(လင္းထက္ေဆြ-စုစည္း ေလ႔လာ တင္ျပသည္။)
-ဗုဒၶ၀ါဒ ႏွင္႔ ဘ၀သစ္ျဖစ္ပြားမႈ အယူအဆ-
(လင္းထက္ေဆြ-စုစည္း ေလ႔လာ တင္ျပသည္။)
Sunday, April 22, 2012
>
-ဗုဒၶ၀ါဒ ႏွင္႔ ဘ၀သစ္ျဖစ္ပြားမႈ အယူအဆ-
(လင္းထက္ေဆြ-စုစည္း ေလ႔လာ တင္ျပသည္။)
ဓမၼမိတ္ေဆြ အကို တစ္ေယာက္က လူ၀င္စားျဖစ္ရပ္မ်ားတြင္ ေသဆံုးသူ၏ ရုပ္တရား၊နာမ္တရား၊ကံတရား သို့မဟုတ္ မည္သည္အရာသည္ အမိ၏သားအိမ္အတြင္းသို့ ေရာက္ရွိသြားပါသလဲ၊ ဆိုတဲ႔ ေမးခြန္းေလးတစ္ခု ေမးလာ ပါတယ္။ ေမးခြန္းေလး က တို သေလာက္ နက္နဲလွတဲ႕ ေမးခြန္းေလးပါ။ အဘိဓမၼာ တတ္ကၽြမ္းသူ ပညာရွင္မ်ား က ေတာ႕ ပါဠိပါဌ္သား ေတြ နဲ႕ ေ၀ေ၀ဆာဆာ ေျဖေပလိမ္႔မယ္။ ျမန္မာ အခ်င္းခ်င္း နားလည္ ေအာင္ပဲ ျမန္မာလို ႀကိဳးစားၿပီး ေျပာၾကည္႔ပါမယ္။ ဒီေမးခြန္း ကို အက်ဥး္ခ်ဳပ္ေျဖရရင္ေတာ႔ ေသဆံုးသူ၏ ရုပ္တရား၊နာမ္တရား၊ကံတရား ေတြ ဟာ ဒီဖက္ဘ၀ မွာ ပဲ ခ်ဳပ္ခဲ႔ လို႔ ေနာင္ဘ၀ က မိခင္၀မ္းထဲ သို႕ ေရာက္သြားတာ ဘာမွ မရွိပါ။ သို႔ေသာ္လည္း ဘ၀ေဟာင္း ရဲ႕ ကမၼသတၱိ အဟုန္ နဲ႔ အႏုသယဓါတ္ (အ၀ိဇၨာတဏွာဥပါဒါန္ ) တို႔ ကို စြဲမွီ လို႔ ေနာက္ဘ၀မိခင္ေလာင္း ရဲ႕ သားအိမ္တြင္းမွာ ပဋိသေႏၶစိတ္ နဲ႔ ရုပ္နာမ္တရားေတြ ျဖစ္ၿပီး ဘ၀သစ္ က စတင္ ပါတယ္လို႔ ပဲ ေျဖခ်င္ပါတယ္။
ဘ၀သစ္ အဖန္တလဲလဲ ေမြးဖြား ျဖစ္ျခင္း အယူအဆ
ဘ၀သစ္ အဖန္တလဲလဲ ေမြးဖြား ျဖစ္ျခင္း အယူအဆ ဟာ အိႏၵိယမွာ ေပၚေပါက္ခဲ႕သမွ်ဘာသာတရားတိုင္း တစ္နည္း မဟုတ္ တစ္နည္း နဲ႕ လက္ခံထားၾကတဲ႕ အယူအဆျဖစ္တယ္။ ဒီ အယူအဆ က ဘယ္လို ဘယ္ပံု ေပါက္ဖြားလာ သလဲ ဆို တာ သုေတသီ ပညာရွင္ေတြ ျငင္းခုံ ေနၾကဆဲ ျဖစ္ေပမဲ႕ အလြန္ေရွးက်တဲ႕ ေ၀ဒ ေခတ္ကတည္း က ဒီ အယူအဆ ရွိခဲ႕ၿပီလို႔ေတာ႕ ခန္႔မွန္းၾကပါတယ္။
ေ၀ဒေခတ္ ဘာသာေရး က ဘုရားအမ်ားကိုးကြယ္တဲ႕၀ါဒ (Polytheism) ျဖစ္တယ္။ သဘာ၀ေလာကႀကီး တစ္ခုလံုး လႈပ္ရွားသက္၀င္ေနတဲ႕စြမ္းအားေတြ ေနာက္ကြယ္ မွာ ဆိုင္ရာ နတ္ေဒ၀တာ အသီးသီး ရွိမယ္လို႔ယံုၾကည္ၾကတယ္။ လက္ရွိဘ၀ ရဲ႕ လိုအပ္ခ်က္ေတြ အတြက္ နတ္ေဒ၀တာ ေတြ ကို တိုင္တည္ၿပီး မ စ ဖို႕ အတြက္ ပူေဇာ္ပသၾကရာက ေန ယာဇ္ပူေဇာ္မႈ အေလ႕အထ ေပၚေပါက္လာခဲ႕တယ္။ နတ္ေဒ၀တာ ေတြ ဘုန္းေတာ္ဖြဲ႕တဲ႕ ဓမၼေတး ေတြ ေရးစပ္သီကုံးၿပီး ရြတ္ဆိုပူေဇာ္ၾကတယ္။ ပူေဇာ္မႈ ရဲ႕ အက်ိဳး က ဒီဘ၀တင္မဟုတ္ပဲ တမလြန္ဘ၀ မွာ လဲ သဂၢဘံုနန္း ကို ေရာက္ရွိခံစား ရမယ္ ဆိုတဲ႕ ယံုၾကည္မႈေတြ ျဖစ္ေပၚလာခဲ႕တယ္။
ေ၀ဒေခတ္ ေႏွာင္းပိုင္း ဥပနိသ်ဒ္က်မ္း ေတြ ေပၚေပါက္လာေတာ႕ ေသၿပီးေနာက္ တစ္ဘ၀ ျဖစ္မယ္ ဆိုတာထက္ ဘ၀ ဆိုတာ သစၥာတရား ကို မသိမခ်င္း အဖန္တလဲလဲ ေမြးဖြားလိုက္ ေသဆံုးလိုက္ နဲ႕ တရစပ္ခ်ားရဟတ္လို လည္ေနတဲ႕ ဘ၀သံသရာျဖစ္စဥ္ အျဖစ္ရႈျမင္လာၾကတယ္။ ဘ၀သံသရာျဖစ္စဥ္ ရဲ႕ ဆင္းရဲျခင္းေတြ ကို လဲ ေၾကာက္ရြံ႕လို႕ သံသရာ အဆံုးသတ္မႈ ကို ရွာေဖြလာၾကတယ္။ ေတာရေဆာက္တည္တဲ႕ အရညက ရေသ႕သူေတာ္စင္ေတြ ေ၀ဒ ကို မယံုၾကည္ပဲ တပ အက်င္႔ အားထုတ္တဲ႕ သမဏ သူေတာ္စဥ္ ေတြ ေပၚေပါက္လာခဲ႕ ၾကတယ္။
ဒီအထဲ မွာ ေတာ႔ ဂ်ိန္း သမဏ (နိဂ႑) ေတြ က အထင္ရွားဆံုး ျဖစ္လာပါတယ္။ ဂ်ိန္းေတြ ရဲ႕ အျမင္ အရ သတၱ၀ါေတြ ဘ၀ သံသရာလည္ေန ရတာ ဟာ ကံရုပ္ေတြ ေၾကာင္႔ ျဖစ္တယ္။ မိမိ တို႕ ျပဳသမွ် ကာယ ၀စီ မေနာ ကံတရားေတြ က ျပဳသူရဲ႕ ဇီ၀အတၱ မွာ လာေရာက္တြယ္ကပ္ေနတယ္။ ဒီ ကံ ေတြ မကုန္မခ်င္း ဇီ၀အတၱ ဟာ ကံပစ္ခ် ရာ ဘ၀ေတြ ကို ေရာက္ရွိက်င္လည္ၿပီး ဆင္းရဲ ဒုကၡေတြ ကို ခံစားေနရတယ္။ မိမိကိုယ္ကို ပင္ပန္းေစတဲ႕ တပ (အတၱကိလမထာႏုေယာဂ အက်င္႔) ကို အားထုတ္ ရင္ ဒီ စုေဆာင္းလာတဲ႕ ကံေတြ ဟာ တစ္ျဖည္းျဖည္း အားနည္းလာၿပီး ေနာက္ဆံုးမွာ ဇီ၀အတၱ ဟာ ကံ ရုပ္ ဟူသမွ် က ေန သန္႔စင္ သြားတယ္။ အတၱ ဟာ အတၱမဟုတ္တဲ႔ အနတၱသေဘာတရားေတြ နဲ႕ တသီးတျခား စီျဖစ္သြားတဲ႔ အခါမွာ အတၱရဲ႕ လြတ္ေျမာက္မႈ (ေက၀လ) ကို ရရွိတယ္ လို႔ ဂ်ိန္းေတြ က ယံုၾကည္တယ္။
ဗုဒၶ၀ါဒ အျမင္ ေပၚထြန္းျခင္း
ဗုဒၶရွင္ေတာ္ ပြင္႔ထြန္းေတာ္မူလာ ရာမွာ ေလ႕လာၾကည္႔ရင္ ဗုဒၶ မျဖစ္ခင္ က သမဏ ျဖစ္ခဲ႕တယ္။ ဥပနိသ်ဒ္လာ ေလာကီ သမာပတ္က်င္႔စဥ္ေတြ ဂ်ိန္း တပ က်င္႔စဥ္ေတြ ကို အားထုတ္ခဲ႕ဖူးတယ္။ အဲဒီေခတ္ကာလ မွာ ရွိေနတဲ႕ ဘ၀သစ္ အဖန္ တလဲလဲ ေမြးဖြား ျဖစ္ျခင္း အယူအဆ ကို လက္ခံ ခဲ႔တယ္ဆိုတာ ေတြ႕ ရပါတယ္။ ဒါေပမဲ႕ ဗုဒၶ ဟာ အိႏိၵယ ဘာသာေရး အေတြးအျမင္ သမိုင္း မွာ အလြန္ႀကီးမားတဲ႕ ပါဒိုင္းအေရြ႕ ကို ျဖစ္ေစခဲ႕တယ္။
ဗုဒၶ ေရွ႕ က ဘာသာေရးေတြ အားလံုး က ေလာက ျဖစ္စဥ္ ကို ရွင္းျပ ရာမွာ ခိုင္မာတဲ႔ အႏွစ္သားအရွိတရား တစ္မ်ိဳးမ်ိဳး ကို အေျခခံ အျဖစ္ထားၿပီးေတာ႕ မွ တင္ျပခဲ႕ၾကတယ္။ ခိုင္မာတဲ႔ အႏွစ္သားအရွိတရား ဆိုတာ ပကတိရွိေနတဲ႔ အတၱ (ပရမတၱမ) ဖန္ဆင္းရွင္ ဘုရားသခင္ (ဣႆရေဒ၀) အသက္ဇီ၀ အတၱ တစ္မ်ိဳးမ်ိဳး ျဖစ္တယ္။ ကံစြမ္းအင္ ေတြ ဟာ ဒီ အတၱ မွာ ကပ္ၿငိေနသမွ် အတၱ ဟာ ဘ၀သစ္ အဖန္တလဲလဲ ေမြးဖြား ျဖစ္ျခင္း သေဘာ က ေန မလြတ္ႏိုင္ပဲ တ၀ဲ၀ဲလည္ ေနရတယ္ ဆိုတဲ႕ အျမင္ပါပဲ။
ဗုဒၶရွင္ေတာ္ ကေတာ႕ ခိုင္မာတဲ႔ အႏွစ္သားအရွိတရား ကို လံုး၀ျငင္းပယ္ေတာ္မူခဲ႕တယ္။ ဘ၀သစ္ အဖန္တလဲလဲ ေမြးဖြား ျဖစ္ျခင္း သေဘာ ကို ရွင္းျပ ရာ မွာ အတၱ ဟာ မလိုအပ္တဲ႕ အရာ ျဖစ္တဲ႕ အျပင္ ဒီ အတၱ ရဲ႕ အရွိတရား ကို မွားယြင္းစြာ စြဲလန္းျခင္း (အတၱ၀ါဒုပါဒါန္-အတၱာႏုဒိ႒ိ) ဟာ ဘ၀သစ္ အဖန္တလဲလဲ ေမြးဖြား ျဖစ္ျခင္း ကို ျဖစ္ေစတဲ႕ လက္သည္တရားခံ ပဲ ျဖစ္တယ္ လို႔ ျမင္ခဲ႕ ပါတယ္။ ဒါ က တကယ္႔ ေတာ္လွန္တဲ႔ အျမင္ပဲ။ ေ၀ဒအျမင္ ဂ်ိန္းအျမင္ေတြ မွာ ဖူးဖူးမႈတ္ တန္ဖိုး ထားၿပီး လြတ္ေျမာက္ေအာင္ႀကိဳးပမ္းေနရတဲ႔ အရာ ဟာ ျပႆနာအားလံုးရဲ႕ မူလဇာစ္ျမစ္လို႕ ဗုဒၶရွင္ေတာ္ က လင္းျပတဲ႕ အတြက္ပါပဲ။
ဗုဒၶဓမၼ မွာ ဘ၀သစ္ျဖစ္ေပၚျခင္း ဆိုတာ သတၱ၀ါ ေသဆံုးတဲ႔ အခါ သံ၀တၱန၀ိညာဏ လို႔ ေခၚတဲ႕ ဘ၀သစ္ျဖစ္ပြားခြင္႔ ရွိတဲ႕ ၀ိညာဏ္ (၀ါ) စိတ္၀ိညာဏ္ ရဲ႕ အစဥ္ စီးဆင္းမႈ (၀ိညာဏေသာတ) ဟာ အျခားေသာ ေသာ အေၾကာင္းတရား အေထာက္ အပံ႕ေတြ နဲ႕ ေပါင္းစပ္ လို႔ ဘ၀သစ္တစ္ခု စတင္ျဖစ္ေပၚေစတာ ကို ပဲ ဆိုလိုပါတယ္။ ဘ၀သစ္ ရဲ႕ ၀ိညာဏေသာတ ဟာ ဘ၀ေဟာင္း ရဲ႕ စိတ္အစဥ္ နဲ႔ ေၾကာင္းက်ိဳးဆက္ႏြယ္မႈ ရွိေသာ္လဲ ထပ္တူျဖစ္တဲ႔ ၀ိညာဏေသာတ လဲ မဟုတ္ဘူး လို႔ ဆိုပါတယ္။
ဘ၀သစ္ ကို ျဖစ္ေပၚ ေစတဲ႔ အဓိက အေျခခံတရားေတြ ကေတာ႔ အ၀ိဇၨာ တဏွာ နဲ႔ ကမၼဘ၀ တို႔ ပဲ ျဖစ္တယ္။ အ၀ိဇၨာ က ေျမႀကီး နဲ႔ တူတယ္ တဏွာ က အစိုဓါတ္နဲ႕တူတယ္ ကံ ကေတာ႔ မ်ိဳးေစ႕ နဲ႕တူ ပါတယ္။ ကံ မ်ိဳးေစ႕ ကို အ၀ိဇၨာ ေျမဆီလႊာ မွာ စိုက္ပ်ိဳးလို႔ တဏွာ အစိုဓါတ္ က အေထာက္အပံ႕ ေပးတဲ႔ အခါ ဘ၀သစ္ဆိုတဲ႕ အပင္ကေလး ေပါက္လာ ရတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ကံမ်ိဳးေစ႕ ရဲ႕ ေကာင္း ဆိုး ျမတ္ ယုတ္ ကြာျခားသလို ဘ၀သစ္ ေတြ က လဲ အသြင္ အမ်ိဳးမ်ိဳးျခားနားပါတယ္။ လူ နတ္ ျဗဟၼာ ျဖစ္ေစမဲ႔ ကံမ်ိဳးေစ႕ ကို စိုက္ရင္ နတ္ျဗဟၼာ ဘ၀သစ္ ကို ျဖစ္ေစမယ္။ ငရဲ တိရိစၦာန္ ၿပိတၱာ အသူရကာယ္ ျဖစ္ေစမဲ႔ ကံမ်ိဳးေစ႕ ကို စိုက္ရင္ ငရဲ တိရိစၦာန္ ၿပိတၱာ အသူရကာယ္ ဘ၀သစ္ ကို ျဖစ္ေစမယ္ လို႔ ဆိုပါတယ္။ ဘ၀ တစ္ခု အတြင္း မွာ လဲ အနိမ္႔အျမင္႔ အယုတ္ အျမတ္ အေကာင္း အဆိုး အေျခအေန ေတြ က ဆိုင္ ရာ ကံမ်ိဳးေစ႕ ရဲ႕ အနိမ္႔အျမင္႔ အယုတ္ အျမတ္ အေကာင္း အဆိုး အလိုက္ ပဲ ျဖစ္ေပၚ ရတယ္လို႔ ဆိုၾကပါတယ္။
ဗုဒၶဓမၼ ရဲ႕ သုတၱန္ပိဋကတ္ မွာ ဘ၀သစ္ ျဖစ္ေပၚမႈ နဲ႔ ပတ္သက္လို႔ မဇၨ်ိမနိကာယ္ မွာ မဟာကမၼ၀ိဘဂၤသုတ္ ဥပါလိသုတ္ ကုကၠဳရ၀တိကသုတ္ သံယုတၱနိကာယ္ မွာ ေမာဠိယသိ၀ကသုတ္ သခၤါသုတ္ စသည္ တို႔ မွာ ရွင္ေတာ္ဗုဒၶ ေဟာၾကားထား ခ်က္ေတြ ရွိပါတယ္။
စြဲမွီျဖစ္ပြားတဲ႕ သေဘာတရား (ပဋိစၥသမုပၸါဒ) အျမင္
ဗုဒၶရွင္ေတာ္ က အခ်င္းအရာ နိဒါန ကြင္းဆက္ (၁၂) ပါ၀င္တဲ႕ အေၾကာင္းအေထာက္အပံ႕တရားမ်ားအေပၚ စြဲမွီျဖစ္ပြားတဲ႕ သေဘာတရား (ပဋိစၥသမုပၸါဒ) ကို ထြန္းလင္းျပခဲ႕ပါတယ္။
(၁) သတၱ၀ါေတြ ရဲ႕ သ႑ာန္မွာ အာသ၀တရားေတြ က ကိန္းေအာင္းေနတယ္။ အာသ၀တရားေတြ ရဲ႕ ခ်ယ္လွယ္မႈ ေၾကာင္႔ သစၥာတရား ကို မသိမႈ (အ၀ိဇၨာ) က ျဖစ္ေပၚလာပါတယ္။
(၂) သစၥာတရား ကို မသိမႈ (အ၀ိဇၨာ) ကို အေျခခံတဲ႕ စိတ္ ဟာ ေမွာက္ေမွာက္မွားမွား သိတယ္ မွတ္သားတယ္ ထင္ျမင္ ယူဆ တယ္ စြဲလန္းတယ္။ ဒီ အခါမွာ ခ်စ္တာေတြ မုန္းတာေတြ ျဖစ္လာပါတယ္။ ခ်စ္တာကို ရေအာင္ လိုခ်င္လာတယ္။ မုန္းတာ ကို လြတ္ေအာင္ ဆန္႔က်င္တယ္။ဒီလို တြန္းအား ဆြဲအားေတြ ကို အေျခခံ လို႔ ေကာင္းမႈ မေကာင္းမႈ(အဘိသခၤါရ) ေတြ ျဖစ္ပါတယ္။
(၃) ေကာင္းမႈ မေကာင္းမႈ (အဘိသခၤါရ) ေတြ ျဖစ္ပြားတဲ႔ အခါမွာ စိတ္အစဥ္ထဲ မွာ မ်ိဳးေစ႔ ျဖစ္တဲ႕ ကမၼသတၱိ ကို ခ်န္ရစ္ခဲ႕တယ္။ ဒီ ကမၼသတၱိ ရဲ႕ ေကာငး္ ဆိုးအသြင္စြမ္းအင္ေတြ ေၾကာင္႔ ဘ၀တစ္ခု ျပတ္စဲခ်ဳပ္ၿငိမ္း ၿပီးတဲ႕ အခါ ဘ၀သစ္ရဲ႕ ပထမဆံုးစိတ္ (ပဋိသေႏၶစိတ္) ကို ျဖစ္ေစပါတယ္။
(၄) ကမၼသတၱိေတြ ကိန္းေနတဲ႕ ပထမဆံုးစိတ္ (ပဋိသေႏၶစိတ္) ေၾကာင္႔ ဆိုင္ရာ ရုပ္တရား ေတြ နာမ္တရားေတြ လဲ တစ္ၿပိဳင္တည္း ျဖစ္ေပၚလာပါတယ္။ ဥတု အဟာရ စတာေတြ က လဲ အေထာက္အပံေပးပါတယ္။
(၅) ဆိုင္ရာ ရုပ္တရား ေတြ နာမ္တရားေတြ (နာမရူပ) ကို အေျခခံ လို႔ ကံအစြမ္း နဲ႕ အာရုံခံစားႏိုင္တဲ႕ ဒြါရေတြ (သဠာယတန) ျဖစ္ေပၚလာပါတယ္။ သင္႕ရာ မ်က္စိ နား ႏွာေခါင္း လွ်ာ ကိုယ္ စိတ္ စတဲ႕ အာယတန တရားေတြ ျဖစ္လာပါတယ္။
(၆) ကိုယ္တြင္း အာယတန တရားေတြ ျဖစ္လာတဲ႔ အခါ ျပင္ပ အာယတနတရားေတြ ျဖစ္တဲ႔ အဆင္း အသံ အနံ႕ အရသာ အထိအေတြ႔ အေတြး စတာေတြ နဲ႕ ထိေတြ႕မႈ (ဖႆ) ျဖစ္ပါတယ္။ ေၾကးမံုမွန္တစ္ခ်ပ္ ျဖစ္လာတဲ႔ အခါ ပတ္၀န္းက်င္ က အလိုလို အရိပ္ထင္လာသလိုပါပဲ။
(၇) ထိေတြ႕မႈ (ဖႆ) နဲ႕ အတူ ေတြ႕ႀကံဳေသာ အာရုံတရားေတြ အေပၚ သာယာျခင္း မသာယာျခင္း ဆိုတဲ႕ ခံစားမႈသေဘာ (ေ၀ဒနာ) လဲ ျဖစ္လာပါတယ္။
(၈) စိတ္ ဟာ နဂို ကတည္း က အာသ၀သတၱိ ေတြ ကမၼသတၱိေတြ ကိန္း ေနတာမို႕ ထိေတြ႕မႈ (ဖႆ) နဲ႕ ခံစားမႈသေဘာ (ေ၀ဒနာ) ေတြ ကို ေမွာက္ေမွာက္မွားမွား သိတယ္ မွတ္သားတယ္ ထင္ျမင္ယူဆ တယ္ တပ္မက္ႏွစ္သက္တဲ႕ သေဘာ (တဏွာ) ျဖစ္လာပါတယ္။
(၉) ထပ္တလဲလဲ တပ္မက္ႏွစ္သက္တဲ႕ သေဘာ (တဏွာ) ျဖစ္လာတဲ႔ အခါ အာရုံေတြ အေပၚ စြဲလန္းမႈ (ဥပါဒါန) အမ်ိဳးမ်ိဳး ျဖစ္ေပၚလာပါတယ္။ အတၱ ကို စြဲလန္းတယ္ ဘ၀ ကို ဒိ႒ိကို ကာမဂုဏ္အာရုံေတြ ကို စြဲလန္းတယ္ စသျဖင္႔ စြဲလန္းမႈ (ဥပါဒါန) အမ်ိဳးမ်ိဳး ျဖစ္ေပၚလာပါတယ္။
(၁၀) စိတ္သ႑ာန္မွာ နဂိုရွိေနတဲ႔ အ၀ိဇၨာ အာသ၀တရားေတြ ရယ္ ဖႆ ေ၀ဒနာေတြ ရယ္ေပါင္းစပ္လို႔ ျဖစ္ေပၚလာတဲ႕ တပ္မက္ႏွစ္သက္တဲ႕ သေဘာ (တဏွာ) စြဲလန္းမႈ (ဥပါဒါန) အမ်ိဳးမ်ိဳး ေတြ ေၾကာင္႔ အခ်စ္ အမုန္း အမိုက္ တုန္႔ျပန္မႈေတြ ထပ္ျဖစ္ပါတယ္။ အဘိသခၤါရ သေဘာ ေဆာင္တဲ႕ ကမၼဘ၀ ေတြ ကမၼသတၱိေတြ ကို ျဖစ္ေပၚေစျပန္ပါတယ္။
(၁၁) ကမၼဘ၀ ေတြ ကမၼသတၱိေတြ ေၾကာင္႔ ဘ၀တစ္ခု ျပတ္စဲခ်ဳပ္ၿငိမ္း ၿပီးတဲ႕ အခါ ေနာက္ ဘ၀သစ္ရဲ႕ ပထမဆံုးစိတ္ (ပဋိသေႏၶစိတ္) ကို ျဖစ္ေစပါတယ္။ ထိုမွတဆင္႔ ေမြးဖြားျခင္း (ဇာတိ) ကို ျဖစ္ေစတယ္။
(၁၂) ေမြးဖြားျခင္း (ဇာတိ) ျဖစ္ေတာ႔ သတၱ၀ါ ဟာ ေလာက ဘံုဘ၀တစ္ခုထဲ က်ေရာက္ရတယ္။ အိုျခင္း နာျခင္း ေသျခင္းနဲ႕တစ္ကြ အဆံုးအပိုင္းအျခားမရွိတဲ႕ ေသာက ပရိေဒ၀ ေဒါမနႆ ဒုကၡတရားစု ေတြ ဆက္ဆက္ ျဖစ္ေပၚရပါတယ္။
ပဋိစၥသမုပၸါဒ သေဘာတရား ရဲ႕ နက္နဲမႈ
ဒီ ေဖၚျပခဲ႔တာ ကေတာ႕ အေၾကာင္းအေထာက္အပံ႕တရားမ်ားအေပၚ စြဲမွီျဖစ္ပြားတဲ႕ သေဘာတရား (ပဋိစၥသမုပၸါဒ) ရဲ႕ ျမင္ကြင္းအက်ဥ္းပါပဲ။ အဘိဓမၼာစာေပ မွာ ေတာ႔ ဒါကို အက်ယ္ခ်ဲ႕ၿပီး အေသးစိတ္သရုပ္ခြဲၾကမွာပါ။ ဒီေနရာ မွာ အဓိက ေျပာခ်င္တာ ကေတာ႕ ဗုဒၶရွင္ေတာ္ ရွင္းျပတဲ႕ အခ်င္းအရာ နိဒါန ကြင္းဆက္ (၁၂) ပါ၀င္တဲ႕ ပဋိစၥသမုပၸါဒ ျဖစ္စဥ္ထဲ မွာ အတၱ ဇီ၀ နဲ႔ ပရမတၱမ ဣႆရေဒ၀ တို႔ အတြက္ ေနရာ မရွိဘူး ဆိုတာပါပဲ။ နိဒါန ကြင္းဆက္ (၁၂) ခု ဟာ တစ္ခု နဲ႕ တစ္ခု ခ်ိတ္ဆက္ မွီတြယ္ ေထာက္တည္ ၿပီး အဆင္႔ဆင္႔ ျဖစ္ပြား ေျပာင္းလဲ ေနရာ မွာ တစ္ခဏေလး ေတာင္ ရပ္တန္႔ တည္ေနႏိုင္တဲ႔ စြမ္းရည္ မရွိပါဘူး။ တည္ေနႏိုင္တဲ႕ ႒ီတိဘာ၀ မရွိတဲ႕ ေလာက မွာ အတၱ ဇီ၀ နဲ႔ ပရမတၱမ ဣႆရေဒ၀ တို႔ အတြက္ ေနရာ မရွိ ႏိုင္ပါ။
ဒါကို ဖတ္ၾကည္႔ ေတာ႔ ေအာ္ လြယ္သားပဲ လို႕ ထင္ေကာင္းထင္မယ္။ ဒါေပမဲ႕ စြဲမွီျဖစ္ပြားတဲ႕သေဘာတရား (ပဋိစၥသမုပၸါဒ) ဟာ ဗုဒၶဓမၼတစ္ခုလံုးရဲ႕ အမေတ ႏွလံုးသည္းပြတ္ ၀ိညာဥ္ ျဖစ္သလို အနက္နဲ ဆံုးဓမၼတရားလဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဘုရားရွင္ ကိုယ္တိုင္ က ဒီတရား ကို သတၱ၀ါေတြ မသိလို႕ ဘ၀သစ္ အဖန္တလဲလဲ ေမြးဖြား ျဖစ္ျခင္း ရဲ႕ သံသရာ မွာ ေျပးသြား က်င္လည္ ေနရတယ္ လို႔ ဆိုခဲ႕ပါတယ္။
တစ္ခါတုန္း က ရွင္အာနႏၵာ က သူ႔ အတြက္ ဒီ ပဋိစၥသမုပၸါဒ သဘာတရား ဟာနက္ေယာင္ ထင္ ရေပမဲ႕ နားလည္ ဖို႔ လြယ္ကူေၾကာင္းဘုရားရွင္ ကို ေလွ်ာက္ထား တဲ႕ အခါ မွာ ဘုရားရွင္က ဒီ လို မဆို ဖို႔ တားျမစ္ေတာ္မူၿပီးေတာ႔ ပဋိစၥသမုပၸါဒ သဘာတရား ဟာနက္ေယာင္ ထင္ရ သလို အမွန္တကယ္လဲ နက္နဲ တဲ႕ အေၾကာင္း ဘုရားတည္းဟူေသာ အမွီ သဟဲ ရရွိေသာေၾကာင္႔သာ ရွင္ အာနႏၵာ အေနနဲ႕ နားလည္ရလြယ္ကူ သေယာင္ ျဖစ္ေနတာ ျဖစ္ေၾကာင္း ကို မိန္႔ၾကားပါတယ္။
ပဋိစၥသမုပၸါဒ သေဘာတရား ဟာ ဥာဏ္သက္၀င္ဖို႕ ခက္တဲ႕ အေၾကာင္းကေတာ႕ လူသားေတြ အေန နဲ႕ ခိုင္မာတဲ႕ အတၱ အရွိတရားအေပၚ စြဲ လန္းမႈ က အရမ္းကို နက္ရိႈင္းစြာ အျမစ္တြယ္ေနလိုပါပဲ။ ဘ၀သစ္ အဖန္တလဲလဲ ေမြးဖြား ျဖစ္ျခင္း ရဲ႕ သံသရာ အေၾကာင္း စဥ္းစားတဲ႕ အခါ ခိုင္မာတဲ႕ အတၱအရွိတရားအေပၚ စြဲ လန္းမႈ က ပါးပါးေလး ေနာက္ကြယ္မွာ ရပ္ေနၿပီး လူသားေတြ ရဲ႕ အျမင္ ကို လြမ္းမိုးေနပါေတာ႔တယ္။
အစြန္းေရာက္အျမင္မ်ား ႏွင္႔ အစြန္းလြတ္အျမင္
ဗုဒၶဓမၼ ဟာ အစြန္းတရားေတြ ကို ေရွာင္ေသာ အျမင္ျဖစ္တယ္။ ခိုင္မာတဲ႕ အတၱအရွိအျမင္ (သႆတဒိ႒ိ) ကို ေ၀ဒႏၱ နဲ႕ ဂ်ိန္း ေတြ က လက္ခံထားတယ္။ လူမွာ ေျပာင္းလဲတတ္တဲ႕ ခႏၶာေတြ အျပင္ မေျပာင္းမလဲ ထာ၀ရတည္တဲ႕ ခိုင္မာတဲ႕ အတၱရွိတယ္..ဒီ အတၱ ဟာ လူေသတဲ႕ အခါ ကံ အစြမ္းနဲ႕ ေနာက္ ခႏၶာ အသစ္ တစ္ခု ဆီ ကို ကူးေျပာင္း ေရာက္ရွိ သြားတယ္လို႔ ယံုၾကည္ၾကတယ္။
ခိုင္မာတဲ႕ အတၱမရွိအျမင္ (ဥေစၦဒဒိ႒ိ) ကို ေတာ႕ ရုပ္ၾကမ္း၀ါဒီ ေတြ က လက္ခံထားတယ္။ လူမွာ ေျပာင္းလဲတတ္တဲ႕ ခႏၶာေတြ ပဲ ရွိၿပီး ဒီခႏၶာ ေတြ က ပဲ လူရဲ႕ အတၱ ျဖစ္ပါတယ္..ဒီ အတၱ ဟာ သတၱ၀ါ ေသတဲ႕ အခါ အသစ္မျဖစ္ေပၚေတာ႕ ပဲ ျပတ္စဲၿပီးဆံုး သြားတယ္ လို႕ ရုပ္ၾကမ္း၀ါဒီ ေတြ က ျမင္တယ္။ မေျပာင္းမလဲ ထာ၀ရတည္တဲ႕ ခိုင္မာတဲ႕ အတၱ နဲ႕ ကံေတြ ေနာင္ ဘ၀ ေတြ အျခားေသာ မျမင္ရတဲ႕ ဘံုဘ၀ ေတြ ကို လဲ လို႕ ရုပ္ၾကမ္း၀ါဒီ ေတြ က လက္မခံ ပဲ ပယ္ပါတယ္။
ဒီ အစြန္းတရား အျမင္ (၂) ပါးဟာ ရွင္းျပဖို႔လဲ လြယ္တယ္။ နားလည္လက္ခံ ဖို႔ လဲ လြယ္တယ္။
ဗုဒၶဓမၼ ဟာ ဒီ အစြန္း တရား ေတြ ကို ေရွာင္တဲ႕ အခါ မွာ ရွင္းျပဖို႔မလြယ္တဲ႕ နားလည္လက္ခံ ဖို႔ လဲ မလြယ္တဲ႕ အျမင္တစ္ရပ္ ျဖစ္လာ ပါေတာ႔တယ္။ ဗုဒၶဓမၼ ဟာ ရုပ္ၾကမ္း၀ါဒီ ေတြ လို ပဲ မေျပာင္းမလဲ ထာ၀ရတည္တဲ႕ ခိုင္မာတဲ႕ အတၱ ကို ပယ္ၿပီးေတာ႔ ေ၀ဒႏၱ နဲ႕ ဂ်ိန္း ေတြ က လက္ခံထားတဲ႔ ကံ နဲ႔ ဘ၀သံသရာ ကို ဘယ္လို ယုတၱိရွိရွိ ကြင္းဆက္မိမိ ရွင္းျပႏိုင္မလဲ။ ဘ၀တစ္ခု ရပ္တန္႔ခ်ဳပ္ၿငိမ္းသြားတယ္-ဘ၀သစ္တစ္ခု ထပ္မံ ျဖစ္ေပၚလာတယ္။ ဘ၀ေဟာင္း က ရုပ္နာမ္တရားစုေတြ က ဘ၀ေဟာင္းမွာ ပဲ အၾကြင္းအက်န္ မရွိေအာင္ ရပ္တန္႔ခ်ဳပ္ၿငိမ္း ခဲ႔ လို႕ ဘ၀သစ္ ကို လိုက္ပါလာတာ ဘာမွမရွိဘူး လို႔ ဆိုတယ္။ ဒါေပမဲ႕ ဘ၀ေဟာင္းရဲ႕ ကမၼသတၱိစြမ္းအင္ေတြ ပါရမီတရားေတြ သညာေတြ စရိုက္အထံု၀ါသနာ ေတြ ကို ဘ၀သစ္ က အေမြဆက္ခံ ရတယ္လို႔ ဆို ရာမွာ အတၱမရွိဘူး ဆိုရင္ ဘယ္လို အရာက ဘယ္လိုနည္း နဲ႕ သယ္ေဆာင္ သြားပါသလဲ ဆိုတာ စဥ္းစားစရာ ျဖစ္လာတယ္။ ဒါဟာ ဗုဒၶဘာသာ ရဲ႕ သမိုင္း တစ္ေလွ်ာက္လံုး ပညာရွင္ေတြ ကို ေခါင္းခဲ ေစခဲ႕တဲ႕ ျပႆနာ ျဖစ္ပါတယ္။
၀ဇၨီပုတၱကဂိုဏ္း ရဲ႕ ပုဂၢလအရွိ အျမင္
ဒီျပႆနာ ကို စတင္ကိုင္တြယ္ဖို႕ ႀကိဳးစားခဲ႕တာ ကေတာ႔ ေထရ၀ါဒမွ ခြဲထြက္ခဲ႕တဲ႕ ၀ဇၨီပုတၱကဂိုဏ္း (၀ါ) သမၼိတိယဂိုဏ္း ပဲ ျဖစ္တယ္။ ၀ဇၨီပုတၱကဂိုဏ္း အေနနဲ႕ က လူမွာ ခႏၶာ (၅) ပါး လဲ မဟုတ္ ခႏၶာ (၅) ပါး မွ သီးျခားလည္း မဟုတ္တဲ႕ ပုဂၢလ ဆိုတဲ႕ သေဘာ တစ္ရပ္ရွိတယ္လို႕ ယူဆပါတယ္။ ဒီပုဂၢလ ဟာ ဘ၀ သံသရာမွာ က်င္လည္ ေျပးသြားေန ရတဲ႕ သတၱ၀ါ ျဖစ္တယ္။ အရိပ္ဆိုတာ ရုပ္၀တၱဳလဲ မဟုတ္ ရုပ္၀တၱဳမွ သီးျခားမဟုတ္သလို ပဲ ဒီ ပုဂၢလ သေဘာ ဟာ ခႏၶာ (၅) ပါး ရွိတဲ႕ ေနရာတိုင္းမွာ ရွိေနတယ္..။ ဒုကၡ၀န္ထုပ္ (ဘာရ) ကို ထမ္းရြက္ေနရတဲ႕ ၀န္ထုပ္ေဆာင္သူ (ဘာရကာရ) လည္း ျဖစ္ တယ္လို႕ ၀ဇၨီပုတၱကဂိုဏ္း က ခံယူတယ္။ ပုဂၢလ ရဲ႕ အရွိတရား ကို လက္ခံသူေတြ မို႕ သူတို႕ ကို ပုဂၢလ၀ါဒီေတြ လို႔လဲ ဆိုၾကပါတယ္။
ပုဂၢလ ကို လက္ခံလိုက္တဲ႕ အတြက္ ဘ၀ေဟာင္း က ကုသိုလ္-အကုသိုလ္ ကမၼသတၱိ ေတြ ပါရမီျဖည္႕ဆည္းမႈေတြ အထံု၀ါသနာေတြ အႏုသယ ကိေလသာေတြ ကိန္းေအာင္းေနဖို႕ အတြက္နဲ႕ ဘ၀သစ္သို႕ ေဆာင္ယူ သြားႏိုင္ဖို႕ အတြက္ အေျခခံ၀တၱဳ တစ္ခု ရရွိလိုက္ သလို ပါပဲ။ ကြန္ျပဴတာ တစ္လုံးထဲ က ေဒတာ ေတြ ကို ေနာက္ တစ္လံုးထဲ ေျပာင္းထည္႔တဲ႕ အခါ ၾကားခံ ဟာဒ္ဒစ္ တစ္ခု ကို သံုးၿပီး ေရြ႕ သလိုပဲ ဘ၀ေဟာင္း နဲ႕ ဘ၀ သစ္အၾကား အစပ္အဟပ္ က ဒီ ပုဂၢလ ဆိုတဲ႕ အရာ ပဲ ျဖစ္တယ္လို႔ ၀ဇၨီပုတၱကဂိုဏ္း က ခံယူတယ္။ ပုဂၢလ အရွိ အယူအဆ ဟာ ဟိႏၵဴေတြ နဲ႕ ဂ်ိန္းေတြ ရဲ႕ အတၱဇီ၀ အရွိ အယူအဆ နဲ႔ ေတာ္ေတာ္ေလး ဆင္တူ သလို ျဖစ္တယ္။ ဒါေပမဲ႕ မတူတာေတြ လဲ ရွိတယ္။
(၁) ပထမ မတူတဲ႕ အခ်က္ က အတၱဇီ၀ ဟာ ခႏၶာေတြ က ေန သီးျခားျဖစ္ေနေပမဲ႕ ပုဂၢလ က ေတာ႔ သီးျခား မဟုတ္ဘူး။
(၂) ဒုတိယမတူတဲ႕ အခ်က္ က ခႏၶာေတြ က ေန သီးျခားျဖစ္ေနတဲ႕ အတၱ ဇီ၀ ဟာ အႏွစ္သာရအားျဖင္႔ မေျပာင္းမလဲ ထာ၀ရ တည္တဲ႕ အရွိသေဘာ ျဖစ္ေပမဲ႕ ပုဂၢလ ကေတာ႕ ေျပာင္းလဲတတ္တဲ႕ သေဘာမ်ိဳး ၀ဇၨီပုတၱကဂိုဏ္း က ခံယူတယ္။
(၃) တတိယ မတူတဲ႕ အခ်က္ ကေတာ႕ ဟိႏၵဴေတြ နဲ႕ ဂ်ိန္းေတြ ရဲ႕ အတၱဇီ၀ ဟာ ေနာက္ဆံုးလြတ္ေျမာက္ခ်ိန္မွာ က်န္ရစ္တဲ႕ အရွိတရား ျဖစ္တယ္။ ပုဂၢလ ကေတာ႕ ေျပာင္းလဲတတ္တဲ႕ သေဘာမ်ိဳး ျဖစ္လို႔ သူ တည္မွီေနရာ ခႏၶာတရားစုေတြ နိဗၺာန္၀င္လို႔ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းရတဲ႕ အခါ ပုဂၢလ ဟာလဲ လိုက္ပါခ်ဳပ္ၿငိမ္းရပါတယ္။
သဗၺတၱိဂိုဏ္း ရဲ႕ ဂႏၶဗၺ အရွိ အယူ အဆ
၀ဇၨီပုတၱကဂိုဏ္း ေနာက္ ဒီ ဘ၀ ကူးျပႆနာ ကို ေျဖရွင္းဖို႕ႀကိဳးစားတာ ကေတာ႔ ေထရ၀ါဒ ရဲ႕ ဂိုဏ္းကြဲ တစ္ခု ျဖစ္တဲ႕ သဗၺတၱိဂိုဏ္း ပဲ ျဖစ္တယ္။ သဗၺတၱိဂိုဏ္း ရဲ႕ အယူအဆ က ေတာ႔ ၀ဇၨီပုတၱကဂိုဏ္း နဲ႔ နည္းနည္းကြဲတယ္။ သူတို႔ လဲ ခႏၶာ (၅) ပါး အျပင္ မွာ ဂႏၶဗၺ လို႔ ေခၚတဲ႕ ရုပ္ႏုနာမ္ႏုေတြ နဲ႕ ဖြဲ႕စည္းထားတဲ႕ သဘာ၀တစ္မ်ိဳး ရွိတယ္လို႔ ယူဆတယ္။
ဒီ ဂႏၶဗၺ တရား က ပုဂၢလ လို အတၱဇီ၀ လိုပဲ ကံ ပါရမီ ၀ါသနာ အႏုသယ တရားေတြ ကို သယ္ေဆာင္ေပးတဲ႕ အရာ ျဖစ္တယ္ လို႔ သဗၺတၱိဂိုဏ္း က ခံယူတယ္။
ဂႏၶဗၺ အရွိ အယူ အဆ က အတၱဇီ၀ အယူအဆ နဲ႕ ပို ဆင္တူတယ္။ ဘာေၾကာင္႔လဲဆိုေတာ႔ ဂႏၶဗၺ ဟာ အတၱ လိုပဲ ခႏၶာေတြ က ေန ကင္းလြတ္ၿပီး သီးျခား ရပ္တည္ႏိုင္လို႔ ပါပဲ။ သတၱ၀ါ ေသဆံုးတဲ႔အခါ ဒီ ဂႏၶဗၺ က ထြက္သြားတယ္။ ရုပ္ႏုနာမ္ႏု ဘ၀ မွာ ရွိေနၿပီး ေနာက္ ဘ၀အသစ္ တစ္ခု ကို မကပ္ေရာက္ ေသးခင္မွာ ၾကားကာလဘ၀ (အႏၱရာဘ၀) တစ္ခု ကို ျဖတ္သန္း ရတယ္လို႕ ဆိုပါတယ္။ ဂႏၶဗၺ ဟာ ကံေတြ ကိေလသာ ေတြ အႏုသယ ေတြ စင္ၾကယ္သြားတဲ႕ အခါ မွာ အသခၤတ အမတ သေဘာကို ေဆာင္ ကလြတ္ေျမာက္ သြားတယ္ လို႕ သဗၺတၱိဂိုဏ္း က ခံယူတယ္။
ဒီ အယူအဆ ေတြ က ရွင္မဟာေမာဂၢလိပုတၱတိႆ မေထရ္က ကထာ၀တၳဳ ပါဠိေတာ္မွာ အဆို အေျခ အမ်ိဳးမ်ိဳး သံုးၿပီးပယ္ရွား ခဲ႕ပါတယ္။ ဒါေပမဲ႕ ေထရ၀ါဒဂိုဏ္းမွာ လဲ ဒီလို ဘ၀ကူးျပႆနာ ကို တစ္နည္းတစ္ဖံုးရွင္းရျပန္ပါတယ္။ ၁၂ ရာစု မွာ ေပၚခဲ႔တဲ႔ နာမည္ေက်ာ္ အဘိဓမၼသဂၤဟတၳ က်မ္း မွာ ရွင္အႏုရုဒၶ က ဘ၀င္စိတ္ အရွိ အယူအဆ ကို တင္ျပထားတာေတြ႕ ရပါတယ္။
ေထရ၀ါဒဂိုဏ္း ရဲ႕ ဘ၀င္စိတ္ အရွိ အယူအဆ
သာမန္အားျဖင္႔ သတၱ၀ါေတြ မွာ အာရုံ ဒြါရတိုက္ဆိုင္တိုင္း ျမင္ ၾကား နံ ရသာ ထိေတြ႕ စတဲ႔ ၀ီထိစိတ္ေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီ၀ီထိစိတ္မ်ားအျပင္ ဘ၀တစ္ခုႏွင့္ တစ္ခု ကူးေျပာင္းခ်ိန္ႏွင့္ ဘ၀တစ္ခုအတြင္း စိတ္အစဥ္မျပတ္ေရး အတြက္ တာ၀န္ယူၾကရတဲ႕ ၀ီထိစိတ္အစဥ္တြင္မပါ၀င္တဲ႕ ၀ီထိအလြတ္စိတ္(၀ါ) ၀ီထိမုတ္စိတ္မ်ားလည္း ရွိပါတယ္။ ဒီစိတ္ ေတြ ကေတာ႔ ပဋိသေႏၶစိတ္၊ ဘ၀င္စိတ္ႏွင့္ စုတိစိတ္တို႕ျဖစ္ပါတယ္။
ဒီစိတ္ ၃ မ်ိဳးလံုးတြင္ က်န္စိတ္ေတြလိုပဲ နာမ္ခႏၶာ ၄ ပါး( ေ၀ဒနာ၊သညာ၊သခၤါရ၊၀ိဉာဏ္) အျပည့္အစံုရွိပါတယ္။ ထပ္ခြဲရင္ စိတ္တစ္လံုး၊ ေစတသိတ္ ၃၂လံုး(သို႕)၃၃ လံုး (ဒြိဟိ္တ္၊ တိဟိတ္ေပၚမူတည္ၿပီး) ပါ၀င္ေလ့ရွိပါတယ္။ ဒီစိတ္ေတြဟာ ၀ိပါတ္၀ိဉာဏ္ အမ်ိဳးအစားျဖစ္ၾကၿပီး အတိတ္ဘ၀မ်ားက သခၤါရကံမ်ား ျပဳၿပီးတိုင္း ေပၚေပါက္ခဲ့ေသာ နာနာကၡဏိက ေစတနာရဲ႕ အက်ိဳး ၀ိပါက ၀ိဉာဏ္မ်ား ျဖစ္ၾကပါတယ္။
စိတ္ရဲ႕ သေဘာမွာ အာရံုကို ညႊတ္တတ္ကိုင္းတတ္သည့္သေဘာရွိသျဖင့္ အာရံုႏွင့္ ကင္း၍မျဖစ္ၾကပါ။ ထိုစိတ္မ်ား ယူသည့္ အာရံုမွာလည္း တစ္မ်ိဳးတည္းျဖစ္ေနၿပီး ေရွ႕ပထမအတိတ္ဘ၀က ေနာက္ဆံုး မရဏသႏၷေဇာ ယူခဲ့သည့္အာရံုကို ဆက္ယူထားၾကပါသည္။ ပစၥဳပၸန္ အာရံု ၆ ပါးတို႕အနက္ မည္သည့္ အာရံုကိုမွ် မယူပါ။ ဒါေၾကာင္႔မို႔ သတၱ၀ါေတြ မသိသလို ျဖစ္ေနျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလို မသိျခင္းကို မသိစိတ္လို႕ လဲ ေဖၚျပတတ္ၾကပါတယ္။
၀ီထိမုတ္စိတ္မ်ားအနက္ ဘ၀င္စိတ္ဟာ ေမြးသည္မွ ေသသည္အထိ ဘ၀ဆက္မျပတ္ေရး တာ၀န္ယူရတဲ႕စိတ္မ်ား ျဖစ္ပါတယ္။ အိပ္မက္ပင္ မမက္ပဲ ႏွစ္ႏွစ္ျခိဳက္ျခိဳက္ အိပ္ေပ်ာ္ေနသူ ရဲ႕ စိတ္အစဥ္တြင္ ပဥၥဒြါရ၀ီထိ၊ မေနာဒြါရ၀ီထိေတြ မျဖစ္ေပၚပဲ စိတ္အစဥ္ မျပတ္ေအာင္ ဘ၀င္စိတ္မ်ား မေရမတြက္ႏိုင္ေလာက္ေအာင္ ျဖစ္ေနပါတယ္။ ၀ီထိမ်ားျဖစ္ေပၚေန ခ်ိန္မွာ လည္း တစ္ခုနဲ႕တစ္ခုၾကားလည္း စိတ္အစဥ္မျပတ္ေအာင္ ဆက္ေပးတဲ့ ဘ၀င္စိတ္မ်ား အေျမာက္အျမား ျဖစ္ေလ့ ရွိပါတယ္။
ဘ၀င္စိတ္ နဲ႕ နာနာကၡဏိကကံ သတၱိ
ဘ၀င္စိတ္ ဆိုတာ သတၱ၀ါေတြ ရဲ႕ နဂိုစိတ္ အိမ္ရွင္စိတ္ ျဖစ္တယ္။ ျပင္ပ က အာရုံေတြ နဲ႕ အတြင္းဒြါရေတြ တိုက္ခတ္(ဖႆျဖစ္)တဲ႕ အခါမွာ ဒီ ဘ၀င္စိတ္အလ်ဥ္ က ျပတ္ေတာက္ သြားၿပီးေတာ႔ ပဥၥဒြါရ အာရုံေတြ ကို သိတဲ႕ ၀ီထိစိတ္ေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ၀ီထိေတြ ခ်ဳပ္တဲ႔ အခါ ဘ၀င္စိတ္ေတြ ျပန္ျဖစ္ျပန္တယ္။ ဒီလိုပဲ သတၱ၀ါ ဟာ ဘ၀င္စိတ္ေတြ ၀ီထိစိတ္ေတြ အလွည္႔က် ျဖစ္ေပၚရင္း စိတ္ ရဲ႕ ေၾကာင္းက်ိဳးဆက္သြယ္-သႏၱတိ ျဖစ္စဥ္ က ျမစ္ေရအယဥ္ လိုပဲ တစ္သြင္သြင္စီးဆင္းေနပါေတာ႔တယ္။
၀ီထိစိတ္ေတြ နဲ႔ ျပဳလုပ္လိုက္တဲ႔ ေကာင္း ဆိုး ကံေစတနာသခၤါရတရားေတြ က ၀ီထိ အေနနဲ႔ ခ်ဳပ္ျပတ္ခဲ႕ ၾကေပမဲ႕ မိမိတို႔ ရဲ႕ ဆိုင္ရာ ကမၼသတၱိစြမ္္းအင္ေတြ ကို ဘ၀င္စိတ္အလ်ဥ္ထဲ မွာ သိုမွီးခဲ႕ပါတယ္။ ဗုဒၶအဘိဓမၼာရဲ႕ ကမၼ၀ါဒ အရဆိုရရင္ ကံရဲ႕ သေဘာဟာ သိမ္ေမြ ့ၿပီးေတာ႕ အင္အားသတၱိလည္းၾကီးမားပါတယ္။ ကမၻာမ်ားစြာျခားေသာ္လည္း အေၾကာင္းတိုက္ဆိုင္လာတဲ႔ အခါ ထိုကံမ်ိဳးေစ့မွ အက်ိဳးေပးသျဖင့္ ပ႒ာန္းေဒသနာအရ နာနာကၡဏိကကံ ဟုေခၚေၾကာင္း ေဖၚျပထားပါတယ္။ အေၾကာင္းဟာအက်ိဳးနဲ႔ကာလဘယ္ေလာက္ျခားျခား အက်ိဳးသက္ေရာက္ ႏိုင္စြမ္း ရွိတဲ႔ အျပင္ အက်ိဳးဟာအေၾကာင္းနဲ႔ ယုတၱိသေဘာကိုလြန္ေလာက္ေအာင္ ဆပြားႀကီးမားကြာျခားစြာ အက်ိဳးေပးသက္ ေရာက္ ႏိုင္စြမ္းရွိတယ္လို႕ အဘိဓမၼာရဲ႕ ကမၼ၀ါဒ ကဆိုပါတယ္။
အဘိဓမၼာအရေျပာရလွ်င္ ဝီထိစိတ္အစဥ္တြင္ ၂၉ ပါးေသာ ေဇာစိတ္တို ့၌ယွဥ္သည့္ ေစတနာသာလွ်င္ ေနာင္ဘဝ အတြက္ အက်ိဳးေပးႏိုင္စြမ္းရွိေသာ ကံသတၱိျဖစ္တာေၾကာင္႕ ထိုေဇာစိတ္မ်ားဟာ ပုထုဇဥ္၊ အရိယာအားေလ်ာ္စြာ ေဇာစိတ္( ၅၅ ) ပါးမွ ေလာကီကုသိုလ္ေဇာ (၁၇ ) ပါး - ( မဟာကုသိုလ္ ၈ပါး ႏွင့္ မဟဂၢဳတ္ကုသိုလ္ ၉ ပါး) ႏွင့္ အကုသိုလ္ေဇာ (၁၂) ပါး ေပါင္း ၂၉ ပါးသည္သာ ကံဆိုေသာ ေစတနာျဖစ္ တယ္လို႕ ဆိုပါတယ္။
ဘ၀င္စိတ္ ဟာ ၀ီထိမုတ္စိတ္ျဖစ္လို႕ သူ႔မွာ ပစၥဳပၸန္ အာရုံ ၆ ပါး ဆိုင္ရာ သိမႈ ၀ီထိေတြ မရွိပဲ အတိတ္ဘ၀ ရဲ႕ ေနာက္ဆံုး မရဏသႏၷေဇာ ယူခဲ့သည့္အာရံုကို ပဲ သိေနတဲ႕ စိတ္ျဖစ္တယ္လို႕ ဆိုပါတယ္။ ဘ၀င္စိတ္ က ကံအဟုန္ နဲ႕ သြားေနတာ ျဖစ္ ၿပီးေတာ႔ ပုဂၢလ နဲ႔ ဂႏၶဗၺ တို႕ လိုပဲ ကံ ပါရမီ အႏုသယ ၀ါသနာ တို႕ တည္ရာ လဲ ျဖစ္ပါတယ္။
ဓမၼမိတ္ေဆြ အကို တစ္ေယာက္က လူ၀င္စားျဖစ္ရပ္မ်ားတြင္ ေသဆံုးသူ၏ ရုပ္တရား၊နာမ္တရား၊ကံတရား သို့မဟုတ္ မည္သည္အရာသည္ အမိ၏သားအိမ္အတြင္းသို့ ေရာက္ရွိသြားပါသလဲ၊ ဆိုတဲ႔ ေမးခြန္းေလးတစ္ခု ေမးလာ ပါတယ္။ ေမးခြန္းေလး က တို သေလာက္ နက္နဲလွတဲ႕ ေမးခြန္းေလးပါ။ အဘိဓမၼာ တတ္ကၽြမ္းသူ ပညာရွင္မ်ား က ေတာ႕ ပါဠိပါဌ္သား ေတြ နဲ႕ ေ၀ေ၀ဆာဆာ ေျဖေပလိမ္႔မယ္။ ျမန္မာ အခ်င္းခ်င္း နားလည္ ေအာင္ပဲ ျမန္မာလို ႀကိဳးစားၿပီး ေျပာၾကည္႔ပါမယ္။ ဒီေမးခြန္း ကို အက်ဥး္ခ်ဳပ္ေျဖရရင္ေတာ႔ ေသဆံုးသူ၏ ရုပ္တရား၊နာမ္တရား၊ကံတရား ေတြ ဟာ ဒီဖက္ဘ၀ မွာ ပဲ ခ်ဳပ္ခဲ႔ လို႔ ေနာင္ဘ၀ က မိခင္၀မ္းထဲ သို႕ ေရာက္သြားတာ ဘာမွ မရွိပါ။ သို႔ေသာ္လည္း ဘ၀ေဟာင္း ရဲ႕ ကမၼသတၱိ အဟုန္ နဲ႔ အႏုသယဓါတ္ (အ၀ိဇၨာတဏွာဥပါဒါန္ ) တို႔ ကို စြဲမွီ လို႔ ေနာက္ဘ၀မိခင္ေလာင္း ရဲ႕ သားအိမ္တြင္းမွာ ပဋိသေႏၶစိတ္ နဲ႔ ရုပ္နာမ္တရားေတြ ျဖစ္ၿပီး ဘ၀သစ္ က စတင္ ပါတယ္လို႔ ပဲ ေျဖခ်င္ပါတယ္။
ဘ၀သစ္ အဖန္တလဲလဲ ေမြးဖြား ျဖစ္ျခင္း အယူအဆ
ဘ၀သစ္ အဖန္တလဲလဲ ေမြးဖြား ျဖစ္ျခင္း အယူအဆ ဟာ အိႏၵိယမွာ ေပၚေပါက္ခဲ႕သမွ်ဘာသာတရားတိုင္း တစ္နည္း မဟုတ္ တစ္နည္း နဲ႕ လက္ခံထားၾကတဲ႕ အယူအဆျဖစ္တယ္။ ဒီ အယူအဆ က ဘယ္လို ဘယ္ပံု ေပါက္ဖြားလာ သလဲ ဆို တာ သုေတသီ ပညာရွင္ေတြ ျငင္းခုံ ေနၾကဆဲ ျဖစ္ေပမဲ႕ အလြန္ေရွးက်တဲ႕ ေ၀ဒ ေခတ္ကတည္း က ဒီ အယူအဆ ရွိခဲ႕ၿပီလို႔ေတာ႕ ခန္႔မွန္းၾကပါတယ္။
ေ၀ဒေခတ္ ဘာသာေရး က ဘုရားအမ်ားကိုးကြယ္တဲ႕၀ါဒ (Polytheism) ျဖစ္တယ္။ သဘာ၀ေလာကႀကီး တစ္ခုလံုး လႈပ္ရွားသက္၀င္ေနတဲ႕စြမ္းအားေတြ ေနာက္ကြယ္ မွာ ဆိုင္ရာ နတ္ေဒ၀တာ အသီးသီး ရွိမယ္လို႔ယံုၾကည္ၾကတယ္။ လက္ရွိဘ၀ ရဲ႕ လိုအပ္ခ်က္ေတြ အတြက္ နတ္ေဒ၀တာ ေတြ ကို တိုင္တည္ၿပီး မ စ ဖို႕ အတြက္ ပူေဇာ္ပသၾကရာက ေန ယာဇ္ပူေဇာ္မႈ အေလ႕အထ ေပၚေပါက္လာခဲ႕တယ္။ နတ္ေဒ၀တာ ေတြ ဘုန္းေတာ္ဖြဲ႕တဲ႕ ဓမၼေတး ေတြ ေရးစပ္သီကုံးၿပီး ရြတ္ဆိုပူေဇာ္ၾကတယ္။ ပူေဇာ္မႈ ရဲ႕ အက်ိဳး က ဒီဘ၀တင္မဟုတ္ပဲ တမလြန္ဘ၀ မွာ လဲ သဂၢဘံုနန္း ကို ေရာက္ရွိခံစား ရမယ္ ဆိုတဲ႕ ယံုၾကည္မႈေတြ ျဖစ္ေပၚလာခဲ႕တယ္။
ေ၀ဒေခတ္ ေႏွာင္းပိုင္း ဥပနိသ်ဒ္က်မ္း ေတြ ေပၚေပါက္လာေတာ႕ ေသၿပီးေနာက္ တစ္ဘ၀ ျဖစ္မယ္ ဆိုတာထက္ ဘ၀ ဆိုတာ သစၥာတရား ကို မသိမခ်င္း အဖန္တလဲလဲ ေမြးဖြားလိုက္ ေသဆံုးလိုက္ နဲ႕ တရစပ္ခ်ားရဟတ္လို လည္ေနတဲ႕ ဘ၀သံသရာျဖစ္စဥ္ အျဖစ္ရႈျမင္လာၾကတယ္။ ဘ၀သံသရာျဖစ္စဥ္ ရဲ႕ ဆင္းရဲျခင္းေတြ ကို လဲ ေၾကာက္ရြံ႕လို႕ သံသရာ အဆံုးသတ္မႈ ကို ရွာေဖြလာၾကတယ္။ ေတာရေဆာက္တည္တဲ႕ အရညက ရေသ႕သူေတာ္စင္ေတြ ေ၀ဒ ကို မယံုၾကည္ပဲ တပ အက်င္႔ အားထုတ္တဲ႕ သမဏ သူေတာ္စဥ္ ေတြ ေပၚေပါက္လာခဲ႕ ၾကတယ္။
ဒီအထဲ မွာ ေတာ႔ ဂ်ိန္း သမဏ (နိဂ႑) ေတြ က အထင္ရွားဆံုး ျဖစ္လာပါတယ္။ ဂ်ိန္းေတြ ရဲ႕ အျမင္ အရ သတၱ၀ါေတြ ဘ၀ သံသရာလည္ေန ရတာ ဟာ ကံရုပ္ေတြ ေၾကာင္႔ ျဖစ္တယ္။ မိမိ တို႕ ျပဳသမွ် ကာယ ၀စီ မေနာ ကံတရားေတြ က ျပဳသူရဲ႕ ဇီ၀အတၱ မွာ လာေရာက္တြယ္ကပ္ေနတယ္။ ဒီ ကံ ေတြ မကုန္မခ်င္း ဇီ၀အတၱ ဟာ ကံပစ္ခ် ရာ ဘ၀ေတြ ကို ေရာက္ရွိက်င္လည္ၿပီး ဆင္းရဲ ဒုကၡေတြ ကို ခံစားေနရတယ္။ မိမိကိုယ္ကို ပင္ပန္းေစတဲ႕ တပ (အတၱကိလမထာႏုေယာဂ အက်င္႔) ကို အားထုတ္ ရင္ ဒီ စုေဆာင္းလာတဲ႕ ကံေတြ ဟာ တစ္ျဖည္းျဖည္း အားနည္းလာၿပီး ေနာက္ဆံုးမွာ ဇီ၀အတၱ ဟာ ကံ ရုပ္ ဟူသမွ် က ေန သန္႔စင္ သြားတယ္။ အတၱ ဟာ အတၱမဟုတ္တဲ႔ အနတၱသေဘာတရားေတြ နဲ႕ တသီးတျခား စီျဖစ္သြားတဲ႔ အခါမွာ အတၱရဲ႕ လြတ္ေျမာက္မႈ (ေက၀လ) ကို ရရွိတယ္ လို႔ ဂ်ိန္းေတြ က ယံုၾကည္တယ္။
ဗုဒၶ၀ါဒ အျမင္ ေပၚထြန္းျခင္း
ဗုဒၶရွင္ေတာ္ ပြင္႔ထြန္းေတာ္မူလာ ရာမွာ ေလ႕လာၾကည္႔ရင္ ဗုဒၶ မျဖစ္ခင္ က သမဏ ျဖစ္ခဲ႕တယ္။ ဥပနိသ်ဒ္လာ ေလာကီ သမာပတ္က်င္႔စဥ္ေတြ ဂ်ိန္း တပ က်င္႔စဥ္ေတြ ကို အားထုတ္ခဲ႕ဖူးတယ္။ အဲဒီေခတ္ကာလ မွာ ရွိေနတဲ႕ ဘ၀သစ္ အဖန္ တလဲလဲ ေမြးဖြား ျဖစ္ျခင္း အယူအဆ ကို လက္ခံ ခဲ႔တယ္ဆိုတာ ေတြ႕ ရပါတယ္။ ဒါေပမဲ႕ ဗုဒၶ ဟာ အိႏိၵယ ဘာသာေရး အေတြးအျမင္ သမိုင္း မွာ အလြန္ႀကီးမားတဲ႕ ပါဒိုင္းအေရြ႕ ကို ျဖစ္ေစခဲ႕တယ္။
ဗုဒၶ ေရွ႕ က ဘာသာေရးေတြ အားလံုး က ေလာက ျဖစ္စဥ္ ကို ရွင္းျပ ရာမွာ ခိုင္မာတဲ႔ အႏွစ္သားအရွိတရား တစ္မ်ိဳးမ်ိဳး ကို အေျခခံ အျဖစ္ထားၿပီးေတာ႕ မွ တင္ျပခဲ႕ၾကတယ္။ ခိုင္မာတဲ႔ အႏွစ္သားအရွိတရား ဆိုတာ ပကတိရွိေနတဲ႔ အတၱ (ပရမတၱမ) ဖန္ဆင္းရွင္ ဘုရားသခင္ (ဣႆရေဒ၀) အသက္ဇီ၀ အတၱ တစ္မ်ိဳးမ်ိဳး ျဖစ္တယ္။ ကံစြမ္းအင္ ေတြ ဟာ ဒီ အတၱ မွာ ကပ္ၿငိေနသမွ် အတၱ ဟာ ဘ၀သစ္ အဖန္တလဲလဲ ေမြးဖြား ျဖစ္ျခင္း သေဘာ က ေန မလြတ္ႏိုင္ပဲ တ၀ဲ၀ဲလည္ ေနရတယ္ ဆိုတဲ႕ အျမင္ပါပဲ။
ဗုဒၶရွင္ေတာ္ ကေတာ႕ ခိုင္မာတဲ႔ အႏွစ္သားအရွိတရား ကို လံုး၀ျငင္းပယ္ေတာ္မူခဲ႕တယ္။ ဘ၀သစ္ အဖန္တလဲလဲ ေမြးဖြား ျဖစ္ျခင္း သေဘာ ကို ရွင္းျပ ရာ မွာ အတၱ ဟာ မလိုအပ္တဲ႕ အရာ ျဖစ္တဲ႕ အျပင္ ဒီ အတၱ ရဲ႕ အရွိတရား ကို မွားယြင္းစြာ စြဲလန္းျခင္း (အတၱ၀ါဒုပါဒါန္-အတၱာႏုဒိ႒ိ) ဟာ ဘ၀သစ္ အဖန္တလဲလဲ ေမြးဖြား ျဖစ္ျခင္း ကို ျဖစ္ေစတဲ႕ လက္သည္တရားခံ ပဲ ျဖစ္တယ္ လို႔ ျမင္ခဲ႕ ပါတယ္။ ဒါ က တကယ္႔ ေတာ္လွန္တဲ႔ အျမင္ပဲ။ ေ၀ဒအျမင္ ဂ်ိန္းအျမင္ေတြ မွာ ဖူးဖူးမႈတ္ တန္ဖိုး ထားၿပီး လြတ္ေျမာက္ေအာင္ႀကိဳးပမ္းေနရတဲ႔ အရာ ဟာ ျပႆနာအားလံုးရဲ႕ မူလဇာစ္ျမစ္လို႕ ဗုဒၶရွင္ေတာ္ က လင္းျပတဲ႕ အတြက္ပါပဲ။
ဗုဒၶဓမၼ မွာ ဘ၀သစ္ျဖစ္ေပၚျခင္း ဆိုတာ သတၱ၀ါ ေသဆံုးတဲ႔ အခါ သံ၀တၱန၀ိညာဏ လို႔ ေခၚတဲ႕ ဘ၀သစ္ျဖစ္ပြားခြင္႔ ရွိတဲ႕ ၀ိညာဏ္ (၀ါ) စိတ္၀ိညာဏ္ ရဲ႕ အစဥ္ စီးဆင္းမႈ (၀ိညာဏေသာတ) ဟာ အျခားေသာ ေသာ အေၾကာင္းတရား အေထာက္ အပံ႕ေတြ နဲ႕ ေပါင္းစပ္ လို႔ ဘ၀သစ္တစ္ခု စတင္ျဖစ္ေပၚေစတာ ကို ပဲ ဆိုလိုပါတယ္။ ဘ၀သစ္ ရဲ႕ ၀ိညာဏေသာတ ဟာ ဘ၀ေဟာင္း ရဲ႕ စိတ္အစဥ္ နဲ႔ ေၾကာင္းက်ိဳးဆက္ႏြယ္မႈ ရွိေသာ္လဲ ထပ္တူျဖစ္တဲ႔ ၀ိညာဏေသာတ လဲ မဟုတ္ဘူး လို႔ ဆိုပါတယ္။
ဘ၀သစ္ ကို ျဖစ္ေပၚ ေစတဲ႔ အဓိက အေျခခံတရားေတြ ကေတာ႔ အ၀ိဇၨာ တဏွာ နဲ႔ ကမၼဘ၀ တို႔ ပဲ ျဖစ္တယ္။ အ၀ိဇၨာ က ေျမႀကီး နဲ႔ တူတယ္ တဏွာ က အစိုဓါတ္နဲ႕တူတယ္ ကံ ကေတာ႔ မ်ိဳးေစ႕ နဲ႕တူ ပါတယ္။ ကံ မ်ိဳးေစ႕ ကို အ၀ိဇၨာ ေျမဆီလႊာ မွာ စိုက္ပ်ိဳးလို႔ တဏွာ အစိုဓါတ္ က အေထာက္အပံ႕ ေပးတဲ႔ အခါ ဘ၀သစ္ဆိုတဲ႕ အပင္ကေလး ေပါက္လာ ရတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ကံမ်ိဳးေစ႕ ရဲ႕ ေကာင္း ဆိုး ျမတ္ ယုတ္ ကြာျခားသလို ဘ၀သစ္ ေတြ က လဲ အသြင္ အမ်ိဳးမ်ိဳးျခားနားပါတယ္။ လူ နတ္ ျဗဟၼာ ျဖစ္ေစမဲ႔ ကံမ်ိဳးေစ႕ ကို စိုက္ရင္ နတ္ျဗဟၼာ ဘ၀သစ္ ကို ျဖစ္ေစမယ္။ ငရဲ တိရိစၦာန္ ၿပိတၱာ အသူရကာယ္ ျဖစ္ေစမဲ႔ ကံမ်ိဳးေစ႕ ကို စိုက္ရင္ ငရဲ တိရိစၦာန္ ၿပိတၱာ အသူရကာယ္ ဘ၀သစ္ ကို ျဖစ္ေစမယ္ လို႔ ဆိုပါတယ္။ ဘ၀ တစ္ခု အတြင္း မွာ လဲ အနိမ္႔အျမင္႔ အယုတ္ အျမတ္ အေကာင္း အဆိုး အေျခအေန ေတြ က ဆိုင္ ရာ ကံမ်ိဳးေစ႕ ရဲ႕ အနိမ္႔အျမင္႔ အယုတ္ အျမတ္ အေကာင္း အဆိုး အလိုက္ ပဲ ျဖစ္ေပၚ ရတယ္လို႔ ဆိုၾကပါတယ္။
ဗုဒၶဓမၼ ရဲ႕ သုတၱန္ပိဋကတ္ မွာ ဘ၀သစ္ ျဖစ္ေပၚမႈ နဲ႔ ပတ္သက္လို႔ မဇၨ်ိမနိကာယ္ မွာ မဟာကမၼ၀ိဘဂၤသုတ္ ဥပါလိသုတ္ ကုကၠဳရ၀တိကသုတ္ သံယုတၱနိကာယ္ မွာ ေမာဠိယသိ၀ကသုတ္ သခၤါသုတ္ စသည္ တို႔ မွာ ရွင္ေတာ္ဗုဒၶ ေဟာၾကားထား ခ်က္ေတြ ရွိပါတယ္။
စြဲမွီျဖစ္ပြားတဲ႕ သေဘာတရား (ပဋိစၥသမုပၸါဒ) အျမင္
ဗုဒၶရွင္ေတာ္ က အခ်င္းအရာ နိဒါန ကြင္းဆက္ (၁၂) ပါ၀င္တဲ႕ အေၾကာင္းအေထာက္အပံ႕တရားမ်ားအေပၚ စြဲမွီျဖစ္ပြားတဲ႕ သေဘာတရား (ပဋိစၥသမုပၸါဒ) ကို ထြန္းလင္းျပခဲ႕ပါတယ္။
(၁) သတၱ၀ါေတြ ရဲ႕ သ႑ာန္မွာ အာသ၀တရားေတြ က ကိန္းေအာင္းေနတယ္။ အာသ၀တရားေတြ ရဲ႕ ခ်ယ္လွယ္မႈ ေၾကာင္႔ သစၥာတရား ကို မသိမႈ (အ၀ိဇၨာ) က ျဖစ္ေပၚလာပါတယ္။
(၂) သစၥာတရား ကို မသိမႈ (အ၀ိဇၨာ) ကို အေျခခံတဲ႕ စိတ္ ဟာ ေမွာက္ေမွာက္မွားမွား သိတယ္ မွတ္သားတယ္ ထင္ျမင္ ယူဆ တယ္ စြဲလန္းတယ္။ ဒီ အခါမွာ ခ်စ္တာေတြ မုန္းတာေတြ ျဖစ္လာပါတယ္။ ခ်စ္တာကို ရေအာင္ လိုခ်င္လာတယ္။ မုန္းတာ ကို လြတ္ေအာင္ ဆန္႔က်င္တယ္။ဒီလို တြန္းအား ဆြဲအားေတြ ကို အေျခခံ လို႔ ေကာင္းမႈ မေကာင္းမႈ(အဘိသခၤါရ) ေတြ ျဖစ္ပါတယ္။
(၃) ေကာင္းမႈ မေကာင္းမႈ (အဘိသခၤါရ) ေတြ ျဖစ္ပြားတဲ႔ အခါမွာ စိတ္အစဥ္ထဲ မွာ မ်ိဳးေစ႔ ျဖစ္တဲ႕ ကမၼသတၱိ ကို ခ်န္ရစ္ခဲ႕တယ္။ ဒီ ကမၼသတၱိ ရဲ႕ ေကာငး္ ဆိုးအသြင္စြမ္းအင္ေတြ ေၾကာင္႔ ဘ၀တစ္ခု ျပတ္စဲခ်ဳပ္ၿငိမ္း ၿပီးတဲ႕ အခါ ဘ၀သစ္ရဲ႕ ပထမဆံုးစိတ္ (ပဋိသေႏၶစိတ္) ကို ျဖစ္ေစပါတယ္။
(၄) ကမၼသတၱိေတြ ကိန္းေနတဲ႕ ပထမဆံုးစိတ္ (ပဋိသေႏၶစိတ္) ေၾကာင္႔ ဆိုင္ရာ ရုပ္တရား ေတြ နာမ္တရားေတြ လဲ တစ္ၿပိဳင္တည္း ျဖစ္ေပၚလာပါတယ္။ ဥတု အဟာရ စတာေတြ က လဲ အေထာက္အပံေပးပါတယ္။
(၅) ဆိုင္ရာ ရုပ္တရား ေတြ နာမ္တရားေတြ (နာမရူပ) ကို အေျခခံ လို႔ ကံအစြမ္း နဲ႕ အာရုံခံစားႏိုင္တဲ႕ ဒြါရေတြ (သဠာယတန) ျဖစ္ေပၚလာပါတယ္။ သင္႕ရာ မ်က္စိ နား ႏွာေခါင္း လွ်ာ ကိုယ္ စိတ္ စတဲ႕ အာယတန တရားေတြ ျဖစ္လာပါတယ္။
(၆) ကိုယ္တြင္း အာယတန တရားေတြ ျဖစ္လာတဲ႔ အခါ ျပင္ပ အာယတနတရားေတြ ျဖစ္တဲ႔ အဆင္း အသံ အနံ႕ အရသာ အထိအေတြ႔ အေတြး စတာေတြ နဲ႕ ထိေတြ႕မႈ (ဖႆ) ျဖစ္ပါတယ္။ ေၾကးမံုမွန္တစ္ခ်ပ္ ျဖစ္လာတဲ႔ အခါ ပတ္၀န္းက်င္ က အလိုလို အရိပ္ထင္လာသလိုပါပဲ။
(၇) ထိေတြ႕မႈ (ဖႆ) နဲ႕ အတူ ေတြ႕ႀကံဳေသာ အာရုံတရားေတြ အေပၚ သာယာျခင္း မသာယာျခင္း ဆိုတဲ႕ ခံစားမႈသေဘာ (ေ၀ဒနာ) လဲ ျဖစ္လာပါတယ္။
(၈) စိတ္ ဟာ နဂို ကတည္း က အာသ၀သတၱိ ေတြ ကမၼသတၱိေတြ ကိန္း ေနတာမို႕ ထိေတြ႕မႈ (ဖႆ) နဲ႕ ခံစားမႈသေဘာ (ေ၀ဒနာ) ေတြ ကို ေမွာက္ေမွာက္မွားမွား သိတယ္ မွတ္သားတယ္ ထင္ျမင္ယူဆ တယ္ တပ္မက္ႏွစ္သက္တဲ႕ သေဘာ (တဏွာ) ျဖစ္လာပါတယ္။
(၉) ထပ္တလဲလဲ တပ္မက္ႏွစ္သက္တဲ႕ သေဘာ (တဏွာ) ျဖစ္လာတဲ႔ အခါ အာရုံေတြ အေပၚ စြဲလန္းမႈ (ဥပါဒါန) အမ်ိဳးမ်ိဳး ျဖစ္ေပၚလာပါတယ္။ အတၱ ကို စြဲလန္းတယ္ ဘ၀ ကို ဒိ႒ိကို ကာမဂုဏ္အာရုံေတြ ကို စြဲလန္းတယ္ စသျဖင္႔ စြဲလန္းမႈ (ဥပါဒါန) အမ်ိဳးမ်ိဳး ျဖစ္ေပၚလာပါတယ္။
(၁၀) စိတ္သ႑ာန္မွာ နဂိုရွိေနတဲ႔ အ၀ိဇၨာ အာသ၀တရားေတြ ရယ္ ဖႆ ေ၀ဒနာေတြ ရယ္ေပါင္းစပ္လို႔ ျဖစ္ေပၚလာတဲ႕ တပ္မက္ႏွစ္သက္တဲ႕ သေဘာ (တဏွာ) စြဲလန္းမႈ (ဥပါဒါန) အမ်ိဳးမ်ိဳး ေတြ ေၾကာင္႔ အခ်စ္ အမုန္း အမိုက္ တုန္႔ျပန္မႈေတြ ထပ္ျဖစ္ပါတယ္။ အဘိသခၤါရ သေဘာ ေဆာင္တဲ႕ ကမၼဘ၀ ေတြ ကမၼသတၱိေတြ ကို ျဖစ္ေပၚေစျပန္ပါတယ္။
(၁၁) ကမၼဘ၀ ေတြ ကမၼသတၱိေတြ ေၾကာင္႔ ဘ၀တစ္ခု ျပတ္စဲခ်ဳပ္ၿငိမ္း ၿပီးတဲ႕ အခါ ေနာက္ ဘ၀သစ္ရဲ႕ ပထမဆံုးစိတ္ (ပဋိသေႏၶစိတ္) ကို ျဖစ္ေစပါတယ္။ ထိုမွတဆင္႔ ေမြးဖြားျခင္း (ဇာတိ) ကို ျဖစ္ေစတယ္။
(၁၂) ေမြးဖြားျခင္း (ဇာတိ) ျဖစ္ေတာ႔ သတၱ၀ါ ဟာ ေလာက ဘံုဘ၀တစ္ခုထဲ က်ေရာက္ရတယ္။ အိုျခင္း နာျခင္း ေသျခင္းနဲ႕တစ္ကြ အဆံုးအပိုင္းအျခားမရွိတဲ႕ ေသာက ပရိေဒ၀ ေဒါမနႆ ဒုကၡတရားစု ေတြ ဆက္ဆက္ ျဖစ္ေပၚရပါတယ္။
ပဋိစၥသမုပၸါဒ သေဘာတရား ရဲ႕ နက္နဲမႈ
ဒီ ေဖၚျပခဲ႔တာ ကေတာ႕ အေၾကာင္းအေထာက္အပံ႕တရားမ်ားအေပၚ စြဲမွီျဖစ္ပြားတဲ႕ သေဘာတရား (ပဋိစၥသမုပၸါဒ) ရဲ႕ ျမင္ကြင္းအက်ဥ္းပါပဲ။ အဘိဓမၼာစာေပ မွာ ေတာ႔ ဒါကို အက်ယ္ခ်ဲ႕ၿပီး အေသးစိတ္သရုပ္ခြဲၾကမွာပါ။ ဒီေနရာ မွာ အဓိက ေျပာခ်င္တာ ကေတာ႕ ဗုဒၶရွင္ေတာ္ ရွင္းျပတဲ႕ အခ်င္းအရာ နိဒါန ကြင္းဆက္ (၁၂) ပါ၀င္တဲ႕ ပဋိစၥသမုပၸါဒ ျဖစ္စဥ္ထဲ မွာ အတၱ ဇီ၀ နဲ႔ ပရမတၱမ ဣႆရေဒ၀ တို႔ အတြက္ ေနရာ မရွိဘူး ဆိုတာပါပဲ။ နိဒါန ကြင္းဆက္ (၁၂) ခု ဟာ တစ္ခု နဲ႕ တစ္ခု ခ်ိတ္ဆက္ မွီတြယ္ ေထာက္တည္ ၿပီး အဆင္႔ဆင္႔ ျဖစ္ပြား ေျပာင္းလဲ ေနရာ မွာ တစ္ခဏေလး ေတာင္ ရပ္တန္႔ တည္ေနႏိုင္တဲ႔ စြမ္းရည္ မရွိပါဘူး။ တည္ေနႏိုင္တဲ႕ ႒ီတိဘာ၀ မရွိတဲ႕ ေလာက မွာ အတၱ ဇီ၀ နဲ႔ ပရမတၱမ ဣႆရေဒ၀ တို႔ အတြက္ ေနရာ မရွိ ႏိုင္ပါ။
ဒါကို ဖတ္ၾကည္႔ ေတာ႔ ေအာ္ လြယ္သားပဲ လို႕ ထင္ေကာင္းထင္မယ္။ ဒါေပမဲ႕ စြဲမွီျဖစ္ပြားတဲ႕သေဘာတရား (ပဋိစၥသမုပၸါဒ) ဟာ ဗုဒၶဓမၼတစ္ခုလံုးရဲ႕ အမေတ ႏွလံုးသည္းပြတ္ ၀ိညာဥ္ ျဖစ္သလို အနက္နဲ ဆံုးဓမၼတရားလဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဘုရားရွင္ ကိုယ္တိုင္ က ဒီတရား ကို သတၱ၀ါေတြ မသိလို႕ ဘ၀သစ္ အဖန္တလဲလဲ ေမြးဖြား ျဖစ္ျခင္း ရဲ႕ သံသရာ မွာ ေျပးသြား က်င္လည္ ေနရတယ္ လို႔ ဆိုခဲ႕ပါတယ္။
တစ္ခါတုန္း က ရွင္အာနႏၵာ က သူ႔ အတြက္ ဒီ ပဋိစၥသမုပၸါဒ သဘာတရား ဟာနက္ေယာင္ ထင္ ရေပမဲ႕ နားလည္ ဖို႔ လြယ္ကူေၾကာင္းဘုရားရွင္ ကို ေလွ်ာက္ထား တဲ႕ အခါ မွာ ဘုရားရွင္က ဒီ လို မဆို ဖို႔ တားျမစ္ေတာ္မူၿပီးေတာ႔ ပဋိစၥသမုပၸါဒ သဘာတရား ဟာနက္ေယာင္ ထင္ရ သလို အမွန္တကယ္လဲ နက္နဲ တဲ႕ အေၾကာင္း ဘုရားတည္းဟူေသာ အမွီ သဟဲ ရရွိေသာေၾကာင္႔သာ ရွင္ အာနႏၵာ အေနနဲ႕ နားလည္ရလြယ္ကူ သေယာင္ ျဖစ္ေနတာ ျဖစ္ေၾကာင္း ကို မိန္႔ၾကားပါတယ္။
ပဋိစၥသမုပၸါဒ သေဘာတရား ဟာ ဥာဏ္သက္၀င္ဖို႕ ခက္တဲ႕ အေၾကာင္းကေတာ႕ လူသားေတြ အေန နဲ႕ ခိုင္မာတဲ႕ အတၱ အရွိတရားအေပၚ စြဲ လန္းမႈ က အရမ္းကို နက္ရိႈင္းစြာ အျမစ္တြယ္ေနလိုပါပဲ။ ဘ၀သစ္ အဖန္တလဲလဲ ေမြးဖြား ျဖစ္ျခင္း ရဲ႕ သံသရာ အေၾကာင္း စဥ္းစားတဲ႕ အခါ ခိုင္မာတဲ႕ အတၱအရွိတရားအေပၚ စြဲ လန္းမႈ က ပါးပါးေလး ေနာက္ကြယ္မွာ ရပ္ေနၿပီး လူသားေတြ ရဲ႕ အျမင္ ကို လြမ္းမိုးေနပါေတာ႔တယ္။
အစြန္းေရာက္အျမင္မ်ား ႏွင္႔ အစြန္းလြတ္အျမင္
ဗုဒၶဓမၼ ဟာ အစြန္းတရားေတြ ကို ေရွာင္ေသာ အျမင္ျဖစ္တယ္။ ခိုင္မာတဲ႕ အတၱအရွိအျမင္ (သႆတဒိ႒ိ) ကို ေ၀ဒႏၱ နဲ႕ ဂ်ိန္း ေတြ က လက္ခံထားတယ္။ လူမွာ ေျပာင္းလဲတတ္တဲ႕ ခႏၶာေတြ အျပင္ မေျပာင္းမလဲ ထာ၀ရတည္တဲ႕ ခိုင္မာတဲ႕ အတၱရွိတယ္..ဒီ အတၱ ဟာ လူေသတဲ႕ အခါ ကံ အစြမ္းနဲ႕ ေနာက္ ခႏၶာ အသစ္ တစ္ခု ဆီ ကို ကူးေျပာင္း ေရာက္ရွိ သြားတယ္လို႔ ယံုၾကည္ၾကတယ္။
ခိုင္မာတဲ႕ အတၱမရွိအျမင္ (ဥေစၦဒဒိ႒ိ) ကို ေတာ႕ ရုပ္ၾကမ္း၀ါဒီ ေတြ က လက္ခံထားတယ္။ လူမွာ ေျပာင္းလဲတတ္တဲ႕ ခႏၶာေတြ ပဲ ရွိၿပီး ဒီခႏၶာ ေတြ က ပဲ လူရဲ႕ အတၱ ျဖစ္ပါတယ္..ဒီ အတၱ ဟာ သတၱ၀ါ ေသတဲ႕ အခါ အသစ္မျဖစ္ေပၚေတာ႕ ပဲ ျပတ္စဲၿပီးဆံုး သြားတယ္ လို႕ ရုပ္ၾကမ္း၀ါဒီ ေတြ က ျမင္တယ္။ မေျပာင္းမလဲ ထာ၀ရတည္တဲ႕ ခိုင္မာတဲ႕ အတၱ နဲ႕ ကံေတြ ေနာင္ ဘ၀ ေတြ အျခားေသာ မျမင္ရတဲ႕ ဘံုဘ၀ ေတြ ကို လဲ လို႕ ရုပ္ၾကမ္း၀ါဒီ ေတြ က လက္မခံ ပဲ ပယ္ပါတယ္။
ဒီ အစြန္းတရား အျမင္ (၂) ပါးဟာ ရွင္းျပဖို႔လဲ လြယ္တယ္။ နားလည္လက္ခံ ဖို႔ လဲ လြယ္တယ္။
ဗုဒၶဓမၼ ဟာ ဒီ အစြန္း တရား ေတြ ကို ေရွာင္တဲ႕ အခါ မွာ ရွင္းျပဖို႔မလြယ္တဲ႕ နားလည္လက္ခံ ဖို႔ လဲ မလြယ္တဲ႕ အျမင္တစ္ရပ္ ျဖစ္လာ ပါေတာ႔တယ္။ ဗုဒၶဓမၼ ဟာ ရုပ္ၾကမ္း၀ါဒီ ေတြ လို ပဲ မေျပာင္းမလဲ ထာ၀ရတည္တဲ႕ ခိုင္မာတဲ႕ အတၱ ကို ပယ္ၿပီးေတာ႔ ေ၀ဒႏၱ နဲ႕ ဂ်ိန္း ေတြ က လက္ခံထားတဲ႔ ကံ နဲ႔ ဘ၀သံသရာ ကို ဘယ္လို ယုတၱိရွိရွိ ကြင္းဆက္မိမိ ရွင္းျပႏိုင္မလဲ။ ဘ၀တစ္ခု ရပ္တန္႔ခ်ဳပ္ၿငိမ္းသြားတယ္-ဘ၀သစ္တစ္ခု ထပ္မံ ျဖစ္ေပၚလာတယ္။ ဘ၀ေဟာင္း က ရုပ္နာမ္တရားစုေတြ က ဘ၀ေဟာင္းမွာ ပဲ အၾကြင္းအက်န္ မရွိေအာင္ ရပ္တန္႔ခ်ဳပ္ၿငိမ္း ခဲ႔ လို႕ ဘ၀သစ္ ကို လိုက္ပါလာတာ ဘာမွမရွိဘူး လို႔ ဆိုတယ္။ ဒါေပမဲ႕ ဘ၀ေဟာင္းရဲ႕ ကမၼသတၱိစြမ္းအင္ေတြ ပါရမီတရားေတြ သညာေတြ စရိုက္အထံု၀ါသနာ ေတြ ကို ဘ၀သစ္ က အေမြဆက္ခံ ရတယ္လို႔ ဆို ရာမွာ အတၱမရွိဘူး ဆိုရင္ ဘယ္လို အရာက ဘယ္လိုနည္း နဲ႕ သယ္ေဆာင္ သြားပါသလဲ ဆိုတာ စဥ္းစားစရာ ျဖစ္လာတယ္။ ဒါဟာ ဗုဒၶဘာသာ ရဲ႕ သမိုင္း တစ္ေလွ်ာက္လံုး ပညာရွင္ေတြ ကို ေခါင္းခဲ ေစခဲ႕တဲ႕ ျပႆနာ ျဖစ္ပါတယ္။
၀ဇၨီပုတၱကဂိုဏ္း ရဲ႕ ပုဂၢလအရွိ အျမင္
ဒီျပႆနာ ကို စတင္ကိုင္တြယ္ဖို႕ ႀကိဳးစားခဲ႕တာ ကေတာ႔ ေထရ၀ါဒမွ ခြဲထြက္ခဲ႕တဲ႕ ၀ဇၨီပုတၱကဂိုဏ္း (၀ါ) သမၼိတိယဂိုဏ္း ပဲ ျဖစ္တယ္။ ၀ဇၨီပုတၱကဂိုဏ္း အေနနဲ႕ က လူမွာ ခႏၶာ (၅) ပါး လဲ မဟုတ္ ခႏၶာ (၅) ပါး မွ သီးျခားလည္း မဟုတ္တဲ႕ ပုဂၢလ ဆိုတဲ႕ သေဘာ တစ္ရပ္ရွိတယ္လို႕ ယူဆပါတယ္။ ဒီပုဂၢလ ဟာ ဘ၀ သံသရာမွာ က်င္လည္ ေျပးသြားေန ရတဲ႕ သတၱ၀ါ ျဖစ္တယ္။ အရိပ္ဆိုတာ ရုပ္၀တၱဳလဲ မဟုတ္ ရုပ္၀တၱဳမွ သီးျခားမဟုတ္သလို ပဲ ဒီ ပုဂၢလ သေဘာ ဟာ ခႏၶာ (၅) ပါး ရွိတဲ႕ ေနရာတိုင္းမွာ ရွိေနတယ္..။ ဒုကၡ၀န္ထုပ္ (ဘာရ) ကို ထမ္းရြက္ေနရတဲ႕ ၀န္ထုပ္ေဆာင္သူ (ဘာရကာရ) လည္း ျဖစ္ တယ္လို႕ ၀ဇၨီပုတၱကဂိုဏ္း က ခံယူတယ္။ ပုဂၢလ ရဲ႕ အရွိတရား ကို လက္ခံသူေတြ မို႕ သူတို႕ ကို ပုဂၢလ၀ါဒီေတြ လို႔လဲ ဆိုၾကပါတယ္။
ပုဂၢလ ကို လက္ခံလိုက္တဲ႕ အတြက္ ဘ၀ေဟာင္း က ကုသိုလ္-အကုသိုလ္ ကမၼသတၱိ ေတြ ပါရမီျဖည္႕ဆည္းမႈေတြ အထံု၀ါသနာေတြ အႏုသယ ကိေလသာေတြ ကိန္းေအာင္းေနဖို႕ အတြက္နဲ႕ ဘ၀သစ္သို႕ ေဆာင္ယူ သြားႏိုင္ဖို႕ အတြက္ အေျခခံ၀တၱဳ တစ္ခု ရရွိလိုက္ သလို ပါပဲ။ ကြန္ျပဴတာ တစ္လုံးထဲ က ေဒတာ ေတြ ကို ေနာက္ တစ္လံုးထဲ ေျပာင္းထည္႔တဲ႕ အခါ ၾကားခံ ဟာဒ္ဒစ္ တစ္ခု ကို သံုးၿပီး ေရြ႕ သလိုပဲ ဘ၀ေဟာင္း နဲ႕ ဘ၀ သစ္အၾကား အစပ္အဟပ္ က ဒီ ပုဂၢလ ဆိုတဲ႕ အရာ ပဲ ျဖစ္တယ္လို႔ ၀ဇၨီပုတၱကဂိုဏ္း က ခံယူတယ္။ ပုဂၢလ အရွိ အယူအဆ ဟာ ဟိႏၵဴေတြ နဲ႕ ဂ်ိန္းေတြ ရဲ႕ အတၱဇီ၀ အရွိ အယူအဆ နဲ႔ ေတာ္ေတာ္ေလး ဆင္တူ သလို ျဖစ္တယ္။ ဒါေပမဲ႕ မတူတာေတြ လဲ ရွိတယ္။
(၁) ပထမ မတူတဲ႕ အခ်က္ က အတၱဇီ၀ ဟာ ခႏၶာေတြ က ေန သီးျခားျဖစ္ေနေပမဲ႕ ပုဂၢလ က ေတာ႔ သီးျခား မဟုတ္ဘူး။
(၂) ဒုတိယမတူတဲ႕ အခ်က္ က ခႏၶာေတြ က ေန သီးျခားျဖစ္ေနတဲ႕ အတၱ ဇီ၀ ဟာ အႏွစ္သာရအားျဖင္႔ မေျပာင္းမလဲ ထာ၀ရ တည္တဲ႕ အရွိသေဘာ ျဖစ္ေပမဲ႕ ပုဂၢလ ကေတာ႕ ေျပာင္းလဲတတ္တဲ႕ သေဘာမ်ိဳး ၀ဇၨီပုတၱကဂိုဏ္း က ခံယူတယ္။
(၃) တတိယ မတူတဲ႕ အခ်က္ ကေတာ႕ ဟိႏၵဴေတြ နဲ႕ ဂ်ိန္းေတြ ရဲ႕ အတၱဇီ၀ ဟာ ေနာက္ဆံုးလြတ္ေျမာက္ခ်ိန္မွာ က်န္ရစ္တဲ႕ အရွိတရား ျဖစ္တယ္။ ပုဂၢလ ကေတာ႕ ေျပာင္းလဲတတ္တဲ႕ သေဘာမ်ိဳး ျဖစ္လို႔ သူ တည္မွီေနရာ ခႏၶာတရားစုေတြ နိဗၺာန္၀င္လို႔ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းရတဲ႕ အခါ ပုဂၢလ ဟာလဲ လိုက္ပါခ်ဳပ္ၿငိမ္းရပါတယ္။
သဗၺတၱိဂိုဏ္း ရဲ႕ ဂႏၶဗၺ အရွိ အယူ အဆ
၀ဇၨီပုတၱကဂိုဏ္း ေနာက္ ဒီ ဘ၀ ကူးျပႆနာ ကို ေျဖရွင္းဖို႕ႀကိဳးစားတာ ကေတာ႔ ေထရ၀ါဒ ရဲ႕ ဂိုဏ္းကြဲ တစ္ခု ျဖစ္တဲ႕ သဗၺတၱိဂိုဏ္း ပဲ ျဖစ္တယ္။ သဗၺတၱိဂိုဏ္း ရဲ႕ အယူအဆ က ေတာ႔ ၀ဇၨီပုတၱကဂိုဏ္း နဲ႔ နည္းနည္းကြဲတယ္။ သူတို႔ လဲ ခႏၶာ (၅) ပါး အျပင္ မွာ ဂႏၶဗၺ လို႔ ေခၚတဲ႕ ရုပ္ႏုနာမ္ႏုေတြ နဲ႕ ဖြဲ႕စည္းထားတဲ႕ သဘာ၀တစ္မ်ိဳး ရွိတယ္လို႔ ယူဆတယ္။
ဒီ ဂႏၶဗၺ တရား က ပုဂၢလ လို အတၱဇီ၀ လိုပဲ ကံ ပါရမီ ၀ါသနာ အႏုသယ တရားေတြ ကို သယ္ေဆာင္ေပးတဲ႕ အရာ ျဖစ္တယ္ လို႔ သဗၺတၱိဂိုဏ္း က ခံယူတယ္။
ဂႏၶဗၺ အရွိ အယူ အဆ က အတၱဇီ၀ အယူအဆ နဲ႕ ပို ဆင္တူတယ္။ ဘာေၾကာင္႔လဲဆိုေတာ႔ ဂႏၶဗၺ ဟာ အတၱ လိုပဲ ခႏၶာေတြ က ေန ကင္းလြတ္ၿပီး သီးျခား ရပ္တည္ႏိုင္လို႔ ပါပဲ။ သတၱ၀ါ ေသဆံုးတဲ႔အခါ ဒီ ဂႏၶဗၺ က ထြက္သြားတယ္။ ရုပ္ႏုနာမ္ႏု ဘ၀ မွာ ရွိေနၿပီး ေနာက္ ဘ၀အသစ္ တစ္ခု ကို မကပ္ေရာက္ ေသးခင္မွာ ၾကားကာလဘ၀ (အႏၱရာဘ၀) တစ္ခု ကို ျဖတ္သန္း ရတယ္လို႕ ဆိုပါတယ္။ ဂႏၶဗၺ ဟာ ကံေတြ ကိေလသာ ေတြ အႏုသယ ေတြ စင္ၾကယ္သြားတဲ႕ အခါ မွာ အသခၤတ အမတ သေဘာကို ေဆာင္ ကလြတ္ေျမာက္ သြားတယ္ လို႕ သဗၺတၱိဂိုဏ္း က ခံယူတယ္။
ဒီ အယူအဆ ေတြ က ရွင္မဟာေမာဂၢလိပုတၱတိႆ မေထရ္က ကထာ၀တၳဳ ပါဠိေတာ္မွာ အဆို အေျခ အမ်ိဳးမ်ိဳး သံုးၿပီးပယ္ရွား ခဲ႕ပါတယ္။ ဒါေပမဲ႕ ေထရ၀ါဒဂိုဏ္းမွာ လဲ ဒီလို ဘ၀ကူးျပႆနာ ကို တစ္နည္းတစ္ဖံုးရွင္းရျပန္ပါတယ္။ ၁၂ ရာစု မွာ ေပၚခဲ႔တဲ႔ နာမည္ေက်ာ္ အဘိဓမၼသဂၤဟတၳ က်မ္း မွာ ရွင္အႏုရုဒၶ က ဘ၀င္စိတ္ အရွိ အယူအဆ ကို တင္ျပထားတာေတြ႕ ရပါတယ္။
ေထရ၀ါဒဂိုဏ္း ရဲ႕ ဘ၀င္စိတ္ အရွိ အယူအဆ
သာမန္အားျဖင္႔ သတၱ၀ါေတြ မွာ အာရုံ ဒြါရတိုက္ဆိုင္တိုင္း ျမင္ ၾကား နံ ရသာ ထိေတြ႕ စတဲ႔ ၀ီထိစိတ္ေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီ၀ီထိစိတ္မ်ားအျပင္ ဘ၀တစ္ခုႏွင့္ တစ္ခု ကူးေျပာင္းခ်ိန္ႏွင့္ ဘ၀တစ္ခုအတြင္း စိတ္အစဥ္မျပတ္ေရး အတြက္ တာ၀န္ယူၾကရတဲ႕ ၀ီထိစိတ္အစဥ္တြင္မပါ၀င္တဲ႕ ၀ီထိအလြတ္စိတ္(၀ါ) ၀ီထိမုတ္စိတ္မ်ားလည္း ရွိပါတယ္။ ဒီစိတ္ ေတြ ကေတာ႔ ပဋိသေႏၶစိတ္၊ ဘ၀င္စိတ္ႏွင့္ စုတိစိတ္တို႕ျဖစ္ပါတယ္။
ဒီစိတ္ ၃ မ်ိဳးလံုးတြင္ က်န္စိတ္ေတြလိုပဲ နာမ္ခႏၶာ ၄ ပါး( ေ၀ဒနာ၊သညာ၊သခၤါရ၊၀ိဉာဏ္) အျပည့္အစံုရွိပါတယ္။ ထပ္ခြဲရင္ စိတ္တစ္လံုး၊ ေစတသိတ္ ၃၂လံုး(သို႕)၃၃ လံုး (ဒြိဟိ္တ္၊ တိဟိတ္ေပၚမူတည္ၿပီး) ပါ၀င္ေလ့ရွိပါတယ္။ ဒီစိတ္ေတြဟာ ၀ိပါတ္၀ိဉာဏ္ အမ်ိဳးအစားျဖစ္ၾကၿပီး အတိတ္ဘ၀မ်ားက သခၤါရကံမ်ား ျပဳၿပီးတိုင္း ေပၚေပါက္ခဲ့ေသာ နာနာကၡဏိက ေစတနာရဲ႕ အက်ိဳး ၀ိပါက ၀ိဉာဏ္မ်ား ျဖစ္ၾကပါတယ္။
စိတ္ရဲ႕ သေဘာမွာ အာရံုကို ညႊတ္တတ္ကိုင္းတတ္သည့္သေဘာရွိသျဖင့္ အာရံုႏွင့္ ကင္း၍မျဖစ္ၾကပါ။ ထိုစိတ္မ်ား ယူသည့္ အာရံုမွာလည္း တစ္မ်ိဳးတည္းျဖစ္ေနၿပီး ေရွ႕ပထမအတိတ္ဘ၀က ေနာက္ဆံုး မရဏသႏၷေဇာ ယူခဲ့သည့္အာရံုကို ဆက္ယူထားၾကပါသည္။ ပစၥဳပၸန္ အာရံု ၆ ပါးတို႕အနက္ မည္သည့္ အာရံုကိုမွ် မယူပါ။ ဒါေၾကာင္႔မို႔ သတၱ၀ါေတြ မသိသလို ျဖစ္ေနျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလို မသိျခင္းကို မသိစိတ္လို႕ လဲ ေဖၚျပတတ္ၾကပါတယ္။
၀ီထိမုတ္စိတ္မ်ားအနက္ ဘ၀င္စိတ္ဟာ ေမြးသည္မွ ေသသည္အထိ ဘ၀ဆက္မျပတ္ေရး တာ၀န္ယူရတဲ႕စိတ္မ်ား ျဖစ္ပါတယ္။ အိပ္မက္ပင္ မမက္ပဲ ႏွစ္ႏွစ္ျခိဳက္ျခိဳက္ အိပ္ေပ်ာ္ေနသူ ရဲ႕ စိတ္အစဥ္တြင္ ပဥၥဒြါရ၀ီထိ၊ မေနာဒြါရ၀ီထိေတြ မျဖစ္ေပၚပဲ စိတ္အစဥ္ မျပတ္ေအာင္ ဘ၀င္စိတ္မ်ား မေရမတြက္ႏိုင္ေလာက္ေအာင္ ျဖစ္ေနပါတယ္။ ၀ီထိမ်ားျဖစ္ေပၚေန ခ်ိန္မွာ လည္း တစ္ခုနဲ႕တစ္ခုၾကားလည္း စိတ္အစဥ္မျပတ္ေအာင္ ဆက္ေပးတဲ့ ဘ၀င္စိတ္မ်ား အေျမာက္အျမား ျဖစ္ေလ့ ရွိပါတယ္။
ဘ၀င္စိတ္ နဲ႕ နာနာကၡဏိကကံ သတၱိ
ဘ၀င္စိတ္ ဆိုတာ သတၱ၀ါေတြ ရဲ႕ နဂိုစိတ္ အိမ္ရွင္စိတ္ ျဖစ္တယ္။ ျပင္ပ က အာရုံေတြ နဲ႕ အတြင္းဒြါရေတြ တိုက္ခတ္(ဖႆျဖစ္)တဲ႕ အခါမွာ ဒီ ဘ၀င္စိတ္အလ်ဥ္ က ျပတ္ေတာက္ သြားၿပီးေတာ႔ ပဥၥဒြါရ အာရုံေတြ ကို သိတဲ႕ ၀ီထိစိတ္ေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ၀ီထိေတြ ခ်ဳပ္တဲ႔ အခါ ဘ၀င္စိတ္ေတြ ျပန္ျဖစ္ျပန္တယ္။ ဒီလိုပဲ သတၱ၀ါ ဟာ ဘ၀င္စိတ္ေတြ ၀ီထိစိတ္ေတြ အလွည္႔က် ျဖစ္ေပၚရင္း စိတ္ ရဲ႕ ေၾကာင္းက်ိဳးဆက္သြယ္-သႏၱတိ ျဖစ္စဥ္ က ျမစ္ေရအယဥ္ လိုပဲ တစ္သြင္သြင္စီးဆင္းေနပါေတာ႔တယ္။
၀ီထိစိတ္ေတြ နဲ႔ ျပဳလုပ္လိုက္တဲ႔ ေကာင္း ဆိုး ကံေစတနာသခၤါရတရားေတြ က ၀ီထိ အေနနဲ႔ ခ်ဳပ္ျပတ္ခဲ႕ ၾကေပမဲ႕ မိမိတို႔ ရဲ႕ ဆိုင္ရာ ကမၼသတၱိစြမ္္းအင္ေတြ ကို ဘ၀င္စိတ္အလ်ဥ္ထဲ မွာ သိုမွီးခဲ႕ပါတယ္။ ဗုဒၶအဘိဓမၼာရဲ႕ ကမၼ၀ါဒ အရဆိုရရင္ ကံရဲ႕ သေဘာဟာ သိမ္ေမြ ့ၿပီးေတာ႕ အင္အားသတၱိလည္းၾကီးမားပါတယ္။ ကမၻာမ်ားစြာျခားေသာ္လည္း အေၾကာင္းတိုက္ဆိုင္လာတဲ႔ အခါ ထိုကံမ်ိဳးေစ့မွ အက်ိဳးေပးသျဖင့္ ပ႒ာန္းေဒသနာအရ နာနာကၡဏိကကံ ဟုေခၚေၾကာင္း ေဖၚျပထားပါတယ္။ အေၾကာင္းဟာအက်ိဳးနဲ႔ကာလဘယ္ေလာက္ျခားျခား အက်ိဳးသက္ေရာက္ ႏိုင္စြမ္း ရွိတဲ႔ အျပင္ အက်ိဳးဟာအေၾကာင္းနဲ႔ ယုတၱိသေဘာကိုလြန္ေလာက္ေအာင္ ဆပြားႀကီးမားကြာျခားစြာ အက်ိဳးေပးသက္ ေရာက္ ႏိုင္စြမ္းရွိတယ္လို႕ အဘိဓမၼာရဲ႕ ကမၼ၀ါဒ ကဆိုပါတယ္။
အဘိဓမၼာအရေျပာရလွ်င္ ဝီထိစိတ္အစဥ္တြင္ ၂၉ ပါးေသာ ေဇာစိတ္တို ့၌ယွဥ္သည့္ ေစတနာသာလွ်င္ ေနာင္ဘဝ အတြက္ အက်ိဳးေပးႏိုင္စြမ္းရွိေသာ ကံသတၱိျဖစ္တာေၾကာင္႕ ထိုေဇာစိတ္မ်ားဟာ ပုထုဇဥ္၊ အရိယာအားေလ်ာ္စြာ ေဇာစိတ္( ၅၅ ) ပါးမွ ေလာကီကုသိုလ္ေဇာ (၁၇ ) ပါး - ( မဟာကုသိုလ္ ၈ပါး ႏွင့္ မဟဂၢဳတ္ကုသိုလ္ ၉ ပါး) ႏွင့္ အကုသိုလ္ေဇာ (၁၂) ပါး ေပါင္း ၂၉ ပါးသည္သာ ကံဆိုေသာ ေစတနာျဖစ္ တယ္လို႕ ဆိုပါတယ္။
ဘ၀င္စိတ္ ဟာ ၀ီထိမုတ္စိတ္ျဖစ္လို႕ သူ႔မွာ ပစၥဳပၸန္ အာရုံ ၆ ပါး ဆိုင္ရာ သိမႈ ၀ီထိေတြ မရွိပဲ အတိတ္ဘ၀ ရဲ႕ ေနာက္ဆံုး မရဏသႏၷေဇာ ယူခဲ့သည့္အာရံုကို ပဲ သိေနတဲ႕ စိတ္ျဖစ္တယ္လို႕ ဆိုပါတယ္။ ဘ၀င္စိတ္ က ကံအဟုန္ နဲ႕ သြားေနတာ ျဖစ္ ၿပီးေတာ႔ ပုဂၢလ နဲ႔ ဂႏၶဗၺ တို႕ လိုပဲ ကံ ပါရမီ အႏုသယ ၀ါသနာ တို႕ တည္ရာ လဲ ျဖစ္ပါတယ္။
(လင္းထက္ေဆြ-စုစည္း ေလ႔လာ တင္ျပသည္။)
Subscribe to:
Post Comments (Atom)
No comments:
Post a Comment