ယခုအခ်ိန္သည္ ေနေရာင္ျခည္အပူရွိန္ လြန္ကဲသျဖင့္ ေနအိမ္အျပင္ထြက္ အလုပ္လုပ္ရသူမ်ား သတိျပဳရမည့္ ရာသီျဖစ္သည္။ အထူးသျဖင့္ အသက္ ၅၀ ေက ်ာ္လူႀကီးမ်ား၊ ေသြးတိုးေရာဂါ ရွိသူမ်ား အျပင္ထြက္လ ်ွင္ ပို၍ သတိထားရမည္။ ေနေရာင္ျခည္ႏွင့္ တစ္နာရီေက ်ာ္ထက္ ပို၍ မထိေတြ႔ေအာင္ သတိျပဳသြားလာၿပီး အရိပ္ရွိရာတြင္ နားေနသင့္သည္။ ေနေရာင္ျခည္တြင္ ပါဝင္ေသာ ဥဏွေတေဇားဓာတ္သည္ အေရျပားမွ တစ္ဆင့္ ေသြးေၾကာမ်ားသုိ႔ ဝင္ေရာက္စီးဝင္ကာ ဟဒယဝတၳဳေခၚ ႏွလုံး သုိ႔ ေရာက္ရွိသည္။ ႏွလုံးတြင္ အပူဓာတ္မ်ား စုမိေသာအခါ ႏွလုံးေသြးမ်ား ဆူပြက္ၿပီး ျဖစ္ေပၚလာသည့္ ေလပူဓာတ္ ဂုဏွဝါေယာကို ဦးေႏွာက္သို႔ တြန္းတင္လိုက္ေသာအခါ အဘိဉာဏ္ပ်က္၍ သတိလစ္ေမ့လဲျခင္း ျဖစ္ရေလ သည္။ ေရွးက ေဆးက ်မ္းမ်ားတြင္ ပါဝင္သည့္ ႏွလုံးေသြး ေဖာက္ျပန္မႈေၾကာင့္ ေမးလ ်ွင္ မထူး၊ ေခၚလည္းမၾကား၊ စကားမပီ၊ သတိခ်ဳိ႕ယြင္း၊ အပူႀကီး၊ မူးလဲေသာ “ဒါဟ” အဖ်ားလကၡဏာသည္ ယခုေခတ္ Heat Stroke ေရာဂါႏွင့္အလြန္ပင္ ဆင္တူ သျဖင့္ ေရွးႏွစ္ေပါင္းႏွစ္ရာေက ်ာ္ကပင္ လူသားတို႔တြင္ ျဖစ္ပြားခဲ့ေသာေရာဂါဟု မွတ္ယူႏုိင္သည္။
ေနမင္းသည္ ကမာၻႏွင့္ အလြန္နီးကပ္လာသည့္ အပူရွိန္ျပင္း လာသည့္ ကာလမွာ တက္ဥတုျဖစ္သည္။ ေဒသနာနယေဆး ပညာအေျခခံတြင္ ပါဝင္ေသာ အယဥ္ႏွစ္ပါးျပဆုိခ်က္တြင္ ဒကၡိဏာယဥ္ႏွင့္ ဥတၱရာယဥ္ ဟူ၍ ရွိရာ ျပာသုိလျပည့္ေက ်ာ္ တစ္ရက္ေန႔မွ ဝါဆုိလျပည့္တုိင္ ဥတၱရာယဥ္ျဖစ္၍ ဓာတ္တက္ေအာင္ေစေသာ ဥတု၊ ျပ႒ာန္းေသာ ကာလဟု ဆုိသည္။ သူရယေနမင္းႏွင့္ တကြ အလုံးစုံေသာ ေလာကတို႔သည္ အကုန္တက္ၾက ကုန္၏ဟု ဓာတုဝိနိစၦယ ရူပက႑က်မ္းတြင္ ဆုိသည္။ “ေႏြဥတုကို ဓာတ္ညီ တက္ေရွာင္း၊ မိုးႏွင့္ေဆာင္းမူ ဓာတ္ေပါင္းသက္၏” ဟု အဆုိရွိသည္။ ေဆးကုေသာ ဆရာတို႔သည္ ဥတုသေဘာကို လုိက္၍ ကုတတ္မွ လူနာခ်မ္းသာမည္။ “ရာသီမပိုင္ ေဆးမကိုင္ႏွင့္” ဟု ေရွးဆရာတုိ႔ ဆုိသည္။ ပူျပင္းမႈ ျမင့္တက္လာေသာ ေႏြလယ္တြင္ ပို၍ သတိျပဳရမည္ဟု ဆုိသည္။ ေဆး ကုသည့္ ဆရာတို႔အတြက္ “ေႏြလယ္၊ မိုးလယ္၊ ေဆာင္း လယ္ေဝမႈန္ ကဆုန္၊ ေတာ္သလင္း၊ ျပာသုိတြင္းကို ေဆးမကုလို၊ ခက္သည္ဆုိ၏” ဟု က ်မ္းတြင္ ေဖာ္ျပထားသည္။ အပူဒဏ္ေၾကာင့္ ပထမအဆင့္တြင္ ကိုယ္အပူခ်ိန္ တက္ျခင္း (ဖ်ားျခင္း)၊ ဒုတိယအဆင့္တြင္ သတိလစ္ျခင္း (စကားေမးမရျခင္း)၊ တတိယအဆင့္တြင္ ဦးေႏွာက္ေသြးေၾကာေပါက္ျခင္း (ေလျဖတ္ျခင္း) တုိ႔ အဆင့္ဆင့္ျဖစ္ႏုိင္သည္။ ပထမအဆင့္တြင္ ကယ္တင္ႏုိင္လ ်ွင္ ဒုတိယ အဆင့္မေရာက္၊ ဒုတိယအဆင့္ တြင္ ကယ္တင္ႏုိင္လ ်ွင္တတိယအဆင့္သုိ႔ မေရာက္ႏုိင္ပါ။ ေဆးရုံႏွင့္ နီးေသာ ၿမိဳ႕ႀကီးမ်ားတြင္ အပူလ ်ွပ္ျခင္း (Heat Stroke) ကုရန္ အေရးေပၚ ဌာနမ်ား ဖြင့္ထားလ ်ွင္ အလ ်င္အျမန္ ပို႔ေပးရန္ လုိသည္။ ပူျပင္းေသာ ဥတုတြင္အျပင္သို႔ မထြက္ေသာ္လည္း ပူစပ္ေသာအစာမ်ား စားျခင္းေၾကာင့္လည္း အပူရွိန္တက္တတ္သည္။ အရက္ေသစာ ေသာက္ စားသူမ်ားသည္ မေရွာက္ႏုိင္လ ်ွင္ ေန႔လယ္၊ ညေနေစာင္း ေနပူရွိျပင္းေနခ်ိန္တြင္ မေသာက္သင့္ပါ။ ရက္လြန္ခ်က္ျပဳတ္ထားေသာ ဟင္းကို မစားသင့္။ အပူကို ဆန္႔က်င္ၿပီး ကန္ထုတ္ႏုိင္သည့္ ေရခဲေရ၊ အလြန္ေအးေသာေရကို မေသာက္သင့္ပါ။ အစားအေသာက္မ်ားတြင္ အပူစာ၊ အေအးစာ ဟု ရွိသကဲ့သို႔ တုိင္းရင္းျမန္ မာေဆးမ်ားတြင္လည္း အပူေဆး၊ အေအးေဆးမ်ား ရွိသည္။ အပူစာႏွင့္ အေအးစာကို ျမန္မာလူမ်ဳိး အေတာ္မ်ားမ်ားက သိၾကပါသည္။ ယခု ရာသီတြင္ အပူစားမ်ားကို ေရွာင္ၾကဥ္ၿပီး ေဆးဝါးေသာက္သုံးရာတြင္လည္း အပူေဆးမ်ား ကို ေရွာင္ၾကဥ္သင့္ပါသည္။ အပူႏွင့္ အေအးဆန္႔က်င္ေသာ အျပဳအမူမ်ား ျဖစ္ သည့္ ေရခ်ဳိးျခင္း၊ ေျခေဆးျခင္းတုိ႔ကိုလည္း ေနပူထဲမွ ျပန္လာၿပီးလ ်ွင္ မျပဳလုပ္သင့္ေပ။ အပူရွပ္ျခင္းဆုိသည္မွာ ျပင္းထန္ေသာ အပူဒဏ္(ေနပူဒဏ္) ႏွင့္ ထိေတြ႔ၿပီး အေရျပားမွတစ္ဆင့္ ခႏၶာကိုယ္ ေသြးေၾကာမ်ားအတြင္းသို႔ အပူဓာတ္ လြန္ကဲစြာ ေရာက္သြားၿပီး ဖ်ားလာျခင္း၊ ထုိ႔ေနာက္ ဦးေႏွာက္ေသြးေၾကာ ေပါက္ ကာ သတိလစ္ျခင္း၊ ဦးေႏွာက္အတြင္း ေသြးယိုစိမ့္မႈေၾကာင့္ ေလျဖတ္ၿပီး ခႏၶာ ကိုယ္တစ္ျခမ္း (သို႔မဟုတ္) တစ္စိတ္တစ္ေဒသ မလႈပ္ရွားႏုိင္ေတာ့ျခင္း၊ စကား ပီသေအာင္ မေျပာႏုိင္ျခင္း (သို႔မဟုတ္) စကား လုံးဝ မေျပာႏုိင္ေတာ့ျခင္း ျဖစ္ ရပ္မ်ား ဆက္တုိက္ဆုိသလုိ ျဖစ္ပြားျခင္းကို ေခၚသည္။ အပူရွပ္၍ ေလျဖတ္ျခင္းသည္ ေအာက္ပါအတိုင္း ႏွစ္မ်ဳိးရွိႏုိင္ပါသည္။
(က) ေနပူထဲမွ ျပန္လာၿပီး အေအးထဲသို႔ ဝင္ေရာက္ျခင္း၊ ေရေအးေသာက္ျခင္း၊ ေရခ်ဳိးျခင္းမ်ား ျပဳလုပ္မိျခင္း၊
(ခ) အေအးခန္းအတြင္း ေနထုိင္ရာမွ ရုတ္တရက္ပူျပင္းေသာ ေနေရာက္ေအာက္ သုိ႔ ထြက္ျခင္း၊ (ဥပမာ- အဲယားကြန္းကားစီးၿပီး ဆင္းလုိက္ေသာအခါ ပူျပင္းေသာ ေနေရာင္ျခည္ႏွင့္တုိက္ရုိက္ထိေတြ႔ျခင္း)။ အပူအေအးဝိေရာဓိ ျဖစ္ျခင္းဟုေခၚေသာ ဆန္႔က ်င္ဘက္ျဖစ္ျခင္းေၾကာင့္ ခႏၶာကိုယ္တြင္းေသြးစီးေၾကာင္းမ်ားတြင္ ေသြးေၾကာမ်ား ရုတ္ျခင္းေျပာင္းလဲမႈ ဒဏ္ကုိ မခံႏုိင္ေတာ့ဘဲ ေသြးေၾကာႀကီးမ်ား အက္ကြဲျခင္း၊ ေသြးေၾကာ ငယ္ေလးမ်ား ျပတ္ထြက္ျခင္း ျဖစ္ႏုိင္ေပသည္။ အသက္ႀကီးေသာ သူမ်ား တြင္ ေဟာင္းႏြမ္းၿပီးမာဆတ္မႈေၾကာင့္ ပူ၍ က ်ယ္ျခင္း၊ ေအး၍ က ်ဳံ ႕ျခင္းဒဏ္ကို မခံႏုိင္ျခင္းျဖစ္သည္။ ပလတ္စတစ္ပုိက္မ်ား ေဟာင္းႏြမ္းေသာအခါ မာ၍ ကၽြတ္ဆက္ၿပီး ကြဲလြယ္ေပါက္လြယ္သည့္ သေဘာပင္ျဖစ္သည္။ လူႀကီးမ်ားတြင္သာမက လူငယ္ႏွင့္ လူလတ္ပိုင္းမ်ားတြင္လည္း Heat Stroke ေၾကာင့္ သတိလစ္ျခင္း၊ အဖ်ားႀကီး၍ တက္ျခင္း၊ ဖ်ားၿပီး ဦးေႏွာက္အေျမႇးေရာင္ျခင္း၊ အဖ်ားႀကီးလြန္း၍ အူတြင္းေသြးေၾကာမ်ားေပါက္ျခင္း၊ ဦးေႏွာက္ေသြးေၾကာငယ္မ်ား ေပါက္ျခင္းတုိ႔ ျဖစ္ႏုိင္ေစသည္။
လြန္ခဲ့ေသာရက္ပိုင္းအတြင္းကပင္ အသက္ ၂၁ ႏွစ္အရြယ္ လူငယ္ တစ္ဦးမွာ ေနပူျပင္းခ်ိန္ အျပင္မွ ျပန္လာၿပီး အိမ္ေရာက္ေသာ အခါ ေရသန္႔ ဘူးကို ေရခဲေသတၱာအတြင္းမွ ယူေသာက္ၿပီး ခဏအၾကာတြင္ ႏႈတ္ခမ္း မ်ား ျပာႏွမ္းလာၿပီး စကားေမးမရျဖစ္ကာ ေဆးရုံသို႔ ပို႔ေဆာင္စဥ္ ေသဆုံး ခဲ့ေၾကာင္းႏွင့္ မိသားစုက “သူေသာက္ခဲ့တဲ့ ေရကို စစ္ၾကည့္ေတာ့ ရုိးရုိးေသာက္ေရဘူးပါ။ အေလာင္းကုိ ေဆးရုံသို႔ ပို႔ၿပီး ရင္ခြဲစစ္ေဆးခ်က္အရ ဦးေႏွာက္ ေသြးေၾကာျပတ္ၿပီး ေသဆုံးတာလုိ႔ ဆရာဝန္က အတည္ျပဳပါတယ္” ဟု ဆုိသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ အသက္ႀကီးသူမ်ား သာမက လူငယ္မ်ားပါ သတိမထားလ ်ွင္ Heat Stroke ေၾကာင့္ ရုတ္တရတ္ အသက္ဆုံးရႈံးႏုိင္သည္ကုိ သတိျပဳဖို႔လုိသည္။
အပူရွပ္၍ ေလျဖတ္ျခင္း Heat Stroke မျဖစ္ေစရန္ ေအာက္ပါအခ်က္မ်ားကို ဂရုျပဳ ေဆာင္ရြက္ရန္ လုိအပ္ပါသည္။
(က) ေနပူျပင္းခ်ိန္တြင္ အျပင္မထြက္ပါႏွင့္၊ မလြဲမေရွာင္သာ၍ ထြက္ရလ ်ွင္ လုံျခံဳေသာ အေဆာင္း၊ အကာ၊ ထီး၊ ဦးထုပ္ပါဖုိ႔ လိုသည္။
(ခ) ေစာင့္ဆုိင္းရေသာ အလုပ္ျဖစ္လွ်င္ သစ္ပင္အရိပ္၊ အေဆာက္အအုံအရိပ္၊ အမုိးအကာ ေအာက္မွ ေစာင့္ပါ။
(ဂ) ေရငတ္လ ်ွင္ ရုိးရိုးေရေသာက္ပါ။ ေရခဲေရ မေသာက္ပါႏွင့္။
(ဃ) အဲကြန္းကား စီးသြားၿပီး လုိရာေရာက္၍ ေနပူရွိန္ျပင္းေသာ ေနရာတြင္ ဆင္းရမည္ဆုိလ ်ွင္ မဆင္းမီက ႀကိဳတင္၍ ေရေသာက္ထားပါ။ အစာအိမ္ အတြင္း ေရရွိလ ်ွင္ ေသြးေၾကာမ်ားက ေရကို စုပ္ယူထားသျဖင့္ ေတာ္ရုံ အပူဒဏ္ကို ခံႏုိင္သည္။
(င) ေနပူထဲမွ ျပန္လာၿပီးလ ်ွင္ ေရခဲေရ (လုံးဝ) မေသာက္ပါႏွင့္ ၊ ေရမခ်ဳိးပါႏွင့္၊ မ်က္ႏွာ မသစ္ပါႏွင့္၊ ေျခေထာက္မေဆးပါႏွင့္။
(စ) ေရေႏြးၾကမ္းတြင္ ဆားေလွာ္အနည္းငယ္ ခပ္ေသာက္ျခင္းသည္ ေရွးလူႀကီး မ်ား၏ အပူဒဏ္ ကာကြယ္နည္း ျဖစ္ပါသည္။
+ၾကည္လြင္ျမင့္ (မုျဒာ)+
ယခုအခ်ိန္သည္ ေနေရာင္ျခည္အပူရွိန္ လြန္ကဲသျဖင့္ ေနအိမ္အျပင္ထြက္ အလုပ္လုပ္ရသူမ်ား သတိျပဳရမည့္ ရာသီျဖစ္သည္။ အထူးသျဖင့္ အသက္ ၅၀ ေက ်ာ္လူႀကီးမ်ား၊ ေသြးတိုးေရာဂါ ရွိသူမ်ား အျပင္ထြက္လ ်ွင္ ပို၍ သတိထားရမည္။ ေနေရာင္ျခည္ႏွင့္ တစ္နာရီေက ်ာ္ထက္ ပို၍ မထိေတြ႔ေအာင္ သတိျပဳသြားလာၿပီး အရိပ္ရွိရာတြင္ နားေနသင့္သည္။ ေနေရာင္ျခည္တြင္ ပါဝင္ေသာ ဥဏွေတေဇားဓာတ္သည္ အေရျပားမွ တစ္ဆင့္ ေသြးေၾကာမ်ားသုိ႔ ဝင္ေရာက္စီးဝင္ကာ ဟဒယဝတၳဳေခၚ ႏွလုံး သုိ႔ ေရာက္ရွိသည္။ ႏွလုံးတြင္ အပူဓာတ္မ်ား စုမိေသာအခါ ႏွလုံးေသြးမ်ား ဆူပြက္ၿပီး ျဖစ္ေပၚလာသည့္ ေလပူဓာတ္ ဂုဏွဝါေယာကို ဦးေႏွာက္သို႔ တြန္းတင္လိုက္ေသာအခါ အဘိဉာဏ္ပ်က္၍ သတိလစ္ေမ့လဲျခင္း ျဖစ္ရေလ သည္။ ေရွးက ေဆးက ်မ္းမ်ားတြင္ ပါဝင္သည့္ ႏွလုံးေသြး ေဖာက္ျပန္မႈေၾကာင့္ ေမးလ ်ွင္ မထူး၊ ေခၚလည္းမၾကား၊ စကားမပီ၊ သတိခ်ဳိ႕ယြင္း၊ အပူႀကီး၊ မူးလဲေသာ “ဒါဟ” အဖ်ားလကၡဏာသည္ ယခုေခတ္ Heat Stroke ေရာဂါႏွင့္အလြန္ပင္ ဆင္တူ သျဖင့္ ေရွးႏွစ္ေပါင္းႏွစ္ရာေက ်ာ္ကပင္ လူသားတို႔တြင္ ျဖစ္ပြားခဲ့ေသာေရာဂါဟု မွတ္ယူႏုိင္သည္။
ေနမင္းသည္ ကမာၻႏွင့္ အလြန္နီးကပ္လာသည့္ အပူရွိန္ျပင္း လာသည့္ ကာလမွာ တက္ဥတုျဖစ္သည္။ ေဒသနာနယေဆး ပညာအေျခခံတြင္ ပါဝင္ေသာ အယဥ္ႏွစ္ပါးျပဆုိခ်က္တြင္ ဒကၡိဏာယဥ္ႏွင့္ ဥတၱရာယဥ္ ဟူ၍ ရွိရာ ျပာသုိလျပည့္ေက ်ာ္ တစ္ရက္ေန႔မွ ဝါဆုိလျပည့္တုိင္ ဥတၱရာယဥ္ျဖစ္၍ ဓာတ္တက္ေအာင္ေစေသာ ဥတု၊ ျပ႒ာန္းေသာ ကာလဟု ဆုိသည္။ သူရယေနမင္းႏွင့္ တကြ အလုံးစုံေသာ ေလာကတို႔သည္ အကုန္တက္ၾက ကုန္၏ဟု ဓာတုဝိနိစၦယ ရူပက႑က်မ္းတြင္ ဆုိသည္။ “ေႏြဥတုကို ဓာတ္ညီ တက္ေရွာင္း၊ မိုးႏွင့္ေဆာင္းမူ ဓာတ္ေပါင္းသက္၏” ဟု အဆုိရွိသည္။ ေဆးကုေသာ ဆရာတို႔သည္ ဥတုသေဘာကို လုိက္၍ ကုတတ္မွ လူနာခ်မ္းသာမည္။ “ရာသီမပိုင္ ေဆးမကိုင္ႏွင့္” ဟု ေရွးဆရာတုိ႔ ဆုိသည္။ ပူျပင္းမႈ ျမင့္တက္လာေသာ ေႏြလယ္တြင္ ပို၍ သတိျပဳရမည္ဟု ဆုိသည္။ ေဆး ကုသည့္ ဆရာတို႔အတြက္ “ေႏြလယ္၊ မိုးလယ္၊ ေဆာင္း လယ္ေဝမႈန္ ကဆုန္၊ ေတာ္သလင္း၊ ျပာသုိတြင္းကို ေဆးမကုလို၊ ခက္သည္ဆုိ၏” ဟု က ်မ္းတြင္ ေဖာ္ျပထားသည္။ အပူဒဏ္ေၾကာင့္ ပထမအဆင့္တြင္ ကိုယ္အပူခ်ိန္ တက္ျခင္း (ဖ်ားျခင္း)၊ ဒုတိယအဆင့္တြင္ သတိလစ္ျခင္း (စကားေမးမရျခင္း)၊ တတိယအဆင့္တြင္ ဦးေႏွာက္ေသြးေၾကာေပါက္ျခင္း (ေလျဖတ္ျခင္း) တုိ႔ အဆင့္ဆင့္ျဖစ္ႏုိင္သည္။ ပထမအဆင့္တြင္ ကယ္တင္ႏုိင္လ ်ွင္ ဒုတိယ အဆင့္မေရာက္၊ ဒုတိယအဆင့္ တြင္ ကယ္တင္ႏုိင္လ ်ွင္တတိယအဆင့္သုိ႔ မေရာက္ႏုိင္ပါ။ ေဆးရုံႏွင့္ နီးေသာ ၿမိဳ႕ႀကီးမ်ားတြင္ အပူလ ်ွပ္ျခင္း (Heat Stroke) ကုရန္ အေရးေပၚ ဌာနမ်ား ဖြင့္ထားလ ်ွင္ အလ ်င္အျမန္ ပို႔ေပးရန္ လုိသည္။ ပူျပင္းေသာ ဥတုတြင္အျပင္သို႔ မထြက္ေသာ္လည္း ပူစပ္ေသာအစာမ်ား စားျခင္းေၾကာင့္လည္း အပူရွိန္တက္တတ္သည္။ အရက္ေသစာ ေသာက္ စားသူမ်ားသည္ မေရွာက္ႏုိင္လ ်ွင္ ေန႔လယ္၊ ညေနေစာင္း ေနပူရွိျပင္းေနခ်ိန္တြင္ မေသာက္သင့္ပါ။ ရက္လြန္ခ်က္ျပဳတ္ထားေသာ ဟင္းကို မစားသင့္။ အပူကို ဆန္႔က်င္ၿပီး ကန္ထုတ္ႏုိင္သည့္ ေရခဲေရ၊ အလြန္ေအးေသာေရကို မေသာက္သင့္ပါ။ အစားအေသာက္မ်ားတြင္ အပူစာ၊ အေအးစာ ဟု ရွိသကဲ့သို႔ တုိင္းရင္းျမန္ မာေဆးမ်ားတြင္လည္း အပူေဆး၊ အေအးေဆးမ်ား ရွိသည္။ အပူစာႏွင့္ အေအးစာကို ျမန္မာလူမ်ဳိး အေတာ္မ်ားမ်ားက သိၾကပါသည္။ ယခု ရာသီတြင္ အပူစားမ်ားကို ေရွာင္ၾကဥ္ၿပီး ေဆးဝါးေသာက္သုံးရာတြင္လည္း အပူေဆးမ်ား ကို ေရွာင္ၾကဥ္သင့္ပါသည္။ အပူႏွင့္ အေအးဆန္႔က်င္ေသာ အျပဳအမူမ်ား ျဖစ္ သည့္ ေရခ်ဳိးျခင္း၊ ေျခေဆးျခင္းတုိ႔ကိုလည္း ေနပူထဲမွ ျပန္လာၿပီးလ ်ွင္ မျပဳလုပ္သင့္ေပ။ အပူရွပ္ျခင္းဆုိသည္မွာ ျပင္းထန္ေသာ အပူဒဏ္(ေနပူဒဏ္) ႏွင့္ ထိေတြ႔ၿပီး အေရျပားမွတစ္ဆင့္ ခႏၶာကိုယ္ ေသြးေၾကာမ်ားအတြင္းသို႔ အပူဓာတ္ လြန္ကဲစြာ ေရာက္သြားၿပီး ဖ်ားလာျခင္း၊ ထုိ႔ေနာက္ ဦးေႏွာက္ေသြးေၾကာ ေပါက္ ကာ သတိလစ္ျခင္း၊ ဦးေႏွာက္အတြင္း ေသြးယိုစိမ့္မႈေၾကာင့္ ေလျဖတ္ၿပီး ခႏၶာ ကိုယ္တစ္ျခမ္း (သို႔မဟုတ္) တစ္စိတ္တစ္ေဒသ မလႈပ္ရွားႏုိင္ေတာ့ျခင္း၊ စကား ပီသေအာင္ မေျပာႏုိင္ျခင္း (သို႔မဟုတ္) စကား လုံးဝ မေျပာႏုိင္ေတာ့ျခင္း ျဖစ္ ရပ္မ်ား ဆက္တုိက္ဆုိသလုိ ျဖစ္ပြားျခင္းကို ေခၚသည္။ အပူရွပ္၍ ေလျဖတ္ျခင္းသည္ ေအာက္ပါအတိုင္း ႏွစ္မ်ဳိးရွိႏုိင္ပါသည္။
(က) ေနပူထဲမွ ျပန္လာၿပီး အေအးထဲသို႔ ဝင္ေရာက္ျခင္း၊ ေရေအးေသာက္ျခင္း၊ ေရခ်ဳိးျခင္းမ်ား ျပဳလုပ္မိျခင္း၊
(ခ) အေအးခန္းအတြင္း ေနထုိင္ရာမွ ရုတ္တရက္ပူျပင္းေသာ ေနေရာက္ေအာက္ သုိ႔ ထြက္ျခင္း၊ (ဥပမာ- အဲယားကြန္းကားစီးၿပီး ဆင္းလုိက္ေသာအခါ ပူျပင္းေသာ ေနေရာင္ျခည္ႏွင့္တုိက္ရုိက္ထိေတြ႔ျခင္း)။ အပူအေအးဝိေရာဓိ ျဖစ္ျခင္းဟုေခၚေသာ ဆန္႔က ်င္ဘက္ျဖစ္ျခင္းေၾကာင့္ ခႏၶာကိုယ္တြင္းေသြးစီးေၾကာင္းမ်ားတြင္ ေသြးေၾကာမ်ား ရုတ္ျခင္းေျပာင္းလဲမႈ ဒဏ္ကုိ မခံႏုိင္ေတာ့ဘဲ ေသြးေၾကာႀကီးမ်ား အက္ကြဲျခင္း၊ ေသြးေၾကာ ငယ္ေလးမ်ား ျပတ္ထြက္ျခင္း ျဖစ္ႏုိင္ေပသည္။ အသက္ႀကီးေသာ သူမ်ား တြင္ ေဟာင္းႏြမ္းၿပီးမာဆတ္မႈေၾကာင့္ ပူ၍ က ်ယ္ျခင္း၊ ေအး၍ က ်ဳံ ႕ျခင္းဒဏ္ကို မခံႏုိင္ျခင္းျဖစ္သည္။ ပလတ္စတစ္ပုိက္မ်ား ေဟာင္းႏြမ္းေသာအခါ မာ၍ ကၽြတ္ဆက္ၿပီး ကြဲလြယ္ေပါက္လြယ္သည့္ သေဘာပင္ျဖစ္သည္။ လူႀကီးမ်ားတြင္သာမက လူငယ္ႏွင့္ လူလတ္ပိုင္းမ်ားတြင္လည္း Heat Stroke ေၾကာင့္ သတိလစ္ျခင္း၊ အဖ်ားႀကီး၍ တက္ျခင္း၊ ဖ်ားၿပီး ဦးေႏွာက္အေျမႇးေရာင္ျခင္း၊ အဖ်ားႀကီးလြန္း၍ အူတြင္းေသြးေၾကာမ်ားေပါက္ျခင္း၊ ဦးေႏွာက္ေသြးေၾကာငယ္မ်ား ေပါက္ျခင္းတုိ႔ ျဖစ္ႏုိင္ေစသည္။
လြန္ခဲ့ေသာရက္ပိုင္းအတြင္းကပင္ အသက္ ၂၁ ႏွစ္အရြယ္ လူငယ္ တစ္ဦးမွာ ေနပူျပင္းခ်ိန္ အျပင္မွ ျပန္လာၿပီး အိမ္ေရာက္ေသာ အခါ ေရသန္႔ ဘူးကို ေရခဲေသတၱာအတြင္းမွ ယူေသာက္ၿပီး ခဏအၾကာတြင္ ႏႈတ္ခမ္း မ်ား ျပာႏွမ္းလာၿပီး စကားေမးမရျဖစ္ကာ ေဆးရုံသို႔ ပို႔ေဆာင္စဥ္ ေသဆုံး ခဲ့ေၾကာင္းႏွင့္ မိသားစုက “သူေသာက္ခဲ့တဲ့ ေရကို စစ္ၾကည့္ေတာ့ ရုိးရုိးေသာက္ေရဘူးပါ။ အေလာင္းကုိ ေဆးရုံသို႔ ပို႔ၿပီး ရင္ခြဲစစ္ေဆးခ်က္အရ ဦးေႏွာက္ ေသြးေၾကာျပတ္ၿပီး ေသဆုံးတာလုိ႔ ဆရာဝန္က အတည္ျပဳပါတယ္” ဟု ဆုိသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ အသက္ႀကီးသူမ်ား သာမက လူငယ္မ်ားပါ သတိမထားလ ်ွင္ Heat Stroke ေၾကာင့္ ရုတ္တရတ္ အသက္ဆုံးရႈံးႏုိင္သည္ကုိ သတိျပဳဖို႔လုိသည္။
အပူရွပ္၍ ေလျဖတ္ျခင္း Heat Stroke မျဖစ္ေစရန္ ေအာက္ပါအခ်က္မ်ားကို ဂရုျပဳ ေဆာင္ရြက္ရန္ လုိအပ္ပါသည္။
(က) ေနပူျပင္းခ်ိန္တြင္ အျပင္မထြက္ပါႏွင့္၊ မလြဲမေရွာင္သာ၍ ထြက္ရလ ်ွင္ လုံျခံဳေသာ အေဆာင္း၊ အကာ၊ ထီး၊ ဦးထုပ္ပါဖုိ႔ လိုသည္။
(ခ) ေစာင့္ဆုိင္းရေသာ အလုပ္ျဖစ္လွ်င္ သစ္ပင္အရိပ္၊ အေဆာက္အအုံအရိပ္၊ အမုိးအကာ ေအာက္မွ ေစာင့္ပါ။
(ဂ) ေရငတ္လ ်ွင္ ရုိးရိုးေရေသာက္ပါ။ ေရခဲေရ မေသာက္ပါႏွင့္။
(ဃ) အဲကြန္းကား စီးသြားၿပီး လုိရာေရာက္၍ ေနပူရွိန္ျပင္းေသာ ေနရာတြင္ ဆင္းရမည္ဆုိလ ်ွင္ မဆင္းမီက ႀကိဳတင္၍ ေရေသာက္ထားပါ။ အစာအိမ္ အတြင္း ေရရွိလ ်ွင္ ေသြးေၾကာမ်ားက ေရကို စုပ္ယူထားသျဖင့္ ေတာ္ရုံ အပူဒဏ္ကို ခံႏုိင္သည္။
(င) ေနပူထဲမွ ျပန္လာၿပီးလ ်ွင္ ေရခဲေရ (လုံးဝ) မေသာက္ပါႏွင့္ ၊ ေရမခ်ဳိးပါႏွင့္၊ မ်က္ႏွာ မသစ္ပါႏွင့္၊ ေျခေထာက္မေဆးပါႏွင့္။
(စ) ေရေႏြးၾကမ္းတြင္ ဆားေလွာ္အနည္းငယ္ ခပ္ေသာက္ျခင္းသည္ ေရွးလူႀကီး မ်ား၏ အပူဒဏ္ ကာကြယ္နည္း ျဖစ္ပါသည္။
+ၾကည္လြင္ျမင့္ (မုျဒာ)+
No comments:
Post a Comment