လူထုက်န္းမာေရး (သက္တန္းေစ့မွ လက္ျပႏႈတ္ဆက္လွည့္ပါ )

>
**Public Health**

ယေန႔ကမၻာမွာ ေန႔စဥ္ႏွင့္အမွ်လူဦး ေရတိုးပြား မ်ားျပားလာ လိုက္တာ ခုဆိုရင္ သန္းေပါင္း(၇) ေထာင္ေက်ာ္ေတာင္ ရွိလာ ရွိလာ ၿပီး၊ တစ္ဘက္ မွာလည္း လက္ျပ ႏႈတ္ဆက္ လို႔ ထြက္ခြာ ေနၾကသူေတြလည္း အေျမာက္ အမ်ားရွိေနဆဲပါ။ တစ္ခ်ိန္ေတာ့အားလံုး စြန္႔လို႔ထြက္ခြာၾကရမွာမွန္ေပမယ္႔ ေစာ ေစာႏႈတ္ဆက္ရတာနဲ႔ ေနာက္က်ႏႈတ္ ဆက္ရတာပဲကြာႏိုင္ပါတယ္။ စာေရးသူ တို႔ျမန္မာလူမ်ိဳးေတြကေတာ့ အဆိုပါအ ခ်င္းအရာေတြကိုကံေၾကာင့္လို႔ သတ္ မွတ္ယံုၾကည္ၾကၿပီး ကံကုန္လို႔ခြဲခြာရ တယ္လို႔ ဆိုတတ္ၾကပါတယ္။ တကယ္ ကေတာ့ခုလိုလူ႔ေလာကကေန အခ်ိန္ မတိုင္ခင္ ထြက္ခြာ သြားၾကရတယ္ဆိုတာ မွာ ကိုယ္႔ဘက္ကဆင္ျခင္ေနထိုင္မႈအား နည္းတာ ေၾကာင့္လည္း အမ်ားႀကီးပါတာမို႔ ကံကိုခ်ည္းအျပစ္ဖြဲ႔ဖို႔မျဖစ္ႏိုင္ပါဘူး။
လူ ေတြေၾကာင့္ပဲ ျဖစ္လာရတဲ႔ေရာဂါအဆန္း အျပားမ်ိဳးစံုကလည္း ဟိုကဒီကၾကားေန ၾကရၿပီပဲ။ အဆိုးရြားဆံုးေရာဂါအျဖစ္ လူေတြသိမွတ္ထားၾကတာကေတာ့ ကင္ ဆာေရာဂါအမ်ိဳးမ်ိဳးေတြပဲျဖစ္ပါတယ္။ စာေရးသူတို႔ ျမန္မာျပည္သူေတြ ထိတ္ လန္႔တုန္လႈပ္ၾကတဲ႔အထဲမွာလည္း ကင္ ဆာေရာဂါေတြက ထိပ္ဆံုးကပါဝင္ေန ပါတယ္တဲ႕။ ေခတ္ကာလရဲ႕ ေျပာင္းလဲတိုး တက္ မႈေတြကို အခြင့္ေကာင္းယူလို႔ကိုယ္႔ရဲ႔ဝိ သမေလာဘအတြက္ အျခားသူကိုေရာဂါ ျဖစ္ေစႏိုင္တဲ႔အေၾကာင္းအရာေတြဟာ စာ ေရးသူတို႔ရဲ႔လက္တစ္ကမ္းအကြာမွာ အ စဥ္ေစာင့္စားေနၿပီး ကိုယ္႔ဘက္ကသတိနဲ့႔ ႀကိဳတင္ကာကြယ္မႈသာမျပဳလုပ္ႏိုင္ခဲ႔ရင္ ကင္ဆာေရာဂါဆိုးႀကီးေတြရဲ႕ႏွိပ္စက္တဲ႔ ဒဏ္ကို ခံစားၾကရေတာ့မွာမလြဲပါဘူး။
ကင္ဆာဆိုတာ တကယ္ေတာ့ေငြကုန္ ေၾကးက်လည္းမ်ားၿပီး နာတာလည္း ရွည္တတ္တဲ႔ ေရာဂါအမ်ိဳးအစားတစ္ခု ရယ္ပါ။ ကင္ဆာေရာဂါျဖစ္လာျပီဆို ခ်ိဳ႕တဲ့ႏြမ္းပါးသူမ်ားအျပင္ ခ်မ္းသာၾကြယ္ ဝသူမ်ားမက်န္ ဒီဒုကၡဆင္းရဲကိုမလႊဲ မေသြ ေတြ့ၾကံဳခံစားရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ကင္ဆာေရာဂါဆိုတာကို ျဖစ္မွ ကုသတာမ်ိဳးထက္ ႀကိဳတင္ကာကြယ္ထား ျခင္းကသာလွ်င္ ပိုမိုေကာင္းမြန္တဲ႔လုပ္ ရပ္လို႔ ဆိုခ်င္ပါတယ္။ စာေရးသူကေတာ့ ကင္ဆာေရာဂါ အေၾကာင္း စာဖတ္သူေတြကိုလက္ဆင့္ ကမ္းလိုတာေၾကာင့္ မၾကာေသးခင္က ေအာက္ျမန္မာျပည္ ေဆးသုေတသနဦးစီး ဌာနမွာ လက္ရွိ ေခတၱ ၫႊန္ၾကား ေရးမႈးခ်ဳပ္ တာဝန္ကိုထမ္းေဆာင္ေနတဲ႔ဆရာႀကီး ေဒါက္တာ ဦးမ်ိဳးခင္ ကိုဆက္သြယ္လို႔ ကင္ ဆာေရာဂါနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး သိေကာင္းစရာ ဗဟုသုတေတြ ေမးျမန္းမွတ္သားမိခဲ႕ပါ တယ္။
ဆရာႀကီးကလည္းေတာ္ေတာ္ ေလး စိတ္ရွည္စြာနဲ႔သိလိုသမွ်ေတြကို ေျဖ ၾကားေပးခဲ႔တာမို႔ စာေရးသူလည္းဝမ္းသာ ေက်းဇူးတင္မိသလို ကိုယ္႔ဘက္ကလည္း စဥ္းစားဆင္ျခင္စရာေတြ၊ ႀကိဳတင္ကာ ကြယ္နည္းေတြ သိရွိခဲ႔ရပါတယ္။ ကင္ဆာရဲ့ သေဘာသဘာဝကခႏၶာ ကိုယ္မွာ လိုအပ္တာထက္ပိုၿပီး ဆဲလ္ပြား ႏႈန္းမ်ားလာလို့ျဖစ္လာတာပါ။ စာေရး သူတို႔လူေတြဟာ ဆဲလ္ေတြပြားလာလို႔ လည္း ငယ္ရာကေနႀကီးလာၾကတယ္။ ကင္ဆာရဲ႕သေဘာကေတာ့ ဆဲလ္ပြား ႏႈန္းေတြ လိုတာထက္ပိုမ်ားၿပီး ပိုျမန္ေန တတ္တာပါပဲ။ ဒီေနရာမွာ ဆဲလ္ပြားႏႈန္း တိုးပြားလ်င္ျမန္ျခင္းဟာ မ်ိဳးရိုးဗီဇေၾကာင့္ လည္းျဖစ္ႏိုင္သလို၊ ပတ္ဝန္းက်င္ကအ ေၾကာင္းတရားေတြေၾကာင့္လည္း ျဖစ္ႏိုင္ ပါတယ္။ မ်ိဳးရိုးဗီဇေၾကာင့္ျဖစ္တဲ႔ဆဲလ္ပြား ႏႈန္းမ်ားျခင္း၊ ျမန္ျခင္း တစ္နည္းဆိုရရင္ မ်ိဳးရိုးလိုက္တဲ႔ကင္ဆာဆိုတာမ်ိဳးက ခုမိန္း ကေလးေတြမွာအျဖစ္မ်ားေနတဲ႔ သားအိမ္ ေခါင္းကင္ဆာ၊ သားျမတ္ကင္ဆာတို႔လို မ်ိဳးပါ။ အဘြား(သို႔မဟုတ္)မိခင္မွာ ဒီလို ကင္ဆာမ်ိဳးျဖစ္ပြားခဲ႔ဖူးရင္ သမီးဆီမွာ လည္းျဖစ္ပြားႏိုင္ပါတယ္။ ပတ္ဝန္းက်င္ ေၾကာင့္ျဖစ္တတ္တဲ႔ကင္ဆာေတြလည္း ရွိပါေသးတယ္။
အဲဒါကေတာ့အစား အေသာက္နဲ႔စားေသာက္တဲ႔ပံုစံေၾကာင့္ျဖစ္ တာေပါ႔။ ေဆးလိပ္၊ အရက္၊ ကြမ္းစား ေဆးနဲ႔ မသန္႔ရွင္းတဲ႔အစားအေသာက္ေတြ၊ စားသံုးဖို႔ အသင့္တဲ႕ပစၥည္းေတြကို အစား အေသာက္မွာ သံုးျခင္းေတြကေန ကင္ဆာ ျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေတြကိုဆင္ျခင္ သတိျပဳၿပီး ေရွာင္ရွားဖို႔လိုအပ္ပါတာ အမွန္ပါ။ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ လက္ရွိေဆးရံုမွတ္ တမ္းစာရင္းအရ အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ ကင္ ဆာေရာဂါပိုမိုျဖစ္ပြားျပီး အေရအတြက္ အားျဖင့္ အမ်ိဳးသားေတြထက္တစ္ဆခြဲခန္႔ ပိုမိုျဖစ္ပြားတယ္လို႔သိရပါတယ္။ ဒါက အတိအက်လို႔ေတာ့ မဆိုႏိုင္ေသးပါဘူး။

ဆရာႀကီး ေဒါက္တာဦးမ်ိဳးခင္က “ကင္ဆာေရာဂါမွတ္တမ္းက ရန္ကုန္ေဆး ရံုႀကီးမွာထားတယ္။ အဲဒီမွတ္တမ္းဆိုတာ ကလည္း သူ႔ဆီလာၿပီးျပတဲ႔သူေတြရဲ႔မွတ္ တမ္းေပါ႔။ တခ်ိဳ႔က်ေတာ့လည္း လာမျပ ဘူး။ သူ႔ဟာသူနယ္မွာျပတယ္။ ရိုးရိုး ဆရာဝန္နဲ႔ကုခ်င္ကုမယ္။ ဒါမွမဟုတ္ လည္းရပ္ကြက္ထဲက ကင္ဆာကုရင္ ေပ်ာက္တယ္ဆိုတဲ႔ဆရာေတြနဲ႔ ကုခ်င္ လည္းကုမယ္။ အဲဒီလိုမွတ္တမ္းမဝင္တဲ႕ သူေတြက်ေတာ့လည္း ကင္ဆာမွတ္ တမ္းကမရွိဘူးျဖစ္ေနတာေပါ႕” လို့ ရွင္းျပပါတယ္။

ဒီမွာကလည္းကင္ဆာကို အသိေနာက္က်ၿပီးမွ တတ္ကြ်မ္းသူေတြ ဆီေရာက္ေလေတာ့ မျဖစ္သင့္တာေတြ ျဖစ္ကုန္တာမ်ိဳးလည္း ရွိပါတယ္။ ၿပီးခဲ႔တဲ႔ (၁၉၇၀)ခုႏွစ္ေက်ာ္ေလာက္ကေန (၂၀ဝ၀)ျပည့္ႏွစ္ေလာက္အထိ ႏွစ္သံုး ဆယ္အတြင္းစုစည္းထားခဲ႔တဲ႕ စာရင္းအရ ေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာလက္ရွိထိပ္ဆံုးျဖစ္ ေနတဲ႔ကင္ဆာက အဆုတ္ကင္ဆာပါ။ ျမန္မာအမ်ိဳးသားေတြမွာဆို အျဖစ္အမ်ား ဆံုးလို႔သိရၿပီး အမ်ိဳးသမီးေတြမွာေတာ့ သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာအျဖစ္အမ်ားဆံုးလို႔ သိရပါတယ္။ ဒါေပမယ္႔ ဒီယူဆခ်က္ဟာ ေဆးရံုမွတ္တမ္းေပၚမွာပဲ အေျခခံထား တာျဖစ္လို႔ အနည္းငယ္ကြဲျပားမႈေတာ႕ ရွိႏိုင္ပါတယ္။ အေၾကာင္းကအထက္မွာ ဆရာႀကီးရွင္းျပသလို စာေရးသူတို႔ ႏိုင္ငံမွာ ကင္ဆာဗဟုသုတနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ေရာ၊ အေထြေထြေရာဂါေတြနဲ႔ ပတ္သက္တဲ႔ ဗဟုသုတေတြပါ လိုအပ္ခ်က္ရွိေနေသးလို႔ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ အျပင္မွာပဲ ၾကံဳရာ က်ပန္းကုသတာမ်ိဳး၊ မကုသဘဲအသက္ ဆံုးရံႈးသြားတာမ်ိဳးေတြေၾကာင့္လည္း စစ္ တမ္းမွာ လိုအပ္မႈေလးေတြရွိေနႏိုင္တယ္ လို႔ ဆရာႀကီးကပဲရွင္းျပခဲ႔ပါတယ္။ ဒုတိယအျဖစ္အမ်ားဆံုးလို႔ ယူဆ တာကေတာ့ အစာအိမ္အူလမ္းေၾကာင္း နဲ႔ ပတ္သက္တဲ႕ကင္ဆာေတြပါ။
အစာအိမ္ အူလမ္းေၾကာင္းဆိုေတာ့ အသည္းလည္း ပါဝင္ပါတယ္။ ကင္ဆာေရာဂါေတြက လည္း အသစ္အဆန္းေတြျဖစ္လာၾကၿပီး ယခင္အမ်ိဳးသားေတြမွာ ျဖစ္ေလ႔မရွိဘူးလို႔ ယူဆခဲ႕ၾကတဲ႔ သားျမတ္(ရင္သား)ကင္ ဆာဆိုတာလည္း ျဖစ္လာၾကသလို ခံ တြင္းကင္ဆာေရာဂါလိုမ်ိဳး အရင္ကမရွိ ေသးတာေတြျဖစ္လာတာ ေတြ႔ရပါတယ္။ အသက္အပိုင္းအျခားအေနနဲ႔ေတာ့ အမ်ိဳး သားေတြမွာ အသက္(၅၀)အထက္နဲ႔ (၇၅) ႏွစ္ၾကားမွာ ကင္ဆာျဖစ္တတ္ၿပီး အမ်ိဳး သမီးေတြမွာေတာ့ (၆၀)ေက်ာ္ေလာက္မွာ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ္႔ခုခ်ိန္မွာ ေတာ့ အရြယ္ငယ္ငယ္ေလးေတြနဲ႔ကင္ ဆာေရာဂါေတြ ျဖစ္ပြားလာႏိုင္ၿပီလို႔လည္း ဆရာႀကီးကရွင္းျပခဲ႔ပါေသးတယ္။ မ်ိဳးရိုးလိုက္တဲ႔ကင္ဆာေရာဂါေတြ ထက္ ကိုယ္႔ရဲ႔အစားအေသာက္အျပဳ အမူေၾကာင္႕ ျဖစ္ရတဲ႔ကင္ဆာေရာဂါေတြ ကေတာ့ စိတ္ဝင္စားစရာပါပဲ။
မၾကာေသး ခင္က စာေရးသူတို႔ႏိုင္ငံမွာ ငါးပိ၊ လက္ ဖက္တို႔မွာပါတဲ႔ ဆိုးေဆးေတြကိစၥကို ရွင္း လင္းႏိုင္ခဲ႔တာ မွတ္မိၾကဦးမွာပါ။ တကယ္ လည္း ဒီဆိုးေဆးေတြဟာစက္ရံုေတြ မွာသံုးတဲ႕ စားသံုးဖို႔လံုးဝမသင့္တဲ႔ဆိုးေဆး ေတြမို႔ ကင္ဆာျဖစ္ပြားေစႏိုင္တယ္။ အ စားအေသာက္မွာသံုးတဲ႔ ဆိုးေဆးဆိုတာက သက္သက္ရွိၿပီးသားပါ။ ေဈးႏႈန္းကြာဟ ခ်က္မ်ားလို႔ စားဖို႔မသင့္တဲ႕ဆိုးေဆးေတြကို ေလာဘနဲ႔အသံုးျပဳခဲ႔ၾကလို႔ စားသံုးသူ ေတြမွာ ကင္ဆာအႏၱရာယ္ၾကံဳေတြ႔ၾက ရပါတယ္။ ေနာက္အစားအေသာက္ ေတြကို တာရွည္ခံမပုပ္သိုးေအာင္ ျပဳလုပ္ ထားတဲ႔ ႏိုက္ထရိုဂ်မင္းေတြကလည္း ကင္ဆာအတြက္ ေၾကာက္စရာေကာင္း ပါတယ္။ ငါးေျခာက္အပါအဝင္ အခ်ိဳ႔ေသာ တာရွည္ခံအစားအစာေတြမွာ ဒီဓာတုပ စၥည္းကိုသံုးၾကပါတယ္။ သံုးတဲ႔အခ်ိဳးအစား ေပၚမူတည္လို႔ ေရာဂါျဖစ္ပြားႏိုင္ေခ်မ်ား သြားႏိုင္ပါတယ္။ အစားအေသာက္ေၾကာင့္ ျဖစ္တဲ႔ကင္ဆာေတြကေတာ့ အစာအိမ္ ကင္ဆာ၊ လည္ၿမိဳ‘ျြပန္ကင္ဆာ၊ အူမႀကီး ကင္ဆာနဲ႔ အသည္းကင္ဆာေတြပါ။ ေရွာင္သင့္တဲ႔အထဲမွာ ေဆးလိပ္၊ ကြမ္းနဲ႔ အရက္ေတြကလည္း ထိပ္ဆံုးကပါç ပါတယ္။
အရင္ကကြမ္းစားၾကတာမွာ ခုလက္ရွိကြမ္းယာဆိုင္ေတြမွာ ထည့္သြင္း စားသံုးႏိုင္တဲ႔ကြမ္းနဲ႔တြဲစားတဲ႔ အျခား ဘာေဆးဝါးမွမရွိခဲ႔ပါဘူး။ က်န္းမာ ေရးအတြက္ ေထာက္ခံခ်က္မရွိဘဲ မွတ္ပံု တင္ၿပီး တင္သြင္းလာတဲ႔မဟုတ္တဲ႔ ဒီ ကြမ္းစားေဆးမ်ိဳးစံုကေန ကင္ဆာေရာ ဂါအမ်ိဳးမ်ိဳးေတြျဖစ္ပြားလာၾကတာပါ။ ဒီကင္ဆာေရာဂါေတြကို ႀကိဳတင္ ကာကြယ္ျခင္းနဲ႔ အႏိုင္ယူထားတာက ေတာ့ ကုန္က်စားရိတ္အနည္းဆံုးနဲ႔ အ သက္အာမခံခ်က္အေပးဆံုး လုပ္ရပ္ပါလို႔ ဆိုပါရေစ။ ခုေခတ္မွာကာကြယ္ေဆး ထိုးထားတာမ်ိဳးကို ေခတ္မီသူတိုင္း လုပ္ ေဆာင္ေနၾကပါၿပီ။ အထူးသျဖင့္အမ်ိဳး သမီးေတြမွာ သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာ ကာကြယ္ေဆးကို အိမ္ေထာင္မျပဳခင္ ႀကိဳ တင္ထိုးႏွံထားတာမ်ိဳးလုပ္သင့္ပါတယ္။ အခ်ိဳ႕တိုင္းျပည္ေတြမွာေတာ့ အမ်ိဳးသမီး ေတြ အရြယ္ငယ္ငယ္(၁၃)ႏွစ္၊ (၁၄) ႏွစ္ ကတည္းက စတင္ထိုးထားၿပီး ကာကြယ္ ထားေနပါၿပီ။ ခံတြင္းကင္ဆာ၊ အသည္း ကင္ဆာ စတဲ႔အစာအိမ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ကင္ ဆာေတြကိုကာကြယ္လိုရင္ေတာ့ ကိုယ္႔ရဲ႔ အစားအေသာက္ အေနအထိုင္ အျပဳအမူ ေတြကိုျပင္ဆင္ပါမွ ရပါမယ္။
ေဆးလိပ္၊ အရက္နဲ႔ ကြမ္းကို ေရွာင္ဖို႔လိုအပ္သလို၊ အထူးသျဖင့္ကြမ္းစားေဆးေတြကို ႏိုင္ငံ ျခားကတရားမဝင္, ဝင္ေရာက္လာၾကတဲ႔ ေဆးအမ်ိဳးမ်ိဳးကို ေရွာင္ရွားၾကဖို႔လိုအပ္ ပါတယ္။ အဲဒီေဆးေတြဟာႏိုင္ငံတကာမွာ ခြင့္ျပဳခ်င္မွျပဳမွာျဖစ္ေပမယ္႔ စာေရးသူ တို႔ဆီမွာေတာ့ အားပါးတရထည့္သြင္း စားသံုးေနၾကတာမို႔ပါ။ ေဆးလိပ္နဲ႔ပတ္ သက္လို႔ အတုယူဖို႔ေကာင္းတာကေတာ့ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံနဲ႔ အေမရိကန္ႏိုင္ငံေတြပါပဲ။ သူတို႔ေတြဟာ ေဆးလိပ္ေသာက္တာ ေတာ္ေတာ္ႀကီးေလ်ာ့နည္းသြားၿပီလို႔ ေဒါက္တာဦးမ်ိဳးခင္ ရွင္းျပတဲ႔အထဲမွာ မွတ္သားလိုက္ရပါတယ္။ “ဆရာတို႔ဆီ မွာလည္း အတုယူဖို႔ေကာင္းတာေပါ႔။ ေဆးလိပ္မေသာက္ၾကေတာ့ရင္ အဆုတ္ ကင္ဆာက အမ်ားႀကီးေလွ်ာ့သြားမွာ။ ကာကြယ္တဲ႔နည္းကို က်င့္သံုးတာကေတာ့ အဓိကပဲ။ ဒီက်န္းမာေရးအခ်က္အလက္ နဲ႔လူေတြလက္ခံဖို႔က တစ္ေယာက္နဲ႔တစ္ ေယာက္ေတာ့ မတူၾကေသးဘူးေပါ႔ေနာ္။ တစ္ႏိုင္ငံနဲ႔ တစ္ႏိုင္ငံလည္းမတူၾကေသး ဘူး။ ဆရာတို႔ပဲက်န္းမာေရးပညာေပးတာ အားနည္းတာလား။ လူေတြကပဲလက္ခံ တာအားနည္းတာလား။ လက္မခံခ်င္ တာလား” ကင္ဆာေရာဂါကာကြယ္ေရးနဲ႔ပတ္ သက္လို႔ တစ္ဦးတစ္ေယာက္၊ အဖြဲ႔အစည္း အဝန္းအဝိုင္းတစ္ခုတည္းက လုပ္ေဆာင္ ေနလို႔မရပါဘူး။ စုစည္းမႈအင္အားရွိမွလည္း ပိုၿပီးေအာင္ျမင္ႏိုင္မွာပါ။
ျမန္မာႏိုင္ငံ အေနနဲ႔လည္း ကင္ဆာကာကြယ္ေရးမွာ ေဒသတြင္းအေနနဲ႔အစြမ္းရွိသေလာက္ ပညာရွင္ေတြ ေဆာင္ရြက္ခဲ႕ၾကသလို၊ ခုအခါမွာလည္း အာဆီယံႏိုင္ငံေတြနဲ႔ လက္တြဲလို႔ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈေတြ လုပ္ေဆာင္ေနၿပီလို႔လည္း ေဒါက္တာ ဦးမ်ိဳးခင္က ဆက္ၿပီးရွင္းျပခဲ႔ပါေသးတယ္။ “ပထမဆံုးဘယ္တုန္းကစေတြ႔လည္း ဆိုေတာ့(၂၀၁၀)ေပါ႔။ ASEAN Minister Meeting အာဆီယံက်န္းမာေရးဝန္ႀကီး မ်ားအစည္းအေဝးကေနစၿပီးေတာ့ ဒီ အာဆီယံႏိုင္ငံထဲမွာကင္ဆာနဲ႔ ပတ္သက္ ၿပီးေတာ့ လူေတြရဲ႔ကုန္က်စားရိတ္၊ အာဆီ ယံထဲမွာ ကင္ဆာနဲ႔ပတ္သက္လို႔ ွStudies ေပါ႔။ အလြယ္ေျပာရရင္။ အဲဒါမ်ိဳးစဖို႔ ရည္ရြယ္ခဲ႔တယ္။ ရည္ရြယ္ ခဲ႔ေပမယ္႔ ျဗဳန္းခနဲ႔မပါႏိုင္ဘူး။
အခုပါႏိုင္ တဲ႔ႏိုင္ငံေတြက အာဆီယံႏိုင္ငံရွစ္ႏိုင္ငံ ပါတယ္။ မပါတဲ႔ႏိုင္ငံက ဘရူႏိုင္းႏိုင္ငံနဲ႔ စင္ကာပူႏိုင္ငံ ႏွစ္ခုမပါဘူး။ ဘာလို႔လဲ ဆိုေတာ့ ဘရူႏိုင္းႏိုင္ငံက်ေတာ့လည္း လူဦးေရကနည္းနည္းေလးပဲ ရွိတယ္ေပါ႔ ေနာ္။ ၿပီးေတာ့စင္ကာပူက်ျပန္ေတာ့လည္း သူ႔ႏိုင္ငံက လူအျပင္ကိုက်န္တဲ႔သူ႔ဆီမွာ လာကုတဲ႔သူေတြကလည္း စာရင္းဇယား က အမ်ားႀကီး႐ႈပ္ေထြးေနတယ္။ သူတို႔ႏိုင္ ငံမွာက်ေတာ ့Medical Tourism ကို အားေပးတာကိုး။ ျမန္မာႏိုင္ငံကေနေတာင္ သြားကုၾကတယ္။ အဲလိုသြားကုၾကေတာ့ သူတို႔လည္း Data ေတြမွားမွာ ေၾကာက္လို႔ သူတို႔လည္းမပါဘူး။ က်န္တဲ႔ရွစ္ႏိုင္ငံ ကေတာ့ပါဖို႔ သေဘာတူထားတယ္။ သေဘာတူထားေတာ့ ၿပီးခဲ႔တဲ႕ဇူလိုင္လမွာ စင္ကာပူမွာ အစည္းအေဝးတစ္ခုစလုပ္ ပါတယ္။ ခု ဒီကိစၥေပါ႔။ Asean CosT In ONcology အဲဒီ studies တစ္ခု လုပ္မယ္ဆိုၿပီး ပထမဆံုးက်န္းမာေရး ဝန္ႀကီးေတြက သေဘာတူတယ္။ သေဘာ တူေတာ့ ဒီဟာတစ္ခုလုပ္တယ္။ ဒီဟာ တစ္ခုလုပ္ေတာ့ ဒီကေနၿပီးေတာ့ ဆရာတို႔ စုစည္းၿပီးေတာ့ ပါတယ္ေပါ႔ေနာ္။
အားလံုး (၁၂) ေယာက္ရွိတယ္။ ေလ႔လာသူ (၁၂) ေယာက္၊ ဆရာတစ္ေယာက္နဲ႔ဆို (၁၃) ေယာက္က Plan လုပ္တယ္။ စၿပီးေတာ့ က်န္းမာေရးဌာနကလည္း ခြင့္ျပဳခ်က္ လည္းရၿပီ။ စၿပီးေတာ့ေဆာင္ရြက္ဖို႔ စီစဥ္ေနပါတယ္။ မွန္းေျခအားျဖင့္ေတာ့ ဒီဇင္ဘာလ ဒါမွမဟုတ္ ဇန္နဝါရီလမွာ စမယ္။ အဲဒါကေတာ့ တကယ္႔ကင္ဆာ ျဖစ္ပြားေနတဲ႔လူေတြကို ဆရာတို႔ကအင္ တာဗ်ဴးေတြေမးမယ္။ ေနာက္သူတို႔ ဘာလိုသလဲေပါ႔။ ဒီအာဆီယံတစ္ခုလံုးက လုပ္တာ။ သူတို႔ကစိတ္ဝင္စားလို႔ေပါ႔ေနာ္။ တစ္ႏိုင္ငံကို လူတစ္ေထာင္ေလာက္ ဆရာ တို႔ေလ႔လာဖို႔ ရည္ရြယ္ထားတယ္။ အဲဒါက ႏွစ္ႏွစ္ေလာက္ ၾကာမယ္။ ႏွစ္ႏွစ္ေလာက္ ၾကာၿပီးမွ အေျဖထြက္လာမွာေပါ႔ေနာ္။} ဆရာႀကီးစကားၾကားရတာအား တက္စရာျဖစ္ေပမယ္႔ တကယ္ေတာ့ကင္ ဆာေရာဂါကို ထိထိေရာက္ေရာက္ ကာ ကြယ္ဖို႔ဆိုတာ လူတစ္ဦးခ်င္းတစ္ ေယာက္ ခ်င္းဆီရဲ႔က်န္းမာေရး၊ အစားအေသာက္နဲ႔ အေနအထိုင္ ဂ႐ုျပဳမႈေတြေပၚမွာအမ်ား ႀကီးမူတည္ေနပါတယ္။ ႏိုင္ငံေတာ္၊ အဖြဲ႔ အစည္းေတြနဲ႔ ဆရာဝန္ေတြကခ်ည္း လုပ္ေနလို႔ ကိုယ္႔မွာဒီကင္ဆာေရာဂါမျဖစ္ ေတာ့မွာမဟုတ္လို႔ ကင္ဆာေရာဂါေတြ ကိုယ္နဲ႔ အေဝးဆံုးမွာရွိေနႏိုင္ေအာင္ႀကိဳ တင္ကာကြယ္ျခင္းနည္းလမ္းကို ထိထိ ေရာက္ေရာက္အသံုးခ်ၿပီး အစဥ္က်န္းမာ ေပ်ာ္ရႊင္လို႔သက္တမ္းေစ႔မွ လက္ျပႏႈတ္ ဆက္လိုက္ၾကရေအာင္ပါ။



Ref: Health Care Journal


**ေမမြန္ေက်ာ္**

**Public Health**

ယေန႔ကမၻာမွာ ေန႔စဥ္ႏွင့္အမွ်လူဦး ေရတိုးပြား မ်ားျပားလာ လိုက္တာ ခုဆိုရင္ သန္းေပါင္း(၇) ေထာင္ေက်ာ္ေတာင္ ရွိလာ ရွိလာ ၿပီး၊ တစ္ဘက္ မွာလည္း လက္ျပ ႏႈတ္ဆက္ လို႔ ထြက္ခြာ ေနၾကသူေတြလည္း အေျမာက္ အမ်ားရွိေနဆဲပါ။ တစ္ခ်ိန္ေတာ့အားလံုး စြန္႔လို႔ထြက္ခြာၾကရမွာမွန္ေပမယ္႔ ေစာ ေစာႏႈတ္ဆက္ရတာနဲ႔ ေနာက္က်ႏႈတ္ ဆက္ရတာပဲကြာႏိုင္ပါတယ္။ စာေရးသူ တို႔ျမန္မာလူမ်ိဳးေတြကေတာ့ အဆိုပါအ ခ်င္းအရာေတြကိုကံေၾကာင့္လို႔ သတ္ မွတ္ယံုၾကည္ၾကၿပီး ကံကုန္လို႔ခြဲခြာရ တယ္လို႔ ဆိုတတ္ၾကပါတယ္။ တကယ္ ကေတာ့ခုလိုလူ႔ေလာကကေန အခ်ိန္ မတိုင္ခင္ ထြက္ခြာ သြားၾကရတယ္ဆိုတာ မွာ ကိုယ္႔ဘက္ကဆင္ျခင္ေနထိုင္မႈအား နည္းတာ ေၾကာင့္လည္း အမ်ားႀကီးပါတာမို႔ ကံကိုခ်ည္းအျပစ္ဖြဲ႔ဖို႔မျဖစ္ႏိုင္ပါဘူး။
လူ ေတြေၾကာင့္ပဲ ျဖစ္လာရတဲ႔ေရာဂါအဆန္း အျပားမ်ိဳးစံုကလည္း ဟိုကဒီကၾကားေန ၾကရၿပီပဲ။ အဆိုးရြားဆံုးေရာဂါအျဖစ္ လူေတြသိမွတ္ထားၾကတာကေတာ့ ကင္ ဆာေရာဂါအမ်ိဳးမ်ိဳးေတြပဲျဖစ္ပါတယ္။ စာေရးသူတို႔ ျမန္မာျပည္သူေတြ ထိတ္ လန္႔တုန္လႈပ္ၾကတဲ႔အထဲမွာလည္း ကင္ ဆာေရာဂါေတြက ထိပ္ဆံုးကပါဝင္ေန ပါတယ္တဲ႕။ ေခတ္ကာလရဲ႕ ေျပာင္းလဲတိုး တက္ မႈေတြကို အခြင့္ေကာင္းယူလို႔ကိုယ္႔ရဲ႔ဝိ သမေလာဘအတြက္ အျခားသူကိုေရာဂါ ျဖစ္ေစႏိုင္တဲ႔အေၾကာင္းအရာေတြဟာ စာ ေရးသူတို႔ရဲ႔လက္တစ္ကမ္းအကြာမွာ အ စဥ္ေစာင့္စားေနၿပီး ကိုယ္႔ဘက္ကသတိနဲ့႔ ႀကိဳတင္ကာကြယ္မႈသာမျပဳလုပ္ႏိုင္ခဲ႔ရင္ ကင္ဆာေရာဂါဆိုးႀကီးေတြရဲ႕ႏွိပ္စက္တဲ႔ ဒဏ္ကို ခံစားၾကရေတာ့မွာမလြဲပါဘူး။
ကင္ဆာဆိုတာ တကယ္ေတာ့ေငြကုန္ ေၾကးက်လည္းမ်ားၿပီး နာတာလည္း ရွည္တတ္တဲ႔ ေရာဂါအမ်ိဳးအစားတစ္ခု ရယ္ပါ။ ကင္ဆာေရာဂါျဖစ္လာျပီဆို ခ်ိဳ႕တဲ့ႏြမ္းပါးသူမ်ားအျပင္ ခ်မ္းသာၾကြယ္ ဝသူမ်ားမက်န္ ဒီဒုကၡဆင္းရဲကိုမလႊဲ မေသြ ေတြ့ၾကံဳခံစားရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ကင္ဆာေရာဂါဆိုတာကို ျဖစ္မွ ကုသတာမ်ိဳးထက္ ႀကိဳတင္ကာကြယ္ထား ျခင္းကသာလွ်င္ ပိုမိုေကာင္းမြန္တဲ႔လုပ္ ရပ္လို႔ ဆိုခ်င္ပါတယ္။ စာေရးသူကေတာ့ ကင္ဆာေရာဂါ အေၾကာင္း စာဖတ္သူေတြကိုလက္ဆင့္ ကမ္းလိုတာေၾကာင့္ မၾကာေသးခင္က ေအာက္ျမန္မာျပည္ ေဆးသုေတသနဦးစီး ဌာနမွာ လက္ရွိ ေခတၱ ၫႊန္ၾကား ေရးမႈးခ်ဳပ္ တာဝန္ကိုထမ္းေဆာင္ေနတဲ႔ဆရာႀကီး ေဒါက္တာ ဦးမ်ိဳးခင္ ကိုဆက္သြယ္လို႔ ကင္ ဆာေရာဂါနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး သိေကာင္းစရာ ဗဟုသုတေတြ ေမးျမန္းမွတ္သားမိခဲ႕ပါ တယ္။
ဆရာႀကီးကလည္းေတာ္ေတာ္ ေလး စိတ္ရွည္စြာနဲ႔သိလိုသမွ်ေတြကို ေျဖ ၾကားေပးခဲ႔တာမို႔ စာေရးသူလည္းဝမ္းသာ ေက်းဇူးတင္မိသလို ကိုယ္႔ဘက္ကလည္း စဥ္းစားဆင္ျခင္စရာေတြ၊ ႀကိဳတင္ကာ ကြယ္နည္းေတြ သိရွိခဲ႔ရပါတယ္။ ကင္ဆာရဲ့ သေဘာသဘာဝကခႏၶာ ကိုယ္မွာ လိုအပ္တာထက္ပိုၿပီး ဆဲလ္ပြား ႏႈန္းမ်ားလာလို့ျဖစ္လာတာပါ။ စာေရး သူတို႔လူေတြဟာ ဆဲလ္ေတြပြားလာလို႔ လည္း ငယ္ရာကေနႀကီးလာၾကတယ္။ ကင္ဆာရဲ႕သေဘာကေတာ့ ဆဲလ္ပြား ႏႈန္းေတြ လိုတာထက္ပိုမ်ားၿပီး ပိုျမန္ေန တတ္တာပါပဲ။ ဒီေနရာမွာ ဆဲလ္ပြားႏႈန္း တိုးပြားလ်င္ျမန္ျခင္းဟာ မ်ိဳးရိုးဗီဇေၾကာင့္ လည္းျဖစ္ႏိုင္သလို၊ ပတ္ဝန္းက်င္ကအ ေၾကာင္းတရားေတြေၾကာင့္လည္း ျဖစ္ႏိုင္ ပါတယ္။ မ်ိဳးရိုးဗီဇေၾကာင့္ျဖစ္တဲ႔ဆဲလ္ပြား ႏႈန္းမ်ားျခင္း၊ ျမန္ျခင္း တစ္နည္းဆိုရရင္ မ်ိဳးရိုးလိုက္တဲ႔ကင္ဆာဆိုတာမ်ိဳးက ခုမိန္း ကေလးေတြမွာအျဖစ္မ်ားေနတဲ႔ သားအိမ္ ေခါင္းကင္ဆာ၊ သားျမတ္ကင္ဆာတို႔လို မ်ိဳးပါ။ အဘြား(သို႔မဟုတ္)မိခင္မွာ ဒီလို ကင္ဆာမ်ိဳးျဖစ္ပြားခဲ႔ဖူးရင္ သမီးဆီမွာ လည္းျဖစ္ပြားႏိုင္ပါတယ္။ ပတ္ဝန္းက်င္ ေၾကာင့္ျဖစ္တတ္တဲ႔ကင္ဆာေတြလည္း ရွိပါေသးတယ္။
အဲဒါကေတာ့အစား အေသာက္နဲ႔စားေသာက္တဲ႔ပံုစံေၾကာင့္ျဖစ္ တာေပါ႔။ ေဆးလိပ္၊ အရက္၊ ကြမ္းစား ေဆးနဲ႔ မသန္႔ရွင္းတဲ႔အစားအေသာက္ေတြ၊ စားသံုးဖို႔ အသင့္တဲ႕ပစၥည္းေတြကို အစား အေသာက္မွာ သံုးျခင္းေတြကေန ကင္ဆာ ျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေတြကိုဆင္ျခင္ သတိျပဳၿပီး ေရွာင္ရွားဖို႔လိုအပ္ပါတာ အမွန္ပါ။ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ လက္ရွိေဆးရံုမွတ္ တမ္းစာရင္းအရ အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ ကင္ ဆာေရာဂါပိုမိုျဖစ္ပြားျပီး အေရအတြက္ အားျဖင့္ အမ်ိဳးသားေတြထက္တစ္ဆခြဲခန္႔ ပိုမိုျဖစ္ပြားတယ္လို႔သိရပါတယ္။ ဒါက အတိအက်လို႔ေတာ့ မဆိုႏိုင္ေသးပါဘူး။

ဆရာႀကီး ေဒါက္တာဦးမ်ိဳးခင္က “ကင္ဆာေရာဂါမွတ္တမ္းက ရန္ကုန္ေဆး ရံုႀကီးမွာထားတယ္။ အဲဒီမွတ္တမ္းဆိုတာ ကလည္း သူ႔ဆီလာၿပီးျပတဲ႔သူေတြရဲ႔မွတ္ တမ္းေပါ႔။ တခ်ိဳ႔က်ေတာ့လည္း လာမျပ ဘူး။ သူ႔ဟာသူနယ္မွာျပတယ္။ ရိုးရိုး ဆရာဝန္နဲ႔ကုခ်င္ကုမယ္။ ဒါမွမဟုတ္ လည္းရပ္ကြက္ထဲက ကင္ဆာကုရင္ ေပ်ာက္တယ္ဆိုတဲ႔ဆရာေတြနဲ႔ ကုခ်င္ လည္းကုမယ္။ အဲဒီလိုမွတ္တမ္းမဝင္တဲ႕ သူေတြက်ေတာ့လည္း ကင္ဆာမွတ္ တမ္းကမရွိဘူးျဖစ္ေနတာေပါ႕” လို့ ရွင္းျပပါတယ္။

ဒီမွာကလည္းကင္ဆာကို အသိေနာက္က်ၿပီးမွ တတ္ကြ်မ္းသူေတြ ဆီေရာက္ေလေတာ့ မျဖစ္သင့္တာေတြ ျဖစ္ကုန္တာမ်ိဳးလည္း ရွိပါတယ္။ ၿပီးခဲ႔တဲ႔ (၁၉၇၀)ခုႏွစ္ေက်ာ္ေလာက္ကေန (၂၀ဝ၀)ျပည့္ႏွစ္ေလာက္အထိ ႏွစ္သံုး ဆယ္အတြင္းစုစည္းထားခဲ႔တဲ႕ စာရင္းအရ ေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာလက္ရွိထိပ္ဆံုးျဖစ္ ေနတဲ႔ကင္ဆာက အဆုတ္ကင္ဆာပါ။ ျမန္မာအမ်ိဳးသားေတြမွာဆို အျဖစ္အမ်ား ဆံုးလို႔သိရၿပီး အမ်ိဳးသမီးေတြမွာေတာ့ သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာအျဖစ္အမ်ားဆံုးလို႔ သိရပါတယ္။ ဒါေပမယ္႔ ဒီယူဆခ်က္ဟာ ေဆးရံုမွတ္တမ္းေပၚမွာပဲ အေျခခံထား တာျဖစ္လို႔ အနည္းငယ္ကြဲျပားမႈေတာ႕ ရွိႏိုင္ပါတယ္။ အေၾကာင္းကအထက္မွာ ဆရာႀကီးရွင္းျပသလို စာေရးသူတို႔ ႏိုင္ငံမွာ ကင္ဆာဗဟုသုတနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ေရာ၊ အေထြေထြေရာဂါေတြနဲ႔ ပတ္သက္တဲ႔ ဗဟုသုတေတြပါ လိုအပ္ခ်က္ရွိေနေသးလို႔ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ အျပင္မွာပဲ ၾကံဳရာ က်ပန္းကုသတာမ်ိဳး၊ မကုသဘဲအသက္ ဆံုးရံႈးသြားတာမ်ိဳးေတြေၾကာင့္လည္း စစ္ တမ္းမွာ လိုအပ္မႈေလးေတြရွိေနႏိုင္တယ္ လို႔ ဆရာႀကီးကပဲရွင္းျပခဲ႔ပါတယ္။ ဒုတိယအျဖစ္အမ်ားဆံုးလို႔ ယူဆ တာကေတာ့ အစာအိမ္အူလမ္းေၾကာင္း နဲ႔ ပတ္သက္တဲ႕ကင္ဆာေတြပါ။
အစာအိမ္ အူလမ္းေၾကာင္းဆိုေတာ့ အသည္းလည္း ပါဝင္ပါတယ္။ ကင္ဆာေရာဂါေတြက လည္း အသစ္အဆန္းေတြျဖစ္လာၾကၿပီး ယခင္အမ်ိဳးသားေတြမွာ ျဖစ္ေလ႔မရွိဘူးလို႔ ယူဆခဲ႕ၾကတဲ႔ သားျမတ္(ရင္သား)ကင္ ဆာဆိုတာလည္း ျဖစ္လာၾကသလို ခံ တြင္းကင္ဆာေရာဂါလိုမ်ိဳး အရင္ကမရွိ ေသးတာေတြျဖစ္လာတာ ေတြ႔ရပါတယ္။ အသက္အပိုင္းအျခားအေနနဲ႔ေတာ့ အမ်ိဳး သားေတြမွာ အသက္(၅၀)အထက္နဲ႔ (၇၅) ႏွစ္ၾကားမွာ ကင္ဆာျဖစ္တတ္ၿပီး အမ်ိဳး သမီးေတြမွာေတာ့ (၆၀)ေက်ာ္ေလာက္မွာ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ္႔ခုခ်ိန္မွာ ေတာ့ အရြယ္ငယ္ငယ္ေလးေတြနဲ႔ကင္ ဆာေရာဂါေတြ ျဖစ္ပြားလာႏိုင္ၿပီလို႔လည္း ဆရာႀကီးကရွင္းျပခဲ႔ပါေသးတယ္။ မ်ိဳးရိုးလိုက္တဲ႔ကင္ဆာေရာဂါေတြ ထက္ ကိုယ္႔ရဲ႔အစားအေသာက္အျပဳ အမူေၾကာင္႕ ျဖစ္ရတဲ႔ကင္ဆာေရာဂါေတြ ကေတာ့ စိတ္ဝင္စားစရာပါပဲ။
မၾကာေသး ခင္က စာေရးသူတို႔ႏိုင္ငံမွာ ငါးပိ၊ လက္ ဖက္တို႔မွာပါတဲ႔ ဆိုးေဆးေတြကိစၥကို ရွင္း လင္းႏိုင္ခဲ႔တာ မွတ္မိၾကဦးမွာပါ။ တကယ္ လည္း ဒီဆိုးေဆးေတြဟာစက္ရံုေတြ မွာသံုးတဲ႕ စားသံုးဖို႔လံုးဝမသင့္တဲ႔ဆိုးေဆး ေတြမို႔ ကင္ဆာျဖစ္ပြားေစႏိုင္တယ္။ အ စားအေသာက္မွာသံုးတဲ႔ ဆိုးေဆးဆိုတာက သက္သက္ရွိၿပီးသားပါ။ ေဈးႏႈန္းကြာဟ ခ်က္မ်ားလို႔ စားဖို႔မသင့္တဲ႕ဆိုးေဆးေတြကို ေလာဘနဲ႔အသံုးျပဳခဲ႔ၾကလို႔ စားသံုးသူ ေတြမွာ ကင္ဆာအႏၱရာယ္ၾကံဳေတြ႔ၾက ရပါတယ္။ ေနာက္အစားအေသာက္ ေတြကို တာရွည္ခံမပုပ္သိုးေအာင္ ျပဳလုပ္ ထားတဲ႔ ႏိုက္ထရိုဂ်မင္းေတြကလည္း ကင္ဆာအတြက္ ေၾကာက္စရာေကာင္း ပါတယ္။ ငါးေျခာက္အပါအဝင္ အခ်ိဳ႔ေသာ တာရွည္ခံအစားအစာေတြမွာ ဒီဓာတုပ စၥည္းကိုသံုးၾကပါတယ္။ သံုးတဲ႔အခ်ိဳးအစား ေပၚမူတည္လို႔ ေရာဂါျဖစ္ပြားႏိုင္ေခ်မ်ား သြားႏိုင္ပါတယ္။ အစားအေသာက္ေၾကာင့္ ျဖစ္တဲ႔ကင္ဆာေတြကေတာ့ အစာအိမ္ ကင္ဆာ၊ လည္ၿမိဳ‘ျြပန္ကင္ဆာ၊ အူမႀကီး ကင္ဆာနဲ႔ အသည္းကင္ဆာေတြပါ။ ေရွာင္သင့္တဲ႔အထဲမွာ ေဆးလိပ္၊ ကြမ္းနဲ႔ အရက္ေတြကလည္း ထိပ္ဆံုးကပါç ပါတယ္။
အရင္ကကြမ္းစားၾကတာမွာ ခုလက္ရွိကြမ္းယာဆိုင္ေတြမွာ ထည့္သြင္း စားသံုးႏိုင္တဲ႔ကြမ္းနဲ႔တြဲစားတဲ႔ အျခား ဘာေဆးဝါးမွမရွိခဲ႔ပါဘူး။ က်န္းမာ ေရးအတြက္ ေထာက္ခံခ်က္မရွိဘဲ မွတ္ပံု တင္ၿပီး တင္သြင္းလာတဲ႔မဟုတ္တဲ႔ ဒီ ကြမ္းစားေဆးမ်ိဳးစံုကေန ကင္ဆာေရာ ဂါအမ်ိဳးမ်ိဳးေတြျဖစ္ပြားလာၾကတာပါ။ ဒီကင္ဆာေရာဂါေတြကို ႀကိဳတင္ ကာကြယ္ျခင္းနဲ႔ အႏိုင္ယူထားတာက ေတာ့ ကုန္က်စားရိတ္အနည္းဆံုးနဲ႔ အ သက္အာမခံခ်က္အေပးဆံုး လုပ္ရပ္ပါလို႔ ဆိုပါရေစ။ ခုေခတ္မွာကာကြယ္ေဆး ထိုးထားတာမ်ိဳးကို ေခတ္မီသူတိုင္း လုပ္ ေဆာင္ေနၾကပါၿပီ။ အထူးသျဖင့္အမ်ိဳး သမီးေတြမွာ သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာ ကာကြယ္ေဆးကို အိမ္ေထာင္မျပဳခင္ ႀကိဳ တင္ထိုးႏွံထားတာမ်ိဳးလုပ္သင့္ပါတယ္။ အခ်ိဳ႕တိုင္းျပည္ေတြမွာေတာ့ အမ်ိဳးသမီး ေတြ အရြယ္ငယ္ငယ္(၁၃)ႏွစ္၊ (၁၄) ႏွစ္ ကတည္းက စတင္ထိုးထားၿပီး ကာကြယ္ ထားေနပါၿပီ။ ခံတြင္းကင္ဆာ၊ အသည္း ကင္ဆာ စတဲ႔အစာအိမ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ကင္ ဆာေတြကိုကာကြယ္လိုရင္ေတာ့ ကိုယ္႔ရဲ႔ အစားအေသာက္ အေနအထိုင္ အျပဳအမူ ေတြကိုျပင္ဆင္ပါမွ ရပါမယ္။
ေဆးလိပ္၊ အရက္နဲ႔ ကြမ္းကို ေရွာင္ဖို႔လိုအပ္သလို၊ အထူးသျဖင့္ကြမ္းစားေဆးေတြကို ႏိုင္ငံ ျခားကတရားမဝင္, ဝင္ေရာက္လာၾကတဲ႔ ေဆးအမ်ိဳးမ်ိဳးကို ေရွာင္ရွားၾကဖို႔လိုအပ္ ပါတယ္။ အဲဒီေဆးေတြဟာႏိုင္ငံတကာမွာ ခြင့္ျပဳခ်င္မွျပဳမွာျဖစ္ေပမယ္႔ စာေရးသူ တို႔ဆီမွာေတာ့ အားပါးတရထည့္သြင္း စားသံုးေနၾကတာမို႔ပါ။ ေဆးလိပ္နဲ႔ပတ္ သက္လို႔ အတုယူဖို႔ေကာင္းတာကေတာ့ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံနဲ႔ အေမရိကန္ႏိုင္ငံေတြပါပဲ။ သူတို႔ေတြဟာ ေဆးလိပ္ေသာက္တာ ေတာ္ေတာ္ႀကီးေလ်ာ့နည္းသြားၿပီလို႔ ေဒါက္တာဦးမ်ိဳးခင္ ရွင္းျပတဲ႔အထဲမွာ မွတ္သားလိုက္ရပါတယ္။ “ဆရာတို႔ဆီ မွာလည္း အတုယူဖို႔ေကာင္းတာေပါ႔။ ေဆးလိပ္မေသာက္ၾကေတာ့ရင္ အဆုတ္ ကင္ဆာက အမ်ားႀကီးေလွ်ာ့သြားမွာ။ ကာကြယ္တဲ႔နည္းကို က်င့္သံုးတာကေတာ့ အဓိကပဲ။ ဒီက်န္းမာေရးအခ်က္အလက္ နဲ႔လူေတြလက္ခံဖို႔က တစ္ေယာက္နဲ႔တစ္ ေယာက္ေတာ့ မတူၾကေသးဘူးေပါ႔ေနာ္။ တစ္ႏိုင္ငံနဲ႔ တစ္ႏိုင္ငံလည္းမတူၾကေသး ဘူး။ ဆရာတို႔ပဲက်န္းမာေရးပညာေပးတာ အားနည္းတာလား။ လူေတြကပဲလက္ခံ တာအားနည္းတာလား။ လက္မခံခ်င္ တာလား” ကင္ဆာေရာဂါကာကြယ္ေရးနဲ႔ပတ္ သက္လို႔ တစ္ဦးတစ္ေယာက္၊ အဖြဲ႔အစည္း အဝန္းအဝိုင္းတစ္ခုတည္းက လုပ္ေဆာင္ ေနလို႔မရပါဘူး။ စုစည္းမႈအင္အားရွိမွလည္း ပိုၿပီးေအာင္ျမင္ႏိုင္မွာပါ။
ျမန္မာႏိုင္ငံ အေနနဲ႔လည္း ကင္ဆာကာကြယ္ေရးမွာ ေဒသတြင္းအေနနဲ႔အစြမ္းရွိသေလာက္ ပညာရွင္ေတြ ေဆာင္ရြက္ခဲ႕ၾကသလို၊ ခုအခါမွာလည္း အာဆီယံႏိုင္ငံေတြနဲ႔ လက္တြဲလို႔ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈေတြ လုပ္ေဆာင္ေနၿပီလို႔လည္း ေဒါက္တာ ဦးမ်ိဳးခင္က ဆက္ၿပီးရွင္းျပခဲ႔ပါေသးတယ္။ “ပထမဆံုးဘယ္တုန္းကစေတြ႔လည္း ဆိုေတာ့(၂၀၁၀)ေပါ႔။ ASEAN Minister Meeting အာဆီယံက်န္းမာေရးဝန္ႀကီး မ်ားအစည္းအေဝးကေနစၿပီးေတာ့ ဒီ အာဆီယံႏိုင္ငံထဲမွာကင္ဆာနဲ႔ ပတ္သက္ ၿပီးေတာ့ လူေတြရဲ႔ကုန္က်စားရိတ္၊ အာဆီ ယံထဲမွာ ကင္ဆာနဲ႔ပတ္သက္လို႔ ွStudies ေပါ႔။ အလြယ္ေျပာရရင္။ အဲဒါမ်ိဳးစဖို႔ ရည္ရြယ္ခဲ႔တယ္။ ရည္ရြယ္ ခဲ႔ေပမယ္႔ ျဗဳန္းခနဲ႔မပါႏိုင္ဘူး။
အခုပါႏိုင္ တဲ႔ႏိုင္ငံေတြက အာဆီယံႏိုင္ငံရွစ္ႏိုင္ငံ ပါတယ္။ မပါတဲ႔ႏိုင္ငံက ဘရူႏိုင္းႏိုင္ငံနဲ႔ စင္ကာပူႏိုင္ငံ ႏွစ္ခုမပါဘူး။ ဘာလို႔လဲ ဆိုေတာ့ ဘရူႏိုင္းႏိုင္ငံက်ေတာ့လည္း လူဦးေရကနည္းနည္းေလးပဲ ရွိတယ္ေပါ႔ ေနာ္။ ၿပီးေတာ့စင္ကာပူက်ျပန္ေတာ့လည္း သူ႔ႏိုင္ငံက လူအျပင္ကိုက်န္တဲ႔သူ႔ဆီမွာ လာကုတဲ႔သူေတြကလည္း စာရင္းဇယား က အမ်ားႀကီး႐ႈပ္ေထြးေနတယ္။ သူတို႔ႏိုင္ ငံမွာက်ေတာ ့Medical Tourism ကို အားေပးတာကိုး။ ျမန္မာႏိုင္ငံကေနေတာင္ သြားကုၾကတယ္။ အဲလိုသြားကုၾကေတာ့ သူတို႔လည္း Data ေတြမွားမွာ ေၾကာက္လို႔ သူတို႔လည္းမပါဘူး။ က်န္တဲ႔ရွစ္ႏိုင္ငံ ကေတာ့ပါဖို႔ သေဘာတူထားတယ္။ သေဘာတူထားေတာ့ ၿပီးခဲ႔တဲ႕ဇူလိုင္လမွာ စင္ကာပူမွာ အစည္းအေဝးတစ္ခုစလုပ္ ပါတယ္။ ခု ဒီကိစၥေပါ႔။ Asean CosT In ONcology အဲဒီ studies တစ္ခု လုပ္မယ္ဆိုၿပီး ပထမဆံုးက်န္းမာေရး ဝန္ႀကီးေတြက သေဘာတူတယ္။ သေဘာ တူေတာ့ ဒီဟာတစ္ခုလုပ္တယ္။ ဒီဟာ တစ္ခုလုပ္ေတာ့ ဒီကေနၿပီးေတာ့ ဆရာတို႔ စုစည္းၿပီးေတာ့ ပါတယ္ေပါ႔ေနာ္။
အားလံုး (၁၂) ေယာက္ရွိတယ္။ ေလ႔လာသူ (၁၂) ေယာက္၊ ဆရာတစ္ေယာက္နဲ႔ဆို (၁၃) ေယာက္က Plan လုပ္တယ္။ စၿပီးေတာ့ က်န္းမာေရးဌာနကလည္း ခြင့္ျပဳခ်က္ လည္းရၿပီ။ စၿပီးေတာ့ေဆာင္ရြက္ဖို႔ စီစဥ္ေနပါတယ္။ မွန္းေျခအားျဖင့္ေတာ့ ဒီဇင္ဘာလ ဒါမွမဟုတ္ ဇန္နဝါရီလမွာ စမယ္။ အဲဒါကေတာ့ တကယ္႔ကင္ဆာ ျဖစ္ပြားေနတဲ႔လူေတြကို ဆရာတို႔ကအင္ တာဗ်ဴးေတြေမးမယ္။ ေနာက္သူတို႔ ဘာလိုသလဲေပါ႔။ ဒီအာဆီယံတစ္ခုလံုးက လုပ္တာ။ သူတို႔ကစိတ္ဝင္စားလို႔ေပါ႔ေနာ္။ တစ္ႏိုင္ငံကို လူတစ္ေထာင္ေလာက္ ဆရာ တို႔ေလ႔လာဖို႔ ရည္ရြယ္ထားတယ္။ အဲဒါက ႏွစ္ႏွစ္ေလာက္ ၾကာမယ္။ ႏွစ္ႏွစ္ေလာက္ ၾကာၿပီးမွ အေျဖထြက္လာမွာေပါ႔ေနာ္။} ဆရာႀကီးစကားၾကားရတာအား တက္စရာျဖစ္ေပမယ္႔ တကယ္ေတာ့ကင္ ဆာေရာဂါကို ထိထိေရာက္ေရာက္ ကာ ကြယ္ဖို႔ဆိုတာ လူတစ္ဦးခ်င္းတစ္ ေယာက္ ခ်င္းဆီရဲ႔က်န္းမာေရး၊ အစားအေသာက္နဲ႔ အေနအထိုင္ ဂ႐ုျပဳမႈေတြေပၚမွာအမ်ား ႀကီးမူတည္ေနပါတယ္။ ႏိုင္ငံေတာ္၊ အဖြဲ႔ အစည္းေတြနဲ႔ ဆရာဝန္ေတြကခ်ည္း လုပ္ေနလို႔ ကိုယ္႔မွာဒီကင္ဆာေရာဂါမျဖစ္ ေတာ့မွာမဟုတ္လို႔ ကင္ဆာေရာဂါေတြ ကိုယ္နဲ႔ အေဝးဆံုးမွာရွိေနႏိုင္ေအာင္ႀကိဳ တင္ကာကြယ္ျခင္းနည္းလမ္းကို ထိထိ ေရာက္ေရာက္အသံုးခ်ၿပီး အစဥ္က်န္းမာ ေပ်ာ္ရႊင္လို႔သက္တမ္းေစ႔မွ လက္ျပႏႈတ္ ဆက္လိုက္ၾကရေအာင္ပါ။



Ref: Health Care Journal


**ေမမြန္ေက်ာ္**