ရွိလာတဲ့ ေဟာ္ မုန္းမ်ားက ကယ္လုိရီမ်ားတဲ့အစားအစာေတြကို အာသာငမ္းငမ္းစား ခ်င္တဲ့ စိတ္ဆႏ္ၵျဖစ္ေအာင္ လႈ႔ံေဆာ္ေပး ပါေတာ့တယ္။ (ဒါ့ေၾကာင့္ အတတ္ႏုိင္ဆုံး စိတ္ဖိစီးမႈနည္းႏုိင္သမွ်နည္းေအာင္ ႀကိဳးစားေနထုိင္ ေပးရပါမယ္)

 

**လည္ပင္းအက်ိတ္ေရာဂါ**

ဟုိက္ပုိသုိင္းရြဳိက္(ေခၚ) ေဟာ္မုန္ေဖာက္ျပန္ျခင္းေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ လည္ပင္းအက်ိတ္ေရာဂါရတဲ့အခါ ခႏ္ၶာကိုယ္ တြင္း လုပ္ေဆာင္ခ်က္ေတြ ေႏွးေကြးသြားၿပီးမူးေ၀၊ ေမာပန္းလာကာ အ၀လြန္ျခင္းကုိပါ ျဖစ္လာေစ ပါတယ္။ (ဒါ့ေၾကာင့္ လည္ပင္းအက်ိတ္ေရာဂါ ရွိ/မရွိ ေျခာက္လတစ္ႀကိမ္ ပုံမွန္ စစ္ေဆးေပးရပါမယ္)  

**ႀကီးေကာင္၀င္ေရာဂါ**

 အထူးသျဖင့္ ေယာက်္ားေလးေတြမွာ ႀကီးေကာင္၀င္ ေရာဂါ အျဖစ္မ်ားၾကပါတယ္။ ငယ္ငယ္ကတည္းက အသား စားၾကဴး(အသားတစ္မ်ဳိးတည္းကုိသာ ခုံခုံမင္မင္စား)သူမ်ား၊ အဆီအအိမ့္ႀကိဳက္သူ ေယာက်္ားေလးမ်ား ဟာ အသက္ (၁၀) ႏွစ္ခန္႔၀န္းက်င္မွာ (က) လုိ႔ ေခၚတဲ့ ဦးေႏွာက္(သို႔မဟုတ္) ေက်ာက္ကပ္ရဲ႕ အျပင္အကာ ပုိင္း က ေဟာ္မုန္းစိမ့္ထြက္ေရာဂါ(ခ) ကစက် လုိ႔ေခၚတဲ့ အေရျပားေရာင္ရမ္းေရာဂါ(ဂ) ေိမနညေူ ါူေညိ လုိ႔ ေခၚတဲ့ ေက်ာက္ကပ္နားရွိ အက်ိတ္မွ ေဟာ္မုန္းမတန္တဆထြက္ရွိမႈတုိ႔ေၾကာင့္လည္း မ်က္ႏွာ၊ လည္ပင္း၊ ခါးတုိ႔မွာ သိသိသာသာ၀ေဖာင္းလာေစပါတယ္။ (အကယ္၍အ၀လြန္လာေသာ ဆယ္ေက်ာ္သက္ သားရွင္၏မိဘမ်ား လုိအပ္ပါက သက္ဆုိင္ရာဆရာ၀န္ျဖင့္ ေဆြးေႏြးတုိင္ပင္ေပးရပါမယ္) 

**ေဆးလိပ္ျဖတ္ျခင္း** 

 ေဆးလိပ္စဲြစြဲၿမဲၿမဲေသာက္သူမ်ား ႐ုတ္တရက္ေဆးလိပ္ျဖတ္လုိက္တဲ့အခါ ခႏ္ၶာကုိယ္ထဲခုိေအာင္းေနေသာ နီကိုတင္းဓာတ္မ်ား ျပယ္သြားတာေၾကာင့္ အာသာမေျပေတာ့ဘဲ အစာစားခ်င္စိတ္နဲ႔ ဆာေလာင္မြတ္သိပ္မႈ ပိုျဖစ္ လာၾကပါတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္မွာ အဆီမ်ားေသာ အစားအစာ၊ ဆီေၾကာ္မုန္႔မ်ား၊ မုန္႔အခ်ဳိမ်ား၊ ေျမပဲ၊ ငွက္ေပ်ာသီး၊ အရက္စသည္တုိ႔ကို ခ်င္ျခင္းတ စားမိတဲ့အခါ လူအခ်ဳိ႕မွာ ၁၀ ေပါင္အထိ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ တုိးလာၾကပါတယ္။ (ေဆးလိပ္ျဖတ္ခါစနဲ႔ ေဆးလိပ္ျပတ္ၿပီးေနာက္ ရက္ သတ္ၱပတ္အေတာ္မ်ားမ်ားထိ ၀လာတတ္ေပမယ့္ ေနာက္ပိုင္းမွာ ပုံမွန္အတုိင္း ျပန္ျဖစ္သြားတာမုိ႔ ၀လာမွာ မေၾကာက္ပါနဲ႔) 

 **အခ်ိန္ၾ္ကာျမင့့္္စြာ တီီဗြီြီၾီကည့့္္ျ့ျခင္း** 

 ၿငိမ္သက္စြာ တီဗီြအၾကာႀကီးထုိင္ၾကည့္ျခင္းက အေညာင္းမိကာ ကုိယ္အေလးခ်ိန္တုိးေစပါတယ္။ လူ ၁၀ ဦးမွာ ရွစ္ဦးေက်ာ္ေလာက္က တီဗြီၾကည့္ရင္း အာလူး ေၾကာ္၊ ေျပာင္းဖူးေပါက္ေပါက္၊ အခ်ဳိရည္ စသည္တုိ႔ စားေလ့ရွိတာေၾကာင့္ ကယ္လုိရီမ်ားတက္လာ၍ အ၀လြန္ အဆီပုိေတြစုလာၾကပါတယ္။ (အေညာင္းထုိင္ၿပီး တီဗီြ ၾကည့္တဲ့အခါ ၀မ္းမခ်ဳပ္ေစဖုိ႔ ကယ္လုိရီနည္းတဲ့ သေရ စာမုန္႔မ်ား၊ အမွ်င္ဓာတ္မ်ားေသာ သစ္သီး၀လံ တုိ႔ကိုသာ စားေပးရပါမယ္။ 

+ေပါက္ေပါက္+