လူထုက်န္းမာေရး (ႏိုးတဝက္ အိပ္မက္ မျဖစ္ေစလို)

>



**Public Health**


အိပ္စက္ျခင္းဟာ အေကာင္းဆံုးအနားယူျခင္း ျဖစ္တာေၾကာင့္ လူတိုင္းရယူလိုၾကစျမဲပါ။ ဒါေပမဲ့ အိပ္လို႔မေပ်ာ္ဘူးဆိုတဲ့ စကားကို မိမိကိုယ္တိုင္ကေသာ္၄င္း၊ တဦးတေယာက္ဆီမွာေသာ္၄င္း ေျပာမိ ၾကားမိဖူးမွာပါ။ ဒါဟာ လူတိုင္း မၾကာခဏဆိုသလိုိ ၾကံဳေတြပခံစားေနရတဲ့ ေန႔စဥ္ အျဖစ္အပ်က္ေတြထဲက အျဖစ္အပ်က္တခုလို႔ ဆိုရေပမယ့္ ၾကာလာတာနဲ႔အမွ် ေရာဂါသေဘာသက္ေရာက္လာျပီး က်န္းမာေရး ထိခိုက္ေစႏိုင္သလို ေန႔စဥ္ လူမႈဘဝရဲ႔ လုပ္ငန္းေဆာင္တာ ဆက္သြယ္ေျပာၾကားရာမွာ မလိုလားအပ္တဲ့ ထိခိုက္ဆံုးရႈံးမႈေတြ ျဖစ္ေပၚေစႏိုင္ပါတယ္။

ဒီ“-ေရာဂါကို သိျခင္းသည္ ကုသမႈကို တဝက္ျပီးေျမာက္ေစ၏-”လို႔ဆိုရိုးရွိပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ လူတိုင္း သိရွိနားလည္ေစဖို႔ အိပ္မရျခင္းရဲ႔ ေရာဂါလကၡဏာ ေျခာက္ခုကို ေဖာ္ျပလိုက္ပါတယ္။


**အိပ္ေပ်ာ္ေနစဥ္ လမ္းထေလွ်ာက္ျခင္း**
စားရင္းကိုင္ အလုပ္လုပ္သူ အသက္ ၃၂-ႏွစ္အရြယ္ Laura တေယာက္ ညဘက္အိပ္ေပ်ာ္ေနတုန္း တပတ္ကို တႀကိမ္ သို႔မဟုတ္-ႏွစ္ၾကိမ္ သူ႔ရဲ႔ အိမ္ခန္းတဝိုက္မွာ ဦးတည္ရာမဲ့ လမ္းထေလွ်ာက္ေနတတ္ပါတယ္။ အဲဒီလို ျဖစ္တာကို သူ႔အမ်ိဳးသား မိတ္ေဆြက အားလပ္ရက္အနားယူဖို႔ တို္ကတြန္းၾကည့္တဲ့အခါ သူက “ကၽြန္မကိုယ္ ကၽြန္မ ဒီလို သတိလက္လြတ္ ညဘက္ လမ္းေလွ်ာက္ေနတာကို ေၾကာက္ရြံ႔မိတယ္”လို႔ ျပန္ေျပာပါတယ္။
ဒီလိုျဖစ္ရျခင္းရဲ႔ ဇာစ္ျမစ္ကို ေသေသခ်ာခ်ာ မသိ၇ေသးေပမယ့္ သိသာတာကေတာ့ ႏွစ္ႏွစ္ျခိဳက္ျခိဳက္ အိပ္ေပ်ာ္မႈ အဆင့္မွာ ျဖစ္ေပၚတတ္ျပီး ေဝဒနာရွင္ စိတ္ဖိစီးမႈ ခံစားရခ်ိန္မွာ ပိုမိုျဖစ္ေလ့ျဖစ္ထရွိတာကို
ေတြ႔ရတယ္လို႔ စိတ္ပညာရွင္ Cliff Arnoll က ဆိုပါတယ္။

အိပ္ေပ်ာ္ေနစဥ္ လမ္းထေလွ်ာက္သူ တေယာက္ဟာ သူဘာလုပ္ေနတယ္ဆိုတာကို မသိႏိုိ္င္ပါဘူး။ ဒီလိုျဖစ္ေနခ်ိန္မွာ သူဟာ သူ႔ရဲ႔အိမ္မွာရွိျပီး ဘယ္ေနရာမွာ ဘာပစၥည္းရွိတယ္ဆိုတာ သိရင္ေကာင္းပါတယ္။ အဲဒီလိုမဟုတ္ဘဲ လမ္းမေပၚ လမ္းထြက္ေလွ်ာက္မယ္ ဒါမွမဟုတ္ တခုခုနဲ႔ ဝင္တိုက္မိမယ္ဆိုရင္ေတာ့ အႏၲရာယ္မ်ားလွပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ အဲဒီအခ်ိန္မွာ အသိဉာဏ္က လမ္းေၾကာင္းေသြဖည္ သြားႏိုင္ေၾကာင္း Loughborough တကၠသိုလ္မွ အိပ္စက္ျခင္းသုေတသနဌာနရဲ႔ ပါေမာကၡ Jim Home က ဆိုပါတယ္။


ကၽြမ္းက်င္သူမ်ားက ၾကိဳတင္သတိေပးျပင္ဆင္တဲ့အေနနဲ႔ ေဝဒနာရွင္ အိပ္ရာမဝင္ခင္ ခၽြန္ထက္တဲ့အရာမ်ားကို အေဝးတေနရာရာမွာ လံုျခဳံစြာ သိမ္းထားဖို႔နဲ႔ အေဖာ္ ဒါမွမဟုတ္-မိသားစုဝင္တဦးဦးကို ေစာင့္ၾကည့္ခိုင္းဖို႔ လိုအပ္သလို ေစာင့္ၾကည့္သူအေနနဲ႔ ေဝဒနာရွင္ ညဘက္အိပ္ေပ်ာ္ေနစဥ္ လမ္းထေလွ်ာက္တဲ့အခါ လႈပ္မႏိုးမိေစဘဲ ညင္သာစြာ ေပြ႔ဖက္ျပီး အိပ္ရာထဲကို ျပန္ေခၚသြားေပဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ အဲဒီလို မဟုတ္ဘဲ လႈပ္ႏိုးမိမယ္ဆိုရင္ ရုတ္တရက္ ထိတ္လန္႔မႈက ႀကီးမားတဲ့စိတ္ေသာက ျဖစ္ေစႏိုင္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။


ဆိုးရြားတဲ့ေရာဂါ အေျခအေနမ်ိဳးမွာ ဆရာဝန္အေနနဲ႔ စိတ္ျငိမ္ေဆးအေပ်ာ့စားကို စားသံုးဖို႔ တိုက္တြန္းေကာင္း တိုက္တြန္းပါလိမ့္မယ္။ ေယဘုယ်အားျဖင့္ေတာ့ စိတ္ဖိစီးမႈကို ျဖစ္ေပးေစတဲ့အေၾကာင္းျခင္းရာကို
ေဖာ္ထုတ္ႏိုင္ရန္ ေရာဂါျဖစ္ပြားမႈ အလားအလာကို ေလွ်ာ့ခ်ႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ကေလးငယ္ေတြမွာ ဒီေရာဂါ ခံစာေးနရတယ္ဆိုတာသိရင္ ရက္အနည္းငယ္ေလာက္ အိပ္ရာေျပာင္းသိပ္ေပးပါက ညဘက္အိပ္ေပ်ာ္ေနစဥ္ လမ္းထေလွ်ာက္ျခင္းကို ရပ္တန္႔ေစႏို္င္မွာ ျဖစ္တယ္လို႔ ပါေမာကၡ Home က အၾကံေပးထားပါတယ္။


**အိပ္ေပ်ာ္ေနစဥ္ စကားေျပာျခင္း**
သူနဲ႔ ေစ့စပ္ထားသူက ရံဖန္ရံခါ သူ အိပ္ေနစဥ္ စကားေျပာေနတာကို ၾကားရတယ္လို႔ ေျပာလို္ကတဲ့အခါ မွာေတာ့ အသက္ ၂၃-ႏွစ္အရြယ္ သူနာျပဳဆရာမ Julia တေယာက္ တအံ႔တၾသ ျဖစ္ခဲ့ရပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ကၽြန္မ ဘာေျပာတယ္ဆိုတာကို သူ နားမလည္ႏိုင္ပါဘူးလို႔ သူကဆိုျပီး ကၽြန္မ အခု အိပ္ေနစဥ္ စကားေျပာတယ္ဆိုရင္ေတာ့ ဟားတိုက္ရယ္မိမွာပဲလို႔ ဆိုပါတယ္။


“အိပ္ေပ်ာ္ေနစဥ္ စကားေျပာသူ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာ သူတို႔တဦးတည္းရွိေနစဥ္မွာ ဒီလိုေျပာဆိုတတ္တာ ေၾကာင့္ လူဘယ္ႏွစ္ေယာက္ ဒီလိုျဖစ္တတ္သလိုဆိုတာ ခန္႔မွန္းဖို႔မလြယ္ကူလွပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ ဒီလိုေျပာဆိုျခင္းဟာ အႏၲရာယ္မရွိႏို္င္ပါဘူး။ တျခားသူမ်ားကို အေႏွာင့္အယွ႕္မျဖစ္ဘူးဆိုရင္ေပါ့”လို႔ ပါေမာကၡ Home က ဆိုပါတယ္။ ဒီလူေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာ ေျပာဆိုရာမွာ စကားလံုး အနည္းငယ္ထက္ ပိုမေျပာတတ္ၾကပါဘူး။


အိပ္ေနစဥ္ စကားေျပာျခင္းဟာ အိပ္မက္မ်ားအၾကားမွာ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ လူတေယာက္ဟာ မိနစ္ကိုးဆယ္ျခားတိုင္း အိပ္မက္မက္ေလ့ရွိျပီး အိပ္မက္မက္ခ်ိန္ မိနစ္ႏွစ္ဆယ္မွ သံုးဆယ္ထိ ၾကာတတ္ပါတယ္။ ဒီလုိျခင္းျဖင္းဟာ သာမန္အားျဖင့္ ေတြးေတာမႈရႈပ္ေထြးျခင္းရဲ႔ လကၡဏာတခုျဖစ္ျပီး စိုးရိမ္စရာမရိွပါဘူး။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ စိတ္ဟာ အျမဲမျပတ္ ႏိုးၾကားေနလို႔ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။


**ညဘက္ ေယာင္ယမ္းေအာ္ဟစ္ျခင္း**
ညဘက္ေယာင္ယမ္းေအာ္ဟစ္တယ္ဆိုတာ ရုတ္တရက္ လန္႔ႏိုးျပီး ကေယာင္ကတမ္း ေအာ္ဟစ္တာိကု ေျပာတာပါ။ ဒီလိုျဖစ္ပြားမႈဟာ မ်ားေသာအားျဖင့္ ကေလးငယ္မ်ားမွာ ေတြပရပါတယ္။ ေန႔ဘက္အခ်ိန္ ေတြ႔ၾကံဳၾကားသိခဲ့၇တဲ့ မေက်နပ္မႈရဲ႔ ေစ့ေဆာ္တို္ကတြန္းမႈေၾကာင့္ ျဖစ္ရျပီး အသက္အရြယ္မေရြး သက္ေရာက္ေစႏို္င္ပါတယ္။
ေနာက္ျပီး ဒါဟာ မၾကာခဏဆိုသလို အတိတ္က စိတ္ဒုကၡေရာက္ဖြယ္အျဖစ္အပ်က္မ်ားနဲ႔ ဆက္စပ္ေနပါတယ္။ လူေတြက သူတို႔အေနနဲ႔ အျဖစ္အပ်က္ကို ေမ့ပစ္ခဲ့ျပီလို႔ထင္ေပမယ့္ ဒီအသိစိတ္က ညဘက္က်မွ ျပန္ေပၚလာပါတယ္။ အရြယ္ေရာက္သူမ်ားအေနနဲ႔ စိတ္ကသိကေအာက္ ျဖစ္ရျခင္းရဲ႔ အေျခအျမစ္ကို သိေအာင္ႀကိဳးစားျပီး သက္ဆိုင္ရာကုထံုး ဆရာဝန္နဲ႔ ေတြပဆံုတိုင္ပင္သင့္ပါတယ္။


**ညဘက္ အိပ္ေနစဥ္ ေျခေထာက္လႈပ္ယမ္းသည့္ေရာဂါ**
ညစဥ္လိုလို အသက္ ၂၈-ႏွစ္အရြယ္ ဆရာမ Emma တေယာက္ မသက္မသာ လႈပ္လႈပ္ရြရြ ခံစားေနရပါတယ္။ အဲဒါကေတာ့ သူ႔ဲရဲ႔ ေျခေထာက္ေတြကို ဟိုဘက္သည္ဘက္ လႈပ္ယမ္းျခင္းမွ မရပ္တန္႔ႏိုင္ချင္းပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
ေနာက္ျပီး သက္သာရာရမယ္ထင္ရတဲ့ ဟာေတြ လုပ္ေတာ့လည္း ဘာမွ်မထူးျခားလာပါဘူး။ ဒီလိုျဖစ္ရျခင္းရဲ႔ ေနာက္ကြယ္မွာ ရိုးစင္းတဲ့အေၾကာင္းတရား တခုေတာ့ ရွိစျမဲပါ။ အဲဒါကေတာ့ မဂၢနီဆီယမ္ဓာတ္ ေလ်ာ့နည္းရျခင္းျဖစ္ျပီး ျဖည့္စြက္စားသံုးေပးျခင္းျဖင့္ လိုအပ္တဲ့ခ်ိဳ႔တဲ့မႈကို ျဖည့္စြမ္းေပးႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။


ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ေနစဥ္အခ်ိန္ ဒါမွမဟုတ္-ေကာင္းမြန္တဲ့ ေသြးလွည့္ပတ္စီးဆင္းမႈမရွိတဲ့ အခ်ိန္ေတြမွာ ဒီလိုျဖစ္တတ္တာမို႔ ေဝဒနာရွင္မ်ားအေနနဲ႔ က်န္းမာေရးေလ့က်င့္ခန္း ပိုမိုျပဳလုပ္သင့္ပါတယ္။ လိုအပ္ရင္ ဆရာဝန္ဆီသြားေရာက္ျပသျပီး ညႊန္ၾကားမႈကို ရယူသင့္ပါတယ္။


**ညဘက္ အိပ္ေနစဥ္ သြားႀကိတ္ျခင္း**
စိတ္ဖိစီးမႈက သြားႀကိတ္ျခင္းကို ျဖစ္ေပးေစပါတယ္။ ခန္႔မွန္းေျခအားျဖင့္ လူနာ ၈၀-ရာခို္ငႏႈန္းေလာက္မွာ ဒီလိုေဝဒနာမ်ိဳး ျဖစ္ေပၚတာကို ေတြ႔ရေၾကာင္း သြားအလွကုသမႈဆိုင္ရာ ဆရာဝန္ Jonathan က ခန္႔မွန္းေျပာဆိုထားပါတယ္။


သြားႀကိတ္ျခင္းက သြာေးတြကို ဆိုးဆိုးရြားရြား ထိခိုက္ေစႏိုင္ပါတယ္။ ေမးရိုး၊ လည္ပင္း၊ ေက်ာနဲ႔ ပခံုးေတြမွာ နာက်င္ကို္က္ခဲေစမႈ ျဖစ္ေစႏိုင္သလို အက်ိဳးဆက္အေနနဲ႔ ေခါင္းတျခမ္း ကိုက္ခဲျခင္းကိုလည္း ျဖစ္ေပၚေစႏိုင္ပါတယ္။


အထူးစီမံျပဳလုပ္ထားတဲ့ ပါးစပ္အကြာအကြယ္ (Mouth-guard) က သြားႀကိတ္ျခင္းကို ကာကြယ္ေပးႏိုင္တယ္ဆိုေပမယ့္ အေၾကာင္းရင္းခံျဖစ္တဲ့ စိတ္ဖိစီးမႈ ပေပ်ာက္ေအာင္ ပံုမွန္ေလ့က်င့္ခန္း
ျပဳလုပ္ျခင္းနဲ႔ အပန္းေျဖေလ့်ကင့္ခန္းျပဳလုပ္ေပးျခင္းသည္သာ အေကာင္းဆံုး နည္းလမ္းေတြ ျဖစ္ပါတယ္။


ညဘက္အိပ္ေနစဥ္ ေလျဖတ္သလို ကိုယ္လက္လႈပ္မရျခင္း---
အိပ္ေနစဥ္နဲ႔ အိပ္မက္မက္ေနစဥ္ ခႏၶာကိုယ္ ၾကြက္သားမ်ာ းလႈပ္ရွားမရျဖစ္ေနတာ ခံစားရတတ္ျပီး ဒါကို မသိနားမလည္ ျဖစ္ရပါတယ္။ တခါတရံ ကိုယ့္စိတ္က လန္႔ႏိုးေနေပမယ့္ ခႏၶာကိုယ္ႀကီးက ေလျဖတ္သလို ခံစားရတာဟာ အရမ္းကို ေၾကာက္စရာေကာင္းပါတယ္။ ဒီလိုမ်ိဳး ေတြ႔ၾကံဳခံစားရသူမ်ား ျပန္ေျပာျပတဲ့အထဲမွာ အဓိကပါဝင္တဲ့ အေျခအေနေတြကေတာ့ တဝီဝီျမည္သံ၊ တစံုတေယာက္ ကိုယ္နဲ႔အတူ အခန္းထဲမွာရွိေနသလို ခံစားရတာမ်ိဳးနဲ႔ ၾကက္သီးေမြးညင္းထရေလာက္ေအာင္ တစံုတေယာက္က ကိုယ့္ကို္ဖက္လံုးေထြးေနသလို ဒါမွမဟုတ္ ကိုယ္က တျခားတေနရာကိ္ု ေရာက္ေနသလိုခံစားရတာေတြ ျဖစ္ၾကပါတယ္။


ဒီလိုညဘက္ အိပ္ေနစဥ္ ေလျဖတ္သလို ျဖစ္တာမ်ိဳး ေနာ္ကထပ္မျဖစ္ရေအာင္ မ်က္စိကိုဖြင့္လိုက္ ပိတ္လိုက္ လုပ္ျပီး မ်က္ေတာင္ကို လ်င္ျမန္စြာ ခတ္ေပးပါ။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ အဲဒီလိုအေျခအေနမ်ိဳးမွာ မ်က္စိက လႈပ္ရွားႏိုင္ေနေသးျပီး အဲဒီလို မ်က္ေတာင္ကို လ်င္ျမန္စြာ ခတ္ေပးျခင္းက စိတ္ေခ်ာက္ခ်ားဖြယ္ အိပ္မက္ဆိုးမွ လြတ္ေျမာက္ေစႏို္င္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။
Ref: She, February, 2001


**ထင္လင္း **
(Life style ၂၀၀၁-ၾသဂုတ္လ)



**Lwan Nay Thu**

**Public Health**


အိပ္စက္ျခင္းဟာ အေကာင္းဆံုးအနားယူျခင္း ျဖစ္တာေၾကာင့္ လူတိုင္းရယူလိုၾကစျမဲပါ။ ဒါေပမဲ့ အိပ္လို႔မေပ်ာ္ဘူးဆိုတဲ့ စကားကို မိမိကိုယ္တိုင္ကေသာ္၄င္း၊ တဦးတေယာက္ဆီမွာေသာ္၄င္း ေျပာမိ ၾကားမိဖူးမွာပါ။ ဒါဟာ လူတိုင္း မၾကာခဏဆိုသလိုိ ၾကံဳေတြပခံစားေနရတဲ့ ေန႔စဥ္ အျဖစ္အပ်က္ေတြထဲက အျဖစ္အပ်က္တခုလို႔ ဆိုရေပမယ့္ ၾကာလာတာနဲ႔အမွ် ေရာဂါသေဘာသက္ေရာက္လာျပီး က်န္းမာေရး ထိခိုက္ေစႏိုင္သလို ေန႔စဥ္ လူမႈဘဝရဲ႔ လုပ္ငန္းေဆာင္တာ ဆက္သြယ္ေျပာၾကားရာမွာ မလိုလားအပ္တဲ့ ထိခိုက္ဆံုးရႈံးမႈေတြ ျဖစ္ေပၚေစႏိုင္ပါတယ္။

ဒီ“-ေရာဂါကို သိျခင္းသည္ ကုသမႈကို တဝက္ျပီးေျမာက္ေစ၏-”လို႔ဆိုရိုးရွိပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ လူတိုင္း သိရွိနားလည္ေစဖို႔ အိပ္မရျခင္းရဲ႔ ေရာဂါလကၡဏာ ေျခာက္ခုကို ေဖာ္ျပလိုက္ပါတယ္။


**အိပ္ေပ်ာ္ေနစဥ္ လမ္းထေလွ်ာက္ျခင္း**
စားရင္းကိုင္ အလုပ္လုပ္သူ အသက္ ၃၂-ႏွစ္အရြယ္ Laura တေယာက္ ညဘက္အိပ္ေပ်ာ္ေနတုန္း တပတ္ကို တႀကိမ္ သို႔မဟုတ္-ႏွစ္ၾကိမ္ သူ႔ရဲ႔ အိမ္ခန္းတဝိုက္မွာ ဦးတည္ရာမဲ့ လမ္းထေလွ်ာက္ေနတတ္ပါတယ္။ အဲဒီလို ျဖစ္တာကို သူ႔အမ်ိဳးသား မိတ္ေဆြက အားလပ္ရက္အနားယူဖို႔ တို္ကတြန္းၾကည့္တဲ့အခါ သူက “ကၽြန္မကိုယ္ ကၽြန္မ ဒီလို သတိလက္လြတ္ ညဘက္ လမ္းေလွ်ာက္ေနတာကို ေၾကာက္ရြံ႔မိတယ္”လို႔ ျပန္ေျပာပါတယ္။
ဒီလိုျဖစ္ရျခင္းရဲ႔ ဇာစ္ျမစ္ကို ေသေသခ်ာခ်ာ မသိ၇ေသးေပမယ့္ သိသာတာကေတာ့ ႏွစ္ႏွစ္ျခိဳက္ျခိဳက္ အိပ္ေပ်ာ္မႈ အဆင့္မွာ ျဖစ္ေပၚတတ္ျပီး ေဝဒနာရွင္ စိတ္ဖိစီးမႈ ခံစားရခ်ိန္မွာ ပိုမိုျဖစ္ေလ့ျဖစ္ထရွိတာကို
ေတြ႔ရတယ္လို႔ စိတ္ပညာရွင္ Cliff Arnoll က ဆိုပါတယ္။

အိပ္ေပ်ာ္ေနစဥ္ လမ္းထေလွ်ာက္သူ တေယာက္ဟာ သူဘာလုပ္ေနတယ္ဆိုတာကို မသိႏိုိ္င္ပါဘူး။ ဒီလိုျဖစ္ေနခ်ိန္မွာ သူဟာ သူ႔ရဲ႔အိမ္မွာရွိျပီး ဘယ္ေနရာမွာ ဘာပစၥည္းရွိတယ္ဆိုတာ သိရင္ေကာင္းပါတယ္။ အဲဒီလိုမဟုတ္ဘဲ လမ္းမေပၚ လမ္းထြက္ေလွ်ာက္မယ္ ဒါမွမဟုတ္ တခုခုနဲ႔ ဝင္တိုက္မိမယ္ဆိုရင္ေတာ့ အႏၲရာယ္မ်ားလွပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ အဲဒီအခ်ိန္မွာ အသိဉာဏ္က လမ္းေၾကာင္းေသြဖည္ သြားႏိုင္ေၾကာင္း Loughborough တကၠသိုလ္မွ အိပ္စက္ျခင္းသုေတသနဌာနရဲ႔ ပါေမာကၡ Jim Home က ဆိုပါတယ္။


ကၽြမ္းက်င္သူမ်ားက ၾကိဳတင္သတိေပးျပင္ဆင္တဲ့အေနနဲ႔ ေဝဒနာရွင္ အိပ္ရာမဝင္ခင္ ခၽြန္ထက္တဲ့အရာမ်ားကို အေဝးတေနရာရာမွာ လံုျခဳံစြာ သိမ္းထားဖို႔နဲ႔ အေဖာ္ ဒါမွမဟုတ္-မိသားစုဝင္တဦးဦးကို ေစာင့္ၾကည့္ခိုင္းဖို႔ လိုအပ္သလို ေစာင့္ၾကည့္သူအေနနဲ႔ ေဝဒနာရွင္ ညဘက္အိပ္ေပ်ာ္ေနစဥ္ လမ္းထေလွ်ာက္တဲ့အခါ လႈပ္မႏိုးမိေစဘဲ ညင္သာစြာ ေပြ႔ဖက္ျပီး အိပ္ရာထဲကို ျပန္ေခၚသြားေပဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ အဲဒီလို မဟုတ္ဘဲ လႈပ္ႏိုးမိမယ္ဆိုရင္ ရုတ္တရက္ ထိတ္လန္႔မႈက ႀကီးမားတဲ့စိတ္ေသာက ျဖစ္ေစႏိုင္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။


ဆိုးရြားတဲ့ေရာဂါ အေျခအေနမ်ိဳးမွာ ဆရာဝန္အေနနဲ႔ စိတ္ျငိမ္ေဆးအေပ်ာ့စားကို စားသံုးဖို႔ တိုက္တြန္းေကာင္း တိုက္တြန္းပါလိမ့္မယ္။ ေယဘုယ်အားျဖင့္ေတာ့ စိတ္ဖိစီးမႈကို ျဖစ္ေပးေစတဲ့အေၾကာင္းျခင္းရာကို
ေဖာ္ထုတ္ႏိုင္ရန္ ေရာဂါျဖစ္ပြားမႈ အလားအလာကို ေလွ်ာ့ခ်ႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ကေလးငယ္ေတြမွာ ဒီေရာဂါ ခံစာေးနရတယ္ဆိုတာသိရင္ ရက္အနည္းငယ္ေလာက္ အိပ္ရာေျပာင္းသိပ္ေပးပါက ညဘက္အိပ္ေပ်ာ္ေနစဥ္ လမ္းထေလွ်ာက္ျခင္းကို ရပ္တန္႔ေစႏို္င္မွာ ျဖစ္တယ္လို႔ ပါေမာကၡ Home က အၾကံေပးထားပါတယ္။


**အိပ္ေပ်ာ္ေနစဥ္ စကားေျပာျခင္း**
သူနဲ႔ ေစ့စပ္ထားသူက ရံဖန္ရံခါ သူ အိပ္ေနစဥ္ စကားေျပာေနတာကို ၾကားရတယ္လို႔ ေျပာလို္ကတဲ့အခါ မွာေတာ့ အသက္ ၂၃-ႏွစ္အရြယ္ သူနာျပဳဆရာမ Julia တေယာက္ တအံ႔တၾသ ျဖစ္ခဲ့ရပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ကၽြန္မ ဘာေျပာတယ္ဆိုတာကို သူ နားမလည္ႏိုင္ပါဘူးလို႔ သူကဆိုျပီး ကၽြန္မ အခု အိပ္ေနစဥ္ စကားေျပာတယ္ဆိုရင္ေတာ့ ဟားတိုက္ရယ္မိမွာပဲလို႔ ဆိုပါတယ္။


“အိပ္ေပ်ာ္ေနစဥ္ စကားေျပာသူ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာ သူတို႔တဦးတည္းရွိေနစဥ္မွာ ဒီလိုေျပာဆိုတတ္တာ ေၾကာင့္ လူဘယ္ႏွစ္ေယာက္ ဒီလိုျဖစ္တတ္သလိုဆိုတာ ခန္႔မွန္းဖို႔မလြယ္ကူလွပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ ဒီလိုေျပာဆိုျခင္းဟာ အႏၲရာယ္မရွိႏို္င္ပါဘူး။ တျခားသူမ်ားကို အေႏွာင့္အယွ႕္မျဖစ္ဘူးဆိုရင္ေပါ့”လို႔ ပါေမာကၡ Home က ဆိုပါတယ္။ ဒီလူေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာ ေျပာဆိုရာမွာ စကားလံုး အနည္းငယ္ထက္ ပိုမေျပာတတ္ၾကပါဘူး။


အိပ္ေနစဥ္ စကားေျပာျခင္းဟာ အိပ္မက္မ်ားအၾကားမွာ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ လူတေယာက္ဟာ မိနစ္ကိုးဆယ္ျခားတိုင္း အိပ္မက္မက္ေလ့ရွိျပီး အိပ္မက္မက္ခ်ိန္ မိနစ္ႏွစ္ဆယ္မွ သံုးဆယ္ထိ ၾကာတတ္ပါတယ္။ ဒီလုိျခင္းျဖင္းဟာ သာမန္အားျဖင့္ ေတြးေတာမႈရႈပ္ေထြးျခင္းရဲ႔ လကၡဏာတခုျဖစ္ျပီး စိုးရိမ္စရာမရိွပါဘူး။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ စိတ္ဟာ အျမဲမျပတ္ ႏိုးၾကားေနလို႔ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။


**ညဘက္ ေယာင္ယမ္းေအာ္ဟစ္ျခင္း**
ညဘက္ေယာင္ယမ္းေအာ္ဟစ္တယ္ဆိုတာ ရုတ္တရက္ လန္႔ႏိုးျပီး ကေယာင္ကတမ္း ေအာ္ဟစ္တာိကု ေျပာတာပါ။ ဒီလိုျဖစ္ပြားမႈဟာ မ်ားေသာအားျဖင့္ ကေလးငယ္မ်ားမွာ ေတြပရပါတယ္။ ေန႔ဘက္အခ်ိန္ ေတြ႔ၾကံဳၾကားသိခဲ့၇တဲ့ မေက်နပ္မႈရဲ႔ ေစ့ေဆာ္တို္ကတြန္းမႈေၾကာင့္ ျဖစ္ရျပီး အသက္အရြယ္မေရြး သက္ေရာက္ေစႏို္င္ပါတယ္။
ေနာက္ျပီး ဒါဟာ မၾကာခဏဆိုသလို အတိတ္က စိတ္ဒုကၡေရာက္ဖြယ္အျဖစ္အပ်က္မ်ားနဲ႔ ဆက္စပ္ေနပါတယ္။ လူေတြက သူတို႔အေနနဲ႔ အျဖစ္အပ်က္ကို ေမ့ပစ္ခဲ့ျပီလို႔ထင္ေပမယ့္ ဒီအသိစိတ္က ညဘက္က်မွ ျပန္ေပၚလာပါတယ္။ အရြယ္ေရာက္သူမ်ားအေနနဲ႔ စိတ္ကသိကေအာက္ ျဖစ္ရျခင္းရဲ႔ အေျခအျမစ္ကို သိေအာင္ႀကိဳးစားျပီး သက္ဆိုင္ရာကုထံုး ဆရာဝန္နဲ႔ ေတြပဆံုတိုင္ပင္သင့္ပါတယ္။


**ညဘက္ အိပ္ေနစဥ္ ေျခေထာက္လႈပ္ယမ္းသည့္ေရာဂါ**
ညစဥ္လိုလို အသက္ ၂၈-ႏွစ္အရြယ္ ဆရာမ Emma တေယာက္ မသက္မသာ လႈပ္လႈပ္ရြရြ ခံစားေနရပါတယ္။ အဲဒါကေတာ့ သူ႔ဲရဲ႔ ေျခေထာက္ေတြကို ဟိုဘက္သည္ဘက္ လႈပ္ယမ္းျခင္းမွ မရပ္တန္႔ႏိုင္ချင္းပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
ေနာက္ျပီး သက္သာရာရမယ္ထင္ရတဲ့ ဟာေတြ လုပ္ေတာ့လည္း ဘာမွ်မထူးျခားလာပါဘူး။ ဒီလိုျဖစ္ရျခင္းရဲ႔ ေနာက္ကြယ္မွာ ရိုးစင္းတဲ့အေၾကာင္းတရား တခုေတာ့ ရွိစျမဲပါ။ အဲဒါကေတာ့ မဂၢနီဆီယမ္ဓာတ္ ေလ်ာ့နည္းရျခင္းျဖစ္ျပီး ျဖည့္စြက္စားသံုးေပးျခင္းျဖင့္ လိုအပ္တဲ့ခ်ိဳ႔တဲ့မႈကို ျဖည့္စြမ္းေပးႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။


ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ေနစဥ္အခ်ိန္ ဒါမွမဟုတ္-ေကာင္းမြန္တဲ့ ေသြးလွည့္ပတ္စီးဆင္းမႈမရွိတဲ့ အခ်ိန္ေတြမွာ ဒီလိုျဖစ္တတ္တာမို႔ ေဝဒနာရွင္မ်ားအေနနဲ႔ က်န္းမာေရးေလ့က်င့္ခန္း ပိုမိုျပဳလုပ္သင့္ပါတယ္။ လိုအပ္ရင္ ဆရာဝန္ဆီသြားေရာက္ျပသျပီး ညႊန္ၾကားမႈကို ရယူသင့္ပါတယ္။


**ညဘက္ အိပ္ေနစဥ္ သြားႀကိတ္ျခင္း**
စိတ္ဖိစီးမႈက သြားႀကိတ္ျခင္းကို ျဖစ္ေပးေစပါတယ္။ ခန္႔မွန္းေျခအားျဖင့္ လူနာ ၈၀-ရာခို္ငႏႈန္းေလာက္မွာ ဒီလိုေဝဒနာမ်ိဳး ျဖစ္ေပၚတာကို ေတြ႔ရေၾကာင္း သြားအလွကုသမႈဆိုင္ရာ ဆရာဝန္ Jonathan က ခန္႔မွန္းေျပာဆိုထားပါတယ္။


သြားႀကိတ္ျခင္းက သြာေးတြကို ဆိုးဆိုးရြားရြား ထိခိုက္ေစႏိုင္ပါတယ္။ ေမးရိုး၊ လည္ပင္း၊ ေက်ာနဲ႔ ပခံုးေတြမွာ နာက်င္ကို္က္ခဲေစမႈ ျဖစ္ေစႏိုင္သလို အက်ိဳးဆက္အေနနဲ႔ ေခါင္းတျခမ္း ကိုက္ခဲျခင္းကိုလည္း ျဖစ္ေပၚေစႏိုင္ပါတယ္။


အထူးစီမံျပဳလုပ္ထားတဲ့ ပါးစပ္အကြာအကြယ္ (Mouth-guard) က သြားႀကိတ္ျခင္းကို ကာကြယ္ေပးႏိုင္တယ္ဆိုေပမယ့္ အေၾကာင္းရင္းခံျဖစ္တဲ့ စိတ္ဖိစီးမႈ ပေပ်ာက္ေအာင္ ပံုမွန္ေလ့က်င့္ခန္း
ျပဳလုပ္ျခင္းနဲ႔ အပန္းေျဖေလ့်ကင့္ခန္းျပဳလုပ္ေပးျခင္းသည္သာ အေကာင္းဆံုး နည္းလမ္းေတြ ျဖစ္ပါတယ္။


ညဘက္အိပ္ေနစဥ္ ေလျဖတ္သလို ကိုယ္လက္လႈပ္မရျခင္း---
အိပ္ေနစဥ္နဲ႔ အိပ္မက္မက္ေနစဥ္ ခႏၶာကိုယ္ ၾကြက္သားမ်ာ းလႈပ္ရွားမရျဖစ္ေနတာ ခံစားရတတ္ျပီး ဒါကို မသိနားမလည္ ျဖစ္ရပါတယ္။ တခါတရံ ကိုယ့္စိတ္က လန္႔ႏိုးေနေပမယ့္ ခႏၶာကိုယ္ႀကီးက ေလျဖတ္သလို ခံစားရတာဟာ အရမ္းကို ေၾကာက္စရာေကာင္းပါတယ္။ ဒီလိုမ်ိဳး ေတြ႔ၾကံဳခံစားရသူမ်ား ျပန္ေျပာျပတဲ့အထဲမွာ အဓိကပါဝင္တဲ့ အေျခအေနေတြကေတာ့ တဝီဝီျမည္သံ၊ တစံုတေယာက္ ကိုယ္နဲ႔အတူ အခန္းထဲမွာရွိေနသလို ခံစားရတာမ်ိဳးနဲ႔ ၾကက္သီးေမြးညင္းထရေလာက္ေအာင္ တစံုတေယာက္က ကိုယ့္ကို္ဖက္လံုးေထြးေနသလို ဒါမွမဟုတ္ ကိုယ္က တျခားတေနရာကိ္ု ေရာက္ေနသလိုခံစားရတာေတြ ျဖစ္ၾကပါတယ္။


ဒီလိုညဘက္ အိပ္ေနစဥ္ ေလျဖတ္သလို ျဖစ္တာမ်ိဳး ေနာ္ကထပ္မျဖစ္ရေအာင္ မ်က္စိကိုဖြင့္လိုက္ ပိတ္လိုက္ လုပ္ျပီး မ်က္ေတာင္ကို လ်င္ျမန္စြာ ခတ္ေပးပါ။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ အဲဒီလိုအေျခအေနမ်ိဳးမွာ မ်က္စိက လႈပ္ရွားႏိုင္ေနေသးျပီး အဲဒီလို မ်က္ေတာင္ကို လ်င္ျမန္စြာ ခတ္ေပးျခင္းက စိတ္ေခ်ာက္ခ်ားဖြယ္ အိပ္မက္ဆိုးမွ လြတ္ေျမာက္ေစႏို္င္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။
Ref: She, February, 2001


**ထင္လင္း **
(Life style ၂၀၀၁-ၾသဂုတ္လ)



**Lwan Nay Thu**